-
Content Count
211,102 -
Joined
-
Last visited
-
Days Won
13
Content Type
Profiles
Forums
Calendar
Everything posted by Deeq A.
-
Ayadoo maalmahan la hadal-hayay in Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya uu booqasho ku tagayo magaalada Laascaanood ee xarunta gobolka gobolka Sool, islamarkaana warar kala duwani ay safarkiisa ka soo baxayeen, ayaa waxaa arrintaas si rasmi ah u shaaciyay Maamulka Khaatumo. Wasiirka Caddaaladda iyo arrimaha Diinta maamulka SSC-Khaatumo Jeneraal Cabdi xasan Xijaar ayaa sheegay in Ra’iisul Wasaaruhu uu dhowaan booqan doono deegaanadaas, asagoo intaas ku daray amniga dhulkaasi uu yahay mid aad u wanaagsan, islamarkaana soo dhoweynta masuulka 3-aad ee dalka ugu sarreeya ay u diyaarsan yihiin. Soomaaliland iyo Puntland ayaa si weyn u diiddan booqashada Ra’iisul Wasaaraha ee magaalada Laascaanood, balse dadka deegaanka ayaa u arka tillaabo taariikhi ah, maadaama taniyo burburkii dalka madaxda ugu sarreysa dowladda dhexe aysan gobollladaas tagin. Source: goobjoog.com
-
BEENIN WAR BEEN-ABUUR AH Qarannews (5 April), Xarunta war-qabadka Qarannews ayaa waxa xalay soo gaadhay war shegayay in Musharax Ahmed Aden Ismail (Keyse Gurey) uu ka tanaasulay hankiisii ahaa in u noqdo musharaxa Golaha Wakiiladda ee Gobolka Togdheer, doorashada isku-sidkan ee Golaha Wakiilada iyo ta degaanka ee lagu wada in ay ka qabsoonto dalka May, 2026. Warkaasi oo la sheegay in uu ka shaaciyay shir ay isku yimaadeen labaataneeyo dhallinyaro ah oo ka dhacay Maamuus Hotel shalay galabnimadii. Hadaba, si aan wax uga ogaano jiritaanka iyo xaqiiqda warkaasi ayaa waxa aanu la xidhiidhnay Keyse Gurey oo ku markaasi ku sugnaa gurigiisa uu ka degan yahay magaalada Hargeysa subaxnimadii saaka. Waxa uu Keyse yidhi “walaal annigu shirkaasi ma joogin waxaana soo qaban qaabiyay nin dhallinyaro ah oo isna hore u sheegay in uu yahay musharax. Mana garanaayo meesha uu warkaasi ka yimid, balse waxa uu u eegyahay in uu yahay mid sameys (macmal) ah. Waxaanse idinka iyo cidii kale warkaasi gaadhayba u cadeynaya in warkaasi waxba ka jirin. Anniga oo ka faa’iideysanaya fursadan, waxa kale oo aan dhawaaq dheer ku sheegayaa in aanu jirin shir reerku ku balansan yahay oo lagu kala reebaayo musharaxiinta reerka. Balse waxa jiray shir ay ka soo qeyb galeen ergooyin oo ka qabsoomay Burco, 22-23/02/2025 oo ku saabsanaa magaha iyo qoomaha ku taagan reerka. Shirkaasi oo aan dhicin sidii la rabay ayaa loo balamay marka uu roobku da’o (xilliga gu’ga) in la iskugu yimaado Shirweyne. Marka doorashada is qorto ama si dhab ah loo ogaado waqtiga ay qabsoomeyso ayaa la kala ogaan doonaa musharaxa ay isku raacaan reerku, hadii allah yidhaahdo. Waxa aan kaga baxayaa hadalkayga, ma aha wax iyo ama sunne fiican in xildhibaankii reerka oo weli ku fadhiya kursigii, muddo xileedkiisina dhamaan la isku dul qabsado. Qaran News
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, ayaa si adag u cambaareeyay xarig uu ku tilmaamay sharci darro oo ay laamaha ammaanka dowladda Federaalka u geysteen Guddoomiyaha Urur-siyaasadeedka Shacabka, Cabdiraxmaan Saleebaan Jaamac. Farmaajo ayaa sheegay in arrintani ay muujinayso jihada siyaasadeed ee uu qaatay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, gaar ahaan nooca doorasho ee uu hiigsanayo. “Xarigga sharci darrada ah ee laamaha ammaanka Federaalka Soomaaliya ay u geysteen Guddoomiyaha Urur-siyaasadeedka Shacabka Mudane Cabdiraxmaan Saleebaan Jaamac waxa uu muujinayaa nooca doorashada ee uu doonayo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo hannaanka siyaasadeed ee uu qaatay,” ayuu yiri Madaxweyne hore Farmaajo bayaan uu soo saaray maanta. Isagoo ka hadlayay saameynta arrintan ay ku yeelan karto hannaanka dimoqraadiyadda iyo xasilloonida siyaasadeed ee dalka, Farmaajo wuxuu ku baaqay in si degdeg ah xorriyaddiisa dib loogu celiyo Cabdiraxmaan Saleebaan Jaamac. “Annaga oo muujinayna iinta uu xadgudubkaani ku yeelanayo xasilloonida siyaasadeed iyo hannaanka dimuqraadiyadeed ee dalka, waxaan ugu baaqaynaa Madaxweynaha in uu xorriyaddiisa si deg deg ah ugu soo celiyo Guddoomiyaha Urur-siyaasadeedka Shacabka ee sida sharci darrada ah loo beegsaday,” ayuu raaciyay. “Hay’adaha ammaanka heer Federaal waxaan ku adkaynaynaa waajibaadka Dastuuriga ah ee ay u xilsaaran yihiin, iyaga oo ka fogaanaya tallaabooyinka noocaan ah ee wiiqaya kalsoonida shacabka Soomaaliyeed iyo sumcaddooda ciidannimo,” ayuu yiri. Ugu dambeyn, Madaxweynihii hore ayaa Madaxweynaha hadda talada haya ugu baaqay in uu ka fogaado ficillo sababi kara hubanti la’aan siyaasadeed, isla markaana uu mudnaan siiyo dib u heshiisiinta iyo midnimada qaranka. “Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, waxaan mar kale ugu baaqaynaa in uu ka waantoobo ficillada keenaya mugdiga iyo hubinti la’aanta siyaasadeed ee uu dalku ku jiro, marxaladdan adagna uu mudnaan siiyo soocelinta wadajirka iyo midnimada, si aynu awood ugu yeelanno in Qaranka Soomaaliyeed aynu ka samatabixinno duruufaha amni iyo jiritaan ee ku xeeran,” ayuu hadalkiisa ku soo gabagabeeyay Farmaajo.
-
Ciidanka Booliska Soomaaliyeed, gaar ahaan Saldhigga Boliiska ee degmada Xamarweyne ayaa nin lagu eedeeyay inuu ku luglahaa falal amniga lid ku ah, sida ay sheegtay war qoraal ah oo ka soo baxay qeybta guud ee Taliska Booliska Gobolka Banaadir. Ninkan oo lagu magacaabo Cabdiraxmaan Suleymaan Jaamac, oo ku eedeysan inuu ku kacay falal liddi ku ah amniga Qaranka, Boolisku faahfaahin dhameystiran kama bixin falalka uu ku howlanaa. Booliska oo sheegay inay eedeysahan maxkamad awood u leh gal dacwadeedkiisa horgeyn doonto, ayaa bulshada ugu baaqay inay la soo wadaagaan xogaha dadka ay uga shakisanyihiin maleegidda falalka amniga lidka ku ah. Ninkan ayaa ka tirsanaa mid kamid ah xisbiyada dalka oo lagu magacaabo Shacab, waxanaa xariggiisa cambaareeyay mucaaradka iyo xisbiyada madax-bannaan, balse dowladdu faahfaahin dheeraad ah kama bixin xariggiisa markii laga reebo in lagu eedeeyay falal amniga lid ku ah. Source: goobjoog.com
-
Qaahira (Caasimada Online) – Mas’uuliyiin Masri ah ayaa ku eedeeyay Israa’iil inay si ula kac ah u hurinayso xiisado, kadib markii ay si been ah u sheegtay in dhaq-dhaqaaqyo ciidan oo ka socda waqooyiga Sinai ay jabinayaan heshiiskii nabadeed ee labada dal ay gaareen. Diblomaasi sare oo ku sugan Qaahira ayaa u sheegay Middle East Eye (MEE) in xiriirka Masar iyo Israa’iil uu hoos u dhacay ilaa heerkii ugu liitay tan iyo markii uu billowday dagaalka Gaza, iyadoo cabsi laga qabo in duullaanka cusub ee Israa’iil uu hordhac u yahay qorshe barakicin qasaba ah oo lagu saari karo Falastiiniyiinta ka harsan gudaha Gaza. Falanqeeyayaal Israa’iiliyin iyo Falastiiniyiin ah ayaa sidoo kale ka digay in maamulka Israa’iil uu xoojinayo khilaafka si uu u beddelo ra’yiga shacabka oo uu uga dhigo mid ka soo horjeeda Masar — arrin lagu micneeyay in lagu fududeynayo barakicinta Gaza, isla markaana lagu horumarinayo yoolalka istiraatiijiyadeed ee Israa’iil ee gobolka. Assaf David, agaasimaha barnaamijka “Israel in the Middle East” ee Machadka Van Leer ee magaalada Jerusalem ahna bare ka tirsan Jaamacadda Cibraaniyada, ayaa MEE u sheegay: “Hurinta waa muuqataa. Waxaan aaminsanahay in xukuumadda Netanyahu ay si dhab ah ugu go’an tahay qorshaha nadiifinta qowmiyadeed.” “Haddii dareenka shacabka Israa’iil ee ku wajahan Masar is beddelo, arrintu way u fududaanaysaa. Sidaas darteed, dagaal lagu abuuro Masar wuxuu dhigayaa salka qorshahan.” Warbixino marin habaabin ah Warbaahinta Israa’iil ayaa toddobaadkan werisay in Masar ay kordhisay joogitaanka ciidan ee waqooyiga Sinai — xuduudda Gaza — iyadoo ka tallaabeysa xaddiga ciidanka ee lagu oggol yahay heshiiska, isla markaana la dhisay kaabayaal cusub oo ku yaalla dekedaha iyo saldhigyada cirka. Mas’uuliyiin Israa’iili ah ayaa sheegay in arrimahan lala wadaagay Qaahira iyo Washington. Wasiirka difaaca Israa’iil, Israel Katz, ayaa Khamiistii sheegay in Israa’iil aysan oggolaan doonin in Masar ay jebiso heshiiskii Camp David ee 1979. Balse sarkaal sare oo hore oo Masar ah ayaa u sheegay MEE in aysan jirin wax jabin ah oo dhacay, isagoo xusay in joogitaanka ciidan iyo dhaq-dhaqaaqyada kale ee milatari ay waafaqsan yihiin heshiiskii asalka ahaa iyo wax-ka-beddelladii xigay. Janaraal Ahmed Ibrahim Kamel — oo hore u soo noqday madaxa hay’adda sirdoonka milatari ee Masar iyo ku xigeenka agaasimaha guud ee sirdoonka — ayaa sheegay in isbeddel lagu sameeyay heshiiska sanadkii 2005 uu Masar u oggolaaday inay geyso hal cutub oo ka tirsan ciidanka ilaalinta xuduudaha, kuwaas oo si buuxda u hubeysan, isla markaasna la geeyay xadka Gaza kadib markii Israa’iil ay ka baxday halkaas. Wuxuu sidoo kale sheegay in howlgaladii la dagaalanka argagixisada ee Sinai muddadii u dhexeysay 2013 ilaa 2021 ay ahaayeen kuwa si buuxda loola kaashaday Israa’iil. Kamel wuxuu MEE u sheegay: “Sida caadiga