Deeq A.

Nomad
  • Content Count

    213,126
  • Joined

  • Last visited

  • Days Won

    13

Everything posted by Deeq A.

  1. Seven Ethiopian migrants died of hunger and thirst after their boat broke down while en route from Somalia to Yemen, the International Organization for Migration (IOM) said on Wednesday. Source: Hiiraan Online
  2. An undated image of police officers at a Kenya Railways terminal. Photo Kenya Railways Source: Hiiraan Online
  3. Israel’s security cabinet has approved a plan by Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu for the military occupation of Gaza City, located in the north of the Palestinian enclave. Source: Hiiraan Online
  4. The troupe’s TikTok presence has helped popularize traditional dances among U.S.-born Somalis — and spread the dancers’ innovative moves. Source: Hiiraan Online
  5. STOCKHOLM , Sweden (HOL) — Sweden has deported eight Somali nationals in recent weeks and is preparing to remove at least 15 more, as the government enforces its toughest immigration policies in decades, a move that Somali community leaders warn could put returnees in serious danger. Source: Hiiraan Online
  6. NAIROBI, Kenya (HOL) — An air ambulance bound for Hargeisa, Somaliland, crashed into a residential neighbourhood outside Kenya’s capital on Thursday, killing at least six people and injuring two others, authorities said. Source: Hiiraan Online
  7. The dynamics of human societies have gone through prolific changes over the centuries and governance has evolved in tandem. However, with each phase of human civilization, there has always been a minority who calls for the outright dissolution and destruction of institutions, particularly governments and any authority structures. What we call Nihilism, yet more specifically Political Nihilism, a philosophy that challenges the efficacy and legitimacy of any form of governance, promotes its eradication in an attempt to establish a utopian society. Despite its philosophical tone, Political Nihilism has had a historical track record of producing violent uprisings and rebellious temperament. Over recent decades, its impact is unmistakable, especially with the rise of extremist groups like Al-Shabaab – the brutal manifestation of power vacuums, generational grievances, and ideological manipulations from over thirty years of national volatility. Source: Hiiraan Online
  8. BCG had acted on behalf of Israeli businessmen who want to redevelop the territory once Palestinians have been expelled Source: Hiiraan Online
  9. Mogadishu HOL) — Scores of residents in Somalia’s border town of Beled Hawo staged a protest Thursday against a recent order by Ethiopian forces calling for the withdrawal of Somali government troops from the area. Source: Hiiraan Online
  10. Menu Search English / Politics & Diplomacy Somaliland, A Fully Functioning Country That Nobody Recognizes By Daniel Dimays Sumarno August 6, 2025 6:26 PM GMT+7 3 mins The Flag of Somaliland. Source: Wikipedia. In the Horn of Africa, there exists a self-declared independent nation that many people have never heard of: Somaliland. Officially part of Somalia in the eyes of the international community, Somaliland has nonetheless operated as a separate, stable, and democratic state since 1991. Despite its remarkable political and social achievements compared to its neighbors, Somaliland remains unrecognized by any country or international organization. This lack of recognition has left it in a state of political limbo, preventing access to key international resources and partnerships. Yet, Somaliland continues to function as a sovereign state in nearly every practical sense. The Birth of Somaliland Dictator Siad Barre. Source: Wikipedia. Somaliland’s journey to self-declared independence began with the collapse of the Somali Democratic Republic in 1991. Following years of brutal repression under the regime of Siad Barre and the outbreak of civil war, the northwestern region of Somalia, historically known as British Somaliland, declared its independence. This decision was rooted in its distinct colonial history, having been a British protectorate before joining Italian Somaliland in 1960 to form the Somali Republic. When the central government of Somalia fell, Somaliland seized the opportunity to withdraw from a union it saw as forced and dysfunctional. Since then, the region has built its own government, institutions, and identity, separate from the chaos that has plagued southern Somalia. Surprisingly Stable in the Middle of Chaotic Region Source: Britannica. One of the most remarkable aspects of Somaliland is its sustained stability in a region known for prolonged conflict and state failure. While Somalia has suffered from terrorism, warlordism, and political fragmentation, Somaliland has enjoyed relative peace and order. It has held multiple democratic elections, including peaceful transfers of power, an independent judiciary, and a functioning police force. These achievements are especially notable when compared to the ongoing instability in the rest of Somalia. This stability has made Somaliland an example of what could be possible for other post-conflict regions: a self-sustained and homegrown political