Deeq A.

Nomad
  • Content Count

    212,105
  • Joined

  • Last visited

  • Days Won

    13

Everything posted by Deeq A.

  1. Somalia’s Minister of Labour and Social Affairs, Sadik Warfa has announced the East African country’s interest to enhance economic relations with Qatar and to forge joint co-operation in the field of labour and skills development Source: Hiiraan Online
  2. Maryan Seylac is a journalist from Somalia. She was one of the first female reporters from her city, Baidoa, and set up an organisation that seeks to encourage and support women journalists in the country. Source: Hiiraan Online
  3. Donald Trump: Sidee xilka looga qaadi karaa madaxweynaha Mareykanka? Dimuqraaddiyiinta ayaa u xusul duubaya in xilka laga qaado madaxweyne Donald Trump Xisbiga Dimuqraadiga ayaa qorsheynaya in baaritaanno la sameeyo, si loo ogaado in Madaxweyne Trump uu mudan yahay in xilka looga qaado xiriirkii uu dowladda Ukraine kala sameeyay arrinta ku saabsan madaxweyne ku xigeenkii hore ee Mareykanka Joe Biden. Way jireen baaqyo ku saabsan in Trump xil ka qaadis lagu sameeyo intii ay socdeen baaritaannadii sannadaha qaatay ee ku saabsanaa xiriirkiisa Ruushka, laakiin markan haweeneyda afhayeenka ka ah aqalka wakiillada ee Congress-ka, Nancy Pelosi ayaa qaadday tallaabo dheeri ah waxayna sameysay koox u kuurgasha arrintan. Aqoonyahannada dhinaca sharciga ayaa sheegaya in madaxweyneyaasha aan dacwad lagu soo oogi karin ama la maxkamadeyn karin iyagoo xilka haya, sidaas darteed qaabka kaliya ee xafiiska looga saari karo waa in xil ka qaadis sharci ah lagu sameeyo. Hase yeeshee, sidey arrintaas ku dhici kartaa? Yaase horay xil ka qaadis loogu sameeyay? Jawaabaha su’aalahan waxaa laga yaabaa inay aad kaaga yaabiyaan. Ugu horreyn, waa maxay mooshinka xil ka qaadista? Qaabkee mooshin looga keeni karaa Madaxweyne Trump? Marka uu erayga “mooshinka xil ka qaadista” ku jiro mowduuca aan hadda ka hadleyno micnihiisu waa in dacwad la geeyo aqalka Congress-ka, taasina waxay abuuri doontaa maxkamadeyn ka dhan ah madaxweynaha oo gudaha aqalka lagu falanqeeyo. Dastuurka dalka Mareykanka wuxuu dhigayaa “in madaxweyne mooshin xil ka qaadis ah laga keeni karo marka lagu helo dambiyada kala ah: Khiyaano Qaran, Musuqmaasuq ama laaluush qaadasho iyo waliba dambiyada kale ee kuwaas kasii waaweyn”. Hannaanka mooshinka xil ka qaadista waa inuu billaabo aqalka wakiillada wuxuuna u baahan yahay aqlabiyad fudud oo lagu ansixiyo. Laakiin maxkamadeynta waxaa lagu sameyn karaa aqalka odayaasha ee Senate-ka. Laakiin markii halkaas la geeyo, in madaxweynaha xilka laga xayuubiyo waxay u baahaneysaa codadka saddex meelood labo meel oo ka mid ah xildhibaannada – arrintaasna wali kama dhicin taariikhda Mareykanka. Yaa horay looga gudbiyay mooshinka xil ka qaadista? Inkastoo marar badan lagu hanjabay mooshinka xil ka qaadista, labo madaxweyne oo kaliya ayaa horay looga gudbiyay abid taariikhda dalka Mareykanka. Kii ugu dambeyay wuxuu ahaa Bill Clinton, madaxweynihii 42-aad ee Mareykanka – wuxuuna mooshinka xil ka qaadista la kulmay ka dib markii lagu helay inuu ku xadgudbay habsami u socodka hannaanka caddaaladda. Mr Clinton ayaa ka been sheegay xiriirka kala dhaxeeyay haweeney lagu magacaabo Monica Lewinsky, iyadana wuxuu ka dalbaday inay sidoo kale ka been sheegto, sida lagu eedeeyay. Markii ugu dambeysay aqalka wakiillada Mareykanka wuxuu mooshin xil ka qaadis ah ka keenay – Bill Clinton – sanadkii 1998-kii Aqalka ayaa markii ugu horreysay codad kala ah 228 iyo 206 ugu codeeyay in mooshin xil ka qaadis ah laga gudbiyo madaxweyne Clinton, markii labaadna waxay ugu kala codeeyeen 221 iyo 212. Waxaa xusid mudan in xilligaas oo ahayd bishii December ee sanadkii 1998-kii, heerka qiimeynta madaxweyne Clinton wuxuu ahaa 72%. Hase ahaatee markii dacwaddu ay gaartay aqalka Senate-ka sanadkii 1999-kii, way ku guul darreysatay inay hesho saddex meelood labo ka mid ah codadka senetor-rada. Yuu ahaa madaxweynaha labaad? Qish: ma ahayn Richard Nixon. hoos usii soco, oo arag qofka uu ahaa. Si ka duwan Mr Trump, qiimeynta heerka maamul wanaagga madaxweynenimo ee Mr Clinton waxay ku shareerneyd cirka. Sawirka waxaa ka muuqda Clinton, xaaskiisa Hillary iyo hoggaamiyaha tirada laga badan yahay ee aqalka wakiillada Dick Gephardt Xaqiiqdii, madaxweynaha kale ee mooshinka xil ka qaadista ah laga keenay wuxuu ahaa Andrew Johnson, kaasoo muddo afar sano ah xilka hayay intii u dhaxeysay sanadihii 1865 – 1869, wuxuuna ahaa madaxweynihii 17-aad ee soo maray Mareykanka. Marka, Mooshin xil ka qaadis ah malaga keeni karaa Mr Trump? Waxaa falanqeynaya- Anthony Zurcher, wariyaha BBC News, ee ku sugan magaalada Washington Muddo dhowr bilood ah, hoggaamiyeyaasha siyaasadda ee xisbiga Dimuqraaddiga ee ku sugan aqalka wakiillada waxay ciyaarayeen shax ballaaran. Waxay rabeen in kuwa taageersan mooshinka ka dhanka ah madaxweyne Trump iyo kuwa kasoo horjeedaba ay helaan waxa ay doonayaan. Qorshahan wuxuu keenay cabsi ay afhayeenka aqalka Nancy Pelosi iyo siyaasiyiin kaleba ka muujiyeen in xildhibaannada dimuqraaddiga ee dhexdhexaadka ah uu u horseedi karo khatar ku saabsan in dib loo soo dooran waayo marka la gaaro doorashada 2020-ka. Balse arrintaas waxay isbaddashay markii hadda ay soo baxeen eedeymo loo heli karo caddeymo waaweyn oo ku saabsan xiriirka telefoonka uu Trump la sameeyay madaxweynaha Ukraine Volodymyr Zelensky, kaasoo sharci darro lagu tilmaamayo. Hadda siyaasiyiintii ka laba labeynayay arrintan xitaa waxay diyaar u yihiin inay u codeeyaan mooshinka xil ka qaadista ah ee ka dhanka ah madaxweyne Trump. The impeachment trial of President Andrew Johnson Haddii xitaa Trump laga soo gudbiyo mooshin xil ka qaadis ah… malaga yaabaa in xafiiska laga eryo? Siyaasiyiinta xisbiga Jamhuuriga ah ee uu kasoo jeedo madaxweynaha ayaa maamulka aqalka odayaasha ee Senate-ka, sidaas awgeedna Mr Trump xilka lagama qaadi doono, marka laga reebo in siyaasiyiinta xisbigiisa ka tirsan ay kusoo kala fireeyaan, kana soo horjeestaan. Waxaase la ogyahay in tirada ugu badan ee siyaasiyiinta Jamhuurigu ay wali daacad u yihiin Donald Trump. Qaran News