ah, Israa’iil iyo warbaahinteeda marin-habaabinta ahi ma bixinayaan xaqiiqooyinka oo dhan, gaar ahaan isbeddellada lagu sameeyay lifaaqa milatari ee heshiiska. Waxay si joogto ah u diidaan inay Masar u aqoonsadaan la-hawlgalaha nabadda, iyagoo doorbidaya inay ku muujiyaan Masar mid dhibaatada qayb ka ah. Taasi waxay si gaar ah ugu muuqatay xasaradda Gaza ee sanadkii iyo bar ee la soo dhaafay.” Sayed Ghoneim, oo ah cilmi-baare ka tirsan Machadka Daraasaadka Sare ee Ciidanka Masar iyo janaraal hore, ayaa isna u sheegay MEE in Israa’iil ay si qaldan u fahantay qodobbada heshiiska. Wuxuu xusay in ay jiraan hannaan sharci ah oo u oggolaanaya Masar iyo Israa’iil inay wax ka beddelaan abaabulka milatari iyadoo aan la baabi’in heshiiska, isagoo tusaale u soo qaatay ciidamadii Masar ee loo diray xuduudda Rafax sanadkii 2021. MEE waxay la xiriirtay Ciidanka Caalamiga ah iyo Kormeerayaasha (MFO), hay’adda caalamiga ah ee la aasaasay si ay u kormeerto fulinta heshiiskii 1979, si loo weydiiyo haddii ay diiwaangeliyeen wax jabin ah oo dhowaan dhacay. Hase yeeshee, wax jawaab ah lagama helin waqtiga la daabacayay warbixinta. Safiiro maqan Cabsi sii kordheysa oo laga qabo in Israa’iil ay qorshaynayso barakicin qasab ah oo loogu raro Falastiiniyiinta Gaza dhanka Sinai — taasoo ay sal u tahay soo jeedintii hore ee Madaxweynihii hore ee Mareykanka Donald Trump — ayaa sii xumeysay xiriirka labada dal. Diblomaasi Masri ah oo codsaday in magaciisa la qariyo ayaa u sheegay MEE in xiriirka hadda uu ka xun yahay sidii uu ahaa tan iyo 7-dii Oktoobar 2023. Wuxuu sheegay in Masar ay diiday inay aqbasho waraaqaha aqoonsiga safiirka cusub ee Israa’iil, Uri Rothman, oo la magacaabay bishii Sebtembar ee la soo dhaafay. Shaqaalaha safaaradda Israa’iil ee Masar iyo wadamada kale ee Carabta ayaa intooda badan laga daadgureeyay sababo la xiriira amniga, iyadoo Israa’iil ay kaliya si kooban u joogto safaaraddeeda Qaahira. Masar iyaduna ma hayso safiir rasmi ah oo jooga Israa’iil kadib markii aan la magacaabin beddelka Khaled Azmi, oo si qarsoodi ah uga tagay xilka toddoba bilood kahor. Si kastaba, falanqeeyayaal ayaa sheegay in ay jiraan arrimo kale oo ka baxsan barakicinta shacabka Gaza oo sidoo kale saameynaya xiriirka labada dal. Assaf wuxuu qiray in yoolka ugu weyn ee Israa’iil uu yahay in la abuuro xaalad horseedaysa in dadka Gaza loo raro dhulka Masar. Laakiin wuxuu sidoo kale xusay in arrintu ay muujinayso khilaafyo siyaasadeed iyo is-qabqabsi ka dhex jira dowladda Israa’iil, iyo sidoo kale loollanka Masar iyo Qatar ee ku saabsan doorka dhex-dhexaadinta wadahadallada xabbad-joojinta ee u dhexeeya Israa’iil iyo Xamaas. Wuxuu intaas ku daray in xiriirka Masar iyo Israa’iil inta badan gacanta ugu jiray hay’adaha milatari iyo amniga ee Israa’iil, kuwaasoo xiriirkaas u maareeyay si masuuliyadi ku dheehan tahay, iyagoo sal ka dhigaya heshiisyada nabadeed ee labada dhinac. Assaf wuxuu sidoo kale sheegay in fadeexadda loo yaqaan “Qatargate” — taasoo lala xiriiriyay la-taliyeyaal ka tirsan xafiiska Netanyahu oo lagu eedeeyay xiriirka saraakiil Qataari ah — ay muujineyso in laga yaabo in xukuumadda Israa’iil ay qorsheyneyso in Masar laga riixo doorka dhexdhexaadinta. Xariiqda cas ee Sisi Ameer Makhoul, u dhaqdhaqaaqe Falastiini ah oo qoraa ka ah Israa’iil, ayaa sheegay in Israa’iil ay doonayso in xaalad degdeg ah lagu barakiciyo shacabka Gaza, iyada oo la adeegsanayo duqeymo xooggan si ay ugu qasbanaadaan inay u guuraan dhulka Masar. Wuxuu sidoo kale xusay in Israa’iil ay raadinayso yoolal istiraatiiji ah oo ay ka mid yihiin ballaarinta dekedda Ashdod si ay u gaarto Gaza — qeyb ka ah mashruuc lagu sameynayo marin ganacsi oo isku xira Aasiya iyo Yurub iyada oo loo marayo jasiiradda Carabta — iyo la wareegidda ilaha gaaska badda ee xeebaha Gaza. Sidoo kale, qorshuhu wuxuu ka mid ahaa dhismaha kanaal cusub oo la tartama kanaalka Suweys — oo laga bilaabo Deir al-Balah ee Gaza loona mariyo dekedda Eilat ee Badda Cas — taasoo sidoo kale ku lug leh barakicinta beelaha Bedouin ee Negev. “Dhammaan arrimahani waxay khatar ku yihiin ammaanka qaranka Masar waxayna wiiqayaan istiraatiijiyadda gobolka. Arrintaas waxay Israa’iil ku khasbaysaa inay xiriirka ku adkayso ama Masar isku daydo inay cabburiso,” ayuu yiri. Masar iyo dalalka kale ee Carabta ayaa si adag u diiday in Falastiiniyiinta laga raro Gaza, iyadoo Masar ay soo jeedisay qorshe kale oo ay taageerayso Jaamacadda Carabta oo ku saleysan in Gaza dib loo dhiso iyadoo aan dadkeeda laga raraynin. Madaxweyne Abdel Fattah el-Sisi ayaa barakicinta ku tilmaamay “xariiq cas” oo khatar ku ah ammaanka qaranka Masar. Israa’iil ayaa mar kale qaaday duullaan ballaaran oo ka dhan ah Gaza, iyadoo Qaramada Midoobay Khamiistii sheegtay in laba-meelood meel dhulka Gaza ah lagu soo rogay amarro barakicin ah ama uu noqday “goob mamnuuc ah,” waxaana ka mid ah magaalada Rafax iyo inta badan koonfurta Gaza.
-
𝗚𝗨𝗨𝗦𝗛𝗔 𝗗𝗔𝗪𝗟𝗔𝗗𝗔 𝗗𝗝𝗜𝗕𝗢𝗨𝗧𝗜 𝗞𝗔 𝗦𝗢𝗢 𝗛𝗢𝗬𝗦𝗔𝗬 𝗛𝗢𝗚𝗔𝗔𝗠𝗜𝗡𝗧𝗔 𝗠𝗜𝗗𝗢𝗪𝗚𝗔 𝗔𝗙𝗥𝗜𝗖𝗔 𝗜𝗬𝗢 𝗪𝗔𝗔𝗬𝗔𝗛𝗔 𝗞𝗨 𝗚𝗘𝗗𝗔𝗔𝗠𝗔𝗡. Shirkii midowga Africa ee ka dhacay Addis-ababa 15 iyo 16 February 2025 waxa gudoomiye loo doortay Mohamoud Ali Yusuf oo ah wasiirka arimaha dibada Djibouti mudada afarta sanadood ee inagu soo fool leh hogaamin doona. Waxa uu ahaa tartan u dhexeeyey dawladaha Geeska Africa oo iyagu leh hogaaminta afarta sano ee soo socda waxaanu tartankaasi dhex maray dawladaha Djibouti, Kenya & Madagascar oo ay ka kala socdeen Mohamoud Ali Yusuf ( Djibouti) , Raila Odinga ( Kenya ), iyo Richard Randriamandrato ( Madagascar). 𝘎𝘌𝘌𝘚𝘒𝘈 𝘈𝘍𝘙𝘐𝘊𝘈 𝘏𝘖𝘎𝘈𝘈𝘔𝘐𝘕𝘛𝘈 𝘔𝘐𝘋𝘖𝘞𝘎𝘈 𝘈𝘍𝘙𝘐𝘊𝘈 𝘌𝘌 𝘋𝘑𝘐𝘉𝘖𝘜𝘛𝘐 𝘔𝘈𝘟𝘈𝘠 𝘒𝘜 𝘚𝘖𝘖 𝘒𝘖𝘙𝘋𝘏𝘐𝘕 𝘋𝘖𝘖𝘕𝘛𝘈𝘈? Waa su’aal u baahan jawaab in loo helo , maadaama Gobolka Geeska Africa yahay gobol aan xasilooni amni iyo mid siyaasadeed oo rasmi ahi ka jirin mudo dheer , sidoo kale ka mid ah gobolada marka Africa inteeda kale loo eego ugu hooseeya xaga dhaqaalaha , nolosha iyo horumarka. Waxa aan is leeyahay wax badan la qaban kari maayo oo ururka midowga Africa laftiisa ayaan awoodiisa iyo aaminaadiisu midina weynayn , kaliya waxa lagu guuleystay uun in Africa urur ay wada leedahay sameysato , yoolka ugu weyn iyo hiigsiga midowga Africa waxaa la yidhaahdaa 2063 Africa horumarsan , degan , nabdoon oo dunida la jaanqaada in la gaadho , laakiin sida wax u socdaan ma muuqato. Geeska Africa oo ka mid ah meelaha u baahan in hawl weyn laga qabto sida Somaliland & Somalia , xaaladaha Sudan , Erateria iyo Djibouti , south Sudan lafteeda iyo siyaasadaha baaxaa degaya ee marba dalal is xulafaysi yeelanayaan , sida Somaliland iyo Ethiopia, Ethiopia iyo Somalia , Djibouti iyo Somalia , waa hawl weyn oo u taala midowga Africa. 𝘔𝘈𝘟𝘈𝘠 𝘠𝘐𝘏𝘐𝘐𝘕 𝘏𝘈𝘞𝘓𝘈𝘏𝘈 𝘏𝘖𝘙𝘠𝘈𝘈𝘓𝘈 𝘔𝘐𝘋𝘖𝘞𝘎𝘈 𝘈𝘍𝘙𝘐𝘊𝘈 𝘚𝘈𝘕𝘈𝘋𝘈𝘏𝘈 𝘐𝘕𝘈𝘎𝘜 𝘚𝘖𝘖 𝘍𝘖𝘖𝘓 𝘓𝘌𝘏 ? Africa arinkeegu waa halkii uu ka gabyey Abwaan Abdilahi Suldan timocade ee ahaa ” Markuu dab bakhtiyoba meel kalaa dogob ka qiiqaaye ” oo ah marka la is yidhaahdo raysate ba dhibaato hor leh ayaa bilaabanta , markaa lama yareysan karo hawlaha horyaalla midowga Africa, laakiin hadii aynu wax ka taataabano ; 1- Waxay ku beegmeen xili aduunkii dhaqaalaha ku bixin jirey xasilinta Africa sida USA, UK iyo EU dib uga fekerayaan dhaqaalaha caawimada ah ee Africa la siiyo , arinkaasi oo caqabad hor leh ku noqon doonta hogaanka cusub ee loo doortay midowga Africa. Maxay ahaayeen lacagaha Africa la siiyo ee wadadamada iyo ururada aynu soo sheegnay siin jireen qaarada Africa? Qaarada Africa waxay noqotay aduunka meesha ugu hayaanka badan ee dadkeegu ku qulquleen wadamada Europe iyo maraykanka , arimahani oo sababay culeysyo badan oo ay dareemeen dawladaha Europe iyo maraykanka oo dadka inta ugu badani tagi jireen. Haddaba markii mudo dheer la darsayey waxaa la isla gartay in Africa la xasiliyo oo dawladaha ka jira la taageero si fursad loogu helo in dadka soconaya u negaadaan , sidoo kale kheyraadka dihin ee wadamadooda looga faaiideeyo. Qorshahaasi waxa kale oo qaatay qaramada midoobay ( UN ) iyo Baanka Aduunka ( World Bank ) oo iyaguna qorshe daraasadahaasi laga helay ku jaangooyey siyaasadooda lagu maamulo mucaawimooyinka iyo taakulooyinka horumarinta , inkasta oo aan ilaa hadda ujeedo la taaban karo la gaadhin. 2- Colaadaha soo noq-noqda ee dawladaha Africa oo intooda badani ka yimaadaan awood ku dirir , kala hororsiga khayraadka iyo dhinaatooyin xuduudaha dawladaha Africa ah dhib ururku mudo dheer war bixino faro badan iyo xeerar ka soo saarayey. 3- Abaaraha , isbadelka cimilada iyo faqriga oo qaarada Africa saameyn xoogan ku yeeshay , gaar ahaan isbadelka cimilada aduunka ee ay sababeen wadamada wershadaha ka horumaray waxay dhibtiisa ugu badani saameysaa qaarada Africa, waa dood taagan oo madax badan oo qaarada ahi ku dhiiratay inay ka hadasho. 