process leading to democratic governance. It has also attracted diaspora investments, helped maintain internal security, and provided basic services to its population without the extensive support that internationally recognized states usually receive. Governance The President of Somaliland, Abdirahman Mohamed Abdullahi. Source: Wikipedia. Somaliland has developed a hybrid political system that blends traditional clan-based governance with modern democratic principles. It has a bicameral legislature consisting of an elected House of Representatives and an Upper House of Elders, known as the Guurti, which plays a significant role in mediation and maintaining social harmony. The country has a written constitution, a standing army, a national flag, a currency (the Somaliland shilling), and its own passport. Though unrecognized internationally, these features reinforce its de facto independence and self-identity. Additionally, Somaliland’s political culture has emphasized consensus and dialogue, contributing to its political resilience. Menu Search English / Politics & Diplomacy Somaliland, A Fully Functioning Country That Nobody Recognizes By Daniel Dimays Sumarno The Flag of Somaliland. Source: Wikipedia. In the Horn of Africa, there exists a self-declared independent nation that many people have never heard of: Somaliland. Officially part of Somalia in the eyes of the international community, Somaliland has nonetheless operated as a separate, stable, and democratic state since 1991. Despite its remarkable political and social achievements compared to its neighbors, Somaliland remains unrecognized by any country or international organization. This lack of recognition has left it in a state of political limbo, preventing access to key international resources and partnerships. Yet, Somaliland continues to function as a sovereign state in nearly every practical sense. The Birth of Somaliland Dictator Siad Barre. Source: Wikipedia. Somaliland’s journey to self-declared independence began with the collapse of the Somali Democratic Republic in 1991. Following years of brutal repression under the regime of Siad Barre and the outbreak of civil war, the northwestern region of Somalia, historically known as British Somaliland, declared its independence. This decision was rooted in its distinct colonial history, having been a British protectorate before joining Italian Somaliland in 1960 to form the Somali Republic. When the central government of Somalia fell, Somaliland seized the opportunity to withdraw from a union it saw as forced and dysfunctional. Since then, the region has built its own government, institutions, and identity, separate from the chaos that has plagued southern Somalia. Surprisingly Stable in the Middle of Chaotic Region Source: Britannica. One of the most remarkable aspects of Somaliland is its sustained stability in a region known for prolonged conflict and state failure. While Somalia has suffered from terrorism, warlordism, and political fragmentation, Somaliland has enjoyed relative peace and order. It has held multiple democratic elections, including peaceful transfers of power, an independent judiciary, and a functioning police force. These achievements are especially notable when compared to the ongoing instability in the rest of Somalia. This stability has made Somaliland an example of what could be possible for other post-conflict regions: a self-sustained and homegrown political process leading to democratic governance. It has also attracted diaspora investments, helped maintain internal security, and provided basic services to its population without the extensive support that internationally recognized states usually receive. Governance The President of Somaliland, Abdirahman Mohamed Abdullahi. Source: Wikipedia. Somaliland has developed a hybrid political system that blends traditional clan-based governance with modern democratic principles. It has a bicameral legislature consisting of an elected House of Representatives and an Upper House of Elders, known as the Guurti, which plays a significant role in mediation and maintaining social harmony. The country has a written constitution, a standing army, a national flag, a currency (the Somaliland shilling), and its own passport. Though unrecognized internationally, these features reinforce its de facto independence and self-identity. Additionally, Somaliland’s political culture has emphasized consensus and dialogue, contributing to its political resilience. Challenges Without Recognition The Passport of Somaliland. Source: Wikipedia. Despite its successes, Somaliland faces significant challenges due to its lack of international recognition. It cannot access international loans, development funding, or formal diplomatic relations. It is excluded from organizations such as the United Nations and the African Union, limiting its ability to advocate for itself on the global stage. International companies are often hesitant to invest due to the legal ambiguities surrounding its status. Moreover, the absence of recognition affects its citizens directly. Somaliland’s passport is not accepted in most countries, complicating travel and trade. Universities and businesses in