Waa warshada laydhka ee ku taala xaafada Macalin Haaruun ee dhinaca ku haysa Xarunta degmada Macalin Haaruun, saaka bacda salaadii subax ayaa la shiday waxa ay sii daynaysaa qiiq xoogan oo dadka xaafadu ay aad uga cawdeen, wax yeelo badana waa la sheegayaa oo dadka xaafada soo gaadhay. Dadweynaha xaafadu mudo dheer ayay ka cabanayeen hase ahaatee maamulka Sompower ma ay fulinin dadka codsigooda oo ah in warshada laga raro xaafada. Warshadani ayaa goobtani laga taagey xilli ay xaafadu cidlo ahayd oo ayna dhismayaashu hareeraha ka dhaafin, waxana warshadaasi xiligaasi lahaa ganacsade Cismaan Kaahin oo hadana ka mid ah Saamileyda shirkada laydhka ee Sompower. Waxana hada la sheegayaa in dad badani ay warshadani waxyeelo caafimaad ka soo gaadhay, inkasta oo aan warshadani hada maalin walba la shidin tan iyo intii ay shirkada Sompower ay hirgalisay habka Solar-ka hadana waa mid shaqaysa oo la shido xiliyada qaar , taasi oo saaka oo ay bishu tahay 23/4/021 la daaray waxana aad arkaysaa qiiqa dunida laga mamnuucay oo Cirka isku shareeray Qaran News

CAIRO, April 22 (Xinhua) — The Arab League (AL) on Thursday voiced deep concerns over the recent situation in Somalia and the ongoing critical conditions for reaching a political dialogue among different parties. The AL called in a statement on the federal government, the governments of different regional states, and the other Somali parties to reach a political solution over the national election issue. The pan-Arab body said the political dialogue is the only choice for reaching a consensus deal for running the coming elections in Somalia. The statement reiterated the AL’s support for the Somali people at all levels until they overcome the current challenges of rebuilding the state institutions, and expressed willingness to push for national unity, stability and recovery across the country. Somalia’s federal government suffered a deeper crisis after its mandate expired on Feb. 8 without an agreement to hold long-delayed presidential and parliamentary elections. On Monday, Somali President Mohamed Farmaajo welcomed the African Union to take a leading role in facilitating an election process that will enable “every citizen to elect their representatives through free and fair elections.” The post Arab League voices concern over recent situation in Somalia appeared first on Caasimada Online.

Qaran News

Roobab mahiiggaan ah, ayaa saacadihii la soo dhaafay ka da’ay inta badan degaannada Gobolka Nugaal, oo abaar iyo kulayl darani ka jiray. Roobabka ayaa ka da’ay dhul ballaaran oo ka tirsan Hawdka Gobolka Nugaal, islamarkaana dhinaca koonfurta kaga beegan magaalada Garoowe. Sidoo kale, Roobka ayaa maaruqay degaannada dhanka bari ka xiga caasimadda Garoowe, waxaana la sheegay in uu daadad xooggan ka sii daayay dooxooyin ka tirsan degmooyinka Dangoroyo iyo Eyl. Waxa xusid mudan, in Roobabka Gu’ga aysan gaarsiisnayn magaalada Garoowe iyo nawaaxigeeda, halka Gobolka intiisa badan uu roobanyahay. PUNTLAND POST The post Roobab mahiigaan ah oo ka da’ay Gobolka Nugaal appeared first on Puntland Post.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha xilka sii-haya Maxamed Xuseen Rooble oo xalay guddoomiyay shirka amniga caasimadda ayaa faray hay’adaha ammaanka in la dardargeliyo sugidda amniga, xiligaan lagu jiro bisha barakaysan ee Ramadaan. Rooble ayaa ka dhegaystay Hay’adaha ammaanka warbixinno ku saabsan xaaladaha guud ee amniga Caasimadda iyo sidii looga hortagi lahaa dhagarta kooxaha argagixisada iyo cadowga shirqoollada u maleegayaan shacabka Soomaaliyeed, sida uu yiri. Qoraal kasoo baxay xafiiska Rooble, ayaa sidoo kale lagu sheegay in Ra’iisul Wasaaraha uu faray Wasaaradda Amniga in tallaabo deg-deg ah laga qaado sharcigana la horkeeno dadkii ka danbeeyey shaqaaqadii shalay ka dhacday Garoonka Diyaaradaha Aadan Cadde. Garoonka ayaa waxaa isku dagaalay ciidamo ka tirsan NISA iyo shaqaalaha hay’adda socdaalka markii shaqaalaha ay diideen in garoonka lasoo geliyo qof ajnabi ah oo NISA ay dooneysay inay soo marsiiso ayada oo aanu marin nidaamka sharciga ah. Rooble ayaa sheegay in dhacdadaas ay ay muuqaal aan wanaagsanayn ka bixinaysay dalka, isagoo ugu baaqay shacabka Soomaaliyeed in aan la buunbuunin dhacdooyinka wax u dhimaya muuqaalka dalka, sida uu yiri. Kulanka ayaa intii uu socday waxa uu Rooble kormeeray qeybta gurmadka deg-degga ah ee Booliska, isagoo ku ammaanay hay’adaha amniga dadaalkooda ku qotoma caawinta bulshada. Waxuna ugu baaqay shacabka Soomaaliyeed in lala shaqeeyo ciidanka ammaanka. The post Rooble oo soo rogay amarro deg deg kadib kulan uu ku qabtay Muqdisho + Sawirro appeared first on Caasimada Online.

Dowladda Maraykanka, ayaa taageertay go’aankii Golaha Amniga iyo Nabadda Midowga Afrika kaga horyimid mudda kordhinta loo sameeyay Golayaasha dowladda Federaalka Soomaaliya. War Qoraal ah oo ka soo baxay xafiiska Waaxda Arrimaha Dibadda Maraykanka u qaabilsan Afrika, ayaa lagu taageeray go’aanka Golaha Amniga iyo Nabadda Midowga Afrika uu ku cambaareeyay mudda kordhinta dowladda Federaalka. “Waxaan taageersannahay go’aankii Golaha Nabada iyo Amniga ee Midowga Afrika ee lagu cambaareeyay muddo kordhinta ay toddobaadkii hore ansixiyeen Baarlamaanka Soomaaliya.” Ayaa lagu yiri Qoraalka. Sidoo kale, Maraykanku wuxu soo dhoweeyay dhex-dhexaadinta Midowga Afrika doonayo in uu ka dhex bilaabo dhinacyada siyaasadda Soomaaliya, si heshiis looga gaaro xaaladda cakiran ee doorashooyinka dalka. “Waan soo dhaweynaynaa dhexdhexaadinta Midowga Afrika, waxaan ku boorineynaa Madaxda Soomalida inay heshiis degdeg ah ka gaaraan khilaafka doorashada” ayuu sii raaciyay Qoraalka. PUNTLAND POST The post Maraykanka oo taageeray go’aankii Midowga Afrika ka qaatay mudda kordhinta dowladda Soomaaliya appeared first on Puntland Post.

Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda Federaalka Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble oo kulan la qaatay hay’adaha amniga ayaa faray in la dardargeliyo sugidda amniga Muqdisho. Ra’iisul Wasaaraha ayaa ka dhegaystay Hay’adaha ammaanka warbixinno ku saabsan xaaladaha guud ee amniga Muqdisho iyo sidii looga hortagi lahaa weerarada Al-shabaab. Mr Rooble ayaa sidoo kale sheegay in dhacdadii shalay ka dhacday Garoonka Diyaaradaha Muqdisho ay tahay mid aan la aqbali karin, tallaabo sharci ahna laga qaadayo dadkii ka danbeeyey. Isagoo faray Wasaaradda amniga in baaritaan dhab ah lagu sameeyo falkaas. Kulanka ayaa intii uu socday waxa uu Ra’iisul Wasaaruhu kormeeray qeybta gurmadka deg-degga ah ee Booliska, isagoo ku ammaanay dadaalkooda ku qotoma caawinta bulshada. Waxuna ugu baaqay shacabka Caasimadda in lala shaqeeyo hay’adaha ammaanka. PUNTLAND POST The post Ra’iisul wasaare Rooble oo kulan la qaatay hay’adaha Amniga appeared first on Puntland Post.

Addis Ababa (Caasimada Online) – Wasaaradda arrimaha dibedda Mareykanka ayaa taageertay qoraalkii kasoo baxay Golaha Nabadda iyo Ammaanka Midowga Afrika ee sida xooggan loogu cambaareeyey muddo kororsiga labada sano ah ee ay sameysteen Farmaajo iyo golaha shacabka. Qoraal kasoo baxay Xafiiska Arrimaha Afrika ee Waaxda Arrimaha Dibedda ayaa lagu yiri “Waxaan taageereynaa go’aanka Golaha Nabadda iyo Ammaanka Midowga Afrika ee cambaareynaya muddo kororsiga uu toddobaadkii tegay meel-mariyey baarlamanka Soomaaliya.” “Waxaan soo dhoweeneynaa dhex-dhexaadinta Midowga Afrika, waxaana ugu baaqeynyaa hoggaamiyeyaasha Soomaalida inay isku racaan waddo horey loogu socdo, si deg deg loogu xalliyo qalalaasaha doorashada.” We support the African Union Peace and Security Council @auc_paps decision condemning the mandate extension passed last week by the Somali parliament. We welcome @_AfricanUnion mediation & urge Somalia’s leaders to agree to a way forward to resolve the electoral crisis promptly. — Bureau of African Affairs (@AsstSecStateAF) April 22, 2021 War-murtiyeedka xalay kasoo kasoo baxay Golaha Nabadda iyo Ammaanka ee lagu cambaareeyey muddo kororsiga ayaa lagu sheegay in go’aankaas uu dib u dhigayo doorashooyinkii Soomaaliya, islamarkaana uu waxyeeleynayo midnimada iyo xasilloonida Soomaaliya, iyo hanaankiii lagama maarkmaanka ahaa ee dimqoraadiyadda iyo dastuurka. Qoraalka Golaha ayaa sidoo kale lagu sheegay inuu rumeysan yahay in heshiiskii 17-ka September 2021 uu yahay saldhigga iyo habka ugu wanaagsan ee lagu qaban karo doorasho xilligeeda ku dhacdo, daah-furan oo la isku haleyn karo. Go’aanka Golaha ayaa dhabarjab weyn ku noqday Farmaajo, ayada oo ururka Midowga Afrika uu ahaa kan kaliya ee ka harsanaa beesha caalamka, ayada oo horey muddo kororsiga ay u diideen QM, Midowga Yurub, Mareykanka iyo dhammaan dalalka Yurub. Dowladda Soomaaliya ayaan weli ka jawaabin go’aanka Midowga Afrika, hase yeeshee dadka siyaasadda fallanqeeya ayaa sheegay inuu albaabkii ugu dambeeyey kasoo xirmay Farmaajo, marka ay noqoto arrinta muddo kororsiga. The post Mareykanka oo taageeray go’aankii Midowga Afrika, farriin deg deg ahna u diray madaxda Soomaalida appeared first on Caasimada Online.