4- Cudurada faafa iyo caafimaad darida oo qaarada Africa tahay halka aduunka ugu nugul marka aad eegto sidii ay u saameeyeen cudurada HIV/AIDS , Anthrax, Avian influenza, chicugunya, cholera, covid-19, Crimean-Congo haemorrhagic fever , Dengue Fever , Ebola Virus Disease, Hepatitis B virus , Hepatitis C virus, Hepatitis E Virus, lassa fever, Malaria , Marburg virus disease, measles, Meningococcal meningitis , middle east respiratory syndrome, mpox, plague, poliomiyilties, rift valley fever, tuberculosis, yellow fever, zika virus. 5- Dagaalada aaraa iyo aragti ku dirirka ee loo yaqaano argagixisada oo qaarada Afrika gaar ahaan galbeedka, badhtamaha , waqooyiga iyo barigaba halis weyn ku haya oo aan baryahaa laga gayoonayn ayaa ka mid ah hawlaha ururka ugu adag ee horyaalla. 𝘏𝘖𝘎𝘈𝘈𝘔𝘐𝘕𝘛𝘈 𝘋𝘑𝘐𝘉𝘖𝘜𝘛𝘐 𝘏𝘈𝘓𝘒𝘈𝘠 𝘒𝘈 𝘉𝘐𝘓𝘈𝘈𝘉𝘐 𝘋𝘖𝘖𝘕𝘛𝘈𝘈 𝘏𝘈𝘞𝘓𝘈𝘏𝘈 ( 𝘈𝘜 ) 𝘔𝘈𝘟𝘈𝘠𝘚𝘌 𝘙𝘈𝘈𝘋 𝘒𝘈 𝘛𝘈𝘎𝘐 𝘋𝘖𝘖𝘕𝘛𝘈𝘈 ? Maah-maah qalaad baa tidhaahda ( Charity begins home ) oo macno ahaan loo soo qaato hawl walba hoygaaga ayaa laga bilaabaa , markaa dalka Djibouti mandaqada uu ku yaallo ee hogaaminta iska leh ayaan filayaa inuu xalkeeda iyo xasilinteeda ka bilaabi doonto hawlaha qaarada Africa ee laga sugayona waxaa ugu waaweyn ; 1- Qadiyada Jamhuuriyada Somaliland iyo Soomaaliya dhex taala, oo ah kiis taagnaa muddo dheer , hogaaminta Djibouti arinkaasi waxa uu u noqon doonaa bar bilow iyo meel wax ka bilaabmaan , hadii lagu guuleystona waxay noqoneysaa taariikhda Djibouti kaga suntanaan doonto hogaaminteedu dawladihii uga horeeyey hogaaminta AU ( legacy). 2- Degananshaha nabadeed ee gobolka Geeska Africa oo aan fadhiyin oo u baahan in si dhab ah loo lafo guro dadka gobolkani ku nool ee lagu qiyaaso laba boqol afartan iyo sideed milyan ( 248 ee qof u horseeda mustaqbal iyo nolol wanaagsan. 3- Ururka gobolka Geeska Africa leeyahay ee IGAD oo aan awood badan lahayn ama aad u liita marka urur goboleedada kale loo eego oo isagana dib u dhis iyo kor u qaadid lagu sameeyo. 4- Gobolka Geeska Africa oo loo sameeyo urur goboleed dhaqaale sida Ururka dawladaha bariga Africa ah oo fududeeya ganacsiga , maalgashiga , isku socodka dadka iyo kor u qaadida is-ahaanshaha dadka gobolka Geeska Africa ku nool. 𝘑𝘈𝘔𝘏𝘜𝘜𝘙𝘐𝘠𝘈𝘋𝘈 𝘚𝘖𝘔𝘈𝘓𝘐𝘓𝘈𝘕𝘋 𝘔𝘈𝘟𝘈𝘠 𝘜𝘎𝘈 𝘋𝘏𝘐𝘎𝘈𝘕 𝘛𝘈𝘏𝘈𝘠 𝘎𝘜𝘜𝘚𝘏𝘈 𝘋𝘑𝘐𝘉𝘖𝘜𝘛𝘐 𝘌𝘌 𝘏𝘖𝘎𝘈𝘈𝘔𝘐𝘕𝘛𝘈 𝘔𝘐𝘋𝘖𝘞𝘎𝘈 𝘈𝘍𝘙𝘐𝘊𝘈? Dadka Jamhuuriyada Somaliland ayaan guud ahaan ku farxin in Djibouti hogaamiso midowga Africa iyaga oo ku sababaynaya qodobadan soo socda ; 1- Xidhiidhka Jamhuuriyada Somaliland iyo Djibouti oo mudooyinkii ugu dambeeyay aan wanaagsanayn ka dib markii danaha dawladaha iyo tartanka istaratijiyaduhu sababeen waji dadab xoogan. 2- Tartanka dekedaha iyo horumarka ee ka dhexeeya Djibouti iyo Somaliland oo dadka jamhuuriyada Somaliland u arkaan inay Djibouti uga faaiideysan doonto xilkaasi weyn ee hogaaminta midowga Africa. 3- Djibouti oo aan dhex-dhexaad iyo kaalin cadaaladeed siyaasadeedu ku fadhiyin marka Jamhuuriyada Somaliland iyo Soomaaliya arimahooga noqoto , arinkaasi oo halis ku ah masiirka qaranka jamhuuriyada Somaliland iyo qadiyada jamhuuriyada oo midowga Africa iyo wadamo badani hore uga garaabeen sharcinameeda , xaqnimadeeda iyo kasbashadeeda aqoonsi caalamiya inay hesho. 𝘔𝘈 𝘋𝘏𝘐𝘊𝘐 𝘒𝘈𝘙𝘛𝘈𝘈 𝘐𝘕 𝘋𝘑𝘐𝘉𝘖𝘜𝘛𝘐 𝘏𝘖𝘎𝘈𝘈𝘔𝘐𝘕𝘛𝘌𝘌𝘋𝘜 𝘚𝘖𝘖 𝘋𝘌𝘋𝘌𝘑𝘐𝘚𝘖 𝘈𝘘𝘖𝘖𝘕𝘚𝘐𝘎𝘈 𝘑𝘈𝘔𝘏𝘜𝘜𝘙𝘐𝘠𝘈𝘋𝘈 𝘚𝘖𝘔𝘈𝘓𝘐𝘓𝘈𝘕𝘋? Waa su’aal aad in la isku weydiiyo ay noqoneyso xiligan oo dhinaca dadka jamhuuriyada Somaliland ka istaageen maaha e dhinac kale laga soo istaagi karo sababahan awgood; 1- Djibouti hadii ay si ka madax banaan nidaamkii siyaasada dalkooga ku hogaamiyaan midowga Africa waxaa dhici karta inay noqdaan dalka qaata libinta dhameystirka Geeska Africa iyo bariga Africa arimaha yaalla oo qadiyada jamhuuriyada Somaliland ka mid tahay oo horena u saaran miiska midowga Africa iyaga oo war bixintii xaqiiqo raadinta ee 2005 na xaqiijisay inay jamhuuriyada Somaliland mudan tahay aqoonsi. 2- Djibouti hadii ay ku daaleen iyaga oo dal ah arimaha soomaalida oo muddo 35 sanadood ah ay la raadinayeen nabadgalyo , dawlad dhis iyo deganaansho reer Muqdisho, suuragal ma tahay hindisaha laba dal oo deris ah walaalo ah in lagu dhameyn karo Somaliland iyo Soomaaliya xaaladooda , Haa waa la odhan karaa in fekerkaasi yimaado oo laga fekero inaan Geeska Africa ragaad sii ahaan sanooyin badan oo dambe. Mohamed Abdi Jama Dhimbiil Mohamed hormood@hotmail.com Qaran News
-
Shocking Development: Family Members of Somalia’s Foreign Minister Join Al-Shabaab Reports are coming in that several family members of #Somalia’s Foreign Minister, Ahmed Moallim Fiqi, have joined the notorious terrorist group Al-Shabaab, which has been escalating violence in Somalia in recent months. Sources indicate that Fiqi’s younger brother has publicly announced that he and his family have pledged allegiance to the group. This development raises serious concerns as Al-Shabaab continues to gain ground, with fears mounting that they could soon take full control of the capital, Mogadishu. As the group strengthens, there are growing worries about the lack of effective action from the dominant clan that Al-Shabaab heavily depends on, which has not yet initiated significant countermeasures in the region. Source Inside Africa Qaran News
-
Mogadishu, Somalia – The international community is intensifying pressure on the Federal Government of Somalia to ensure its recently announced national consultation, led by President Hassan Sheikh Mohamud, becomes a genuinely inclusive platform for all influential political stakeholders, sources in Mogadishu told Caasimada Online on Saturday. Diplomats based in the heavily fortified Halane area of the capital have called for the dialogue to extend beyond the government’s primary focus on combating the Al-Shabaab insurgency. They stressed that critical political issues, including disputes over constitutional amendments and the electoral framework, are essential for lasting stability. “There is a clear need for an open and comprehensive dialogue that leads to broad political consensus and sustainable peace in Somalia,” a diplomatic source familiar with the discussions told AFP anonymously. Concerns over limited scope President Mohamud announced the national consultation earlier this week, stating it would involve political leaders and various segments of society to forge a unified vision against terrorism. The initiative received initial support from opposition groups and civil society organizations. However, sources within Villa Somalia, the presidential palace, indicate that the planned agenda for the consultation mainly concerns security matters. This has prompted unease within the international community and among some domestic political actors who fear crucial political grievances could be overlooked. Further raising concerns is the apparent non-inclusion of Puntland and Jubbaland, two significant Federal Member States that have historically experienced strained relations with the central government regarding power and resource sharing. These regions have not yet been part of the consultation process, leading to calls for their immediate involvement to guarantee the dialogue’s legitimacy and effectiveness. A recent report by the International Crisis Group highlights the complexities of Somalia’s federalism and the need for inclusive political processes. President holds talks with regional leaders President Mohamud held a consultative meeting in Mogadishu on Friday with the presidents of South West, Hirshabelle, and Galmudug states. According to sources close to the presidency, discussions centered on intensifying operations against terrorist groups. This meeting follows President Mohamud’s recent one-day trip to Turkey, a nation increasingly playing a notable role in Somalia’s development and security sectors. International partners are underscoring the urgency of establishing an inclusive electoral process that reflects Somalia’s intricate political landscape. They also emphasized the need for strong cooperation between the Federal Government and Federal Member States to safeguard national unity and prevent conflicts that could undermine peace efforts. Somalia has faced decades of political instability and conflict. Disagreements over authority and resources have often marked the relationship between the central government and the Federal Member States. The ongoing constitutional review and preparations for future elections represent critical junctures requiring broad political consensus to ensure a stable and democratic future for the nation. Reuters reported in March on the pressures facing President Mohamud to foster unity ahead of potential elections. Diplomats in Halane, a secure compound hosting numerous international missions, are closely monitoring the situation. They advocate for a dialogue that tackles the underlying causes of instability in Somalia, not merely its symptoms. They believe that a limited focus on counterterrorism, without addressing fundamental political issues, risks providing only a temporary solution and could lead to future tensions and conflicts.