  4. Shacabka iyo dadkii doortay ama madax-weynaha uu ahaa haddii ay maant ku abaal marin lahaayeen macno la garan karo bay ahaan lahayd laakiin abaal marinta Concordia Leadership Award ay siisay Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, waxay ku tusaysaa oo keliya in Concordia Leadership Award ay tahay hay’ad aan macaash ku shaqayn oo qabka ay u adeegto ay tahay iyo abaal marinta ay bixinayso ay siyaasada ahaan wax ka go’aamiyaan dowladaha iyo dadka deeq bixiyeyaasha ah ee iyada kaba tassoo aan ka madax bannaanayn u adeegsita siyaasadaha hadba dalalka iyo dadka iyada maal geliya waana qaabka hay’ado badan oo iyada oo kale ah ama kuwo sama-fal sheegta ay taageeraan siyaasadaha ay dowladaha iyaga maal geliya wataan!…waxayna abaal marintan caay ku tahay guud ahaan dadka Soomaaliyeed oo iyaga u haysta in Farmaajo abaal marinta lagu siiyay dhagarta iyo khayaannada uu ka galay dalka iyo dadka Soomaaliyeed. Hay’adda abaal marintan oo la aasaasay 2011ayaa aasaaskeed lagu beegay sanad guurradii 10aad ee ka soo wareegtay September 11, ujeeddada loo aasaasayna waxay ahayd in la dhiso hay’ado qayb ka noqda la dagaalanka wax loogu yeero Xag-Jirnimmada, siiba in lala dagaalo oo laga hor tago in Xag-Jirnimmada ay ka aasaasanto dalalka dowladaha fashilmay (Failed States) dalalka saboolka ah, ama mujtamacooda aqoon yaryahay. Hay’addaan shaki la’aan waxay aad uga war haysaa in madax-weyne Farmaajo uu ku shaqeeyo talooyinka dalalka deriska ah gaar ahaan dalka Itoobiya, abaal marintana waxay dhiiri gelin u tahay hawlo qarsoon oo ka dhexeeya Farmaajo iyo Abi Axmed oo labadaba dalalka aad moodo in waxa Beesha Caalamka loogu yeero ay siinayso Hab-Maamuus (Protocol) isku mid ah meeshii ay tagaanba si laysugu hayo, waxaan iyadana ka war haynaa oo aan arrin qarsoon ahayn in Farmaajo uusan ummadda uu madax-weynaha u yahay aba yaraatee uusan ku soo kordhin wax aan ka ahayn inu isku diro, inuu kala qaybiyay, inuu dastuukii iyo cahdigii ay ku heshiiyeen uu laalay, walina uu dagaal kula jiro waxyaabihii taabo galka u ahaa ee ummadnimmada iyo dowladnimmada Soomaaliya!… Waxaa iyadana xusid mudan in Abiy Axmed uu sidaasoo kale dagaal bareer ah uu ku qaaday dhammaan qawaaniintii iyo nidaamkii federal-ka ahaa ee Itoobiya, mana jirto Xag-Jirnimo ka dhex jirta dalka Itoobiya oo uu la dagaalamayo halka Soomaaliya loohu marmarsooniyo Al-SHabaab, laaakiin wuxuu burburin ku wadaa maamul-goboleeddadii iyo nidaamkii ahaa in qoomiyaduhu is maamulaan si gaar ahna isha ugu haya maamul-goboleedka Tigray oo uu rumaysanyahay in ka adkaanshihiisa ay ku xirantahay awooddiisa iyo riyadiisa ah inuu noqdo hoggaamiye ku-amar-ku-taagleeya guud ahaan Bariga iyo Geeska Afrika. Marka aad fiiriso abaal marinta la siiyay madax-weyne Farmaajo oo magaceedu yahay Concordia Leadership Award oo macnaheedu yahay Abaal-Marinta Konkoordiya ee Hoggaaminta isla markaasna aad fiiriso dhibaatada iyo burburka uu u geystay hoggaamintii iyo siyaasaddii dalka waxaad fahmaysaa in abaal-marintaas ay dhacday meel aan munaasab ahayn ama ujeeddo taas ka duwan oo la xiriira arrimo ama dano innaga qarsoon lagu siiyay, mise annagaan ogeynee meel kale buu hoggaamiye ka ahaa?!…mise mugdiyo aanan la arkayn baa hoggaaminta macnaheedu yahay?! Mise waa waraaqaha khaanadda Farmaajo ku jira ee ay wada saxiixdeen isaga Abiy Axmed?! Mise waa heshiisyada shikadaha shidaalka iyo Xasan Cali KHeyre?!…Mise waa lacagaha Qadar?! Waxayse jawaabta waafiga ah ay tahay “Nin kasta qofkuu abaal gashto baa abaal mariya!” waxaana hubaal ah wax kastaba ha lagu saleeyee inay jirto sabab abaal marintaas loo siiyay Farmaajo xaqiiqduse waxay tahay oo aan wax shaki ah ku jirin inaysan ku salaysnayn hoggaamintiisa! Wax kalaba ha laynoo sheego, laakiin Hoggaamin?! Abaal marintan waxay dadka Soomaaliyeed taraysaa oo keliya inay fahmaan macnaha iyo ujeedooyinka abaal marinnada la baxsho iyo in dhammaantood aan lagu bixin sababaha iyo ujeeddooyinka dadka loo sheego in lagu baxsho!… Waxaa la gudboon qofka Soomaaliga ah, ee dalkiisa burbursanyahay, ee ummaddiisa dhibka haysta ay xanuun ku hayso, inuu marka hore madaxa ku hayo in siyaasiyiinta madaxda u sheeganaya ee ay maalin kasta ay shisheeyaha siinayaan abaal marinta, inaysan abaal marintaas ka turjumayn ama lagu qiimayn waxa ay dalkiisa iyo dadkiisa ka tabanayaan ama uu taraya siyaasigaas, mar haddii ay sidaas tahay maxay abaal marintaas qiimo kugu leedahay?!…uma malayniyo in madax-weyne Farmaajo uu ku farxay Abaal Marinta Concordia, maxaa yeelay xaqiiqda uu ogyahay ee dalka dhex taal ayaa ah mid si weyn uga duwan waxa lagu abaal mariyay!…Abaal dadkii kaa mudnaa aysan kaa helin oo nin kale kaa abaal marinayo!…kolayba waxaa shaki la’aan ah inay jirto sabab ay ku abaal mariyeen ha weynaato ama ha yaraato (maba yaree!)… Madax Dalal Kale Xilka U Haya Soomaaliyana Xukuma?!… W/Q: Axmed-Yaasiin Max’ed Sooyaan alle_yaqaan99@yahoo.co.uk AFEEF: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qofka ku saxiixan, kamana tarjumeyso tan Caasimada Online. Caasimada Online, waa mareeg u furan qof kasta inuu ku gudbiyo ra’yigiisa saliimka ah. Kusoo dir qoraaladaada caasimada@live.com Mahadsanid
  5. New York (Caasimadda Online) – Madaxweynaha dalka Turkiga Recep Tayyip Erdoğan ayaa ka hadlay Cadaalad darada iyo dhibaatooyinka ka jiro Adduunka xilli uu khubad xasaasi ah ka jeedinayey Shirka 74-aad ee Qaramada Midoobay Talaadadii Shalay aheyd. “ Beesha Caalamka waxay lumineysaa awooddii ay u laheyd xal u helidda caqabadaha sida argaggixisannimada, Gaajada, Musiibada iyo isbedelka Cimilada” ayuu yiri Erdogan. Wuxuu Qaramada Midoobay ku eedeeyey inay ku guuledareystay inay qaado tallaabooyin wax looga qabanayo dhibaatooyinkaas. “Dunidu way illowday Qaxootiga Siiriya iyo kuwa Aylan Kurdi si dhakhso ah,” ayuu yiri Erdogan, isagoo ku booriyey hoggaamiyeyaasha Adduunka inay taageeraan qorshaha la soo jeediyay ee aag nabdoon laga dhisi doono Syria. “ Waan daabuli karnaa tirada Siiriyaanka si amaan ah, si dalkooda loogu celiyo 3 milyan hadii wadada nabada loo dheereeyo ee khadka Deir el-Zor-Raqqa, waxaan ugu baaqayaa xubnaha Qaramada Midoobay inay taageeraan dadaalada Turkiga ee sugida amniga ee Idlib Syria, ” ayuu yiri madaxweynaha. Erdogan oo ka hadlayey dagaalka Israa’iil iyo Falastiin ayaa Qaramada Midoobay ku eedeeyey inay ka jiifatay arrintaas isla markaasna horteeda lagu boobay dhulkii ay lahaayeen dadka Reer Falastiin. Wuxuu Qaramada Midoobay horteeda kusoo bandhigay boobka lagu hayo dhulka reer Falastiin iyo halkii ay markii hore kala joogeen Israa’iil iyo Falastiin sanadkii 1967. Wuxuu ku baaqay in si deg deg ah Falastiin loogu dhiso dowlad loo dhan yahay isla markaasna xuduuda Israa’iil iyo Falastiin lagu soo celiyo sidii ay aheyd sanadkii 1967 meeshana laga saaro in Qudus tahay Caasimadda Israa’iil. Khudbadda Erdogan oo aad u dheereyd ayaa noqotay mid xamaasad ka dhex dhalisay shirka Qaramada Midoobay, wuxuuna noqday hoggaamiyaha kaliya ee sida dhabta ah uga hadlay dhibaatada lagu hayo dadka Muslimiinta ah. Caasimada Online Xafiiska New York caasimada@live.com