Somaliland struggle to form international partnerships, and the economy relies heavily on remittances and informal trade. Why Recognition Matters Source: Republic of Somaliland. Recognition is not just symbolic, it is a gateway to legitimacy, economic development, and long-term stability. Currently, the closest ally of Somaliland is Taiwan which is facing quite the same problem, even though Taiwan hasn’t officially recognize Somaliland. Many supporters argue that recognizing Somaliland could serve as a model for peaceful secession and encourage other regions to resolve conflicts through negotiation and institution-building. Furthermore, formal recognition would allow Somaliland to participate fully in the international community, secure aid and investment, and ensure the rights and security of its people under international law. Opponents of recognition, however, fear that it could encourage further fragmentation in Africa and undermine the continent’s post-colonial borders. This concern has kept many nations, particularly within the African Union, hesitant to support Somaliland’s claim, despite its evident governanc Qaran News
  11. 𝗦𝗵𝗶𝗿𝗸𝗶𝗶 𝗦𝗵𝗮𝗾𝗮𝗮𝗹𝗲 𝗪𝗲𝘆𝗻𝗮𝗵𝗮 𝗪𝗮𝘀𝗮𝗮𝗿𝗮𝗱𝗱𝗮 𝗛𝗮𝘄𝗹𝗮𝗵𝗮 𝗚𝘂𝘂𝗱 𝗘𝗲 𝗕𝗶𝗹𝗮𝗵𝗮 𝗔𝗵𝗮𝗮 𝗔𝘆𝗮𝗮 𝗦𝗮𝗮𝗸𝗮 𝗞𝗮 𝗤𝗮𝗯𝘀𝗼𝗼𝗺𝗮𝘆 𝗫𝗮𝗿𝘂𝗻𝘁𝗮 𝗗𝗵𝗲𝘅𝗲 𝗘𝗲 𝗪𝗮𝘀𝗮𝗮𝗿𝗮𝗱𝗱𝗮. 𝗪𝗮𝘀𝗮𝗮𝗿𝗮𝗱𝗱𝗮 𝗛𝗮𝘄𝗹𝗮𝗵𝗮 𝗚𝘂𝘂𝗱” Shirkii Shaqaale Weynaha Wasaaradda Hawlaha Guud, Dhulka Iyo Guryeynta Ee Bilaha Ahaa Ayaa Saaka Ka Qabsoomay Xarunta Dhexe Ee Wasaaradda. Xarunta Wasaaaradda Hawlaha Guud, Dhulka Iyo Guryeynta Waxa Saaka Ka Qabsoomay Shirkii Shaqaale Weynaha Wasaaradda Oo Uu Shir Gudoomiyey Agaasimaha Guud Ee Hawlaha Guud, Dhulka Iyo Guryeynta Mudane Saleebaan Ibraahim Macamuud Oo Uu Weheliyo Agaasimaha Waaxda Cududa Shaqaalaha Ee Wasaaradda Mr. Axmed Haybe Colijoog Iyo Agaasime Waaxeedad Wasaaradda Hawlaha Guud. Agaasimaha Waaxda Cududa Shaqaalaha Ee Wasaaradda Eng. Axmed Haybe Colijoog Ayaa Shaqaalaha Ku Wargaliyey In Qof Kasta Shaqooyinka Kala Duwan Ee Loo Dhiibay Isla Markaan Waaxda Uu Ka Tirsanyahay Uu Masuulka Uga Yahay Inuu Xil Gudahasho Sameeyo, Isla Markaana Kasoo Baxo Shaqo Kasta Oo Waaxda Uu Joogo Ugu Magacaabanyahay. Gobogabadii Kulankan Agaasimaha Guud Ee Wasaaradda Hawlaha Guud, Dhulka Iyo Guryeynta Mudane Saleebaan Ibraahim Macamuud Ayaa Shaqaalaha Ku Baraarujiyey Inuu Diyaar Loo Ahaado Mashaariicdii Bilaabata Imika Wixii Ka Danbeeya Ka Maamul Ahaan Ay Mudnaanta Siin Doonaan Shaqalaaha Fuliyey Saacadihii Shaqada Ee Ay Ahayd In Qaranka Loo Shaqeeyo, Shaqaale Kastaana Taas Uu Mudnaanta Ku Heleyo, Wuxuuna Shaqalaaha Faray In Qof Kastaa qof Shaqada Uu Wasaaradda Ka Hayo Iyo Booska Uu Ka Joogaba Shaqada Laga Rabo Uu Kasoo Baxo, Shaqadana Si Wadajira Oo Walaaltinimo Ah Loo Wada Shaqeeyo. Gunaanadkii Shirkan Wasiirka Iyo Agaasimaha Guud Ayaa Ka Felceliyey Dhamaan Weydiimihii Ay Shaqaalahu Soo Jeediyeen. 𝗔𝗟𝗟𝗔𝗛 𝗠𝗔𝗛𝗔𝗗 𝗟𝗘𝗛 𝗖𝗮𝗯𝗱𝗶𝗿𝗮𝘅𝗺𝗮𝗮𝗻 𝗖𝗮𝗯𝗱𝗶𝗹𝗮𝗮𝗵𝗶 𝗪𝗶𝗿𝗱𝗮𝗮𝗻𝗶 𝗔𝗴𝗮𝗮𝘀𝗶𝗺𝗮𝗵𝗮 𝗜𝘀𝗴𝗮𝗮𝗱𝗵𝘀𝗶𝗶𝗻𝘁𝗮 𝗜𝘆𝗼 𝗫𝗶𝗱𝗵𝗶𝗶𝗱𝗵𝗸𝗮 𝗗𝗮𝗱𝘄𝗲𝘆𝗻𝗮𝗵𝗮 𝗗𝗛𝗔𝗠𝗠𝗔𝗔𝗗 𝗪𝗶𝘅𝗶𝗶 𝗳𝗮𝗮𝗵𝗳𝗮𝗮𝗵𝗶𝗻 𝗮𝗵, 𝗳𝗮𝗱𝗹𝗮𝗻 𝗸𝗮𝗹𝗮 𝘅𝗶𝗿𝗶𝗶𝗿; 𝗫𝗮𝗳𝗶𝗶𝘀𝗸𝗮 𝗪𝗮𝗿𝗯𝗮𝗮𝗵𝗶𝗻𝘁𝗮, 𝗪𝗮𝘀𝗮𝗮𝗿𝗮𝗱𝗱𝗮 𝗛𝗮𝘄𝗹𝗮𝗵𝗮 𝗚𝘂𝘂𝗱, 𝗗𝗵𝘂𝗹𝗸𝗮 𝗜𝘆𝗼 𝗚𝘂𝗿𝘆𝗲𝘆𝗻𝘁𝗮 𝗝𝗦𝗟. 𝗘-𝗺𝗮𝗶𝗹: 𝘅𝗮𝗳𝗶𝗶𝘀𝗸𝗮𝘀𝗮𝘅𝗮𝗮𝗳𝗮𝗱𝗱𝗮@𝗴𝗺𝗮𝗶𝗹.𝗰𝗼𝗺 𝗜𝗻𝘀𝘁𝗮𝗴𝗿𝗮𝗺: 𝗵𝘁𝘁𝗽𝘀://𝘄𝘄𝘄.𝗶𝗻𝘀𝘁𝗮𝗴𝗿𝗮𝗺.𝗰𝗼𝗺/𝘄𝗮𝘀𝗮𝗮𝗿𝗮𝗱𝗮_𝗵𝗮𝘄𝗹𝗮𝗵𝗮_𝗴𝘂𝘂𝗱_𝗷𝘀𝗹/ 𝗙𝗮𝗰𝗲𝗯𝗼𝗼𝗸: 𝗵𝘁𝘁𝗽𝘀://𝘄𝘄𝘄.𝗳𝗮𝗰𝗲𝗯𝗼𝗼𝗸.𝗰𝗼𝗺/𝗛𝗮𝘄𝗹𝗮𝗵𝗮𝗴𝘂𝘂𝗱𝗱𝗵𝘂𝗹𝗸𝗮𝗶𝘆𝗼𝗚𝘂𝗿𝘆𝗲𝘆𝗻𝘁𝗮/ 𝗧𝘄𝗶𝘁𝘁𝗲𝗿: 𝗵𝘁𝘁𝗽𝘀://𝘁𝘄𝗶𝘁𝘁𝗲𝗿.𝗰𝗼𝗺/𝗣𝘂𝗯𝗹𝗶𝗰𝗪𝗼𝗿𝗸𝘀𝗟𝗮𝗻𝗱 𝗬𝗼𝘂𝘁𝘂𝗯𝗲: 𝗵𝘁𝘁𝗽𝘀://𝘄𝘄𝘄.𝘆𝗼𝘂𝘁𝘂𝗯𝗲.𝗰𝗼𝗺/𝗳𝗲𝗲𝗱/𝗺𝘆_𝘃𝗶𝗱𝗲𝗼𝘀/ : 𝟵𝟱𝟱𝟵 Qaran News
  12. Dowladda Jubaland oo ka warbixisay xiisadda ka taagan Gobolka Gedo ayaa Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ku eedeysay in uu Gobolkaasi ka hurinayo colaado daba dheeraadaa oo saamayn ku yeesha dalalka deriska ah iyo guud ahaan Geeska Afrika. Madaxtooyada Jubaland oo Warkan soo saartay ayaa sheegtay in Shirkii Golaha Wasiirada Jubaland ee maanta looga hadlay Xiisadda Colaadeed ee Taliska Madaxweyne Xasan Sheekh ka oogayo degaannada Gobolka Gedo ee ku teedsan xuduudka, taasi oo ay sheegtay in ay saamayn ku yeelan karto Ammaanka guud ee Geeska Afrika. “Madaxweynaha Dowladda Jubaland, Mudane Axmed Maxamed Islaam, ayaa maanta shir guddoomiyay kulanka toddobaadlaha ah ee Golaha Wasiirrada, kaas oo diiradda lagu saaray qodobo muhiim ah oo ay ka mid yihiin xaaladda gobolka Gedo iyo qulqulatooyinka sii kordhaya ee ay hurinayaan Taliska eedaysane Xasan Sheekh Maxamuud, kuwaas oo ujeedadoodu tahay in colaado daba dheeraada laga abuuro deegaanada xuduudka ku teedsan ee gobolka Gedo, taas oo saameyn ballaaran ku yeelan karta guud ahaan gobolka Geeska Afrika.” “Wasaaradda Amniga ayaa Golaha uga warbixisay xaaladihii ugu dambeeyay ee deegaanka, iyadoo tilmaantay in qorshaha cusub ee Taliska Xasan Sheekh uu yahay in colaadaha uu ka hurinayo gobolka Gedo uu ku fidiyo dalalka dariska ah, arrintaas oo halis ku ah xasilloonida gobolka, kana dhalan karta cawaaqib aan dan ugu jirin shacabka Soomaaliyeed” ayuu u dhignaa Qoraal ka soo baxay Madaxtooyada Jubaland. Warkan ayaa imaanaya, iyadoo maanta boqollaal kamid ah Ciidamada Jubaland oo ku gaashaaman gaadiidka dagaalka ku ruqaansadeen degmada Beledxaawo ee gobolka Gedo, halkaasi oo ay ku sugan yihiin ciidamada uu hoggaamiyo Cabdirashiid Janan oo taabacsan dowladda Federaalka Soomaaliya. PUNTLAND POST The post Jubaland oo Madaxweyne Xasan Sheekh ku eedeysay in uu qori dab leh ku dhejinayo Geeska Afrika appeared first on Puntland Post.