-
Introduction: A Paradox of Self-Destruction In a paradox that continues to haunt Somalia’s fragile political landscape, the very architects of the federal state—its politicians, intellectuals, and elite powerbrokers—are now the same forces unraveling the delicate institutions they once championed. While they decry the dysfunction of governance, they simultaneously contribute to its demise through sabotage, egotism, and relentless pursuit of parochial interests. This investigative report peels back the layers of political narcissism, hypocrisy, and elite betrayal that have crippled Somalia’s quest for stability in 2025. The Perversion of Federalism When the Federal Government of Somalia (FGS) was conceptualized in the early 2010s, it was hailed as a compromise—a political architecture designed to accommodate Somalia’s clan-based realities, decentralize power, and foster unity in diversity. Yet, more than a decade later, it has become a battlefield for personal gain. Senior politicians, including some former federalists, now openly question the legitimacy of the very system they once helped design. Several regional leaders, after benefiting from federalism’s decentralization to seize regional power, now actively oppose FGS directives and participate in campaigns that weaken national cohesion. “They champion federalism when it suits them and reject it when national interests require cooperation,” says a former advisor to the Prime Minister, who requested anonymity. “It’s not governance. It’s selective loyalty.” Narcissistic Politics: The Erosion of Statesmanship At the heart of Somalia’s political dysfunction is a leadership culture shaped less by service and more by self-aggrandizement. Narcissism among elites and politicians has replaced vision and statesmanship. Social media feeds of Somali political figures offer a disturbing glimpse: constant self-praise, minimal policy discussions, and personal attacks. Leaders celebrate their photos more than their programs. Intellectuals act as tribal influencers rather than thought leaders, often wielding their platforms to incite, not inspire. “Somalia is not suffering from a lack of ideas,” notes political scientist Dr. Amina Warsame. “It’s suffering from the ego-driven sabotage of those who think they must either rule or ruin.” Double Standards and Clan Weaponization Somali elites exhibit a deeply entrenched pattern of double standards. When the FGS acts in ways that favor their clan or region, it’s “national leadership.” When it doesn’t, it’s “clannism” or “authoritarianism.” This selective outrage has become a form of political currency. Intellectuals, particularly those in the diaspora, have become major culprits. While publishing papers on governance and unity, many secretly fund or cheerlead clan militias, often using academic legitimacy to mask their partisan loyalties. This dual behavior undermines state-building efforts. It creates a society where the loudest voices are also the most duplicitous—and where the government’s legitimacy is determined by its favorability, not its legality. The Culture of Political Assassination and Elite Hatred Hatred among the elite is no longer ideological; it is deeply personal. Political rivalries routinely escalate into defamation campaigns, blackmail, and even assassination plots. Reformists within the government are often sidelined, if not targeted outright, by coalitions of the old guard—warlords in suits—determined to maintain their influence at any cost. This has created a toxic political culture where good governance is impossible, and where every appointment, policy, or project is immediately judged not on merit but on perceived loyalty. Socio-Economic Despair: A Nation Held Hostage The consequences are devastating. In 2025, Somalia is facing some of its most acute humanitarian and economic crises in recent memory. Inflation has eroded household purchasing power, with consumer price indices soaring by an estimated 25% in the last year alone. Youth unemployment has soared past 70%, and public confidence in institutions is at an all-time low. Yet instead of leading recovery efforts, Somalia’s political elite are locked in endless infighting. Ministries are paralyzed by corruption allegations, such as the widely reported diversion of donor funds intended for drought relief. Regional states refuse to coordinate with Mogadishu. Donor funds are mismanaged or redirected to political campaigns. The nation is held hostage by those entrusted to liberate it. International Community: Enablers by Inaction The international community, while vocal on paper, has often enabled this toxic dynamic by rewarding strongmen who appear “stable” or “cooperative.” As long as a leader can deliver a security report or host a donor meeting, they are treated as legitimate—despite their role in undermining federal cohesion and democratic norms. Meanwhile, reformers within the system—civil servants, youth activists, and a handful of honest politicians—are left without allies, isolated and exposed. Contributing Factors: Climate Change and External Influence Adding to the instability, climate change has exacerbated existing vulnerabilities. Prolonged droughts, unpredictable rainfall, and rising sea levels have displaced communities, strained resources, and increased competition over fertile land. This climate-induced stress has provided fertile ground for conflict, as marginalized groups are more easily recruited by militant factions. Furthermore, external actors have played a destabilizing role. Regional powers, driven by their own strategic interests, have often supported competing political factions, fueling internal divisions. The flow of arms and financial support to these factions has undermined efforts to build a unified and stable Somalia. The Way Forward: A National Reckoning Somalia does not need another donor conference. It needs a cultural and political reckoning. A new leadership ethos must emerge, one grounded in humility, service, and truth. The cult of personality must give way to institutional strength. Diaspora intellectuals must choose: be part of the solution or stop masquerading as neutral actors while fueling divisions. Federalism must be rescued from opportunists and reimagined as a national compact—not a bargaining chip. Donors must tie funding to integrity, not convenience. Supporting corrupt actors for the sake of “stability” only prolongs Somalia’s pain. Conclusion: The Mirror of Accountability In the end, Somalia’s tragedy in 2025 is not just about poverty or insecurity. It is about betrayal—the betrayal of a nation by its best-educated, most privileged, and most powerful citizens. If Somalia is to rise, it must first hold a mirror to those who broke it from within. About the Author Prof. Abdinasir Ali Osman is a highly respected senior researcher, consultant, and trainer with over 35 years of experience in the humanitarian, development, and institutional capacity-building sectors. His career spans across the private, public, and non-profit sectors, where he has played a critical role in shaping policies, building institutions, and implementing large-scale programs in Somalia and beyond. As a leading expert in humanitarian, governance, peacebuilding, and development, Prof. Osman has dedicated his life to advancing local capacity, institutional resilience, and sustainable development. His work has influenced policy decisions, empowered young professionals, and strengthened governance frameworks in fragile and conflict-affected environments. You can reach him through email: ipi2024@hotmail.com
-
Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta la shiray Madaxweynayaasha Galmudug, HirShabeelle iyo Koonfur Galbeed, iyadoo shirka ay dib uga soo biireen Ra’iisul Wasaaraha iyo Guddoomiyaha Golaha Shacabka. Labo qodob ayaa ugu muhiimsanaa kulankii maanta, qodobka koowaad wuxuu ahaa dagaalka Al-Shabaab, kaas oo madaxda dowlad goboleedyada iyo madaxweynaha ay isku aragti ka ahaayeen, waxaana lagu balamay in la dardar geliyo. Dhinacyada ayaa qeybihii hore ee kulankoodii maanta ku balamay in dagaalka Al-Shabaab si garbo siman ah looga bilaabo deegaanada ay ka joogaan seddaxda dowlad goboleed, iyadoo lagu malamay in waqti kooban lagu soo afjaro kooxda. Intaas kadib, waxaa loo gudbay gorfeynta qaabka loo dhigayo gogoshii uu ku baaqay Madaxweyne Xasan Sheekh, iyadoo aad looga dooday dhinacyada ay tahay in lagu casuumo. Madaxda dowlad goboleedyadii joogay kulanka ayaa Madaxweyne Xasan Sheekh kula taliyey inuu raadiyo Jubbaland iyo Puntland, iyagoo u sheegay in hadii uu kuwaas soo helo uu wax kasta xalin karo. Kulanka Madaxda oo caawa soo gaaray ayaa lagu balamay in mar kale la isku soo laabto, si loo sii gorfeeyo qaabka loo dhigayo gogosha uu ku baaqay Madaxweyne Xasan Sheekh. Markii la dejiyo ajendaha gogoshaas, sidoo kalena la isla qaato dhinacyada mudan in lagu casuumo ayaa la iclaamo doonaa, sidoo kale waxaa jira safar dibadda ah oo soo galay Xasan Sheekh, balse markii uu soo laabo ayaa la guda geli doonaa furitaanka gogosha. Ra’iisul Wasaare Xamza iyo guddoomiye Aadan Madoobe ayaa taladooda ku biiriyey madaxda oo kulankoodii maanta ku gorfeeyey arrimaha dagaalka iyo qorsheynta gogosha uu ku baaqay Madaxweyne Xasan Sheekh.
-
Maamulka SSC-khaatumo ayaa xaqiijiyay in Ra’iisul Wasaaraha dowladda federaalka Soomaaliya Xamse Cabdi Barre ku soo wajahan yahay magaalada Laascaanood. Wasiirka Caddaaladda maamulkaas Gen. Cabdi Xasan Maxamed (Xijaar) oo warbaahinta kula hadlay magaalada Laascaanood ayaa sheegay “maamul ahaan iyo ka shacab ahaanba waxaanu u diyaargaroobaynaa imaanshaha R’iisul Wasaaraha Soomaaliya oo iman doona Laascaanood”. Wuxuu intaas ku daray in maamulka SSC-Khaatumo yahay midka ugu amniga badan Soomaaliya laga soo bilaabo Buuhoodle ilaa Ceerigaabo. Wasiir Xijaar ma uusan sheegin xilliga rasmiga ah ee Ra’iisul Wasaase Xamse imanayo Laascaanood. PUNTLAND POST The post Maxaa ka jira in Ra’iisul Wasaare Xamse imanayo Laascaanood? appeared first on Puntland Post.
-
Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa qaaday tallaabo la aaminsan yahay inay ka dhalatay weerarkii qaraxa loo adeegsaday ee lagu qaaday kolonyo uu la socday maalin uu ku sii jeeday furimaha dagaalka ee HirShabeelle. Madaxweynaha ayaa baddelay Taliyihii guutada ilaalada Madaxtooyada Qaranka, isagoo xilkaas u magacaabay G/Dhexe Maslax Maxamed Maxamuud oo ah sarkaal uu kalsooni badan ku qabo Xasan Sheekh. Maslax oo qaraabo dhow ay yihiin Xasan Sheekh waa sarkaalka uu ugu kalsoonida badan yahay, wuxuuna ka soo dalacay Taliyaha Ilaalada Madaxweynaha, isagoo noqday Taliyaha guutada ilaalada Madaxtooyada iyo Madaxda Qaranka ee 77. Inkastoo natiijo rasmi ah aan laga soo daarin baaritaanadii la sameeyey wixii ka dambeeyey maalintii degmada Xamarjajab lagu qarxiyey Madaxweynaha, hadana waxaa la qaaday tallaabooyin ay ku jirtay magacaabista Maslax oo kalsooni badan uu ku qabo Xasan Sheekh. Weerarkii loo maleegay Madaxweynaha ee Alle ka badbaadiyey ayaa galaaftay nolosha dad shacab u badan, waxaana ka dhashay baaritaano xoog leh oo ilaa hadda aan natiijadooda la shaacin, balse waxaa la sheegay in magacaabidda sarkaalkaan lagu kalsoonyahay ay jawaab u tahay falkaas oo dunida dhan laga cambaareeyey. Sidoo kale, Madaxweynaha ayaa maalin ka hor baddelay Taliyihii ciidamada badda iyo ilaalada xeebaha Soomaaliya, waxaana xilkaas laga qaaday sarkaal u dhashay beesha Xawaadle oo Taliyaha Xoogga uu reysteeyey, laguna eedeeyey musuqmaasuq. Maslax oo ah wiil dhalinyaro ah oo adeer uu u yahay Xasan Sheekh ayaa hadda laga dhigay Taliyaha guutada 77 ee ciidamada koofiya-casta oo ilaaliya madaxtooyada qaranka. Sidoo kale, Maslax ayaa lagu xusuustaa doorkii uu ku lahaa xoreynta deegaanada ay beeshiisu degto ee Ceeldheer iyo Mesegawaa, halkaas oo beesha uu ka abaabulay si cadowga ay isaga difaacaan. Maslax iyo beeshiisa Waceysle ayaa ku guuleystay inay iska dhiciyaan kooxda Al-Shabaab, kana difaacdaan dhulkooda, iyadoo aan ognahay in beelaha kale ee Abgaal intooda badan dhulkii laga qabsaday.