  6. Xog Xasaasiya: Imaaraadka Carabta oo la wareegay Madaarka Boosaaso iyo hogaanka Hayada Sirdoonka Puntland Khilaafkii u dhexeeyay imaaraadka Carabta iyo Puntland ayaa u muuqda mid la xaliyay kadib markii Puntland ay ogolaatay inay fuliso dalabyo ay wadatay Imaaraadka Carabta, sidoo kalena Imaaraadku ay ballan-qaadeen mashaariic dhowr ah. Waxyaabaha Imaaaraadka Carabta ku guuleysteen waxaa ka mid ah in sarkaal ay aad isugu dhow yihiin loo magacaabo Hay’adda Nabad sugidda iyo Sirdoonka Puntland ee PISA. Sarkaalkaas ayaa lagu magacaabaa Mukhtaar Jeyte, waana xubin firfricoon oo aad ugu dhow sirdoonka Imaaraadka ee Soomaaliya. Dikreeko ka soo baxday xafiiska Madaxweynaha Puntland ayaa Mukhtaar Jeyte loogu magacaabay agaasimaha nabad sugida 20-kii bishan taas oo kalsooni gelisay Imaaraadka. Puntland ayaa sidoo kale ogolaatay in Garoonka Diyaaradaha Boosaaso lagu wareejiyo maamulkiisa iyo amaankiisa shirkad ay mas’uul ka yihiin Imaaraadka Carabta, ayada oo Imaaraadkuna ay maal-gelinayaan mashruuc lagu ballaadhinayo garoonkaas. Magaalada Boosaaso, waxaa ku sugnaa labadii Berri ee u dambeeyay mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Imaaraadka Carabta kuwaas oo daba joogay fulinta dhammaan qodobada ay daneynayaan. Xubno ka soo jeeda qoyska Madaxweyne Deni oo lagu kala magacaabo Xasan Deni, Mahad Deni iyo Cabdi Rabi ayaa si weyn gadaal uga riixaya fullinta qorshaha Imaaraadka Carabtu ka leedahay Puntland. Qaran News
  7. Hargeysa (Caasimada Online) ― Warar ay helayso Caasimada Online ayaa sheegaya in ciidamada booliska Somaliland ay dhaawac culus u geysteen muwaadin ay dhulkiisa xooga kaga qaadayeen. Ciidamadaasi oo ka tirsanaa kuwa Somaliland ayaa rasaas ku furay nin lagu magacaabo Cali Aw Maxamed Jaamac, kadib markii uu diiday in uu dhulkiisa dajiyo dad ay ciidamada boolisku ay ka soo rareen xero ay daganayeen, sida ay Caasimada Online u xaqiijiyen qoyska muwaadinka dhaawaca culus loo geystay. Dhaawacan culus ee ay ciidamadu u geysteen Cali ayaa imanaya kadib markii uu si weyn uga hor-yimid dalabka ay ciidamadu ku rabeen in dadkaasi ay dhulkiisa dajiyaan, kaasi oo ku yaala Koonfurta magaalada Hargeysa. Ninkan iska leh dhulka ay ciidamadu dadka dajinayeen iyo weliba qoyskiisa ayaa diidmo adag kagala horyimida ciidamada, midaasi oo sababtay inay ciidamadu furaan rasaas sababtay in Cali lagu sameeyo qaliin culus oo saacado dhowr ah qaatay. Qoyska Cali Aw Maxamed ayaa qaylo dhaan iyo baaq u soo jeediyay Mas’uulka ugu sareeya xukuumada Somaliland ee Muuse Biixi, iyagoona ka dalbaday in laga soo gaaro ciidamada rasaasta ugu adeegsanaya dhulkooga. Ilaa iyo haddana ma jirto wax war ah oo ka soo baxay Xukuumada Somaliland iyo laamaha am oo ku aadan iska hor-imaadkan sababay dhaawacaasi culus. Caasimada Online Xafiiska Hargeysa Caasimada@live.com
  8. New York (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo khudbad ka jeediyey fadhi gaar ah oo ku saabsan arrimaha Soomaaliya ayaa soo bandhigay dadaallada Dowladda ee kobcinta dhaqaalaha, dib u habaynta laamaha ammaanka, guulaha laga gaaray dagaalka ka dhanka ah argagixisada, dib u eegsita dastuurka iyo hirgelinta doorashooyinka. Madaxweynaha ayaa ka warbixiyey tallaabooyinka ay qaadday Dowladdu tan iyo markii uu xilka la wareegay, kuwaas oo lagu asteynayey maamul wanaagga iyo yareynta musuqmaasuqa oo caqabad ku ah dib u kabashada dalkeenna. “Waxaa si buuxda nooga go’an in aan sare u qaadno daah-furnaanta, isla xisaabtanka heer shaqsiyeed iyo mid hay’addeed iyo in aan si toos ah ula falgalno shacabka si ay kaalintooda uga qaataan hannaanka dib-u-habaynta maamulka iyo maaliyadda dalka.” Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa soo bandhigay qorsheyaasha ka hirgalay dhammeystika hannaanka dimuqraadiyadeed iyo tan doorasho ee dalka, iyada oo ay wadajir uga wada shaqeynayaan Guddiga Madaxa-bannaan ee doorashooyinka iyo Hay’adaha Dowladda ee bahwadaagta la ah sidii looga mira-dhalin lahaa qorshaha siyaasadda loo dhanyahay. “Guddiga Madaxa-bannaan ee doorashooyinka waxa ay Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo bahwadaagteeda u soo gudbiyeen xog hordhac ah oo ku saabsan hawlaha diiwaangelinta cod-bixiyeyaasha. Waxaan ku rajo weynnahay in ay noo suurtagasho qabsoomidda doorasho taariikhi ah.” Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa si faahfaahsan uga hadlay tayeynta, diiwaan gelinta iyo guulaha Ciidamada Qalabka sida ay ka gaareen argagixisada Alshabaab, iyaga oo xoreeyey deeganno muhiim ah, wakhtiganna ay sii wadaan howlgallada ballaaran ee xoreynta dalka. Madaxweynaha ayaa habeen dambe khudbad dhinacyo badan taabanaysa ka jeedinaya shirka loo dhanyahay ee Qaramada Midoobay. Hoos ka aqriso khudbadda oo dhameystiran Mudanayaal iyo Marwooyin, iyo dhammaan saaxiibbada Soomaaliya Waxaa sharaf weyn ii ah in aan dhammaantiin idin kala soo qayb-galo kulankan heerkiisu sarreeyo ee arrimaha Soomaaliya kaas oo hareer socda kulanweyanaha guud ee Golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay. Waxaan idiinkaga mahadcelinayaa sida aad u garab taagan tihiin dalkayga iyo shacabkiisa adkaysiga badan. Kulankan waxa uu ku soo beegmay maalmo ka hor Madasha Iskaashiga Soomaaliya oo Muqdisho ka furmi doonta, waxaanan rajeynayaa in inta aan kulankan ku guda-jirno yeellan doonno wadahadallo iyo aragti isweydaarsi dhab ah oo ku aaddan horumarka dhaqan-dhaqaale, siyaasadeed iyo amni ee Soomaaliya, ka hor shirar wadatashi ah oo intan ka ba;laaran oo aynu ku yeellan doonno magaalada Muqdisho. Mudanayaal iyo Marwooyin, Waa muhiim in aynu isla ogaanno in Soomaaliya ay soo martay dariiq aad u dheer. runtii waa dhab middaasi. Heerkan aan joogno waxa sabab u ah dadaalka aan dhammaadka lahayn oo ay ku jirto dowladda aan hadda hoggaamiyo, taasi oo ay si daacadnimo ah uga go’an in la gaaro ahmiyadaha qarankeenna ee xasiloonida, soo kabashada dhaqaalaha, dowlad wanaagga iyo siyaasad loo dhan yahay. Caqabadaha Soomaaliya horyaalla ma ahan kuwo si fudud looga gudbi karo, balse dadaalkeenna dhinacyada badan leh ayaa caddeyn u ah in gaaritaanka guushu ay suurtagal haddii aan si wadajir ah ula shaqaynno