  13. Hadrawi was shocked to see the civil war that erupted in North Somalia briefly in 1992, and as a full-blown conflict (1994-1996) between Somali National Movement forces. Hargeisa (Commentary) — The late Somali poet and playwright Mohamed Ibrahim Warsame (aka Hadrawi) had strong reservations about secession in Somalia. In one of his interviews before his passing, he said: “I see the same pattern in supporting secession as the reckless process to formalise the union without proper agreements” that paved the way for the creation of the Republic of Somalia in 1960. In a November 1991 BBC Somali Service discussion on the four-month-long conflict in Mogadishu, which was raging between forces loyal to General Mohamed Farah Aidid and President Ali Mahdi Mohamed, Hadrawi deplored the practice of seeking power through the barrel of a gun, and in the process making citizens suffer. He understood the difference between power and authority, the latter based on consent and accountability at all levels of government. He was shocked to see the civil war that erupted in North Somalia briefly in 1992, and as a full-blown conflict (1994-1996) between Somali National Movement forces. Hadrawi was a member of the SNM. During his active involvement with the armed opposition organisation against the military regime, he wrote many poems against the military dictatorship in pre-1991 Somalia. Authorities in Somalia tried to purge, where possible, his influence in the national curriculum and the arts. They were not able to censor his classic song Hooyoy la’aantaa (about the importance of mother and motherhood). In 2002, Hadrawi launched the Somali Peace March (Socdaalkii Nabadda), in which he visited districts throughout Somalia (both in the North and South) to begin peace dialogues among civilians. He was challenging the conventional wisdom that civilians were accountable for the actions of politicians/warlords they are associated with clan-wise. He viewed this outlook as a continuation of the military dictatorship policies that punished citizens for being associated with an armed opposition group. The hallmark of these policies was the scorched-earth campaigns the military regime carried out in Mudug in the early 1980s against the people falsely labelled sympathisers of Somali Salvation Democratic Front (SSDF, then based in Ethiopia, and in Togdheer and the Northwest (Hargeisa) after 1981, when the Somali National Movement was formed as an opposition force against the military regime in Somalia. The SNM subsequently set up a base in Ethiopia. Hadrawi died in Burao in August 2022, four months before the Laascaanood conflict broke out in 2023. He would have spoken up against the indiscriminate shelling the secessionist forces of the Somaliland Administration subjected Laascaanood to, causing death, destruction and massive displacement. It would have reminded him of the 1988 bombing of Hargeisa by the former Somali military regime when SNM forces launched a surprise attack on the second capital of the Federal Republic of Somalia. © Puntland Post, 2025 The post Why Hadrawi Did Not Endorse Secession in Somalia appeared first on Puntland Post.
  14. Ciidamada Daraawiishta Jubaland oo ku gaashaaman gaadiidka dagaalka ayaa goor dhaweyd soo fadhistay degmada Beledxaawo ee gobolka Gedo, halkaasi oo ay ku sugan yihiin ciidamada uu hoggaamiyo Cabdirashiid Janan oo taabacsan dowladda Federaalka Soomaaliya. Ciidamada Jubaland oo horay looga qabsaday Beledxaawo ayaa wakhtigan kaabiga ku hayaa degmadaasi, oo ay joogaan ciidamada taageersan dowladda Federaalka oo uu hoggaaminayo wasiirkii hore ee Amniga Jubaland ee fallaagoobay Cabdirashiid Janan oo dhawaan diyaarad lagaga soo qaaday magaalada Muqdisho. Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa sheegtay in Cabdirashiid Janan dhawaan loo magacaabay Taliyaha Nabadsugidda iyo Sirdoonka NISA ee Gobolka Gedo ahna Madaxa guud ee Amniga Gobolka, iyadoo diyaarad ku geysay degmada Beledxaawo, taasi oo sababtay dagaalladii Todobaadkii hore ka dhacay Beledxaawo ee khasaaraha naf iyo maal dhaliyay. Xiisad iyo dhaq dhaqaaq ciidan ayaa mar kale ka aloosan degmada Beledxaawo, waxaana isu muuqdan labada ciidan ee Jubaland iyo kuwa taabacsan Cabdirashiid Janan, iyadoo shacabka degmadaasi bilaabeen in ay ka qaxaan magaalada, si aan loogu dul dagaallamin. PUNTLAND POST The post Ciidamada Jubaland oo goor dhaweyd soo dul fadhistay degmada Beledxaawo ee gobolka Gedo appeared first on Puntland Post.
  15. Muqdisho (Caasimada Online) – Falcelin xooggan iyo hadal-heyn ayaa ka dhalatay war-saxaafadeed kasoo baxay Dowladda Soomaaliya oo looga hadlay xaaladda gobolka Gedo, kaas oo aan lagu soo hadal qaadin faragelinta ciidamada Itoobiya ee xaaladda gobolkaasi. Qoraalkan oo kasoo baxay wasaaradda amniga gudaha xukuumadda Soomaaliya ayaa kaliya loogu eedeeyay xubno ka tirsan maamul-goboleedka Jubbaland oo uu ugu horreeyao Madaxweyne ku xigeenka maamulkaas Mudane Maxamuud Sayid Aadan. Sidoo kale, Dowladda Federaalka ayaa qoraalka ku sheegtay in raggaasi ay faafinayaan warar been abuur iyo marin habaabin ah oo ay ku qarinayaan danbiyada ay faraha kula jiraan. “Xubnahaas waxaa ka mid ah Maxamuud Sayid Aadan oo horay ugu lug lahaa tacadiyo badan oo ka dhacay oobalka Gedo, waxaana uu maalmahaan danbe ku lug lahaa xogo uu uga been sheegayo xiisadda gobolka Gedo,” ayaa lagu yiri qoraalka Dowladda Federaalka. Haddaba dhaleeceyn ayaa ka dhalatay ka aamusitaanka dowladda ee dhaq-dhaqaaqyada ciidanka Itoobiya oo haatan saddex cisho uun u qabtay ciidamada dowladda ee ku sugan Beledxaawo, horayna u weeraray ciidamada NISA ee degmada Doolow ee gobolka Gedo. Qaar kamid ah dadeynaha Soomaaliyeed ee isticmaala baraha bulshada ayaa si caro leh uga falceliyay aamusnaanta dowladda ee xadgudubyada ay gaysaneyso dowladda Itoobiya. Cabdifitaax Habane: “Waxaan maqli jiray aabe ninka yar iga celi oo ninka wayn igu siidaa hadda Axmed Madoobe oo kaliya maxaad ka xag xaganeysaan? Axmed Cabdi Maxamed: “War Ethiopia luuqad adag ma kula hadli wayseen horaa waxa loo yiri miskiin ayaa miskiin fuula maad dhehdeen?”. Cabdiraxmaan Cumar: “Magaca xabashi maxaa looga ilaaaliyay warqadda?”. Mahad Diiriye Maxamed: “Xisaabta dhiman maxaa waayey wixi aad tamar haydeen waad so bandhigteen bee?”. Cabdiraxmaan Sheekh: “Abiy Axmed laga soo cararaa Axmed Madoobe lagu soo ordayaa miyaa?” Axmed Cabdiwaaxid: “Kistoo yar xattaa xabashida ma u bootayn waydeen war imooda?”.