-
Abu Dhabi (Caasimada Online) – Eedeynta dhowaan dowladda Suudaan u jeedisay Imaaraadka Carabta oo ah in Abu Dhabi ay ku lug leedahay xasuuqa ka socda dalkaasi, ayaa iftiimisay shabakad ballaaran oo Imaaraadku ku taageerayo Ciidanka Gurmadka Degdegga ah (RSF) ee dagaalka sokeeye ee Suudaan. RSF waa qayb ka mid ah shabakad ballaaran oo ay Imaaraadku tobannaan sano ka dhisay dalal ay ka jiraan dhaq-dhaqaaqyo gooni-u-goosad, sida Libya, Yemen, Suudaan, iyo Soomaaliya, si ay u kasbato saameyn istiraatiiji ah. Sida Iran ay u dhistay “udubka iska caabbinta,” Imaaraadkuna wuxuu dhisay “udubka gooni-u-goosadka,” oo ka kooban kooxo aan dowladeed ahayn oo mideysan oo wata aragtiyo ka dhan ah kacdoonnada dimoqraadiga ah. Abu Dhabi waxay dhistay shabakad adag oo ay ku jiraan kooxo hubeysan, maalqabeenno, ganacsato, siyaasiin iyo saameeyayaal, si ay u yeelato saldhigyo siyaasadeed oo muhiim ah. Inkastoo Imaaraadku sheegto inuu doonayo xasilooni, ku tiirsanaanta hoggaamiyeyaasha xooggan iyo xoogagga hubeysan ayaa inta badan dhaawacday dowladnimada iyo midnimada dalalka uu saameynta ku leeyahay. Imaaraadka, oo ah boqortooyo yar oo ku taalla Khaliijka, ayaa si taariikhi ah ugu tiirsanaa wakiillo si uu u gaarsiiyo saameyntiisa meelaha fog. Kacdoonkii Carabta ee 2011 wuxuu sare u qaaday baahidaas, wuxuuna Abu Dhabi ku khasbay inay raadiso siyaabo ay si dadban u saameyso gobolka. Iyada oo ka cabsi qabtay kacdoonnada siyaasadeed ee ay horkacayaan kooxaha sida Ikhwaanul Muslimiin, Imaaraadku wuxuu bilaabay inuu si firfircoon u taageero wakiillo ka hortaga ficilladaas, si uu u difaaco nidaamyada kali-taliska Carabta. Bani Fatima: Xarunta Awoodda Imaaraadka Gudaha federaalka Imaaraadka, Abu Dhabi iyo qoyska Al Nahyan ayaa noqday xarunta dhabta ah ee awoodda, gaar ahaan kadib markii ay bad-baadiyeen Dubai xilligii dhibaatadii dhaqaale ee 2008. Awooddaas waxaa gacanta ku dhigay saddex walaalo ah—Maxamed, Mansuur, iyo Tahnun bin Zayed—kuwaas oo loo yaqaanno Bani Fatima. Waxay Abu Dhabi ka dhigeen xarunta maaliyadeed ee dalka, iyagoo dhisay shabakad isugu jirta shirkado dowladeed iyo kuwo gaar loo leeyahay si ay u taageeraan istiraatiijiyadda dibadda ee Imaaraadka. Waxay abuureen kaabayaal dhaqaale oo isku xiraya maalgelin istiraatiiji ah, adeegyo maaliyadeed, saadka, ganacsiga badeecadaha, iyo shirkadaha milateri ee gaarka loo leeyahay. Nidaamkan, inkastoo gudaha uu yahay mid kala sarreyn leh, wuxuu kor u qaaday shabakad ballaaran oo toosan, oo ay ku xeeran yihiin dad, shirkado, iyo hay’ado ku tiirsan xarunta awoodda ee Bani Fatima. Markii hore waxay diiradda saareen la-dagaalanka Islaamiyiinta iyaga oo adeegsanaya hal ku dhagga la-dagaalanka argagixisada. Si tartiib ahna waxay u bilaabeen inay hirgeliyaan aragti ballaaran oo ah “isku xirnaan hubeysan.” Taageeradoodii afgambigii 2013 ee Masar kadib, Imaaraadku wuxuu rumaysnaa inuu shabakaddiisa ku maamuli karo siyaasadda gobolka. Madaxweyne Maxamed bin Zayed wuxuu qorsheeyay inuu ku tiirsanaado madaxda gobolka Bariga Dhexe iyo Afrika si ay ugu xirmaan Abu Dhabi, iyadoo la adeegsanayo tusaalaha dhaqaale ee Shiinaha. Hoggaamiyeyaasha, ganacsatada, iyo kooxaha hubeysan ayaa ku tiirsan kaabayaasha Imaaraadka, halka Abu Dhabi ay ka hesho saameyn ay u adeegsan karto xiriirka quwadaha sida Mareykanka, Ruushka, iyo Shiinaha. Shabakado fidsan oo kala madax bannaan Kooxo gooni-u-goosad ama fallaago ah waxay inta badan dhistaan shabakado si qoto dheer ugu dhex jira bulshada. Sida Iran, Imaaraadkuna wuxuu ogaaday in bulshooyinka leh ujeeddo cad ay yihiin kuwo ku habboon inay martigeliyaan kooxo hubeysan. Marka aysan awoodin inay qabsadaan talada dalka, Imaaraadku wuxuu adeegsadaa istiraatiijiyadda “qaybi oo xukumo,” isagoo taageera kooxo ka jira Libya, Suudaan, Yemen, iyo Soomaaliya kuwaasoo khilaafsan dowladaha dhexe ee ay taageerto Qaramada Midoobay. Shabakadaha Imaaraadka waa kuwo kala duwan oo madax bannaani leh. Xiriirkoodu inta badan waa toosan yahay, iyadoo Abu Dhabi ay tahay xarunta isku xirta. In kasta oo kooxaha sida LNA ee Libya, RSF ee Suudaan, SBF ee Yemen, iyo ciidamo ka tirsan Somaliland iyo Puntland ay si gaar ah u muuqdaan, haddana waxaa jirta shabakad dhaqaale, saadka, ganacsi iyo warbaahineed oo taageerta. Kooxaha amniga waxaa garab siiya ganacsatada iyo dad saadka qaabilsan, halka shabakadaha maaliyadeed ay fududeeyaan ganacsiga badeecadaha, ka fogaanshaha cunaqabateynta, iyo iibka hubka. Tijaabadii Libya Asalka shabakadda Imaaraadka wuxuu dib ugu laabanayaa 2014 markii ay ogaadeen in Khalifa Haftar, taliyihii hore ee Gaddafi, uu isku dayayo kacdoon. Taageerada dhaqaale, milateri, iyo warbaahineed ee Imaaraadku siiyay waxay isbedel ku samaysay howlgalka Haftar, oo loo bixiyay “Hawlgalka Sharaf” si uu uga hortago Ikhwaanul Muslimiin. Waxaa la dhisay Ciidanka Qaranka Libya (LNA), oo ahaa shabakad kooxo milateri ah. Inkastoo Haftar uusan qabsan Tripoli, wuxuu xoojiyay gacanta uu ku hayay bariga Libya (Cyrenaica), isagoo dib u huriyay dareenkii gooni-u-goosadka. LNA waxay noqotay xarun ay ku soo xirmaan shabakado amni oo caalami ah, oo ay ku jiraan ciidan joogto ah oo ka yimid Ruushka iyo Afrika. Imaaraadku wuxuu bixiyay tababar, sirdoon, taageero hawada ah iyo hub aad u tiro badan. Sanadkii 2020, Imaaraadku wuxuu diray 150 diyaaradood oo hub ah oo loo mariyay shirkado gaar loo leeyahay si loo ilaaliyo mas’uuliyadda. Markii kooxda Wagner ee Ruushka timid 2019, oo la sheegay in la maalgeliyay iyadoo loo marayo bankiyada Imaaraadka, Libya waxay noqotay xarun muhiim ah oo Ruushka u suurageliyay inuu ka howlgalo Afrika, isagoo adeegsanaya shabakadaha Imaaraadka. Kobcinta saameynta ee Yemen Sanadkii 2015, Imaaraadku wuxuu ka qeyb galay isbahaysigii Sacuudiga ee ka dhanka ahaa Xuutiyiinta, taasoo fursad u siisay inuu saameyn ka helo marin-biyoodka Bab al-Mandab. Kadib weerar khasaaro weyn geystay oo lagu qaaday ciidamo Imaaraad ah, Abu Dhabi waxay beddeshay istiraatiijiyaddeedii, iyadoo hoos u dhigtay tirada askarteeda, kuna beddeshay ciidamo qandaraasleyaal ah iyo kuwo maxalli ah. Sanadkii 2016, Imaaraadku wuxuu dhisay Ciidanka Suuqa Amniga (SBF), waxaana laga soo xulay beelaha koonfureed. Sannadkii 2017, waxaa la aasaasay Golaha Ku meel-gaarka Koonfureed (STC) oo noqday hoos-taag siyaasadeed oo ay adeegsadaan. Aidarus al-Zoubaidi, oo ahaa jeneraal ka tirsan SBF, ayaa hoggaamiyaha noqday. STC waxay la mid ahayd LNA—waa shabakad cutubyo madaxbannaan ka kooban. Sanadkii 2019, ciidamo ka tirsan STC ayaa la wareegay madaxtooyada Cadan. Heshiiskii Riyadh ee xigay wuxuu sharciyeyn u sameeyay STC, iyadoo Imaaraadku siiyay taageero diblomaasiyadeed. Zoubaidi wuxuu noqday wakiil rasmi ah xitaa marka uu la kulmayo quwadaha sida Ruushka. Shabakadaha dhaqaale iyo ganacsi ee Imaaraadka ayaa taageera STC, iyadoo la sheegay in AD Ports—shirkad dowladeed Imaaraati ah—ay la wareegtay maamulka dekedda Cadan. Tani waxay siineysaa Imaaraadka saameyn dhanka ganacsiga iyo marin-u-helka shidaalka, iyadoo shirkadaha Imaaraadka laga leeyahay ay la sheegay inay ku lug leeyihiin tahriibinta saliidda. Faragelinta Imaaraadka ee Suudaan Dagaal-yahannada Suudaan, gaar ahaan Ciidanka Taageerada Degdegga ah (RSF) ee uu hoggaamiyo Maxamed Xamdan Dagalo (Hemeti), waxay si hore ah uga qeyb qaateen dagaallada Yemen iyagoo uu dirirayay Imaaraadka, sidoo kalena waxay taageereen Haftar ee Libya. RSF waxay kasoo jeedaan beelaha Darfur oo leh taariikh gooni-u-goosad, waxayna u kobocday qaab dowlad-gudihiis ah, iyadoo dhaqaalahooda ka helaya ganacsiga iyo tahriibinta dahabka—inta badan iyadoo loo marayo Imaaraadka. Kacdoonkii Suudaan 2019 iyo afgembigii militari ee xigay ayaa abuuray firaaq siyaasadeed iyo loollan awood oo u dhexeeya ciidamada xoogga dalka iyo RSF, taasoo horseeday dagaal sokeeye oo qarxay 2023. Fursaddan waxaa si buuxda uga faa’iidaystay Imaaraadka oo taageero dhaqaale siiyay Hemeti—ninkii xiriirka maaliyadeed kala dhaxeeyay Abu Dhabi—iyadoo milaterigiisu u muuqday xoog gooni-u-goosad ah. Dagaalyahanno RSF ah oo kasoo laabtay Libya iyo Yemen ayaa keenay hubkii ay halkaas ka heleen. Waxaana suuragal ah in kaydadkii LNA ee dib loo buuxiyay ay Imaaraadku u wareejiyeen RSF, taasoo siisay Abu Dhabi fursad ay ku sii waddo taageerada iyadoo aan si toos ah loo fahmin. Markii dagaalku kululaaday, Imaaraadku wuxuu adeegsaday xeelado cusub si uu hub ugu gudbiyo RSF. Qalab militari oo lagu sheegay gargaar bani’aadamnimo ayaa loo marsiiyay shirkado saadka ka howlgala Imaaraadka, waxaana loo daabulay wadamada Chad iyo Uganda, kadibna waxaa loo gudbiyay xuduudka Suudaan. Shabakaddani waxay noqotay mid is-fundgareysa: dahab laga qodo dhulka RSF ayaa loo dhoofiyaa Dubai, halkaas oo loo beddelo lacag lagu xareeyo bangiyada Imaaraadka, taasoo lagu bixiyo mushaaraadka, duulimaadyada, hubka, suuqgeynta, iyo