shacabkeenna iyo saaxiibbadeenna caalamka si aan natiijo la taaban karo u wada gaarno. Tani waxaa daliil u ah horumarka muuqda ee aan ka samaynayno dib-u-habaynta dhaqaalaha, siyaasadda loo dhan yahay iyo dowlad wanaagga. Mudanayaal iyo Marwooyin, Dhawrkii sano ee la soo dhaafay Soomaaliya si isdaba-joog ah ayay u soo kabanaysay iyada oo gacan ka heleysa beesha caalamka, iyo shacabka Soomaaliyeed oo garwaaqsaday in dhabbadii na soo gaartay ay ahayd mid aan lagu sii jiri karin. Tan iyo markii aan xafiiska imid, dowladdaydu waxay si wax-ku-ool ah u kaashatay beesha caalamka, oo ay ku jiraan Hay’adaha Maaliyadda ee Adduun-weynaha iyo Sanduuqa Lacagta Adduunka. Waxaan hadda ku jirnaa heerka 4aad ee barnaamijka Hay’adda Lacagta Adduunka ee dayn cafinta, waxaanan ka barannay hawshan in isbeddello la sameeyo iyada oo marxalad adag lagu jiro aanay ahayn wax sahlan. Iyada oo an u marayno qorshaha geeddi-socodka dib-u-habeynta dhaqaalaha dalka, waxaan xoojinnay awooddeenna maareynta maaliyadda iyo maamulka guud ee dhaqaalaha annaga oo ujeedkeennu yahay inaan kor u qaadno soo xeraynta dakhli gudaha ku filan oo aan ku daboolno kharashaadka ku baxa socodsiinta howlaha Dowladda Federaalka. Dadaalladeennu waxay horseedeen in sannad walba uu kordho dakhliga gudaha iyadoo si joogta ahna loo bixiyo dhammaan mushaaraadka shaqaalaha rayidka ah iyo ciidamada qalabka sida. Waxaan sidoo kale ku guulaysannay in aan ugu dambeyntii si rasmi ah u diiwaangelino dhammaan ciidamadeenna qalabka sida oo aan hadda ku jirno habkii aan dhammaantood u wada xaqiijin lahayn. Hadda, waxaan haynaa xogtii aannu u baahnayn si aan ugu jaan-goyno go’aannada maaliyadeed iyo kan dhaqaale ee daruuriga u ah sii wadidda isbeddelladan muhiimka ah si aan u gaarno ahmiyadda qaran ee xasilloonida iyo horumarka dhaqaale. Miisaaniyadda iyo kharash bixintayadu waa mid hadda la isku halleyn karo oo ku saleysan arrimo la isku raacsan yahay iyada oo aan ka cab bir qaadanno aragtida bulshada. Nidaamyada wax soo iibsiga ee dalka, oo uu sharcigu aas-aas u yahay, ayaa oggolaanaya tartan caddaalad ah in lagu saleeyo alaabada iyo adeegyada dowladdu iibsanayso. Shuruucda muhiimka ah ee maareynta dhaqaalaha oo qaarkood horyaallaan Baarlamaanka halka kuwa kalena la meelmariyay, ayaa xaqiijinaya in la helo horumar dhaqaale oo loo dhan yahay isla markaana waara. Dib-u-habeyn dhaqaale iyo maaliyadeed suurtagal ma ahan haddii aanay jirin kalsoonida shacabka. Dowladdaydu waxay mudnaanta siisay maamul-wanaagga iyo wada-shaqayn buuxda oo lala yeesho muwaaddiniinta oo ay ku jiraan ganacsiga gaarka loo leeyahay middaas oo horseedday in dakhligeenna gudaha ee soo gala dowladda uu si xawli ah u kordho. Waxaa si buuxda nooga go’an inaan sare u qaadno daah-furnaanta, isla xisaabtanka heer shaqsiyeed iyo mid hay’addeed iyo inaan si toos ah ula falgalno shacabka si ay kaalintooda uga qaataan hannaanka dib-u-habaynta. Waxaan jecelahay inaan idinla wadaago inaan Sabti, 21-kii Sebtember 2019, saxiixay Sharciga La-dagaallanka Musuqmaasuqa kaddib markii Golaha Shacabka iyo xubnaha Aqalka Sare ay ansixiyeen. Mudanayaal iyo Marwooyin, Dadaalka aan ugu jirno dib u yagleelidda xiriirka aan la leennahay Hay’adaha Maaliyadeed ee caalamku waa mid miradhalaya, waxaanuna si adag uga hawlgelaynaa inaan xiriir buuxda dib ula yeelanno hay’adahaas, ka dib marka deynta nalaga cafiyo. Dowladdayda waxaa ka go’an inay ka shaqayso dhammaan dhinacyada dib-u-habeynta u baahan si aynu u gaarno deyn cafin iyadoo aan raacayno nidaamka dalalka saboolka ee deymaha lagu leeyahay. In deynta la innaga cafiyo waxay mudnaan asaasi ah u tahay Soomaaliya, gaaritaanka hiigsiganina waxay ka mid tahay yoolka Dowladdan. Dhinacayaga, waxaa naga go’an inaan si guul leh u dhammaystirno shuruudaha barnaamijka deyn cafinta ee Hay’adda Lacagta Adduunka (IMF) iyo inaan dhisno hay’adaha lagama maarmaanka u ah daah-furnaanta iyo isla-xisaabtanka si loo joogteeyo horumarka dhaqaale iyo midka dhanka kobaca. Si kastaba ha ahaatee, waxaan sidoo kale ognahay in tani kaligeed aysan dammaanad qaadayn deyn cafinta. Qodobbada kale ee door weyn ka ciyaari doona deyn cafinta waa hadba sida ay uga go’an tahay deyn bixiyeyaasha inay sii wadaan inay Soomaaliya ku gacan siiyaan sidii aynu u gaari lahayn hiigsigan. Waxaan aad ugu faraxsanahay in ilaa iyo hadda, falcelinta ka dhalatay hirgelinta dib-u-habaynta miradhalka ah ee aan helaynno ay tahay mid dhiirrigelin leh. Si ay u suurtagasho deyn cafintu, waxaa lagama marmaan ah in falcelintan wanaagsan loo beddelo ficillo ay ka mid yihiin bixinta qoondada lacagaha deymaha Soomaaliya lagu leeyahay ‘Xilliga Go’aan Gaarista’ oo aan rajeynayno in ay tahay sannadka dambe horraantiisa, si waafaqsan Barnaamijka SMP ee Hay’adda Lacagta Adduunka. Sidaa darteed waxaan ka codsanayaa dhammaan saaxiibbadeenna qiimaha badan, kuwaasi oo ay qaarkood deyn-bixiyeyaal yihiin, inay hormuud ka noqdaan dadaalka deyn cafinta ee Soomaaliya si ay noogu suurtagasho inaan dadka Soomaaliyeed gaarsiinno horumar waara. Mudanayaal iyo Marwooyin, Caqabadaha soo noqnoqda ee dhanka bini’aadamnimada ee ka dhaca Soomaaliya ayaa saameyn ku leh nolosha dadkayga. Waxaan uga mahadcelineynaa qurba-joogteenna, shacabkeenna dalka ku nool iyo beesha caalamka taageeradooda ku aaddan sidii looga hortagi lahaa caqabadaha iyo xaaladaha degdegga ah ee dhanka bani’aadamnimada. Aad ayaan uga xumahay in caqabadaha bani’aadamnimada ee Soomaaliya ay soo noqnoqdaan, walow aan dadaal badan ugu jirno inaan xoojinno adkaysiga dadkeenna iyo ilaalintooda, haddana suurtagal ma aha inaan keligayo wax ka qabanno caqabadaha jira maadaama oo loo baahan yahay dhaqaale joogto ah. Haa, waa run, dhaqaalaheenna ayaa la saadaalinayaa inuu sannadkan kobco 2.9% laakiin tan kaliya kuma filna inay daboosho baahiyaheenna. Sidaa darteed, biyo nadiif ah, nafaqo, wax-ka-qabashada cimilada, adeegyada guud ee bulshada, kaabayaasha dhaqaalaha iyo in la helo hay’ado awood leh oo maareeya baahiyaheenna ayaa laga dheefayaa deyn cafinta Soomaaliya maadaama oo Hay’adaha Maaliyadeed ee Caalamiga ah laga helo doono dhaqaale. Sidaa darteed waxaan si xushmad leh uga codsanaynaa dhammaan xubnaha sharafta leh inay nagala shaqeeyaan sidii aynu u gaari lahayn yoolkan qiimaha leh si dadkeennu uga baxsadaan dabinka horumar la’aanta iyo nugullaanta iyada oo lagu jaan-goynayo ahmiyadaha Qorshaha Horumarinta Qarankeenna. Mudanayaal iyo Marwooyin, Iyada oo la raacayo Qorshe