  16. Beledxaawo (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Gedo ayaa sheegaya in maanta kacdoon shacab oo wayn uu ka bilowday degmada Beledxaawo, kaas oo looga soo horjeedo farogelinta ay ciidamada Itoobiya ku hayaan xaaladda gobolkaasi. Shacab careysan ayaa maanta isugu soo baxay gudaha magaaladaasi oo dhowaan ay la wareegeen ciidanka dowladda, waxayna ciidamada Itoobiya ku eedeeyeen in ay weerar ku yihiin madax bannaanida iyo midnimada Soomaaliya. Sidoo kale, shacabka ayaa dalbaday in ciidanka Itoobiya ay joojiyaan dhaq-dhaaqyada ay haatan ka wadaan gobolka Gedo, isla markaasna ay dib ugu laabtaan dalkooda. Bannaanbaxan ayaa ka dhashay caro xooggan oo ka dhalatay hadal kasoo yeeray saraakiil Itoobiyaan ah oo ku sugan gobolkaasi, kaasoo ay ciidamada Soomaaliya saddex cisho ugu qabteen in ay uga baxaan magaalada Beledxaawo oo haatan ay ku sugan yihiin. Waxaa dibad-baxani ka horreeyay mid kale oo ay shalay dhigeen shacabka degmada Doolow, kaas oo isna looga soo horjeedyay farogelinta Itoobiya ee gobolka Gedo. Ciidamada Itoobiya ayaa isku dayaya in ay la dagaalamaan ciidamada dowladda federaalka ee ku sugan magaalada Beledxaawo, sida uu xaqiijiyay guddoomiyaha gobolka Gedo. Cabdullaahi Shimbir, oo ah guddoomiyaha gobolka Gedo isla markaana taabacsan dowladda Federaalka, ayaa shir jaraa’id uu qabtay ku sheegay in ciidamada Itoobiya ay u yeereen odayaasha deegaanka, kadibna ay la wadaageen amar la dul-dhigay ciidamada dowladda ee deggan xerada UK, kuwaasoo dhawaan la wareegay Beledxaawo. Dhawaan ayay ahayd markii ciidamada Itoobiya ay weerareen xerada ciidamada NISA ee Doolow, iyagoo gebi ahaanba cagta mariyay, kadibna xirey taliyihii xeradaasi. Ilaa iyo hadda ma jiro war rasmi ah oo kasoo baxay dowladda Federaalka, kuna saabsan xad-gudubkaasi ay Itoobiya geysatay. Si kastaba, xaaladda gobolka Gedo ayaa weli kacsan, iyadoo ciidamada dowladda Soomaaliya oo uu hoggaaminayo Cabdirashiid Janan ay dhawaan si buuxda ula wareegeen magaalada Beledxaawo, taasoo muddo dheer ay gacanta ku hayeen ciidamo taabacsan maamulka Axmed Madoobe.
  17. Beledxaawo (Caasimada Online) – Taliyaha NISA ee Jubaland Cabdirashiid Xasan Nuur (Janan) oo haatan ku sugan degmada Beled-xaawo ee gobolka Gedo ayaa ka hadlay xaaladda gobolkaasi, isagoo soo hadal qaaday farogelinta ciidamada Itoobiya ee gobolka. Janan ayaa marka hore shaaca ka qaaday in kaliya ay is hayaan Axmed Madoobe, ayna Itoobiya iyo Kenya u arkaan laba dal oo daris ah oo ay ka dhexeyso is ixtiraamid. “Annagu isma hayno cadowgeenana ma’ahan Itoobiya iyo Kenya waa dowlado aan daris nahay, waxaana naga dhexeyso is xormeyn iyo wada shaqeyn,” ayuu yiri C/rashiid Janan. Sidoo kale, wuxuu ku hanjabay inay ka hortagi doonaan cid kasta oo diidan qaranimada Soomaaliya, ayna difaaci doonaan dadka iyo dalka Soomaaliyeed. “Cid kasta oo qaranimada Soomaaliyeed diidan annagana waa diidanahay ma ogolin, waxaa rabno waxaa wayay shacabka oo nabad ku noolaado heybadda qaranimo ee dalkeenna oo taagnaato,” ayuu mar kale yiri taliyaha NISA ee maamulka Jubaland. Waxaa kale oo uu farriin u diray ciidamada dowladda ee ku sugan gobolka, isaga oo faray inay gutaan waajibaadka qaran ee saaran, isaga oo ballan qaaday inay ka war qabi doonto dowladdooda. “Gobolkan waxaa rabnaa inuu kala dambeyn sax ah uu yeesho, ciidamada qalabka sidana ay waajib gutaan wax kastana waxaa diyaar ula ah dowladda Soomaaliyed,” ayuu raaciyay. Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo haatan Itoobiya ay muddo saddex cisho ah u qabatay Janan iyo ciidamada dowladda ee ku sugan degmada Beledxaawo, sida uu shalay xaqiijiyay guddoomiyaha gobolka Gedo ee dowladda, Cabdullaahi Cabdi Jaamac (Shimbir). Dhowaan ayay sidoo kale ahayd markii ciidanka Itoobiya ay weerareen xerada taliska NISA ee Doolow, iyaga oo gebi ahaan cagta mariyay, kadibna soo xiray taliyihii xeradaasi, mana jiro illaa iyo war rasmi ah oo kasoo baxay dowladda oo ku aadan xadgubka Itoobiya. “
  18. Ugu yaraan 7 muhaajiriin Itoobiyaan ah ayaa u dhintay gaajo iyo harraad kadib markii doonidii ay saarnaayeen uu badda ku ciladoobay, iyaga oo safar tahriib ah kaga soo ambabaxay magaalada Bosaaso, kuna wajahnaa xeebaha koonfureed ee Yemen. Sida lagu sheegay war-saxaafadeed rasmi ah oo kasoo baxay Hey’adda Caalamiga ah ee Socdaalka (IOM), doonida ayaa siday 250 muhaajiriin Itoobiyaan ah, waxaana la filayay in safarka uu qaato 24 saacadood. Doonidaan ayaa ugu dambeyn gaartay xeebta Arqa ee gobolka Shabwah, ee Yemen, iyadoo xaaladda rakaabka saarnaa ay aad u liidatay. Sida ay sheegtay IOM, 7 qof ayaa si rasmi ah loo xaqiijiyay inay dhinteen intii lagu jiray safarka, halka kuwa kale ay ku sugnaayeen xaalad caafimaad oo liidata. Kooxaha caafimaad ee IOM ayaa si degdeg ah u gaaray goobta waxayna siiyeen dadka badbaaday biyo nadiif ah, cunto, iyo daryeel caafimaad, iyadoo qaar badan lagu daweeyay xarumo caafimaad kadib markii ay la ildarnaayeen fuuq-bax, nafaqo-darro iyo dhaawacyo kale. Wakiilka IOM ee Yemen, Cabdul-Sataar Cisoyif, ayaa sheegay in muhaajiriinta ay soo mareen safar argagax leh oo aan la qiyaasi karin. “Toddobaad ayay badda dusheeda saarnayaan, iyagoo aan haysan cunto iyo biyo ku filan, Waxay ahaayeen xaalad nafsi ahaan iyo jireed ahaanba aad u adag, Tani waa masiibo bani’aadantinimo oo kale.” ayuu yiri. Wuxuu sidoo kale sheegay in ay sii socon doonaan musiibooyinka noocan ah haddii aan si dhab ah wax looga qaban sababaha dadka u khasbaya inay tahriibaan, sida sababaha dhaqaale, shaqo la’aanta, colaadaha iyo rabshadaha ka jira dalalka qaar ee geeska Afrika. Source