Sebankan siyaasaddu damiir xumaatay baahi weyn baan u qabnaa, wax ka ogaanshaha siyaasadda iyo damiirka xidhiidhka ka dhexeeya. Sidaas darteed ayaan qormadan si kor-ka-xaadis ah ugu sharxi doonaa; damiirka, siyaasadda iyo damiirku sida ay iskugu lammaan yihiin. Waxa aan is barbardhig ku samayn labada aragtiyood ee iska soo horjeeda ee mid qabto in damiirku siyaasadda sees u yahay, tan kale na qabto in aanay xidhiidh lahayn damiirka iyo siyaasaddu. Siyaasad damiir aan lahayn iyo caadooyinkeeda xunxun ayaan gunaanadka wax ka hogo-tusaalayn, waxaanan ku soo af-meeri qormadan tusaalaha hoggaamiye siyaasaddiisu aanay damiir lahayn oo Soomaali ah. Ugu horreyn damiirku waa xeer quluubta Aadamaha ku qoran oo samaha iyo xumaha kala saara. Si kale haddaan u dhigno waa xeerka ijaarrada khaladka iyo saxa madaha u ah. Damiirku waa dhawrsoonaanta, sarriigashada, wax isku falka iyo xishoodka, nolosha Aadamuhuna haddii ay intaas weydo wax ba ma dhaanto ta xayawaanka. Sida oo kale, damiirku waa dareenka ku fara naxariista iyo sama-falka, kuuna diida naxariis-darrada iyo gabbood-falka ka dhanka ah idil ahaan ba noolaha. Waana hal-beegga ugu quman ee bini-aadnimada qofka lagu cabbiro. Hadda farqi-weyn baa u dhexeeya qofnida iyo bini-aadminimada. Sidaad darteed, ayaa loo yidhaa; qofku haddii uu damiir beelo wuxuu hoos uga dhacaa darajadii bini-aadminimo. Haddii Aadamuhu damiir beelo wuxuu waayay dhadhankii iyo macaankii nolosha naftiisa iyo tu kale midkoodna naxariis iyo jacayltoona uma hayo. Ugu dambaynna cidhiidhiga, xasilooni-darrada iyo diiqadda nolosha inta uu u adkaysan kari waayo ayuu nafta gacantiisa iskaga qaadaa, waana suurto-gal in uu boqollaal qof oo kale sii galaafto, tusaalena waxa innuugu filan; Askarta Maraykan ee Ciraaq loo diray ee hawl-galladoodii dagaal shacabka aan hubaysnayn ku laayay, markay dalkoodii dib ugu laabtaan in qaarskood qori buuxa ku dhammeeyaan dad shacab ah oo wax iibsanaya, waxbarana ama cibaadaysanaya. Damiirku wuxuu jiheeyaa ficillada dadka, siyaasadduna doorkaas jahaynta ayay nolosha Aadamaha ku leedahay. Sidaas darteed, ayuu hirdanka damiirka iyo siyaasaddu salka ugu hayaa loolanka jahaynta Aadamaha. Si kasta ba ha ahaatee, Doodda damiirka iyo siyaasadda haddii geesta dhigaallada aqooneed laga istaago laba illood uun bay kala raacdaa; 1. Arisotelian View; Oo qabay aragtida odhanaysa ficilka xun ee Aadamuhu sameeyo waxa ka dhasha cawaaqib xun sidaas darteed waa in uu ka digtoonaadaa xuma-falka si cidhibtiisa dambe u hagaagto. Aragtidiisan wuxuu ku qoray Politics book 1. Geesta abtiriinta afkaartana waxay gashaa nooca afka qalaad lagu yidhaa; “ Teleological Thinking.” 2. Machavelian View; Oo isna qabay aragtida odhanaysa siyaasadda iyo damiirka lama mataanayn karo,, siyaasadduna waa wax ka madax bannaan damiir. Sideed darteed ayuu hoggaamiyaha siyaasiga ah kula talinaya in haddii loo baahdo uu qiyaamo samayn karo. Waxa aanu ku qoray buuggiisa la yidhaa; The Prince oo uu qoray 1513. Malcaamadda Makafeeli ee Siyaasadda waxa ka soo aflaxay siyaasiyiin ma jixinjixayaal ah oo aa ka magaca dhabi karno Hitlerkii Jarmal. Hal-ku-dheggiisa caanka baxayna waa; politics has no relation to morals. Hab fakerkiisuna waa; Deontological thinking oo qabta gudashada waajibka in ahmiyadda la saaro si u jeedka loo gaadho mihiim na maaha dariiqa la marayaa mid xun iyo wanaagsan ka uu noqonayo. Dadka aragtidan la dhacsani waxa ay yidhaahdaan; Haddii hadafka ugu weyn ee siyaasadda iyo hoggaamintu yahay hanashada Kursiga dariiqa aad u marayso si kasta oo uu u xumaado ama damiirka uga hor yimaaddo macne kuu samayn mayso yoolkaaguna waa hanashada kursiga. Hadda ba Gees kasta oo aad ka eegto ba noloshu damiir kama maaranto haddii ay waydana xannuunka ka dhashaa uumiyaha uu wada taabtaa. Tusaalaha ugu dhow; Cilmigu haddii uu damiir beelo, aqoontu waxay soo saartaa dhakhtar DAD-QAL AH oo badbaadinta nafta Aadamaha ka horreysiiya shilinka. Sidaas oo kale ayay dhammaan laamaha aqoontu u soo saaraan qof ma jixinjixe ah oo hadafkiisa ugu weyn ee noloshu yahay shhilin oo dad iyo xoolotoona aan u naxariisan. . Soomaalida haddaan nahay siyaasad damiir beeshay tusaaleyaasheedu meel dheer innaga ma jiraan oo nolosheenna maalin leh ayaa hogo-tusaaleyaal badan laga helayaa. Xamar; Siyaasi aan damiir lahayn ayaa boqollaal qof ku qarxiya huteel si uu dan uu leeyahay oo siyaasi ah ugu sii maro. Hargeysa; lacagtii biyaha luugu gelin lahaa Malyuun iyo badh qof oo harraaddan ayay shakhsiyaad jeebkooda gaarka ah ku shubteen. Kuwa kalena cashuurta saboolka laga guro ayay ku tumasho doontaan. Ugu dambayn tusaalaha ugu wanaagsan hoggaamiye bilaa damiir ah oo dadka wakhtigan nool ka wada garaabi karaan waxa aan ku tilmaami lahaa; Cabdi Maxamuud Cumer” Ina-iilay” oo waad iga faker duwan tahay darteed dadka dab ugu dhex ridi jiray. Gunaanadkii fahanka akhriskayga iyo aragtidaydu ba waxay ku biyo-shubanayaan in siyaasadda iyo damiirku kalluun iyo biyo isku yihiin sina ba aanay u kala maarmin. Akhris dheeraad ah ciddii danaynaysa buugtan hoose ha akhrido. • The Ethical implication of separating morality from politics; Taking a cue from machiavelian political ideas and the Nigerian Political Experience. • The Prince. Nicolo Machiavelli. • Leviathan. Thomas Hobbes. • Politics book 1. Aristotle. Sent from Yahoo Mail on Android Qaran News

Mogadishu (HOL) - The African Union Peace and Security Council (PSC) has condemned the April 12 parliamentary resolution - passed by Somalia's House of the People - to extend their mandate and that of the President for two years. Source: Hiiraan Online

The post Press Statement issued by the Government of Puntland, regarding the Federal Government of Somalia two-year mandate extension. appeared first on . Source

Golaha nabadda iyo amniga Midowga Afrika oo goordhow qoraal kasoo saaray kulan ka dhacay Adis Ababa ayaa laalay muddo kordhinta loo sameeyey Farmaajo, soona jeediyey in lagu laabto heshiiskii September 17, waxaa uu sheegay inuu ergay usoo dirayo Muqdisho, isaga oo beesha caalamka ka dalbaday in gacan lagu siiyo isu keenista saamileyda iyo doorashada oo ku dhacdo waqtigeeda. Haddaba Qodobada Waxaa uu ugu Muhiimsanaa: Muujin walaac qotto dheer falkii dhinaca ahaa ee Golaha Shacabka Soomaaliya uu ku dhaqaaqay 12kii Abriil 2021, ee ku saabsanaa meel marinta qaraarkii uu saxiixay Madaxweynaha 13kii Abriil 2021, kaasoo meesha ka saaraya heshiiskii 17-kii Sebtember 2020 ee hannaanka loo marayo qabashada doorashooyinka Soomaaliya. Cambaareynta falkii 12kii Abriil 2021 ee Golaha Shacabku, ee ay ku kordhiyeen muddo xileedka Madaxweynaha iyo Baarlamanka, kana dhalatay dib u dhaca doorashooyinka, taas oo wiiqaysa midnimada iyo xasilloonida dalka, geeddi-socodka dimoqraadiyadda iyo dastuurka ee curdanka ah. waxay khatar gelineysaa nabadgelyada iyo amniga, iyo sidoo kale guulaha muhiimka ah ee ay Soomaaliya ku tallaabsatay sannadihii la soo dhaafay iyada oo taageero ka heleysa Midowga Afrika iyo saxiibada kale oo sameeyey naf hurid weyn. Walaaca qotto dheer la muujiyey saameynta uu ku yeelanayo xaalada siyaasadeed ee haatan jirta iyo xaaladda ku ay kusoo kordhineyso ee federaalka, midnimada ciidamada Soomaaliya iyo laamaha amniga, iyo awooda lagu sii wadi karo hoos u dhigista Al Shabaab. In kasta oo aan qirayo in Heshiiskii Sebtember 2020 uu ka dhashay wadahadal Soomaali dhexdeeda oo horseed u ahayd dowladda Federaalka Soomaaliya, hoggaamiyeyaasha Dowladaha xubnaha ka ah Federaalka iyo sidoo kale dhinacyada mucaaradka, baahida loo qabo in la qabto doorasho waqtigeeda ku dhacda iyo in Soomaaliya aysan awood u lahayn inay hirgeliso doorasho hal qof iyo hal cod ah sannadka 2020/21; Wuxuu mar kale xaqiijinayaa in Heshiisku uu weli yahay aasaaska iyo waddada ugu macquulsan ee lagu gaari karo in Soomaaliya lagu qabto doorasho waqtigeeda ku dhacda, daah-furnaan iyo kalsooni leh. Wuxuu ku boorrinayaa hoggaamiyeyaasha siyaasadeed ee Soomaaliya inay mudnaanta siiyaan danta qaranka iyo in si deg-deg ah dib loogu billaabo wadahadalka, iyadoo lagu saleynayo heshiiskii Sebtember 2020 iyo talooyinka guddiga farsamada ee Baydhabo, iyadoo la raadinayo xal is-afgarad ah oo laga gaaro arrimaha taagan ee caqabadda ku gadaaman. Waxaa loogu baaqayaa dhammaan hogaamiyaasha siyaasada Soomaaliya inay is xakameeyaan oo ay ka waantoobaan fal kasta oo keeni kara xiisad sii kororta isla markaana sii wiiqda xasilloonida Soomaaliya, gobolka Geeska Afrika iyo Qaaradda. Wuxuu hoosta ka xarriiqaynaa baahida loo qabo in saamileyda siyaasadda ee Soomaaliyeed ay qaataan wadahadal loo dhan yahay oo hubinaya ka qeybgalka haweenka iyo dhallinyarada. 8. Diyaar ahaanshaha Midowga Afrika inay taageerto geeddi-socodka wada-hadalladaas iyo fududeyna dhexdhexaadinta taas oo tilmaamaysa habab cusub oo lagu gaari karo is-afgarad ku saabsan qaababka doorashooyinka iyo jadwal shaqeyn kara. Waxaan ka codsaneynaa Guddoomiyaha Guddiga Midowga Afrika inuu si deg deg ah u magacaabo una diro Soomaaliya, Wakiil Sare oo ah Ergeyga Gaarka ah ee Soomaaliya, si uu ula shaqeeyo dhinacyada iyo saamileyda kale ee ay khuseyso, isagoo taageero ka helayo Wakiilka Gaarka ah AU iyo Madaxa AMISOM, si loo gaadho tanaasul la isla oggol yahay, iyo in warbixin lagu soo celiyo golaha afarta toddobaad ee soo socda gudahood. In AMISOM la socoto ciidamada la daabulayo arrintaasna shir degdeg ah laga galo. IGAD iyo beesha caalamka oo UNka iyo Midowga Yurub ku jiraan waa in Midowga Afrika lagala shaqeeyo sidii la isu keeni lahaa kooxaha Soomaalia miiska wada hadalka, gacanna lagu siin lahaa xal gaaris. Goobjoog News Source: goobjoog.com