Hawleedka Siyaasadda loo dhan yahay ee Dowladda Federaalka, waxaa naga go’an inaan qabanno doorasho Baarlamaan oo cod ah dabayaaqada sannadka 2020-ka. Tani waa mid ka mid ah qodobbada hortabinta u leh Dowladda ee 2020, isla markaana Guddiga Qaranka ee Madaxa-bannaan ee Doorashooyinku wuxuu ku socdaa dariiqii dalka lagu gaarsiin lahaa iyadoo diiwaangelinta cod-bixiyeyaasha loo qorsheeyay in la sameeyo Maarso ilaa May 2020, kaddibna ay codeyntu qabsoonto ka hor dhadmaadka sannadka. illaa iyo hadda, boqolaal goobood oo diiwaangelinta cod-bixiyeyaasha ayaa la sahmiyey oo ku kala yaalla Galmudug, Hirshabeelle, Koonfur Galbeed iyo Gobolka Benaadir. Guddiga Doorashadu waxa uu rajeynayaan in uu dhawaan jaan-gooyo goobaha diiwaangelinta cod-bixiyeyaasha ee dowlad goboleedyada Jubbaland iyo Puntland. Dabcan, goobahani waxay u baahan doonaan in laammaha amnigu hubiyaan ka hor intaan la daabacin liiska goobaha diiwaan-gelinta cod-bixiyeyaasha ee kama dambaysta ah. Guddigu waxay Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo bahwadaagteeda u soo gudbiyeen muqulka qoraalka horu-dhaca ah ee hawlaha iyo kharashaadka diiwaangelinta cod-bixiyeyaasha. Waxaan ku rajo weynnahay, iyada oo la kaashanayo beesha caalamka, inay noo suurtagasho qabsoomidda doorasho taariikhi ah. Waqtigan xaadirka ah, Sharciga Doorashada iyo Xeerka Xisbiyada Siyaasadda ee wax ka beddelka lagu sameeyay, waxa ay horyaallaan Baarlamaanka waxayna sugayaan in la meel-mariyo ka hor dhammaadka sannadkan si loo suurtageliyo in Guddiga Doorashada ay bilaabaan diiwaangelinta cod-bixiyeyaasha. Dowladdu waxay kala shaqeyn doontaa Baarlamaanka sidii loo xaqiijin lahaa in Dowlad Goboleedyadu taageero siyaasadeed ka muujiyaan Sharciga Doorashada, iyo in la sameeyo wax ka beddelka lagama maarmaanka ah ee ay codsadeen Guddiga Doorashadu, si loogu ogolaado in ay doorashooyinka u qabtaan sida ugu hufan uguna qarash yar. Amniga ayaa muhiim u ah hirgelinta doorashadan, laga bilaabo diiwaangelinta cod-bixiyeyaasha. Dowladda Federaalku waxay ku hawlan tahay magacaabista Guddiga Amniga Doorashada si loogu gogol-xaaro qorsheynta amniga doorashada ee diiwaangelinta codbixiyeyaasha iyo codaynta. Doorasho nabdoon, lagu kalsoon yahay, waqtigeeda ku qabsoonta isla markaana hufan ayaa aas-aas u ah siyaasadda loo dhan yahay. In kasta oo aan dadaal badan ku bixin doonno in aan annagu maalgelinno doorashadaas, haddana waxaan kalsooni ku qabnaa taageerada saaxiibbadayada caalamka ee hawshan. Mudanayaal iyo Marwooyin, Amnigu waxa uu ka mid yahay arrimaha mudnaanta u leh Dowladdan, wax badan ayaanna qabsoomay in laga adkaado Al-Shabaab, militari ahaan iyo fikir ahaanba. Hawsha diiwaangelinta 19,000 ee askari waxa barbar socday guullo aan ka gaarnay xoreynta iyo dib u qabsashada deegaanno muhiim ah oo ka tirsan Shabeellada Hoose iyo deegaannada ku xeeran sida Sabiid, Mareeray, Caanoole, Bariire, Xarshanley, Ceel-Saliin iyo Aw-Dheegle. Marka laga soo tago dadaallada militariga, Dowladdeennu waxay bulshooyinka deegaanka kala shaqayneysaa sidii deegaannadaas gacanta loogu sii hayn lahaa, dibna loogu dhisi lahaa, iyaga oo si buuxda looga talagelinayo, mudnaantoodana maskaxda lagu hayo. Dhisidda ciidan qalabaysan oo si fiican u tababbaran oo la wareega mas’uuliyadda sugidda amniga Soomaaliya waa arrin waajib ah, Dowladdeenna oo kaashanaysa AMISOM iyo saxiibbada kale ee caalamka, waxay ku dadaaleysaa sidii ay uga miradhalin lahayd arrinkan iyada oo loo marayo Qorshaha Amniga Qaranka. Waxa sidoo kale socda isku-dhafka Ciidamada Qaranka taasi oo xaqiijinaysa amniga Soomaaliya iyo bedqabka shacabkeenna iyada oo loo marayo dadaallada ballaaran ee Dowladda ee dhinacyada kobcinta kartida bulshada, maaraynta maaliyadda, la dagaalanka musuqmaasuqa, dib u habaynta iyo dowlad wanaagga. Waxaan jecelahay in aan uga mahadceliyo ciidamada geesiyaasha ah ee Soomaaliya, AMISOM iyo saxiibbada kale dhiirranaanta, ka go’naanta iyo naf-hurnimada ay muujiyeen. Mudanayaal iyo Marwooyin, Waxaan ku faraxsanahay tallaabooyinka muuqda ee ay Dowladdaydu qaadayso si sare loogu qaado hannaanka doorashada, loo dardargeliyo dib u soo kabashada dhaqaalaha loona dhaqangeliyo Qorshaha Amniga Qaranka. Dhammaan saddexdaas dhinacba horumar badan ayaa laga sameeyay, waxaanna naga go’an inaan kuwo kale xaqiijinno. Ugu dambayntii waxa ugu muhiimsan waa in Dowladda Soomaaliya, shacabkeenna iyo saxiibbadeenna qiimaha badan ee beesha caalamku ay sii wadaan wada shaqeynta dhow ee ay Soomaaliya la leeyihiin. Dabcan, Dowladda Soomaaliya iyo shacabkeedu mar walba iyaga ayaa howsha culeyskeeda qaadan doona si ay u horumariyaan dalkooda, balse waxaan sidoo kale kalsooni ku qabnaa taageerada joogtada ah ee beesha caalamka eek u aaddan in mustaqbalka la helo Soomaaliya oo aan deyn lagu lahayn oo ku sifaysan rajo, horumar iyo barwaaqo. Mahadsanidiin dhamaantiin.
  9. Muqdisho (SMN) – Akhristayaasheena ku xiran website-ka waxaan halkaan idin kugu soo gudbineynaa Barnaamijka Qubanaha Wararka Shabelle. Hoos riix si aad u dhageysato https://www.radioshabelle.com/wp-content/uploads/2019/09/Bar____-Qumanaha-___-Wararka-25092019.mp3 View the full article
  10. President Uhuru Kenyatta last evening held separate meetings with his Somalia and Djibouti counterparts Mohamed Abdullahi Mohamed and Ismail Omar Guelleh respectively. The meetings held [...] Source
  11. Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo xaaskiisa Zeynab Cabdi Macalin ayaa ka qeyb galay kulan soo dhoweyn ah oo Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump uu u sameeyey madaxda caalamka. Kulanka uu Farmaajo ka qeyb-galay ayaa ahaa mid guud oo Donald Trump u sameeyay dhammaan madaxda ka qeyb gashay kulanka 74aad ee Golaha Guud ee Qaramada Midoobey ee New York, maadaama dalkiisa ay ku taallo xarunta QM. Kadib kulanka ayaa Trump waxa uu sawirro mid mid ula galay dhammaan madaxdii ka qeyb-gashay oo Farmaajo uu ku jiro. Madaxtooyada Soomaaliya ayaa shaacisay sawirka Madaxweyne Farmaajo iyo Xaaskiisa oo la sawiran Donald Trump iyo Xaaskiisa, kaasi oo lagu baahiyey barta Facebook ee Villa Somalia. Madaxda ka qeyb gashay kulanka soo dhoweynta ah ee Trump uu sameeyey waxaa sidoo kale ka mid ahaa madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle. Madaxweyne Farmaajo ayaa maalinta berri lagu wadaa inuu khudbad ka jeediyo Kulanka Qaramada Midoobey, taasoo noqoneysa tii u horeysay oo isagoo Madaxweyne ah uu fadhiga Golaha ka jeediyo.