  19. Tareenka Putin, wuxuu u socdaa si xawli ah isagoo wata waxa loo yaqaan “Hawlgalka Milatari ee Gaarka ah”: dagaalka Ruushka ee Ukraine. Hoggaamiyaha Kremlin-ka uma muuqdo mid doonaya inuu joojiyo colaadda ama uu ku dhawaaqo xabad joojin rasmi ah oo muddo dheer socota. Trump ayaa sare u qaaday cadaadiska Moscow, isagoo soo saaray go’aan kama dambeys ah, wuxuu ku hanjabay cunaqabatayn cusub, wuxuuna bartilmaameedsanayaa saaxiibada ganacsiga ee Ruushka sida Hindiya iyo Shiinaha. Dhanka kale, “tareenka Trump” ayaa dardargelinayay dadaallada lagu cadaadinayo Moscow inay joojiso dagaalka: isagoo ku dhawaaqaya waqtiyo kama dambeys ah, hanjabaado, cunaqabateyno dheeraad ah oo laga saari doono Ruushka iyo canshuuraha culus ee lagu soo rogi doono la-hawlgalayaasha ganacsi ee Ruushka, sida Hindiya iyo Shiinaha. Marka lagu daro dhammaan taas, waxaa jira laba markab-hoosaadyo nukliyeer oo Mareykanka ah oo Madaxweyne Trump sheegtay inuu u dhaqaajiyey meel u dhow Ruushka. Markaad ka soo tagto is dhaafsiga tareennada una gudubto maraakiibta Nukliyeerka, waxaad ogtahay in arrimuhu ay halis yihiin. Laakiin, taas macnaheedu ma yahay in Aqalka Cad uu runtii ku jiro “jidka isku dhaca” oo uu la leeyahay Kremlin-ka arrinta Ukraine? Mise booqashada toddobaadkan ee ergayga gaarka ah ee Donald Trump, Steve Witkoff, ee Moscow waa calaamad muujineysa in inkastoo ay jiraan muuqaallo siyaasadeed oo adag, heshiis dhex mara Ruushka iyo Mareykanka oo lagu joojinayo dagaalka weli uu suurtagal yahay? “Bilow diirran oo ku soo beegmay soo laabashada Trump” Toddobaadyadii ugu horreeyey ee muddo xileedka labaad ee Trump, Moscow iyo Washington waxay u muuqdeen kuwo si wanaagsan ugu socday inay dib u bilaabaan xidhiidhkooda laba geesoodka ah. Ma jirin wax calaamad u muuqata isku dhac toos ah. Xaqiiqdii, mararka qaar waxay u muuqatay sidii Vladimir Putin iyo Donald Trump ay ku jiraan hal gaari, oo ku socda jihada isku mid ah. Bishii Febraayo, Mareykanku wuxuu dhinac istaagay Ruushka Qaramada Midoobay, isagoo ka soo horjeestay qaraar ay diyaariyeen Yurub oo cambaareeyay “gardarrada” Ruushka ee Ukraine. Wicitaan telefoon oo labadan madaxweyne ay is dhaafsadeen bishaas ayaa looga hadlay booqasho midba midka kale dalalkooda. Waxay u muuqatay in shir heer sare ah oo u dhexeeya Putin iyo Trump uu dhici karo maalmo kasta. ,Mareykanku wuxuu taageeray Ruushka bishii Febraayo shirkii Qaramada Midoobay, isagoo ka codeeyay qaraar ay soo diyaariyeen waddamada Yurub oo cambaareynayay gardarrada Ruushka ee Ukraine. Dhanka kale, maamulka Trump wuxuu cadaadis saarayay Kyiv, ma aha Moscow, isaga oo dagaal siyaasadeed la gelayay saaxiibadii dhaqanka u ahaa Mareykanka sida Kanada iyo Denmark. Khudbadaha iyo wareysiyada telefishinka, saraakiil Mareykan ah ayaa si kulul u dhaleeceeyay NATO iyo hoggaamiyeyaasha Yurub. Dhammaan arrimahaan waxay ahaayeen “muusig dhegaha Kremlin-ka ka farxiyay.” “Maraykanku wuxuu hadda wax badan la wadaagaa Ruushka marka loo eego waxa uu la wadaago Brussels ama Kyiv,” ayuu yidhi khabiirka siyaasadda ee Konstantin Blokhin oo ka tirsan Xarunta Daraasaadka Amniga ee Akadeemiyada Cilmiga ee Ruushka, mar uu la hadlayey wargeyska Izvestia bishii Maarso. Bishii xigtay, isla wargeyskaasi wuxuu si farxad leh u qoray: “Trumpist-yadu waa kacdoonayaal. Waa burburiye-yaasha nidaamka. Waxaa kaliya lagu taageeri karaa arrintaas. Midnimadii Reer Galbeedka ma jirto intaas wixii ka dambeeya. Xagga juquraafiyeed ahaan, waa iskaashi aan jirin. Trumpism-ku wuxuu si kalsooni leh oo degdeg ah u dumiyay is-afgaradkii Transatlantic.” Steve Witkoff, ayaa afar jeer booqday Ruushka muddo labo bilood gudahood ah, isagoo saacado badan wadahadallo gaar ah la yeeshay Madaxweyne Putin. Dhanka kale, ergayga Donald Trump, Steve Witkoff, ayaa si joogta u booqday Ruushka. Wuxuu afar jeer u safray Moscow wax ka yar laba bilood gudahood, isagoo wadahadallo saacado qaatay la yeeshay Vladimir Putin. ka dib mid ka mida kulamadaas hoggaamiyaha Kremilinka ayaa guddoonsiiyey isaga sawirka Trump si uu geeyo Aqalka Cad. Warar ayaa sheegay in Madaxweyne Trump uu si cad uga helay hadiyaddaas, isagoo lagu tilmaamay inuu ahaa “mid si qoto dheer u taabtay.” Laakiin Madaxweyne Trump ma aanay dooneyn oo kaliya sawir. Wuxuu ka rabay Madaxweyne Putin inuu saxiixo xabbad-joojin dhamaystiran oo aan shuruudo lahayn oo lagu joojinayo dagaalka Ukraine. Niyad-jabka sii kordhaya ee Trump Kalsoonida ah in Ruushku hayo hindisaha hadda goobta dagaalka, Vladimir