Liiska Musharaxiinta Golaha Wakiilada Dalka ee Komishanka Doorashooyinku shaaciyey & Astaamhooda Qaran News

Addis Ababa (Caasimada Online) – Golaha Nabadda iyo Amniga Midowga Afrika ayaa cambaareeyey go’aankii uu Golaha Shacabka Soomaaliya qaaday 12-kii April, 2021 ee uu muddo laba sano ah ugu korhiyey muddo xileedka madaxweynaha iyo baarlamanka. War-murtiyeed kasoo baxay Golaha ayaa lagu sheegay in go’aankaas uu dib u dhigayo doorashooyinkii Soomaaliya, islamarkaana uu waxyeeleynayo midnimada iyo xasilloonida Soomaaliya, iyo hanaankiii lagama maarkmaanka ahaa ee dimqoraadiyadda iyo dastuurka. Golaha ayaa sidoo kale walaac ka muujiyey saameynta xaaladda siyaasadeed ee Soomaaliya ay ku yeelan karto nidaamka federaalka Soomaaliya, midnimada ciidamada iyo hay’adaha amniga iyo sii wadista dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab. Qoraalka Golaha ayaa sidoo kale lagu sheegay inuu rumeysan yahay in heshiiskii 17-ka September 2021 uu yahay saldhigga iyo habka ugu wanaagsan ee lagu qaban karo doorasho xilligeeda ku dhacdo, daah-furan oo la isku haleyn karo. Waxa uu ugu baaqay hoggaamiyayaasha Soomaaliya inay ahmiyad siiyaan danaha qaranka, ayna deg deg dib ugu billaabaan wada-hadallo saldhig looga dhigayo heshiiskii September 17, iyo soo-jeedintii guddiga farsamo ee Baydhaba ku kulmay bishii Febraayo. Golaha ayaa sidoo kale ka codsaday guddoomiyaha Guddiga Midowga Afrika inuu deg deg u magacaabo ergey, oo uu u diro Soomaaliya, si uu dhinacyada Soomaaliya iyo saamileyda siyaasadda ugala shaqeeyo inay heshiis gaaraan, dibna warbixin ugu soo celiyo Golaha afar toddobaad gudahood. Hoos ka aqriso war-murtiyeedka The post Midowga Afrika oo si xooggan u cambaareeyey muddo kororsiga DF, soona saaray go’aano culus appeared first on Caasimada Online.

Golaha nabadda iyo ammaanka Midowga Afrika ayaa kulan ay maanta ka yeesheen arrimaha Soomaaliya waxaa ay ka soo saareen war-murtiyeed ay ku qeexayaan mowqifkooda doorashada Soomaliya. Warmurtiyeedka ayaa lagu cambaareeyay go’aankii Golaha Shacabka Soomaaliya ay ku kordhiyeen waqtiga Madaxweynaha iyo Baarlamaanka. Midowga Afrika wuxuu sheegay in heshiiskii Sebtember 2020 uu weli yahay aasaaska iyo waddada ugu macquulsan ee lagu gaari karo in Soomaaliya laga qabto doorasho waqtigeeda ku dhacda oo daah-furn laguna kalsoon yahay. Midowga Afrika wuxuu ka codsaday ciidamada nabad ilaalinta ee AMISOM in ay la socdaan dhaqdhaqaaqyada ciidamada ammaanka Soomaaliya. Midowga Afrika wuxuu uga digay dhinacyada siyaasadda Soomaaliya isku haya in ay ku kacaan ficilo xiisadda uga sii dari kara. PUNTLAND POST The post Midowga Afrika oo ka horyimid muddo hordhinta dowladda federaalka Soomaaliya appeared first on Puntland Post.