  12. Muqdisho (Caasimada Online) – Caasimada Online ayaa xog dheeri ah ka heleysa kulankii xalay magaalada New York ku dhex-maray madaxweyne Farmaajo iyo dhiggiisa Kenya Uhuru Kenyatta ee looga hadlay soo celinta xiriirka labada dal iyo muranka badda. Kulankaas oo uu soo agaasimay madaxweynaha Masar, Abdifatah Al-Sisi oo ah guddoomiyaha Midowga Afrika, ayaa yimid xilli ay Soomaaliya horey uga diiday ururka Midowga Afrika in kiiska badda looga hadlo meel aan ahayn maxkamadda caalamiga ah. Si kastaba kulanka ayaa lagu soo qaaday arirmaha badda, balse Villa Somalia waxay sheegtay in madaxweynaha ku adkeystay in labada dal ay kiiska badda u daayaan maxkamadda caalamiga ah ee ICJ, balse laga heshiiyo arrimaha kale, taasi oo la isku raacay. Xogta ay heshay Caasimada Online ayaa sheegeysa in markii kulanka uu furmay, in shuruudda koowaad ee madaxweyne Farmaajo hordhigay Kenyatta ay ahayd in marka hore Kenya ay faraha kala baxdo arrinta Jubaland, islamarkaana meesha ka saarto Axmed Madoobe, kadibna madaxweyne uu u furan yahay inuu wada-hadal ka galo arrinta badda. Uhuru Kenyatta ayaa la sheegay inuu ka meer-meeray, islamarkaana Farmaajo u sheegay in kiiska Axmed Madoobe uusan u fududeyn sida la moodo, uuna saameyn xooggan ku leeyahay gudaha dalka Kenya, sida ay Caasimada Online u sheegeen xubno ka tirsan wafdiga la socda madaxweynaha Waxyaabaha walaaca uu ka muujiyey Kenyatta ayaa waxaa ka mid ah in Axmed Madoobe ay taageerayaan siyaasiyiin awood ku leh siyaasadda Kenya oo ku beel ah, ayna adag tahay inuu qaato go’aan ka dhan ah Axmed Madoobe. Si kastaba Kenyatta ayaa ogolaaday in guddiga ay isku raaceen labada dal in la dhiso, ay kasoo talo bixiyaan arrintan. Ma cadda in Farmaajo ogolaan doono inuu wada-xaajood ku dhameeyo muranka badda, haddii Kenyatta ogolaado rabitaankiisa ah in Axmed Madoobe meesha laga saaro, hase yeeshee xubno wafdigiisa ka mid ah oo kulanka fadhiyey ayaa Caasimada Online u sheegeen inay la-yaabeen in madaxweynaha uu kiiska badda ku xiro dagaalka uu kula jiro Axmed Madoobe. Caasimada Online Xafiiska Muqdisho caasimada@live.com
  13. Muqdisho (SMN) – Maxkamadda Ciidamadda Qalabka Sidda ayaa sheegtay in ay baaritaan ku sameyneyso weerar ay AlShabaab maalmo kahor ku qaadey degaanka Ceel Saliini ee gobolka Shabeellaha Hoose. Gaashaanle Sarre, Xasan Cali Nuur [Shuute], gudoomiyaha Maxkamadda, oo kormeer ku tegay tuuladaas ayaa shaaca ka qaade ka qaaday in ay baarayaan hadii weerarku yimid dayac iyo cidda mas’uuliyadda leh. Xarakadda Al-Shabaab ayaa guulo ka sheegatay weerarkaas, waxayna tilmaamtay in ay ku furatay saanad ciidan iyo gaadiid. Taliska Ciidanka Xoogga Soomaaliyeed ayaa dhankiisa wuxuu ku adkeystay in ciidanka ay iska caabiyeen gulufkaas. Hoos ka dhageyso codka https://www.radioshabelle.com/wp-content/uploads/2019/09/10000000_135749477737879_650083447547000755_n.mp3 View the full article
  14. Muqdisho (SMN) – Dhageystayaasha idaacada Shabelle ee ku taxan website-keena waxaan halkaan hoose idin kugu soo gudbineynaa warka Habeen. Hoos riix si aad udhageysato https://www.radioshabelle.com/wp-content/uploads/2019/09/Warka-Habeen-25092019.mp3 View the full article
  15. Boosaaso (Caasimadda Online) – Khilaafkii u dhexeeyay imaaraadka Carabta iyo Puntland ayaa u muuqda mid la xaliyay kadib markii Puntland ay ogolaatay inay fuliso dalabyo ay wadatay Imaaraadka Carabta, sidoo kalena Imaaraadka ay ballan-qaadeen mashaariic dhowr ah. Waxyaabaha Imaaaraadka Carabta ku guuleysteen waxaa ka mid ah in sarkaal ay aad isugu dhow yihiin loo magacaabo Hay’adda Nabad sugidda iyo Sirdoonka Puntland ee PISA. Sarkaalkaas ayaa lagu magacaabaa Mukhtaar Jeyte, waana xubin firfricoon oo aad ugu dhow sirdoonka Imaaraadka ee Soomaaliya. Dikreetko ka soo baxday xafiiska Madaxweynaha Puntland ayaa Mukhtaar Jeyte loogu magacaabay agaasimaha nabad sugida 20-kii bishaan, iyada oo la shaaciyay 22-kii bisha, taas oo kalsooni gelisay Imaaraadka. Puntland ayaa sidoo kale ogolaatay in Garoonka Diyaaradaha Boosaaso lagu wareejiyo maamulkiisa iyo amaankiisa shirkad ay mas’uul ka yihiin Imaaraadka Carabta, ayada oo Imaaraadkana ay maal-gelinayaan mashruuc lagu ballaarinayo garoonkaas. Magaalada Boosaaso, waxaa ku sugnaa labadii Berri ee u dambeeyay mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Imaaraadka Carabta kuwaas oo daba joogay fulinta dhammaan qodobada ay daneynayaan. Xubno ka soo jeeda qoyska Madaxweyne Deni oo lagu kala magacaabo Xasan Deni, Mahad Deni iyo Cabdi Rabi ayaa si weyn gadaal uga riixaya fullinta qorshaha Imaaraadka Carabtu ka leeyahay Puntland. Imaaraadka Carabta ayaa faragelin toos ah ku heyso Soomaaliya, waxayna heshiisyo aan sharci aheyn la gashaa Maamul Goboleedyada iyadoo aysan ka war heyn Dowladda Dhexe ee Soomaaliya. Caasimada Online Xafiiska Boosaaso caasimada@live.com
  16. (SLT-Hargeysa)-Guddoomiyaha xisbiga mucaaridka ah ee UCID Eng Faysal Cali Waraabe ayaa ka warramay marxaladihii kala duwanaa ee ay soo martay Somaliland, Halkan hoose ka DAAWO Source
  17. By: Faisal Roble The squabble over the upcoming election in Galmudug state is rooted in the regional rights versus a centralized unitary-based system of governance. It is about who controls Galmudug’s political life as 2020 approaches. In the recent past, the same fight has been waged over the elections of Puntland, Southwest, and Jubaland. Whereas President Farmajo prevailed in Southwest at the cost of about 30 civilians’ death so as to install a figurehead, he lost the fight in Puntland and Jubaland. With an expensive win and deep scars still vivid on his face, he is set out to rob Galmudug’s exercise of its stately rights. The political sin that the Farmajo administration is committing in plain sight in Galmudug is no longer a secret but an open sore all to see. He wants to install his man and the list is thus far narrowed to two of his protégés – a lesser-known man named Qorqor and one Abdidhere, who has served in Farmajo’s cabinet in 2010. Right in front of our eyes, Farmajo methodically destroyed an existing and functioning legally sound administration in Galmudug without any replacement. The federal government’s argument in “reconciling” different factions in Galmudug is less credible. Rather, it has so far functionally nullified the administration of Haaf without a replacement in its place. As such, today Galmudug is only held together by the grace of local elders and peace-loving elites who are weary of conflict. Background Although President Farmajo has vainly sworn to uphold the constitution of the Somali Federal Government, he regularly undermines federalism in favor of the form of a nebula of “decentralized” government system where power stays in Villa Somalia; only services and some aspects of governance are delegated to federal member states is what he essentially believes. None of the tenants of Farmajo’s typology of “decentralization” is defined legally and/or politically. All that we see is his resolve but largely futile destructive manipulative tactics to install his men of low caliber in all the federal member states. If he gets his way, President Farmajo is determined to take the country back to a unitary system of government with an autocratic twist in his possession, where he is the sole arbiter on both political and economic affairs of the entire nation. In a Somalia run by an autocrat (Farmajo), the state and its machines will only be used to benefit members of a minority and narrow upper-middle-class that would always remain largely patrons to Villa Somalia. To that end, Galmudig is in his way, and he must do something about it by hook or crook! During 1960-1990, the regions and their people were completely excluded from development, education and even cultural assets. Simple decentralization of services and some aspects of governance do not mesh well with the federalism Somalis have been working since 2004. Oblivious to the history of this nation, there is the danger associated with a mere “decentralization” system of governance devoid of a legal framework and political vision that stipulates genuine power-sharing. How to enforce “decentralization” which is often a model for service delivery rather than a constitutional arrangement is always a problem. In 1790, Alexis de Tocqueville warned about France’s decentralization “becoming an extension of centralized” government due to lack of enforceable legal framework. Those who are opposing federalism waive to their unsuspecting supporters Kenyan model of “decentralization” as an option. However, what they don’t say about Kenya is its massive corruption, where a lawmaker makes more money, at the expense of poor farmers in the region than his/her counterpart in the United States, and (2) Kenya’s dismal history of conflicts over power-sharing to the exclusion of some regions such as the abysmal neglect of the Northeast region. It is simply a matter of time before regions defy Nairobi and force it to change the existing power relationship between Nairobi and the regions to something akin to federalism. Unlike the Kenyan model, Somalia has been working diligently on a constitution-making process since 2004 mainly as a bulwark to reconcile warring factions. The genesis of adopting federalism in the Somalia experience is thus rooted in (1) the over-concentration of power and development in the center during the era of the military dictatorship, (2) the consequential civil war of the 1990s, and (3) the ensuing disintegration of the country, including the unilateral secession of Somaliland. It is in this background that Somalia opted for a federalist constitution as far back as 2004. Consequently, a provisional federal constitution was adopted with a whopping price tag of over $60 million. Such a huge investment came from donor countries and the United Nations. In time, a Federal Charter that stipulated a complete devolution of power with significant latitude to regional governments was agreed upon, followed by a subsequent [current] Provisional