Putin wuu ka gaabsaday inuu joojiyo dagaalka, inkastoo uu ku andacoonayo in Moscow ay ka go’an tahay xal dublamaasiyadeed. Taasi waa sababta uu Donald Trump u muujiyay niyad-jab sii kordhaya oo ka dhan ah Kremlin-ka. Toddobaadyadii u dambeeyay, Trump wuxuu si kulul u cambaareeyay weerarrada joogtada ah ee Ruushka ku hayo magaalooyinka Ukraine, oo ku tilmaamay “wax laga yaqyaqsoodo”, “wax laga xumaado” wuxuuna ku eedeeyay madaxweyne Putin inuu “caayo badan” ku sheegay Ukraine. Labada nin ayaa ku kulmay oo si qoto dheer uga hadlay magaalada Helsinki 2018 laakiin xidhiidhkoodu hadda wuu xun yahay Bishii la soo dhaafay, Donald Trump ayaa ku dhawaaqay waqti kama dambeys ah oo 50 maalmood ah oo uu siiyay Madaxweyne Putin si uu dagaalka u joojiyo, isagoo ku hanjabay cunaqabateyn iyo canshuuro. Wuxuu markii dambe hoos ugu dhigay muddo 10 maalmood ah. Waqtigii loo qabtay ayaa la filayaa inuu dhammaado dhamaadka toddobaadkan. Ilaa hadda, wax calaamad ah ma jirto oo muujinaysa in Vladimir Putin uu u jilciyay cadaadiska ka imaanaya Washington. Haddana, su’aashu waxay tahay: Vladimir Putin ma dareemayaa cadaadis dhab ah? “Nasiib darro, maadaama Donald Trump uu waqtiyada kama dambaysta ah marar badan beddelay oo uu dhinac walba u leexday, ma aaminsani in Putin uu si dhab ah u qaadanayo,” ayay tiri Nina Khrushcheva, oo ah borofaysar ka tirsan culuumta arrimaha caalamiga ah ee jaamacadda The New School ee ma Trump ayaa si fagaare ah ugu yeeray duqaymaha Ruusha ee Ukriane kuwa “laga yaqyaqsado” “oo laga xumaado” “Putin wuu dagaalami doonaa intuu awoodo – ama ilaa Ukraine ay tiraahdo, ‘Waan daalnay, diyaar baan u nahay inaan aqbalno shuruudahaaga.’ Waxaan aaminsanahay in Putin uu fadhiisto gudaha Kremlin-ka isagoo aaminsan inuu rumeynayo riyooyinkii boqorka Ruushka, iyo kadibna hoggaamiyeyaashii sida Joseph Stalin, isagoo doonaya inuu Reer Galbeedka tuso in aan Ruushka si xaqiraad ah loola dhaqmi karin.” Heshiis weli waa suurtagal Sawirka aan ilaa hadda sawiray waxa ay u ekaan kartaa in isku dhac fool-ka-fool ah oo dhexmara labada tareen ee Putin iyo Trump ay lama huraan tahay. Donald Trump wuxuu isu arkaa inuu yahay heshiis sameye weyn marka loo eego arrimaha, kama aanay qaanay inuu isku dayo inuu mid ka helo Vladimir Putin. Steve Witkoff waxaa la filayaa inuu toddobaadkan dib ugu laabto Ruushka si uu wadahadallo ula yeesho hoggaamiyaha Kremlin-ka. Lama oga nooca dalab ee uu la imaan doono, laakiin qaar ka mid ah falanqeeyayaasha ku sugan Moscow ayaa saadaalinaya in la filayo in la adeegsado dhiirrigelin iyo abaalmarinno ka badan cadaadis iyo hanjabaad. Waxaa si weyn loo arkay in Axaddii Madaxweyne Trump uu sheegay in Ruushku “u muuqdaan kuwo si fiican uga baxsada cunaqabateynta.” Isniintii, Ivan Loshkarev, oo ah borofisar ku-xigeenka aragtida siyaasadda ee Jaamacadda MGIMO, Moscow, ayaa u sheegay Izvestia in si loo fududeeyo wada-hadallada, Mr Witkoff laga yaabo inuu soo bandhigo “dalabyo iskaashi oo faa’iido u lehRuushka, kaas oo furmi doona ka dib heshiiska Ukraine”. Miyay taasi ku filnaan kartaa in Kremlin-ka lagu qanciyo inuu nabad sameeyo ka dib saddex sano iyo bar oo dagaal ah? Ma jiro dammaanad Intaas oo dhan ka dib, ilaa hadda gudaha Ukraine Vladimir Putin kama aanay soo bixin dalabaadkiisa ugu sarreeya ee dhulalka, dhexdhexaadnimada Ukraine iyo xajmiga mustaqbalka ee ciidamada Ukraine. Source
  20. Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ayaa saak xukun dil toogasho ah ku fulisay saddex xubnood oo ka tirsanaa maleeshiyaadka Al-Shabaab, kuwaas oo usoo gacan galay dowladda, kadibna lagu xukumay dilka saaka lagu fuliyay. Raggan ayaa saaka aroortii hore la geeyay tiirka toogashada ee Iskuul Buluusiya, halkaas oo ay ku toogteen ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka ee dowladda Soomaaliya. Saddexda marxuum ayaa lagu kala magacaabi jiray Qudaama Xamze Yuusuf Maxamed oo magaciisa afgarashada uu ahaa (Yaxye), Cabdi Xassan Rooble oo Al-Shabaab looga dhex yaqiinay (Afeey) iyo Ibraahim Cumar Shamcuun oo loo yaqaanay (Hubka), waxaana lagu wada fuliyay dil toogasho ah oo ay horay ugu xukuntay Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida. Fagaaraha lagu toogtay raggan ayaa waxaa sidoo kale goobjoog ahaa mas’uuliyiin ka tirsan Maxkamadda Ciidamada oo goobta kula hadlay warbaahinta, isla markaana ka warbixiyay toogashada saddexdaasi nin ee horay uga tirsanaa maleeshiyaadka argagixisada ah. Dhammaan ragga la dilay ayaa si gaar ah uga tirsanaa amniyaatka kooxda Al-Shabaab, waxaana ay u qaabilsanaayeen madax jabiska iyo fulinta weerarada gaadmada ah, sida ay shaaciyeen saraakiisha goobjoogga ahaa fulinta toogashada. Cabdi Afey iyo Ibraahim hubka iyo Yaxye ayaa saddexduba lagu helay inay horay dilal qorsheysan uga gaysteen magaalada Muqdisho iyo sidoo kale gobolka Shabeellaha Hoose. Maxkamadda Ciidamada ayaa marar badan tiirka gaysay xubno ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab oo sidaan oo kale loogu helay inay dilal iyo qaraxyo dilal ka fuliyeen caasimada.