Shaqaalaha iyo Ciidamada taageersan Madaxweynaha Xilkiisu dhamaadey falkii ay maanta ka sameeyeen Garoonka Diyaaradaha Muqdisho waxay ahayd Fadeexadii ugu foosha xumayd oo soo marta Soomaaliya. In Shaqaalaha Garoonka Diyaaradaha lagu baacsado Wadada Diyaaraduhu ku ordaan Xili ay Garoonka fadhiyeen Diyaarado Caalami ah oo Markhaati ka ahaa wixii maanta dhacay. Nasiib wanaag Ciidamada Amisom ayaa Dhalinyarada weerarka geystay kasoo reebay hubkii ay wateen ka hor intaysan Garoonka soo galin, Ka waran hadii ay hubaysnaan lahaayeen?. Madaxweynaha Puntland markii uu dalbanayay in laga ilaaliyo Ciidamada Farmaajo inay hub lasoo galaan Goobaha lagu Shirayo, wuxuu ogaa in Wiilasha taageersan Ama u jilbaysan Farmaajo ee uu Ciidamada ka dhigtay ay yihiin kuwo aan haba yaraatee Xishood iyo Anshax lahayn Waxaa taas ka markhaati ah Falkii ay maanta ka geysteen Garoonka Diyaaradaha Muqdisho. Sawirkaan hoose waa wixii maanta ka dhacay Garoonka Diyaaradaha Aaden Cade Sawirkaan hoose waa Ciidamada Puntland ee Ilaalada Madaxweynaha oo Muqdisho kaga soo hormaray Madaxweyne Deni Bishii hore ee Maarso The post Falkii maanta Garoonka Aaden Cade ka dhacay waa sababta Deni U diiday in Ciidamada Farmaajo ay yimaadaan Afisyooni appeared first on . Source

Urur Siyaasadeedka Mustaqbal ayaa ku eedeeyay Guddiga Ku-Meelgaarka ah ee Doorashooyinka Puntland (TPEC) in uu baalmaray nidaamka Dastuurku ugu talagalay habka doorashada. Guddoomiyaha Urur Siyaasadeedka Mustaqbal Xildhibaan Maxamed Ismaaciil Siibed oo shir saxaafadeed qabtay ayaa sheegay in doorasho gaar ah oo aysan ka horayn tirakoob, natiijadeedana aan lagu dhisayn dowlad hoose ay baarmarsan tahay Dastuurka Puntland iyo nadaamka asxaabta ee la doonayo in ay u gudubto Puntland. Guddoomiye Siibed wuxuu is weydiiyay haddii saddex magaalo laga qabto doorasho gaar ah in urur aan weli xisbi u gudbin uu soo dhisayo dowlad hoose in ay noqonayso tijaabo aan tirsanayn? Guddiga Ku-Meelgaarka ah ee Doorashooyinka Puntland ayaa sheegay in uu bartamaha sanadkan doorashooyinka gole deegaan oo hordhaca ka qabanaya saddexda degmo ee Qordho, Eyl iyo Uffeyn. Guddiga Ku-Meelgaarka ah ee Doorashooyinka Puntland wuxuu sheegay in doorashooyinkaas uu la tashi kala sameeyay ururada siyaasadda Puntland. PUNTLAND POST The post Siibed: TPEC wuxuu baalmaray nidaamka Dastuurku ugu talagalay habka doorashada appeared first on Puntland Post.

Muqdisho (Caasimada Online) – Siyaasiyiinta Cabdiraxmaan Cabdishakuur, Mahad Salaad, Cabdiraxmaan Odowaa iyo Wasiirka Amniga ee maamulka Galmudug, Axmed Macalin Fiqi ayaa si adag uga hadlay dhacdadii maanta ka dhacday Garoonka diyaaradaha magaalada Muqdisho, kaasi oo uu dagaal gacan ku hadal ah ku dhex-maray ciidamo ka tirsan NISA iyo shaqaalaha waaxda hay’adda socdaalka. Siyaasiyiinta ayaa dhacdadaas ku macneeyay mid muujineysa “isu awood sheegasho hey’adihii Dawladda dhexdooda ah iyo in ay jiraan kuwo isku heysta in ay sharciga ka sarreeyaan,” maadama ay meesha ka baxday sharciyadii dowladda. “Bahdilaad iyo awood sheegasho ayey muujiyeen ciidanka NISA. Dhaqanka fowdada, isku itaal sheegashada ee hoggaamiye kooxeednimo ayaa maalamahan ku faafaya xarumaha Dowladda. Waxaan maqli jiray Quraankii alif ka halaaba Albaqra kama taasoo. Dawlad uusan hoggaankeedu sharci ahayn, hay’adaheedu sharci kuma shaqayn karaan Farmaajo iyo kooxdiisa waa in ay fahmaan waxa ay ka dhigan tahay sharciyaddu,” ayuu yiri Cabdiraxmaan Cabdishakuur. Mahad Salaad ayaa asaguna dhinaciisa cambaareeyay dhacdadaas oo uu ku sifeeyay “fal argagixisinimo oo ka tarjumaya ujeedooyinka gurracan ee la rabay in loo isticmaalo ciidamo aad u farabadan oo waayadan dambe Fahad Yaasiin ku sii daabulayay Garoonka Diyaaradaha Aadan Cadde,” sida uu sheegay. “Dhalinyaro badan oo dhaawacyo kala duwan qaba ayaa Isbitaalka loola cararay, agabkii iyo xaafiisyadii ay ku shaqaynayeena waa la burburiyay. Dhalinyarada dhaawacyadu soo gaareena waxaan Alle uga baryeynaa in uu caafimaad deg-deg ah siiyo. Marka labaadna waxaan ku baaqayaa in ciidamadaan Ayrboorka laga saaro ama qof waliba ilaaladiisa la galo Garoonka si amnigiisa loo ilaaliyo.” Sidoo kale Xildhibaan Cabdiraxmaan Odowaa ayaa wax laga xumaado ku tilmaamay arrinta maanta ka dhacday garoonka Muqdisho oo ah madaarka ugu caalamisan dalka, wuxuuna hoosta ka xariiqay in dhacdooyin noocan ka qaab daran uu soo wado Farmaajo “Dowladnimada markii aysan wax sharci ah lahayn xaalku sidaan ayuu noqonayaa, kaa xoog badni iyo waxaan rabo aan samaynaa haddii kale waa la isu gacan qaadaa. Bal ciyaal weero miyaaa?. Waxa uu soo wado Ina Farmaajo ayaa ka badan oo qaab darro ah,” ayuu yiri. Wasiir Fiqi oo asaguna arrintaas ka hadlay ayaa dalbaday in sharciga la hor-geeyo shaqsiyaadka bur-buriyey hantida guud ee umadda, dhaawaca u geystay shaqaalihii hey’adda socdaalka, argagixiyey dadkii sodcaalka ahaa, islamarkaana cuuryaamiyey shaqadii garoonka. “Marka koox xukun heysata gabalkeedu uu sii dhacayo, waxay sharciga ku qaataan gacmahooda, waxaana yaraata isla xisaabtanka iyo kala danbaynta, mararka qaarkoodna dhaqan waalli ah ayay la soo baxaan, waa midda ka muuqata garoonka Aadan Cadde.” Si kastaba, siyaasiyiintaan ayaa dhamaantood dhacdadii maanta ka dhacday garoonka diyaaradaha Muqdisho dusha u saaray madaxweynaha waqtigiisu dhamaaday iyo Taliyaha NISA, kuwaasi oo ay sheegen inay muddooyinkii dambe ku howlanaayeen soo saarista ciidamo noocan ah. Xiisadan Garoonka ayaa lagu soo warramayaa inay ka dhalatay, kadib markii shaqaalaha garoonka iyo ciidanka NISA ay isku qabteen dad ajaaniib ah oo NISA u socday, kuwaas oo loo diiday inay gudaha usoo galaan dalka, iyadoo aan la hubin waxa ay yihiin iyo ujeedka socdaalkooda. Wararka ayaa sidoo kale intaasi ku daraya in goobta ay shaqaaqadu ka dhacday uu goor dambe tegay taliyaha hay’adda socdaalka jinsiyadaha, Maxamed Aadan Koofi oo xalliyey arrintaasi, waxaana si caadi ah kusoo laabtay dhaq-dhaqaaqa garoonka Aadan Cadde. The post Xildhibaano iyo mas’uuliyiin ka fal-celiyey shaqaaqadii garoonka Muqdisho + Video appeared first on Caasimada Online.