qandaraaslayaasha dagaalka. Wasaaradda Maaliyadda Mareykanka ayaa cunaqabatayn saartay shirkado Imaaraati ah oo ku lug leh sahayda RSF iyo kooxda Wagner ee Ruushka. Dhammaan silsiladdan waxay ku tiirsan tahay kaabayaasha Imaaraadka. Isla markaana, shirkado xiriir la leh Imaaraadka ayaa ka shaqeynaya sidii loo wanaajin lahaa sumcadda Hemeti, xilli lagu eedeeyay dambiyo dagaal iyo xasuuq. Soomaaliya: Qaybi oo xukumo Soomaaliya waxay ka tirsan tahay istiraatiijiyad Imaaraadka uu ku doonayo inuu ku xoojiyo isku xirnaanta gobolka, iyadoo ay u muuqato inay tahay albaabka Geeska Afrika. Iyada oo leh istiraatiijiyad muhiim ah oo la xiriirta marin-biyoodka caalamiga ah iyo marinada ganacsi ee galaya gudaha Afrika, Soomaaliya waxay si gaar ah u soo jiidatay dareenka Abu Dhabi tan iyo 2010. Imaaraadku wuxuu u arkay Soomaaliya meel ay ku fushan karaan siyaasaddooda ku dhisan “isku xirnaanta hubeysan.” Shirkadaha saadka ee ay dowladdu leedahay sida DP World iyo AD Ports waxay doonayeen inay Soomaaliya ka dhigaan xarumo kala wareejin badeecooyin ah. Hase yeeshee, xiriirka tooska ah ee u dhexeeya Imaaraadka iyo dowladda federaalka ah ee Muqdisho wuxuu noqday mid aan degganeyn, taasoo Abu Dhabi ku riixday inay xiriir si toos ah ula yeeshaan dowlad-goboleedyada, gaar ahaan kuwa leh damaca gooni-u-goosadka. Sanadkii 2010, Imaaraadku wuxuu Puntland ka hirgeliyay ciidan gaar ah oo loo sameeyay la dagaalanka burcad-badeedda, kaas oo lagu magacaabo Puntland Maritime Police Force (PMPF). Ciidankan waxaa markii hore maamuli jirtay shirkad Imaaraadka ku taalla, waxaana si toos ah loola xiriiriyay madaxtooyada Puntland, iyada oo aan loo marin dowladda dhexe ee Soomaaliya, taasoo ku xad-gudbaysay madax-bannaanida dalka. Imaaraadku wuxuu bixiyay mushaaraadkii ciidanka, wuxuuna 2022 ka dhisay saldhig milatari magaalada Boosaaso, taasoo noqotay meel sahayda la mariyo oo laga taageero kooxda RSF ee Suudaan. Tan iyo 2017, Imaaraadku wuxuu ballaariyay xiriirka uu la leeyahay Somaliland—oo ah maamul iskiis u sheegtay madax-bannaani kana tirsan federaalka Soomaaliya. Si uu u xoojiyo sheegashadeeda madax-bannaanida, Somaliland waxay aqbashay dalab Imaaraadka uu ku doonayay inuu saldhig milatari ka dhisto Berbera, oo ah meel istiraatiiji ah oo ku taalla Gacanka Cadmeed. Imaaraadku wuxuu sidoo kale tababbaray ciidamada Somaliland si uu uga fogeeyo xiriirka ay la leeyihiin dowladda federaalka. Maanta, Imaaraadka waa maalgeliyaha ugu weyn ee Somaliland, waxaana jirta tuhun ah in uu Imaaraadku dabada ka riixay olole uu ku doonayo in maamulka Trump uu u aqoonsado Somaliland inay tahay dowlad madax-bannaan, si uu u helo xuquuq saldhig. Tan iyo 2023, Abu Dhabi waxay kordhisay saameynteeda Jubbaland—oo ah gobol dhanka koonfureed xiga oo ka tirsan Soomaaliya, xilli uu khilaaf xoog leh kala dhexeeyay dowladda dhexe. Imaaraadku wuxuu siiyay Jubbaland diyaarado aan duuliye lahayn iyo gaadiid dagaal, wuxuuna dhisay saldhig ciidan oo ku yaalla magaalada Kismaayo. Hogaamiyaha Jubbaland, Axmed Madoobe, wuxuu xiriir dhow la leeyahay Imaaraadka, waxaana la rumeysan yahay in uu fududeeyay hawlgalladooda gobolka. Markii ay arkeen in dowladda federaalka ah ee Muqdisho aysan dooneynin inay si buuxda ugu tiirsanaato Abu Dhabi, Imaaraadku wuxuu doortay inuu kala furo xarumaha awoodda, si uu uga shaqeeyo meelaha uu si toos ah u xakamayn karo taageerada—xitaa haddii ay taasi dhaawaceyso midnimada dhuleed ee Soomaaliya. Dallaal aan la loodin karin Taageerada Imaaraadka ee kooxaha sida RSF waa qayb ka mid ah istiraatiijiyad ballaaran oo ku dhisan xiriiryo is dhexgal ah oo lagu dhisayo saameyn. Abu Dhabi waxay isu beddeshay xarun ay ku xirmaan shabakado goboleed, taasoo kor u qaaday awooddeeda iyo muuqaalkeeda caalamiga ah, iyada oo abuuraysa nidaam is-qarash gareeya oo ay kooxo kala madax-bannaan ku wada shaqeyn karaan iyadoo la ilaalinayo mas’uuliyad la’aan muuqata. Shabakadani oo ay Imaaraadku dhiseen waxay u oggolaatay inay ka noqdaan daneeye caalami ah oo lama huraan ah. Kooxda Afrika ee Ruushka waxay ku tiirsan tahay shabakaddan, Shiinuhuna wuxuu u baahan yahay silsilado sahay ah oo nabdoon oo dhex mara marinada Imaaraadka saameynta ku leeyahay, xitaa Mareykanka ayaa si dadban uga faa’iideysta. Iyada oo loo marayo udubka gooni-u-goosadka, Imaaraadku wuxuu noqday quwad goboleed oo si xeel dheer ugu dhex milantay Bariga Dhexe iyo Afrika, taasoo u suurtagelineysa inuu fushado dano u gaar ah—xitaa marka ay khilaafsan yihiin qiyamka reer Galbeedka. Warbixintan wxaaa qoray Dr. Andreas Krieg oo ah professor ka tirsan Waaxda Daraasaadka Difaaca ee King’s College London ahna la-taliye istiraatiiji ah oo ku takhasusay khataraha, una shaqeeya macaamiil dawladeed iyo ganacsiyo oo ku yaal Bariga Dhexe. Waxa uu dhawaan daabacay buug la yiraahdo ‘Nidaamka Bulsho-siyaasadeed iyo Amniga ee Dunida Carabta’.
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howlgal qorsheysan oo ay maanta ciidanka difaaca deegaanka ee degmada Al-Kowsar ka fuliyeen deegaanka Nuur Gadow, oo ka tirsan gobolka Shabeellaha Dhexe. Howlgalkaan ayaa qayb ka ah dadaallada joogtada ah ee lagula dagaalamayo kooxda Al-Shabaab. Sida lagu sheegay war kooban oo kasoo baxay dowladda federaalka Soomaaliya, howl-galkaasi waxaa lagu dilay in ka badan 20 xubnood oo ka tirsan maleeshiyaadka Al-Shabaab. Sidoo kale, waxaa lagu dilay horjooge sare oo kamid ahaa kooxdaas. Qoraalka dowladda ayaa si gaar ah u xusin magaca horjoogaha la dilay, iyadoo sidoo kale caddeyn xilkii uu ka hayey kooxda. Dowladda ayaa sheegtay in horjoogahani uu door muhiim ah ku lahaa qorsheynta weerarada kooxda ee gobolka. Bayaanka kasoo baxay dowladda ayaa lagu yiri: “Taliskii Khawaarijta ay ku lahaayeen deegaanka Nuur Gadow, Geesiyaasha Difaaca ayaa howl-galka ku dilay in ka badan 20 maleeshiyaad ah iyo horjooge sare oo ka tirsan Khawaarijta.” Howl-galka waxaa lagu tilmaamay mid si gaar ah loo qorsheeyey, iyadoo ciidanku ay heleen xog muhiim ah oo ku saabsan goobta uu ku sugnaa horjoogaha kooxda iyo xubnaha la socday. Tani ayaa horseeday guul deg-deg ah oo ay ciidanku gaareen. Ciidamada difaaca deegaanka ayaa si weyn loogu amaanay dadaalkooda, waxaana dowladda ay sheegtay in ay sii wadi doonaan howl-gallada ka dhanka ah Al-Shabaab ilaa laga cirib tiro guud ahaan kooxdaas. Dadka deegaanka ayaa la sheegay inay taageereen ciidamada howlgalka fuliyey. Howl-galkaan wuxuu kusoo beegmayaa xilli maalmihii lasoo dhaafay ay socdeen dagaalo iyo duqeymo culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab. Deegaano badan oo ka tirsan Shabeellaha Dhexe ayaa lagu qaaday weeraro qorshaysan. Dowladda federaalka ayaa mar kale ku celisay go’aankeeda ah in aysan joojin doonin dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab, ilaa laga suuliyo khatarta ay ku hayaan shacabka iyo amniga dalka.
-
Garoowe (Caasimada Online) — Madaxweynaha dowlad-goboleedka Puntland, Saciid Cabdullaahi Deni ayaa warqad rasmi ah u diray dhammaan wasaaradaha dowladda, isagoo ka codsaday in ay soo gudbiyaan xog dhameystiran oo la xiriirta shaqaalaha sare ee wasaaradahooda. Warqaddan ayaa si gaar ah diiradda u saareysa agaasimayaasha guud, agaasimayaasha waaxyaha iyo madaxda qeybaha kala duwan, sida ay aragtay Caasimada Online. Sida lagu sheegay warqadda kasoo baxday xafiiska madaxweynaha, waxaa la doonayaa in la helo liisas dhammeystiran oo ku saabsan shaqsiyaadka haya xilalka sare ee wasaaradaha, si loo darso xogtooda shaqsiyeed iyo midda xirfadeed. Tallaabadan ayaa qeyb ka ah dadaallada lagu horumarinayo hufnaanta iyo isla xisaabtanka hay’adaha dowladda. Intaas waxaa dheer, xafiiska madaxweynaha ayaa sidoo kale codsaday in la soo gudbiyo faah-faahin buuxda oo ku saabsan shaqaalaha guud ee wasaaradaha, si loo helo aragti cad oo ku saabsan hab-dhiska shaqo iyo baahiyaha jira. Ilo wareedyo xog ogaal ah ayaa sheegay in madaxweynaha uu doonayo inuu dib u eegis ku sameeyo nidaamka shaqaalaha dowladda. Warqadda ayaa sidoo kale tilmaamaysa in wasaarad kastaa laga doonayo inay bixiso warbixin ku saabsan hantida ay hayso. Tani waxay noqon kartaa qalab, gaadiid, dhismooyin ama agab kale oo dowladeed, iyadoo la doonayo in si cad loo ogaado hantida dowladda ee yaalla wasaarad kasta. Sidoo kale, madaxweyne Deni ayaa warqaddiisa ku xusay muhiimadda ay leedahay in la helo warbixin rasmi ah oo ku saabsan mashaariicda kala duwan ee ka socda wasaaradaha. Warbixintaasi waxay ka caawin doontaa xafiiska madaxweynaha inuu qiimeyn ku sameeyo waxqabadka iyo horumarka la gaaray. Ugu dambeyn, waxaa sidoo kale warqadda lagu codsaday in wasaaraduhu ka warbixiyaan wixii caqabado ah ee haysta, si xal loogu helo dhibaatooyinka hortaagan hawlaha dowladda. Tallaabadan ayaa loo arkaa mid lagu dardar-gelinayo shaqada dowladda isla markaana lagu hagaajinayo hab-maamulkeeda.