Constitution adopted in 2012. Somalis largely believed that an incremental migration to a federalist system will improve the chance to regain the legitimacy of a new post-civil war state. In the last three years since president Farmajo came to office, he decided to stall and/or gut the draft constitution in major ways. For all practical purposes, the constitution is either dead or it is suspended; the country is run by the whim of individuals in Villa Somalia in lieu of the contents of the constitution. The refusal of the security forces in Mogadishu of the former President Sheikh Sharif Sheikh Ahmed to travel to Kismayo, for example, is a case in point. Such an action violates article 21 of the federal constitution that affirms the right of any Somali citizen to freely travel anywhere inside and outside the country. Ironically former President Sheik Sharif Ahmed, who brought Farmajo to the political arena hails from Mogadishu. As we stand today, Somalia is disorganized and disarticulated, and it only exists in patches with disparate regional governments paralleled by an antagonistic center that is largely isolated. Instead of patching things up together, the current leaders of Villa Somalia are playing a destructive role and are acting as a destabilizing agent at the cost of taking the nation back to an unattractive and less desirable past. In a streak of forest fire like disintegration of the federal system, Galmudug is the last casualty of Farmajo. After more than four years in existence, Galmudug is viewed by president Farmajo as his toy thing and his sphere of influence to a point where he must choose a leader for them. To that, a well-informed and politically alert elite from the region so far say “not so Mr. Jose!” In 2013, I participated in the Somali-owned forum called “Fagaaraha,” where I debated two compatriots. I defended the practicality of federalism as a tool to reconstruct Somalia. My central theme was that the unitary system has destroyed Somalia and the nascent Somali state, which Somalis so endearingly called Mandeeq, or a lactating she-camel can only be resuscitated through a more democratic and participatory federalist system. By looking at the European federalist experience at the turn of the 19th century, I was able to learn that the German central government as the guarantor of federalism in the Old Prussian Empire has treated different regions differently. Some regions which had already established a modicum of autonomy from the canter and had shown maturity in federalism were given greater latitude in self-governance. In the Somali context, Puntland and Somaliland fit this category. (Both regional governments were formulated prior to the constitution of 2012). Jubaland belonged to what I argued to be the second category where the central government has always tried to conquer and control but to no avail. The two met at a middle point, and that’s why former President Hassan Sheikh Mohamoud finally chose politics of accommodation that conflict in the case of Jubaland. Today, he is credited to have helped stabilize the Jubaland state. The third group, which I argued to have never freed themselves from the grip of the center, were always treated as if they were spheres of influence of the center. Hirshabele, Southwest, and Galmudug have been treated by Farmajo’s administration as tutelages because of perceived dependence on the canter. Almost five years since that debate and two presidents, Galmudug is still fighting for its place in the federal arrangement of Somalia. Galmudug is in a sense a test case. President Farmajo may not easily let Galmudug go both because of his belief that he has suzerainty over it and because of his political survival which I will discuss later. It is also in the nature of federalism to treat some of the regions that appear to be less independent from the center as vassal states (Ethiopia offers a rich example here where certain regions like the Somali region vis-a-vis the center receive differential treatments). The Content of Our Character Up until former President Sheikh Sharif Sheikh Ahmed gave President Farmajo a lifetime opportunity to enter politics from a coveted door and hired him as a premier, he was an unknown quantity among Somali elite. He never participated in the intellectual forums such as ERGO or ISRAC and others in the early 1990s that pulled together cross-clan intelligentsia to deliberate and find a solution for Somalia vexing issues. Right or wrong, President Sheikh Sharif was single-handedly responsible for President Farmajo’s entry into the world of Somali politics. Indeed, for Mr. Farmajo this was a big leap from being an affirmative action contract compliance office clerk in Buffalo to Somalia’s premiership. Nonetheless, both as premier and as a president, Mr. Farmajo is known not to believe in federalism mainly because of his deep adherence to conservativism (before he renounced his US citizenship, he was a registered republican). Galmudug is a geopolitical epicenter of Somalia in more than one way. Geographically speaking, it is the link between the north/northeast and the South. Politically, it is also home to some of the most contentious clan families. It is also a region with challenging environmental conditions, most importantly it is largely a semi-arid region that has shaped the tough mentality of the residents of that region. Yet, its political significance has never been lost to observers of Somalia’s political history. Galmudug is the region that brought both Farmajo and Khayre to power, not to mention that it gave Somalia its first prime minister, the late Mr. Abdullahi Isse. Mr. Isse is one of the founding fathers of Somalia. Like Abdirashid Ali Sharmarke, Aden Abdule, Abdirazah Haji Hussein, and Mohamed Haji Ibrahim Igal, Mr. Isse was not only a household name when discussing Somali patriotism but an able statesman whom Somalis exceptionally hold with the utmost regard. His 1949 presentation at the United Nations convention (that is 70 years ago to this date) to plead the case for his country is a measure of his caliber. Seventy years later, President Farmajo comes to New York as a wounded president and makes a big achievement a small award given to him by an unknown NGO. Unlike these great iconic leaders, Mr. Farmajo is famous for talking empty talks while always coming short on walking the walk. He is your ultimate dangerously populist figure when seeking office, but a Machiavellian autocrat when given a national mandate. “Don’t only be loved, but also be feared” is one of his Machiavellian modes operand. It is in that context that he wants residents of Mogadishu to love him while he is equally feared. He showed that attribute of being feared by his unlawful ban of former presidents Sheikh Sharif and Hassan Sheikh to travel freely. During his campaign for the presidency, Mr. Farmajo was harsh to his predecessor. He called Hassan Sheikh Mahmoud an Ethiopian sympathizer. Alas, today Farmajo is an Ethiopian foil that broke his nation’s ethos by extraditing a kidnapped former Somali soldier to Ethiopia (i.e. Abdikarim Qalbidhagax). This action and many others are in total contravention of international law. Letting Prime Minister Abiy so casually announce the unification of Somalia and Ethiopia while standing on the stairs of Villa Somalia represents a violation of the sovereignty of his country. In one of his most dramatic yet naïve speeches, president Farmajo furtively promised to create a “new deal” type welfare system for Somalia; saying so was tantamount to conveniently forgetting that his poor country lives off international aid. As boisterous as one could be, he vehemently belittled his predecessor for not securing and protecting the citizens of Mogadishu from terror. To the contrary, his predecessor removed multiple controls established by warlords thereby opening hitherto closed roads to public transportation in Mogadishu. The unprecedented detrition of the conditions in Mogadishu since Mr. Farmajo became president is exhibited by Al-Shabab ability to set up a parallel tax collection scheme inside Mogadishu. Even someone who is building a private modest home for his family must pay taxes both to the Somali government and Al-Shabab at an equal rate. Whereas the Farmajo administration is the legal entity in Mogadishu, Al-Shabab has assumed the role of the city’s deep state. As a candidate, Farmajo chastised Hassan for not letting Mogadishu residents elect their own mayor. However, in three years, not only did he fail to let Mogadishu residents exercise their God-given rights to elect the best wo/man to run their city, but handpicked three different mayors – one was dismissed without any reason; the second mayor was killed by Al-Shabaab under yet explained mysterious conditions, and the third and current mayor is a former warlord of Mogadishu. As if that was not enough of a disappointment with President Farmajo, his experience in life is a turn-off. As we are the products of our aggregate experiences, that of Mr. Farmajo is a bane. Still, in high school, he was given the privilege to work in the then-thriving Somali embassy in Washington DC. While there, he sparingly attended college, and it took him about three decades to get an MA degree. His MA thesis is telling of the bubble that he was during the trying times of this nation. As it is evident in his writing for his MA thesis when writing about the casualties of the 1990 civil war, he got totally either wrong or wrote a local narrative of his inner circle. Contrary to facts, he argued that Darood was subjected to genocide, Mogadishu Clan were massacred, and the Issaq was accidentally caught in the crossfire. This is nothing short of a blasphemous narrative. If anyone could have claimed to have been subjected to genocide, certainly it was neither the Darood nor Mogadishu Clan. This writing in and of itself should have