Source

MOGADISHU (HOL) - Somalia has claimed Kenya and Djibouti intended to interfere with the outcome of the African Peace and Security Council meeting which happened today. Source: Hiiraan Online

Mogadishu (PP News Desk) — Somalia’s National Intelligence and Security Agency agents today got into a fistfight with Immigration Department Staff at Mogadishu International Airport. Disagreement over the process to search foreign visitors for NISA reportedy resulted in the scufflle. The Immigration Department staff at the airport insisted the foreign visitors would go through the standard search process before leaving the airport. Several desks and windows got smashed during the fight between the two groups. The Director of the Citizenship and Immigration Department Colonel Mohammed Adan Kofi arrived at the airport and diffused the tension. The Immigration Department is affiliated with the National Intelligence and Security Agency. © Puntland Post, 2021 The post NISA Agents Scuffle with Immigration Department Staff at Mogadishu Airport appeared first on Puntland Post.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisal wasaaraha xukuumadda xil-gaarsiinta, Maxamed Xuseen Rooble ayaa ka hadlay dhacdadii maanta ka dhacday Garoonka diyaaradaha ee magaalada Muqdisho, ee ay isugu gacan qaadeen ciidamada NISA iyo shaqaalaha hay’adda socdaalka. Rooble ayaa “wax aan la aqbali karin” ku tilmaamay falkii ka dhacay Garoonka, kaasi oo horseeday inay istaagaan qaar ka mid ah shaqooyinkii garoonka “Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa faray Wasaaradda Amniga iyo Hay’adaha kale ee ay khuseyso in ay baaritaan deg-deg ah ku sameeyaan falkaas si dhaqso ahna sharciga loo horkeeno cid kasta oo ku lug lahayd,” ayaa lagu yiri qoraal lagu baahiyey warbaahinta dowladda. Dhinaca kale, Sii-hayaha Wasiirka Amniga, Xasan Xundubeey ayaa dhinaciisa sheegay in mas’uuliyiinta dowladda federaalka ay amreen inay tallaabo ka qaadan shaqsiyaadkii ku lugta lahaa dhacdadaas oo si weyn loogu baahiyey baraha bulshada. “Anaga oo fulineyna amarka madaxweynaha iyo kan ra’iisal wasaaraha waxaan talaabo sharci ah ka qaadi doon cid walba oo ay ku cadaato in ay qeyb ka aheyd shaqaaqadii ka dhacday garoonka,” ayuu yiri Wasiir Xundubeey. Sidoo kale waxa uu carabka ku adkeeyay in dhacdo noocaas oo kale ah aysan kusoo laaban doonin Garoonka Muqdisho oo ah midka ugu caalamisan ee dalka. Ugu dambeyntiina waxa uu shacabka Soomaaliyeed ka raali-geliyay muuqaladii foosha xumaa ee muujinayey wixii ka dhacay Garoonka, kuwaasi oo laga dheehan karayey qaabka arxan-daradda ah ee loo garaacay shaqaalaha waaxda hay’adda socdaalka. Hadalkaan ayaa imanaya xili ay siyaasiyiinta mucaaridka si weyn ugu dhaliileen madaxda waqtigoodu dhamaaday dhacdada ka dhacday Garoonka, taasi oo ay ku sifeeyeen natiijada ka dhalata marka laga baxo xayndaabka sharciyadda. Hoos ka daawo Xundubey The post Daawo: Rooble iyo Wasiirka Amniga oo war kasoo saaray shaqaaqadii ka dhacday garoonka Aadan Cadde appeared first on Caasimada Online.

Source

(SLT-Muqdish)-Dowladda Soomaaliya ayaa digniin Culus u dirtay Dowladaha Kenya iyo Jabuuti, oo ay sheegtay in ay carqaladeyn ay ku wadaan go’aankii kasoo baxay Midowga Afrika. Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta Dowladda Soomaaliya Cusmaan Abuukar Dubbe oo hadlay ayaa sheegay in Soomaaliya iyo Midowga Afrika ay ka wada hadleen sidii dalka ay uga dhici laahyd doorasho qof iyo cod ah, taasi oo midowga Afrika ay gacan ka gaysanayaan, basle waxaa wasiir Dubbe uu uu sheegay in in Dowladda Dowladaha Kenya iyo Jabuuti ay wadaan olale dublomaasiyadeed oo ay doonayaan in ay cadaadis ku saaraan Guddiga Nabadda iyo amniga Afrika, si Dowladda Soomaaliya aysan u taageerin muddo kordhinta ay sameysatay. waxaa uu sheegay in dalal uu khilaaf siyaasadeed kala dhexeya Soomaliya ay doonayaan in ay saameyn ku yeelan rabaan kulanka Guddiga Nabadda iyo aminga Afrikha, waxaana uu intaas ku daray in aysan Soomaaliya aqbali doonin faragalinta ay wadaan labada waddan ee Jabbuuti iyo Kenya. “Urrurada aan xubinta ka nahay, Diblomaasiyiinta Shiyeeshe iyo Saaxiibada kale ee diblomaasiyadda Soomaaliya kala dhexeyso , waxaan si cad ugu sheegeynaa in Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya uu yahay hay’adda ugu sarreyso ee sharci dejinta dalka, xeerarka ka soo baxana ay yihin go’aanka ugu dambeeya ee Qeenuuniga ah ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Xukuumaddana ay tahay hay’adda fulisa xeerarkaas Dastuuriga ah” ayuu yidhi Wasiirka Warfaafinta. Tan iyo markii ay Baarlamanka Dowladda Federaalka Soomaaliya ay muddo kordhinta u sameeyeen Madaxweyne Farmaajo waxaa soo baxayay dadaalada ay xukuumaddo taageerada ugu raadinayso sidii loo taageeri lahaa, waxaana jira Dowlado uu khilaaf xooggan kala dhexeeyo sido Kenya. Source