-
Mogadishu (HOL) — The Somali government has expelled Anna Saleem Högberg, Sweden's consul and head of development cooperation in Mogadishu, amid growing diplomatic tensions, according to Global Bar Magazine. Source: Hiiraan Online
-
Muqdisho (Caasimada Online – Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaaliyeed ayaa maanta ku dhawaaqday inay mudooyinkii dambe xoogga saartay ka hortagga, la-dagaalanka tahriibka iyo socdaalka sharci-darrada ah, islamarkaana ay xirtay dad badan oo ku lug leh arrimahaas. War-saxaafadeed ay soo saartay Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda ayaa lagu yiri: “Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddu waxay todobaadyadii ugu danbeeyay hakisay tiro socdaal sharci darro ah oo ay ku tahriibayeen dhallinyaro Soomaaliyeed oo da’dooda u dhaxeyso 18-25 sano, una safrayay wadamada qaaradaha Yurub, Aasiya iyo Afrika.” Bayaanka ayaa sidoo kale lagu yiri: “Sadexdii bilood ee ugu danbeeyey ee sanadka 2025, Hay’addu waxay ka hortagtay 124 qof oo dhalinyaro Soomaaliyeed ah kuwaas oo qorshaynaayey in ay bilaabaan safaradooda tahriibka ah iyagoo u safraaya qaaradaha Yurub, Aasiya iyo Afrika.” Hay’addu waxay intaa ku dartay: “Dhammaan dhallinyarada lagu helay cadaymo muujinaya in ay tahriibayeen ayaa lagu wareejiyay hay’adaha ku shaqada leh ee JFS.” Qoraalka ayaa sidoo kale ku boorriyay waalidiinta Soomaaliyeed, isagoo yiri: “Hay’adda waxaa waajib ka saaranyahay badbaadinta mustaqbalka dhallinyarada Soomaaliyeed si aanay ugu halaagsamin badaha iyo khataraha kale ee uu leeya- hay tahrribku,, sidaas awgeed hay’addu waxay waalidiinta Soomaaliyeed ku baraarujineysaa ka warqabka dhaq-dhaqaaqa ubadkooda si aan wadajir uga badbaadino khataraha ay la kulmayaan muddada ay safarka tahriibka ku jiraan.” “Hay’adda Socdaalka & Jinsiyaddu waxay kaalin buuxda ka qaadaneysaa hakinta socdaalka sharci darrada ah iyadoo diyaarin doonta barnaamijyo wacyi-gelin ah si dhallinyarada Soomaaliyeed fahan buuxa uga helaan khataraha ay wajihi karaan,” ayey tiri hay’adda. Bayaanka ayaa sidoo kale sheegay: “Maadama hay’adda uu waajib ka saaranyahay badbaadinta dhallinyaradda Soomaaliyeed waxay guud ahaan hakisay socdaalka dadka aan-qaangaarin iyo kuwa lagu qabto cadeymo muujinaya in ay tahriib u socdaan, waxayna hay’addu dabagal iyo baaritaan ku sameyneysaa shaqsiyaadka iyo shirkadaha ka shaqeeya arimaha socdaalka (Travel Agencies) kuwaas oo ku lug leh tahriibinta dhallinyarada Soomaaliyeed.” Ugu dambeyntii, bayaanka wuxuu ku soo gabagaboobay: “Ugu dambeyn Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddu waxay dhiirigelinaysaa wadashaqeyn dhex marta waalidiinta Soomaaliyeed, hay’adaha dowladda, iyo ganacsatada Soomaaliyeed si looga miro dhaliyo dadaalada looga hortegayo tahriibka iyo socdaalka sharci darrada ah.”
-
Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Dr. Abiy Ahmed ayaa talada dalka haya muddo haatan 7 sano ah. Todobadii sano ee la soo dhaafay, waxaa jiray ballamo barwaaqo ama nasiib wanaag ah dhinacyada siyaasadda, dhaqaalaha, diblomaasiyadda iyo arrimaha bulshada. Iyadoo ay jiraan dad taageersan maamulkiisa oo sheegaya in isbedel uu yimid, natiijooyin badanna laga gaaray, ayaa haddana waxaa jira dad dhaliilsan maamulkiisa oo sheegay in xaaladdu ay ka sii dartay. Sanad guurada todobaad ayaa waxaa dhacay banaanbaxyo kala duwan oo lagu taageerayay xukuumada Abiy Axmed. Xukunka haddaba Dr Abiy Axmed ee todobada sano iyo sidii loo qeexi lahaa xal u helida dalabaadka ay soo jeediyeen shacabka waa sidee. BBC-da qaybta afka Oromada ayaa ka waraysatay Buzaayyoo Daggafaa oo ka tirsan laanta Xisbiga Barwaaqo ee Oromiya iyo Dr Asebaa Raggaasa oo ah cilmi baadhe iyo barafasoor dhaqaalaha iyo siyaasadda ka dhiga Jaamacadda Zurich ee Switzerland. Ujeedada isu soo baxan taageerada ah ayaa ah in la xuso maalintii ugu horreysay ee ra’iisul wasaare Abiy Axmed kadib halgan muddo jiitamayey. Midda ah in la garowsado oo la iska kaashado guulaha laga gaaray guushan iyo guulaha uu maamulkan u horseeday caqabado badan iyadoo jireen, ayuu yidhi. Buzaayyoon. Isaga oo aan ku raacsanayn aragtidaan. Aseba waxa uu sheegay in inta badan la qabto isu soo baxyada taageerada haddii ay jiraan mucaarado ka dhan ah dowladda. “Markii ay dowladdu si weyn looga soo horjeedo, waxay tiraahdaa waxaan leenahay taageerayaal badan dadkana way soo bixiyaan iyada oo laga dhigaayo inay taageersan yihiin – dowladda”. “Dawlad nabad ku wada nool oo dadka ku wada nool waa in aanay qaban isu soo baxyo taageero oo sannadle ah,” ayuu yidhi Dr Aseba. Dr. Buzaayyoon ayaa sheegay in ay jiraan sababo wanaagsan oo loo dabaaldego maalintan inkastoo ay jiraan cilladana. Isbadalkan dowladnimo kaliya kuma imaan halgan badan, naf hurid iyo dadaal shacab, balse waxaa jiray natiijooyin badan oo ka dhashay. Waxa uu sheegay in loo baahan yahay in la mideeyo natiijooyinka la gaaray, islamarkaana la is weydiiyo kuwa aan wax laga qaban. “Maamulka Dr. Abiy Axmed ayaa talada dalka la wareegay ka dib halgan rejo badan laga qabay in isbeddel wanaagsani yimaado, kaasoo toddobadii sano ee la soo dhaafay keliya kusoo idlaaday rejo” ayuu sheegay Aseba. “Wax ka yar sanad, qorshahaasi wuu isbeddelay, dadkuna haddeer waxay arkaan xaaladda” ayuu yidhi. Wax ka yar hal sano ka dib, howshaas ayaa is beddeshay, hadda qof walba wuu fahmay xaaladda howsha, ayuu yiri, hadda dadku way arkayaan xaaladda ayuu ku daray. Dhinaca kale natiijadii ka soo baxday maamulka Xisbiga Barwaaqo. Buzaayo ayaa tusaale u soo qaatay biyo xidheenka Wabiga Niil oo sanado badan dib u dhac ku yimid, haatana heer gabo gabo ah maraya. “Tani ma ahan mid ka faa’iideysan doonta oo kaliya dalka oo dhan, laakiin sidoo kale dalal badan oo Afrikaan ah ayey faa’iido u tahay” ayuu yidhi. Dr. Abiy oo ka jawaabayay su’aalo ay weydiiyeen xubnaha golaha shacabka todobaad ka hor ayaa sheegay in biyo xidheenka uu gaaray boqolkiiba 98, islamarkaana lagu soo gabagabeyn doono lix bilood. Guulaha kale ee uu Dr Buzaayo soo qaatay waxaa ka mid ah aasaaskii Xisbiga Barwaaqo. “Berigii hore meelo badan ayaa la dulmay, maanta oo kale, gobollo kooban ayaan u dulmanayn sidii hore”. Xigashada Sawirka,Asebe Maqnaanshaha Nabadda Nabad la’aanta iyo xasillooni darrada oo sii badatay ayaa lagu sheegay in ay sabab u tahay furnaansho la’aanta saaxadda siyaasadeed. Halkii wada hadal la gali lahaa, dadka Itoobiya ku nool waxay doorbideen in awood lagu dagaalamo iyado xukun lagu raadinaayo dagaal, taas ayaana xaaladda lagu qeexay. Dhaqanka ah xukunka lagu raadinaayo wada halka iyo heshiisyo nabadaysan lama baranin, laakiin xaaladda hadda jirta waa billow wanaagsan. Dhaqanka noocaan ah waa in la bartaa, ayay tiri dowladdu. Haddii kooxaha kale ee dowladda ka soo horjeeda rumaystaan, dhaq-dhaqaaqyo lagu doonayo in dowladda lagu afgambiyo iyadoo hub la isticmaalo tani waxay horseedi doontaa dagaal, kaasoo dadka u soo bandhigi doona dhibaato. ‘Nabad dhisidu ma’aha masuuliyadda hal xisbi. Haddii labo dhinac dagaalamayaan, labaduba waa in ay leeyahiin rabitaanka nabadda’ Dhanka kooxaha hubaysan ayaa laga sheegay in maqnaashaha dhaqanka noocan ahi ay keeneen saamayno xun. Dhibaatooyinkii uu dagaalku keenayna waxaa lagu sheegay mid ba’an. Goorma ayay barwaaqadu noqotay mid dhab ah? Xigashada Sawirka,AMN Qoraalka sawirka,Dr. Buzaayyoo Daggafaa Dr Buzaayyoon waxuu yidhi “Barwaaqadu wax ku cusub ma’aha Oromo, laakiin marka aan ka hadalno sida Xisbiga Barwaaqo u keenayo barwaaqo, xitaa wax laga sii fekeri karo ma’aha”. “Waxay ka bilaabataa aragti, waxayna ka timaataa midnimo. Qofkii aan lahayn maanhaga barwaaqana ma barwaaqoobi karo. Dhammaystirka biyo xidheenka Abaaayna waa masuuliyad wadareed. Isbeddelada iyo horumarkuna ka muuqda magaalooyinkana waxuu astaan u yahay barwaaqo” ayuu ku daray. Dr. Asebaan wuu ka soo horjeedaa aragtidaan. Marka la eego xaaladda haddeer lagu jiro wuxuu ku doodayaa in barwaaqo iyo hanti midna ayna ahayn diiradda haddeer. Dadka sida adag u shaqeeyana ay la daaladhacayaan noloshooda in ay u helaan waxyaabaha daruuriga ah. Itoobiya sida lamid ka ah wadamada dhaqaalahoodu korayo waxay ku tiirsan tahay beeraha oo kamid ah meesha ay taalo awoodda adag ee dhaqaalaha nabadina kama jirto meelaha miyiga ah. Sidaas darteed, hadda xaaladu dadku waxay ku sugan yihiin xaalad adag oo ku aadan helidda cunto noloshada ah. “Markaan fiirino wadamo badan, cilmibaadhis ayaa tusinaysa in qiimaha noloshu uu aad u kacay, Tani ma’aha mid maamulka haddeer jira uu keenay” Source bbcsomali Qaran News
-
Waxaa guud ahaan caalamka laga dareemayaa saameynta canshuurihii baaxadda lahaa ee uu soo rogay maamulka madaxwayne Donold Trump. Qaar ka mid ah suuqyada caalamka ayaa hos u dhac ku yimid. Khubarada ayaa dhanka kale ka digaysa in suuqyada Mareykanka ay sidoo kale saameyn wayn ku yeelanayso canshuurtan cusub. Hoos u dhac hor leh ayaa ku yimid saamiyada suuqyada Asia, ka dib ku dhawaaqistii canshuuraha ee Donald Trump. Shirkadaha Nike, Apple, iyo Target ayaa kamidkuwa ay sida ba’an ugu dhufteen canshuurahani iyagoo hoos u dhacay in ka badan 9%. Trump oo ku sugnaa Aqalka Cad, ayaa wariyeyaasha u sheegayn in arrimahan ay si wanaagsan haatan u socdaan isla markaana ay dhaqaalaha Mareykanka “sare u qaadi doonaan” . Madaxweynaha Jamhuuriga ayaa qorsheynaya inuu canshuuro badan ku soo rogo dalal kale oo dhowr ah, oo ay ku jiraan saaxiibada ganacsiga sida Shiinaha iyo Midowga Yurub. Waxaad sidoo kale akhrisan kartaa: Isbadalkii ganacsi ee ugu waynaa dunida muddo qarni ah ayaan cagta saaranay – Tifafaraha arimaha dhaqaalaha ee BBC Hogaamiyeyaasha dunida oo ku tilmaamay canshuuraha Trump mid ‘khalad ah’ oo aan loo ‘meel dayin’ Shiinaha: ‘nuuc walba oo dagaal Maraykanka ka dhan ah ayaan diyaar u ahay’ Qaran News
-