disqualified him from holding any post-civil war national office. The Road to Hell is Galmudug Located in the belly of the country, peace and stability in Galmudug are tantamount to peace for the entire country. Moreover, Galkayo city is partly Galmudug even if Puntland owns the greater and more vibrant sections of the city. The unity and stability of this city is a huge political gain for all of Somalia. Many opined that where Galmudug and Galkayo go, so goes Somalia in terms of peace and stability. The election of Galmudug is a do or die proposition for Faramajo. The jury is out and whether the elite of that region capitulates to corruption and cooptation or gain a timely status of a full federal member stat remains to be seen. As we stand today, Galmudug represents to President Farmajo’s grandiose political plan (ruling Somalia with an iron fist) what American politicians call a “bellwether” state. On one side are Puntland and Jubaland that successfully limited his autocratic usurpation of power. On the other end of the spectrum are the meek states of Hirshabele and Southwest – both are within the sphere of influence of Villa Somalia. Losing Galmudug by Farmajo-Khyre has many dimensions. A non-Farmajist victor in the race to replace the aging President Haaf would mean a kiss of death to the hope of a second term Farmajo rule. Given that he has invested both significant political and personal capital, the Galmudug election is a do or die for him. So far, the undue pressure he put on President Haaf and the way he dismissed him almost destroyed that state without any tangible result to be shown. About nine months ago, Villa Somalia embarked on a course of ill-advised action to get rid of Haaf with an alibi that his two-year term as president ended, a proposition President Haaf disagreed. Without the luxury of a just arbitration of a constitutional court, Mr. Haaf was disgracefully and disrespectfully pushed out. Despite rumors that President Haaf was bribed to the tune of over $ 1 million dollars paid by Qatar, the deposed Haaf is still bitter. In Somali parlance, Galkayo has not fully endorsed the process underway. As a matter of fact, the three mini-centers of power within Galmudug (Galkayo, Adado, and Dhusamareeb) have yet to close ranks. The division is still rife. Some bright spots, however, have been realized in the last 9 months in the Galmudug saga. The work Mr. Ali Yare Ali, a presidential advisor, started in Galmudug was an inclusive grassroots reconciliation effort. However, Mr. Ali Yare’s impressive groundwork has been hijacked by Villa Somalia with the goal to install its man by any means necessary. The short list that the government is working with is one Qorqor, and one Abdidhere. If If the road that leads to Wardheer is paved with danger, goes a Somali song, the political road to Galmudg’s presidency is paved with treasonous violations of the Somali constitution. Prior to his departure to New York to partake in the 74th UN General assembly, President Farmajo suspended Article 21 of the constitution which guarantees every citizen the right to travel inside and outside the county. He did so by stopping former President Sharif Ahmed from attending the presidential inauguration of President Ahmed Islan of Jubaland. Moreover, President Farmajo has also violated Article 1 of the Federal Republic of Somalia which unequivocally calls for “(1) Somalia is a federal, sovereign, and democratic republic founded on inclusive representation of the people, a multiparty system and social justice” in that he closed doors for parties and their leaders to exercise freely their political outlook. In a deliberately well-calculated and connived action to steal the upcoming election of Galmudug, President Farmajo grossly trumped Article 120 of the Somali constitution which mandates that federal member states conduct their elections free from the heavy hand of Villa Somalia. Additionally, article 50 (a through g) affirms and strengthens the unity of Somalia through horizontal power-sharing and responsibilities in governance. What Villa Somalia has done is tantamount to suspending the constitution and declaring a state of emergency without any legal process. In the case of Galmudug Article 120 will not be implemented in administering the architecture of the upcoming election. Instead, a nebulas memo allegedly signed by Haaf, if true under duress, this past summer which authorizes the federal government to manage reconciliation in the state is being used as a tool to establish the technical committee that selects the delegates. These delegates would, in turn, select the next president. Those who are seated in the delegates’ room are the key and the decisive factor to impact the next Galmudug president. In that context, President Farmajo has already corrupted the process and has possibly clutched in the election. According to a pastoral Somali adage, President Farmajo would soon sing to the residents of Galmudug the vindictive yet painful words of “ma ku curad tiray ma ku caano tiray,” or “I finally killed your first-born son and I took all your milk.” That is unless Galmudug elites stop him! President Farmajo has rendered Somalia in general and Galmudug in particular a country/region without a constitution, a disarticulated federation, and a highly corrupt nation. The saga of Galmudug is the last lesson before President Farmajo imposes an autocratic rule on Somalia. This Artcile was frist published on Wardheernews.com Faisal Roble, a writer, political analyst and a former Editor-in-Chief of WardheerNews, is mainly interested in the Horn of Africa region. He is currently the Principal Planner for the City of Los Angeles in charge of Master Planning, Economic Development and Project Implementation Division. Disclaimer: The views and opinions expressed in this article are those of the authors and do not necessarily reflect the official policy or position of Caasimada Online. For publication please email your article caasimada@live.com. Thank You
  18. (SLT-Hargeysa)-Madaxweynihii hore ee Somaliland Daahir Rayaale Kaahin ayaa ka hadlay xaaladda Somaliland waxaanu dadka reer Somaliland ugu baaqay inay nabada ilaashadaan, halkan hoose ka DAAWO Source
  19. (SLT-Dubai)-Madaxweyne ku-xigeenka Somaliland Md. Cabdiraxmaan Cabdillaahi Ismaaciil (Saylici) oo safar ku jooga dalka Isku Tagga Imaaraadka Carabta, ayaa la kulmay Madaxweyne ku-xigeenka Imaaraadka, ahna Maamulaha Dubai, Sheikh Juma Bin Ahmed Al-Makhtoum. Qoraal kooban oo Madaxweyne ku-xigeenku ku baahiyey barta uu ku leeyahay Twitter-ka ayuu ku sheegay inuu Madaxweyne ku-xigeenka Imaaraadka, ahna Maamulaha Dubai uu la yeeshay kulan Midho-dhal ah, muddadii ay wada joogeena ay ka wada-hadleen Fursadaha Maalgeshi ee Imaaraadka Carabta uga banaan, sida Tamarta, Beeraha iyo Kalluumaysiga. Mudane Saylici waxa kale oo uu qoraalkiisa ku sheegay inuu dhiggiisa Imaaraadka ku marti-qaaday Somaliland, si uu Mustaqalka dhow u soo booqdo, si kor loogu qaado xidhiidhka labada Dal. Kulanka waxa Madaxweyne ku-xigeenka ku wehelinayey Wakiilka Somaliland ee Imaaraadka Md. Muniir Abu Site. Source
  20. (SLT-Hargeysa)-Urur Magaciisu yahay ‘Ururka Midnimada Jamhuuriyadda Somaliland’ ayaa War-saxaafadeed uu soo saaray digniin ugu diray Qurbe-joog uu ku eedeeyay inay dhibaato ka wadaan gudaha Somaliland. Ururka Midnimadu wuxuu Qoraalkiisa ku sheegay inuu Qurbe-joogta Somaliland ee dhibaatada ka wada Dalka gudihiisa inuu ka dacwaynayo Dalalka ay iska dhiibeen ee ay xilligan ku nool yihiin. Source
  21. (SLT-Hargeysa)-Xukuumadda Somaliland ayaa markii ugu horraysay ka hadashay Gorgor la sheegay inuu Carruur ku cunay, qaarkoodna ku cunay deegaano ka mid ah Dhulka Soomaalida Itoobiya, kaasi oo Maalmihii u dambeeyayna lagu sheegayey deegaannada Somaliland. Shimbir loo malaynayo inuu yahay Gorgorka waaweyn oo Dad cun noqday ayaa bishan Gudaheeda Hal Qof oo Carruur ah ku cunay deegaan ku dhow Gaashaamo oo ka mid ah Gobolka Soomaalida Itoobiya, waxaanu dhaawacay laba kale. Shimbirkan oo Maalmihii u dambeeyay lagu sheegayey meelo ka mid ah Somaliland ayaa Wasiirka Wasaaradda Deegaanka iyo Horumarinta Reer Miyiga Somaliland, Marwo Shukri Xaaji Ismaaciil Baandare oo Saxaafaddu waydiisay waxay kala socdaan Shimbirkan Dad Cunka ah, ayaa sheegtay inay xidhiidh arrintan kala sameeyeen Dawladaha Caalamka, baadhitaana wadaan. Wasiir Shukri oo Arrimahaa ka hadlaysaana waxay tidhi “Waa wax innagu soo kordhay oo cusub (Haadka Dadka Cunayaa), weli baadhitaan ayaanu ku maqanahay oo caalamka ayaanu la xidhiidhnay, meelo badan oo aanu la xidhiidhnay waxbay ka soo sheeg-sheegayaan.” Wasiirku waxa kale oo ay sheegtay “Shimbiraheena way naqaanaa, Shimbiraha Adduunkana boqolkiiba sagaashan waalla garanayaa way diwaangashan yihiin, sida Bani-aadamka uu Ilaahay inba meel ugu abuuray ayuu Shimbiraha inba meel ugu abuuray, waynu naqaanay ama Tuke aynu nidhaahno ama aynu Haad nidhaahno ama baqaye ha ahaado ama Xuunsho ha ahaato.” ayuu yidhi, waxaanu intaa u daray “Dalka Itoobiya Xuduud dheer baynu wadaagnaa, had iyo jeer xuduudkaa wax badan baa ka soo gudba, inta badana xayawaanku dhanka Itoobiya ayay ka soo gudbaan.” Wasiir Shukri waxa kale oo ay Carrabka ku dhufutay in shimbirka dad Cunka ah ay saamaysay Isbeddelka Cimiladu “Isbeddelka Cimiladu inay saamaysay ayaa laga yaabaa oo wuxuu cunayey uu waayay, marka Magaalooyinka oo kale ku fidaan ee dhirta la jaro ee uu waayo meel uu ku dhalo wuxuu noqonayaa Haad geed waayay…”ayay tidhi, waxayna intaa ku dartay “Qorshaha Wasaarad ahaan nooga yaallaa waa inaanu Dadka Wacyi-gelino oo aanu nidhaahno iska jira.” Wasiirku waxa kale oo ay si kaftan ah u sheegtay “Malaha innagana farriin baa la inoo soo dirayaa (oo la leeyahay) Carruurtii yaryarayd iyo Dumarkii aynu Adhiga u diraynay ayaa la leeyahay Raggiiyoow ku noqdo oo reerihii ilaaliya, inta Makhaayad la joogo. inaynu ducaysanana way tahay, Waayo? Dad Muslim ah ayaynu nahay..”ayay sheegtay Wasiirku. Source