Waxa suurtagal ah in qofku masalooyinka fiqigaa ee khilaafku ka jiro uu hal dhinac fatwadeeda maqlo ama akhristo, taasina ay sababto in aanu ogaan culimo kale oo sidan isaga loo fatwooday si ka duwan qabtaa ay jirto masaladana khilaaf ka jiro. Qoraalkeenani wuxu dul istaagi doonaa mid ka mid ah arrimaha fuqahadu isku khilafeen, taas oo dadka badankooda hal dhinac fatwadeedu gaadhay. Waxaynu ka hadli doonna khilaafka masalada ku jira, halka khilaafku yahay, sida loogu kala aragti duwan yahay iyo in aynu ku soo gunaanadno caddaynta midda inala qumman, innaga oo isbarbar dhigayna dhanna aan ka tagayn fatwadooda iyo dooddooda. Masalada aynu ka hadlaynaa waa marsashada madoobaysada iyo waxa shareecadu ka qabto. Masaladan in la iswaydiiyo waxa keenay laba xadiis oo ku soo arooray, kuwaas baa iyaga laftooda su’aal la iska waydiiyaa. Xadiiska kowaad waa xadiiska Jaabir bin Cabdillaahi warinayo ee uu leeyahay: nebiga waxa u yimid Abu Quxaafa-Abu Bakar Sadiiq aabbihii, maalintii la furanayey Maka isaga oo timihiisu aad u caddadeen, deeto Rasuulku NNKH wuxu yidhi, “Beddela timihiisa, madowgana ka dheereeya.” Xadiiska Jaabir waa mid sugan oo ku yaalla Bukhaari iyo Muslim laakiin dood baa ka jirta inta dambe ee xadiiska ee odhanaysa (Madowga ka dheereeya) uu culimo badan leeyihiin waa mudraj-hadal aanu nebigu odhan oo lagu daray. Dooddu waxay tahay sannadka kowaad ee xadiisku ku soo arooray ee ah Abu Khusayma in uu ka wariyey Abi Subayr, isna uu ka sii wariyey Jaabir in aanay ku jirin madowga ka dheereeyaa. Suhayr bin Mucaawiye Almukani ayaa waydiiyey Abu Subayr in xadiiska ay ku jirto (ka dheereeya madowga) deeto Abu Subayr wuxu ku jawaabay: MAY. Warin labaad oo ku sugan musnadka imaam Axmed ayaa leh: nebiga waxa u yimid Abu Quxaafa oo timihiisu cad yihiin, nebigu ooryihiisii ayuu faray in ay caddaanka wax uga mariyaan deeto wuxu ku yidhi, “Ka dheereeyaa madowga.” Warintanna Xasan bin Muusa ayaa wuxuu waydiiyey Abu Subayr oo sanadka warrinta ku jira in nebigu yidhi (ka dheereeya madowga) deeto Abu Subayr wuxu yidhi: MAY. Warin saddexaad oo Xaakim soosaaray ayaa leh: Curwatu bin Subaat ayaa ka wariyey Abu Subayr oo isna ka wariyey Jaabir ayaa leh: nebiga waxa u yimid Abu Quxaafa maalintii furashada Maka, deeto nebigu wuxu amray in wax la mariyo qoortiisa. Xadiiskan waxa lagu duray in aanu adeegsan habraacii hadalladii hore ee ahaa: ka dheereeya madowga. Sidaa darteed sugnaantiisa ayaa la isku qabsadayba. Saxiixa Muslim wuxu dhigayaa in Ibnu Jurayj ka wariyey Ibnu Subayr, isna uu ka sii wariyey Jaabir bin Cabdillaahi ay ku sugan tahay ereyga: ka dheereeya madowga. Sidoo kale sanad kale oo aan ahayn ka Muslim Lays bin Sacad ayey ku jirtaa ereyga ka dheereeya madowga oo ay leeyihiin waxay ka sugan tahay Ibnu Subayr. Qolyahani waxay ku doodayaan in Ibnu Subayr ilow yeeshay sidaas darteed uu u ilaaway. Xadiiska Anas bin Maalik ee odhanaya: ka beddela cirrada oo hana u dhawaynina madow isagu waa daciif sida uu ku tagsan yahay Luhayca uu leeyahay la daliishan maayo. Kolka warinta la isku soo ururiyo waxay ku biyo shubanaysaa sida imaam Axmed soo warinayo in odhaahda ah (ka dheereeya madowga) aanay xadiiska ku jirin oo ay mudraj-hadal aan ahayn hadalkii nebiga uu yahay, kaas oo la leeyahay Ibnu Jurayj oo abii Subayr ka sii wariyey ayaa siyaadadan la yimid, sidaa darteed maaha xadiis nebi. Cillad kalena waa lagu sheegaa xadiiska oo ah in sugnaantiisa la iswaydiiyaba sababta oo ah xadiisku wuxu ku wareegayaa Abi Subayr, Abu Subayrna wuxu caan ku ahaa tadliiska, mana caddayn in uu ka maqlay Jaabir xadiiska, xadiisku riwaayaadku lahaa oo dhan, sidaa ajligeed ayaa la leeyahay siyaado ha joogtee sugnaantiisa aynu horraysiino. Midda sii caddaynaysa xadiisku in uu mudraj yahay innaga oo u iman doonna waa in tiro badan oo saxaabada iyo taabiciinta ahi marsan jireen madoobaysada. Midda ka sii daran baa ah in Ibnu Jurayj oo xadiiska warinayaa isaguna madoobayn jiray timaha. Sida cadna amar kastaa waajib ma faa’ideeyo, diidmo kastaana xaaraantinnimayn ma faa’idayso, xadiiskan haddii la yidhaa waa sugan yahay oo mudraj maaha sida culimo badan ku doodayso oo aynu nidhaa waa hadalkii nebiga waajib noqon maayo loona fahmi maayo in la fogaynayo timaha in la madoobaysto, sida aanay waajib ugu ahayn in timaha uu beddelo qofku oo aanu ku khasbanayn in uu timihiisa beddelo hadday cirraystaan, sidaa si la mid ah kuma khasbana hadduu beddelayo in uu madow ka dheeraado, sababta oo ah labada amar midna waajib ma faa’idaynayo. Xadiiska labaad ee madoobaysada ka hadlayaa waa xadiiska Cabdillaahi Ibnu Cabbaas uu ka wariyey in Rasuulku yidhi, “Waxa iman doona aakhir samaanka duul timahooda u madoobaysta sida qoollayda oo kale, kuwaasi jannada Ilaahay urin maayaan.” Xadiiskan dood weyn baa ka taagan sugnaantiisa, waxa la isku hayaa mid ka mid ah ragga silsiladda warinta ku jira oo aanu sugnayn qofka uu yahay. Silsiladda xadiisku waxay leedahay in Cubaydullah ka warinayo Cabdikariim, isna uu ka sii warinayo Saciid bin Jubayr oo ka warinaya Cabdillaahi ibnu Cabbaas. Doodda muxaddisiintu waxay tahay qofka uu yahay Cabdikariimka silsiladda warinta ku jiraa. Qaar baa leh waa Cabdikariim ibnu Abu Mukhaaraq abu Umaya Basri oo lagu yaqaan daciifnimo. Ragga qaar baa leh isaga maahee waa Cabdikariim bin Maalik Jusari oo run lagu yaqaan. Doodda xadiiskani waa labada Cabdikariim midkee baa ku jira warinta. Xadiiskan ibnu Jawsi iyo Shawkaani waxay ku dareem mawducaadka-axaadiista been