Washington (Caasimada Online) – Kooxda Al-Shabaab ayaa khatar weyn kusii noqonaysa amniga gudaha Soomaaliya, arrintaas oo ay sabab u tahay iskaashi cusub oo ay la yeelatay kooxda Xuutiyiinta Yemen, waxaa sidaas sheegay Taliyaha Ciidamada Maraykanka ee Qaaradda Afrika (AFRICOM), Khamiistii. Ciidanka Maraykanka ayaa kordhiyay hawlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab kadib markii Madaxweynaha Maraykanka Donald Trump uu xafiiska la wareegay, iyagoo fulinaya olole ballaaran oo lagula dagaallamayo kooxda argagixisada ah ee ka howlgasha gudaha Soomaaliya. Sabtidii lasoo dhaafay, ciidamada Maraykanka ayaa duqeyn cirka ah ka fuliyay gudaha Soomaaliya, taas oo lagu dilay xubno ka tirsan kooxda ISIS, sida lagu sheegay war kasoo baxay Taliska Ciidamada Afrika ee Maraykanka (AFRICOM). Taliyaha AFRICOM, General Michael Langley, ayaa sheegay in Maraykanku si xooggan u beegsanayo Al-Shabaab. “Madaxweynaha iyo Xoghayaha Gaashaandhigga waxay ii fasaxeen awoodo dheeraad ah,” ayuu Langley ka sheegay fadhigii Guddiga Adeegyada Ciidamada ee Senate-ka (SASC). “Hadda waxaan haystaa awood aan ku qaado weerarro culus,” ayuu hadalkiisa ku daray. Maamulka Trump ayaa awoodda go’aamada weerarrada si toos ah uga wareejiyay Madaxweynaha, una wareejiyay Xoghayaha Gaashaandhigga iyo Taliyaha Hawlgallada, si loo dedejiyo habka go’aan-qaadashada. Tani waxay ka duwan tahay siyaasaddii maamulka Biden, oo ahayd in weerar kasta uu helo oggolaanshaha Aqalka Cad ka hor inta aan la fulin. Agaasimaha Hawlgallada ee Taliska Guud, Lieutenant General Alex Grynkewich, ayaa horey u sheegay in nidaamkan cusub “uu noo suurtagelinayo inaan la jaanqaadno xaaladaha goobta dagaalka, si aan fursadaha uga faa’iidaysano oo cadaadis joogto ah ugu sii hayno kooxda Xuutiyiinta.” Jimcihii, Xarunta Daraasaadka Istiraatiijiyadda iyo Caalamiga ah (CSIS) ayaa warbixin ay soo saartay ku sheegtay in Al-Shabaab ay ka faa’iideysaneyso xiriirka sii kobcaya ee ay la leedahay kooxda Ansar Allah ee Yemen, oo ku caan ah magaca Xuutiyiinta. Iskaashigan cusub ayaa u suurtagelin kara al-Shabaab inay weerarto maraakiibta iyadoo adeegsanaysa diyaarado aan duuliye lahayn ama xitaa gantaallo, sida lagu sheegay qiimeyn cusub oo ay sameysay Xarunta Daraasaadka Istiraatiijiyadda iyo Caalamiga ah (CSIS). Warbixintu waxay soo xigatay la-taliye sare oo ka tirsan Isbahaysiga Difaaca Qaranka ee kasoo horjeeda Xuutiyiinta, kaas oo sheegay in Xuutiyiintu qorsheynayaan inay siiyaan al-Shabaab hub casri ah si ay u weerari karto maraakiibta maraysa Gacanka Cadmeed. “Xuutiyiintu waxay siin karaan, ama durba siiyeen, al-Shabaab faa’iidooyinka dawlad taageerta urur argagixiso,” ayaa lagu yiri warbixinta, iyadoo si gaar ah loo xusay tababarro milatari iyo teknoolojiyadda diyaaradaha aan duuliyaha lahayn.
-
WASHINGTON, D.C – Somalia’s Al-Shabaab militants pose an escalating threat, potentially amplified by nascent cooperation with Houthi rebels in Yemen, the head of US Africa Command (AFRICOM) warned lawmakers Thursday. AFRICOM Commander General Michael Langley conveyed the heightened concern to the Senate Armed Services Committee (SASC), emphasizing the evolving capabilities and alliances of the Al-Qaeda-affiliated group amid sustained US counter-terrorism efforts in the Horn of Africa. The warning highlights the complex interplay of regional conflicts and the potential for extremist groups to share tactics and technology across borders. General Langley affirmed the US military’s robust posture against Al-Shabaab, confirming he operates with significant authority to target the insurgents who have battled the Somali government for over 15 years. “The President and the Secretary of Defense have granted me additional authorities,” Langley told the committee. “I now have the authority to conduct significant strikes.” This current operational authority enables AFRICOM to respond decisively to threats the group poses. US counter-terrorism activities remain ongoing; notably, an American airstrike in Somalia last Saturday targeted the Islamic State (IS) group, a separate jihadist entity and rival to Al-Shabaab, according to AFRICOM. Houthi link raises maritime alarms Langley’s assessment is made more urgent by a recent report by the Center for Strategic and International Studies (CSIS), a Washington-based think tank. Published Friday, the report details Al-Shabaab’s apparent exploitation of growing connections with Yemen’s Ansar Allah movement, widely known as the Houthis. This alleged collaboration, the CSIS analysis suggests, could furnish Al-Shabaab with advanced capabilities, potentially including drones and missiles, enabling attacks against shipping in the vital Gulf of Aden corridor. The CSIS report references claims, attributed to sources opposing the Houthis, that the Yemeni rebels intend to supply Al-Shabaab with sophisticated weaponry designed explicitly for maritime assaults. “The Houthis can provide, or may have already provided, Al-Shabaab with the benefits of state sponsorship,” the CSIS report states, pointing specifically to potential military instruction and drone technology transfers. Nexus of regional instability The prospect of Al-Shabaab leveraging the Houthis’ recent, high-profile experience in attacking maritime targets presents a serious security challenge. Al-Shabaab: Primarily operating in Somalia, this Al-Qaeda affiliate aims to topple the internationally backed federal government. Despite counter-offensives, it retains significant capability for lethal attacks within Somalia and periodically in neighboring states. Houthis (Ansar Allah): Controlling significant territory in Yemen, including the capital, Sanaa, this Iran-aligned group has dramatically disrupted global shipping since late 2023 with drone and missile barrages against vessels in the Red Sea and Gulf of Aden, actions they claim are in solidarity with Palestinians. A convergence of Al-Shabaab’s regional presence near key sea lanes and Houthi technical expertise or supplied equipment could significantly alter the threat landscape in these strategic waters. The Gulf of Aden is a critical chokepoint for international commerce, linking the Indian Ocean with the Mediterranean Sea via the Red Sea and Suez Canal. Enhanced threats in this zone could further strain global supply chains and escalate security measures.
-
Hargeisa (HOL) — Authorities in Somaliland on Thursday arrested prominent Somali humanitarian worker Abdimaalik Muse Coldoon in the coastal city of Berbera, days after he resurfaced from hiding. While no official charges have been announced, the arrest comes on the heels of Coldoon’s criticism of a reported deal to host Palestinian refugees from Gaza. Source: Hiiraan Online
-
Hargeysa (Caasimada Online) – Cabdimaalik Muuse Coldoon, oo ah suxufi iyo samafale caan ku ah ka shaqaynta arrimaha samafalka ee Somaliland ayaa shalay markale lagu xiray Somaliland, gaar ahaan magaalada Berbera. Inkasta oo aan si cad loo shaacin sababta rasmiga ah ee xadhigiisa, haddana warar kala duwan ayaa soo baxaya. Cabdimaalik ayaa 22-kii Maarso ka baxsaday magaalada Burco oo uu deggen yahay, kadib markii uu sheegay inuu helay war sheegaya in la doonayo in la xidho. Wuxuu muddo dhowr maalmood ah ku sugnaa deegaanka Bohol, balse qoyskiisa iyo dad kale ayaa ku qanciyay inuu dib ugu soo laabto Burco. “Cabdimaalik Muuse Coldoon, walaal wax dhiba ma jiraan ee dadkaaga dhinac ka raac markaad wax dhaliilayso, si asluub leh u dhaliil,” ayuu kula taliyay walaalkiis, Cabdiraxmaan Muuse Coldoon. “Xafiiska Cabdiraxmaan Cirro wuu kuu furan yahay. Wixii aad qoonsato waad ula tegi kartaa. Waa nin wanaagsan oo deggan, dadka dhegeysta.” Intaas kadib, Cabdimaalik wuxuu kusoo laabtay magaalada Burco, hase yeeshee shalay ayaa lagu xidhay magaalada Berbera kadib safar uu kaga yimid Burco. Warar soo baxay ayaa sheegay in xadhigiisu la xidhiidho faallo uu ka bixiyay warbixin ay Al Jazeera Carabi baahisay oo ku saabsaneyd qaxootiga reer Gaza. Mowqifka Coldoon iyo jawaabta xukuumadda Cabdimaalik ayaa si adag uga falceliyay warbixintaas, isaga oo yiri: “Waxaan kasoo jeedaa Soomaaliya, wasiirkana nama matalo. Wuxuu matalaa dowlad calooshood u shaqeystayaal ah, reer Falastiin waa walaalaheen, dadka Gaza-na waxay sii ahaan doonaan kuwo sabir iyo adkaysi ku jooga dhulkooda.” Inkastoo aanay laamaha amniga si rasmi ah u caddeyn waxa lagu haysto Coldoon, haddana hadalkiisa ayaa la rumeysan yahay inuu sabab u noqday xadhigiisa. Taageeradii xisbiga Waddani ee Coldoon Xisbiga Waddani ee hadda talada haya ayaa hore marar badan uga hadlay xadhiga Coldoon xilligii xukuumaddii hore ee Biixi, iyagoo xadhigiisa ku tilmaamay sharci darro. Waxa uu markaas xisbigu sheegi jiray in xadhigiisu ka hor imaanayo xorriyadda hadalka ee uu qaanuunku damaanad qaaday. “Cabdimaalik waxa lagu haystaa arragtidiisa iyo xorriyadda hadalka ee uu cabiray, taasoo uu xaq u leeyahay muwaadinku. Dastuurkuna wuxuu xaq u siinayaa in uu wax dhaliilo ama taageero. Xadhigiisu waa sharci darro, waxaanu ugu baaqaynaa cidda qafaalatay in ay siidayso,” ayuu yiri Wasiirka Cadaaladda, Yoonis Axmed Yoonis, oo markaas ahaa Xoghayaha Cadaaladda ee Xisbiga Waddani, laba sano kahor markii la xidhay Coldoon. Taariikhda xadhigyada Coldoon Cabdimaalik Muuse Coldoon waxa hore loogu xidhay eedo la xidhiidha magac-dil iyo faafin been abuur ah oo la sheegay inuu u geystay Iskuulka Abaarso iyo Xarunta Dhaqanka ee Hargeysa. Eedahaas oo marna lagu xukumay, marna lagu waayay. Colaadda u dhaxaysa Coldoon iyo xukuumadda Somaliland ayaa bilaabantay sannadkii 2017, xilligaa oo uu taageero u muujiyay madaxweynihii Soomaaliya ee la doortay, Maxamed Cabdillaahi Farmaajo, isagoo markaa ahaa saxafi. Taageeradaas kadib, waxa uu bartilmaameed u noqday xukuumadda Somaliland, taasoo keentay in marar kala duwan la xiro. Dhinaca kale, taageerayaashiisa iyo ururrada u dooda xorriyadda hadalka ayaa mar kasta ku doodaya in xadhigiisu yahay mid siyaasadaysan, loona adeegsaday cadaadis lagu cabburinayo saxaafadda iyo aragtida madaxa bannaan. Waxaa la filayaa in arrintan ay sii xoojiso dooda ku saabsan xornimada saxaafadda iyo xaddidaadda xorriyadda hadalka ee Somaliland.