abuurka ah, iyagoo ku sababeeyey ku jirista Cabdikariim ibnu Abu Mukhaaraq abu Umaya Basri oo beenaale ay ku yaqaneen. Dabaraani wuxu leeyahay Cabdikariimku waa ibnu Mukharaaq abu Umaya, sidaa darteed ma sugna xadiisku ee waa daciif. Ibnu Ciraaq ayaa isna dooddan qaba. Xaafid Calaa’I iyo ibnu Xajar iyaga agtooda xadiisku wuu ka sugan yahay oo waxay leeyihiin maaha qofka xadiiska warinayaa Cabdikariim ibnu Abu Mukhaaraq abu Umaya Basri ee waa Cabdikariim bin Maalik Jusari oo run lagu yaqaan. Ragga xadiiskan durayaa waxay leeyihiin xadiisku wuxu leeyahay aakhira samanka waxa iman doona rag timaha madoobaysta, laakiin isla cahdigii nebiga oo ah wakhtigii saxaabada ayaa la marsanayey oo saxaabada iyo taabiciinta qaarkood marsanayeen, sidaa ajligeed siday u suurtagal tahay in nebigu yidhaa aakhiru saman. Ibnu Jawsi wuxu leeyahay maaha xadiis sugan, xataa hadduu sugan yahay marnaba lagama qaadanayo xaaraantinnimayn, sababtoo ah xadiiska wax amar ah kuma jirto, waa ka warran cid laga warramayo, ka warrankuna xukun lagama qaato, waa sida kolku nebigu Khawaarijka ku tilmaamay in ay timaha dhukurtaan oo wada xiiraan, sida xadiiskaa aan looga qaadanayn in dhukurashadu xaaraan tahay ayaan kanna looga qaadanayn in madoobaysadu xaaraan tahay ayey leeyihiin haddii uu sugmaba. Duul uun baa imanaya ayuu xadiisku yidhi ee ma timaha ay madoobaysteen bay jannada urteeda ku waayayaan? waa maya ee sida Khawaarij lagu fogeeyey aaminaadoodii qalloocnayd uun baa kuwanna wax lagu haystaa, waa haddii u sugmaba. Doodda muxadisiinta ee labadan xadiis waxay dhalisay khilaaf masalada ay ku kala duwan yihiin fuqahada iyo madaahiibtu. Iyaga oo qaarba dhan maraya, qaar baa qaba in labada xadiis sugan yihiin, ama midkood sugan yahay, sidaa ajligeed ay madoobaysadu xaaraan tahay, halka qaar leeyihiin waa karaahiyo, kuwa ugu dambeeyana ay qabaan in ay xalaal tahay madoobaysadu. Dooddoodu waxay ku sargo’an tahay halka ay labada xadiis ka taagan yihiin. Ugu horrayn fuqahadu way isku waafaqsan yihiin in timaha la madoobaysan karo kolka dagaal lagu jiro. Ibnu Xajar wuxuu tilmaamay in qofka dagaalka galaya loo oggolyahay, sababtuna ay tahay in la cabsi galiyo gaalada oo halkay ragga odayaal ka moodi lahayeen dhallinyaro kolkay u arkaan baqa-jabaan. Waxana la isku khilaafsanayn xaaraannimadeeda in madoobaynta kolka khiyaamo loo adeegsanayo, sida gabadh loogu geed fadhiisanayo ama iyadu nin isku da’yaraynayso. Mabaarakfuuri waxa uu yidhi: in madoobayso la marsado, iyada oo ujeeddadu tahay in dadka lagu khiyaameeyo waa la isku raacay xaaraantinnimadeeda. Doodda khilaafku waa marsashada madoobaysada iyadoon dagaalna lagu galayn gabadhna lagu doonayn, gabadhuna wiil isug da’ yaraynayn ee qofku iskii isaga marsanayo. Marsashadaa fuqahadu waxay ka leeyihiin shan mawqif oo kala duwan. Mad’habka kowaad waa qayb Shaaficiyada ka mid ah sida Nawawi oo ku tagsan in ay xaaraan tahay marsashada madoobaysadu, waxa kale oo arrinkaas qaba qayb ka mid ah culimada mucaasiriinta ah. Mad’habka labaad wuxu qabaa in ay karaahiyo tahay marsashada madoobaysadu, waxana middaa qaba Xanafiyada, Maalikiyada, Xanaabilada iyo qayb Shaaficiyada ka mid ah sida Qasaali iyo Baqawi. Ibnu Qayim oo arrinta karaahiyada ka hadlayaa wuxu leeyahay: madoobayso in la marsadaa waa karaahiyo-arrin laga wanaagsanyey in la sameeyo sida ay qabaan koox culimada ka mid ah, waana midda qumman xukunka shaki la’aan.” Mad’habka saddexaad waxay qabaan in ay bannaan tahay marsashada madoobaysadu sida koox Xanafiyada ka mid ah, Ibnu Jawsi, Ibnu Mulqin, Maxamed bin Xasan, Abu Yuusuf iyo culimo badan oo mucaasiriinta ah sida faqiihii qarnigii labatanaad Sayd Saabiq. Mad’habka afaraad wuxu u dhigaa qayd sida taabicigii Suhri iyo Ibnu Baddaalkii Maalikiga ahaa. Mad’habka shanaad ragga iyo dumarka ayuu kala saaraa oo wuxu leeyahay: dumarka way u bannaan tahay hadday ninkeeda isu qurxinayso, mad’habkani ma qabo in raggu marsan karaan, waana arrin uruursan oo ay ku tagsan yihiin Isxaaq, Xalimi iyo Ramli. Doodda ah madoobaysa mala marsanayaa waa dood soo taagnayd ilaa wakhtigii saxaabada oo aan maanta bilaabmin. Saxaabadii rag ka mid ah ayey ka sugan tahay in ay marsanayeen oo axaadiistani agtooda ka sugnayn. Baqawi, ibnu Jariir, ibnu Cabdi Bar, ibnu Qayim iyo Ibnu Xajar kutubtooda waxay ku soo saareen in saxaabada kala ah: Cusmaan Bin Cafaan, Cumar bin Caas, Xasan iyo Xuseen oo ilma Cali bin Abu Daalib ah, Sacad Bin abu Waqaas, Cuqba bin Caamir, Muqayra bin Shucba iyo Jariir bin Cabdillaahi marsan jireen madoobaysada. Sidoo kale Taabiciinta kala ah: Suhri, Cumar bin Cusmaan, Cali bin Cabdillaahi bin Cabbaas, Abi Salama bin Cabdiraxmaan, Cabdiraxmaan bin Aswad, Muuse bin Dalxa, Ayuub, Ismaaciil bin Mucdi Karb, Muxaarib bin Dasaar, Yasiid, ibnu Jurayj, ibnu abi Layla, Siyaad bin Cilaaqa, Qaylaan bin Jaamic, Naafic bin Jubayr iyo Cumar bin Cali Muqaddami ay marsan jireen madoobaysada. Culimadu waxay leeyihiin hadday madoobaysadu xaaraan ahaan lahayd saxaabada marsanayey ayaa lagu diidi lahaa, lamana hayo cid ku diidday marsashadooda oo kaga hor timid. Culimada qaar ayaa leh hadalka nebigu wuxu sax ku yahay in uu yidhi wax ku beddela cirrada kolku odayga ka hadlayey. Wax ku beddela madoobaysaa noqon karta haddii sidiisa loo raaco. Ugu dambayn fatwada ah in madoobaysadu xaaraan tahay waa mid laga xoog badan yahay, waxana ka xoog badan tirada saxaabada iyo taabiciinta ah ee dhaqangelisay marsashada madoobaysada. W/Q Cabdirisaaq Rakuub Source