  21. Iran ayaa sheegtay inay dil toogasho ah ku fulisay nin lagu helay inuu u basaasayay Israel. Mas’uuliyiinta dalka dalka Iran ayaa sheegay, in Roozbeh Vadi, uu gudbiyay xogta ku saabsan saynisyahan nukliyeer oo lagu dilay weerarradii Israa’iil ay ka geysatay dalkaas bishii June. Saraakiisha ayaa sheegay, in ninkaasi uu gudbiyay xog sir ah ka dib markii qaab online ah looga shaqaaleysiiyay Mossad, oo ah hay’adda sirdoonka Israel. Ka dib dagaalkii socday 12 maalmood bishii June, Tahraan waxa ay wacad ku martay in maxkamadayn degdeg ah la marsiin doono kuwa la xidhay ee lagu tuhunsan yahay in ay la shaqaynayeen Israa’iil. Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in Iran ay toogatay in ka badan lix boqol oo qof qeybtii hore ee sanadkan, in ka badan laba jibaar isla muddadaas sannadkii hore. Source
  22. Muqdisho (Caasimada Online) – Markii danjiraha cusub ee Itoobiya, Suleiman Dedefo, uu warqadihiisa aqoonsiga gudbiyay magaalada Muqdisho 5-tii Agoosto, munaasabadda waxaa si rasmi ah loogu sifeeyay “dib-u-habeyn diblomaasiyadeed” oo lagu hagaajinayo xiriirka labada dhinac. Si kastaba ha ahaatee, indheer-garad badan, magacaabistan uma aysan arkin mid nabadeed, balse waxay u arkeen xeelad diblomaasiyadeed oo ku saleysan qasab iyo maquunin. Tallaabadan, oo timid bilo kadib heshiis badeed oo gilgilay degganaanshaha gobolka lagana galay gobolka gooni-u-goosadka ah ee Somaliland, ayaa soo dirista ergey loo arko inuu taageersan yahay gooni-isu-taagga Somaliland si weyn loogu fasiray aflagaaddo si ula kac ah loo qorsheeyay — waa tallaabo si gaar ah loogu talagalay in lagu bahdilo Soomaaliya laguna qasbo inay aqbasho xaqiiqo cusub oo liidasho ku dhisan. Aqbalaadda Soomaaliya ee danjiraha — go’aan la gaaray iyadoo aanay jirin culaysyo siyaasadeed iyo cadaadis qasbaya — waxay qaranka gelisay xaalad sharaf-dhac ah. Xiisaddan oo qaraxday 1-dii Janaayo 2024, ayaa salka ku haysay heshiis is-afgarad (Memorandum of Understanding – MoU) oo uu Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya, Abiy Ahmed, la saxiixday Madaxweynihii hore ee Somaliland, Muuse Biixi Cabdi. Heshiiskan ayaa la sheegay inuu Itoobiya, oo aan lahayn bad, siinayo kiro 50 sano ah oo ay ku yeelanayso saldhig milatari badeed oo ku yaal xeebta Badda Cas, taasoo ay ku beddelanayso saami ay Somaliland ka siiso shirkadda Ethiopian Airlines iyo — qodobka ugu muranka badan — “qiimeyn qoto dheer” oo ku saabsan aqoonsi rasmi ah oo loo siiyo madaxbannaanida Somaliland. Muqdisho, oo u aragta Somaliland inay tahay qayb aan ka go’in dhulkeeda, ayaa si kulul uga jawaabtay, iyadoo ku tilmaantay heshiiskaas “fal gardarro ah” iyo ku xadgudub madaxbannaanideeda. Dowladda Soomaaliya waxay u yeertay danjirihii u fadhiyay Addis Ababa, waxay meel marisay sharci burinaya heshiiska is-afgaradka, waxayna billowday olole diblomaasiyadeed oo ay beesha caalamka kaga hortagayso arrintaasi. Tani waxay gogol-xaar u noqotay is-horfadhi khatar leh, iyadoo Ra’iisul Wasaare Abiy uu helitaanka bad ku tilmaamay “xaq lama huraan u ah jiritaanka qarankiisa” oo ay ku nool yihiin 125 milyan oo qof. Is-muujintan gardarrada ah waxay astaan u tahay waxa falanqeeyayaashu ugu yeeraan “Caqiidada Abiy”: siyaasad arrimo dibadeed oo ku dhisan shakhsi-jeclaysi, dan gaar ah iyo shacbiyad raadis. Hab-dhaqankani wuxuu meesha ka saarayaa hannaankii hay’adeed ee diblomaasiyadda, isagoo u adeegsanaya qalab looga leexiyo dhibaatooyinka gudaha ee ba’an — sida isku dhacyada qowmiyadeed iyo dhaqaale xumida — iyo hurinta dareenka qowmiyad-jacaylka. Heshiiska is-afgaradka, oo noqday “qarax diblomaasiyadeed,” ayaa si qumman ugu adeegay ujeeddadaas. Dabin diblomaasiyadeed Magacaabista Danjire Dedefo waxay ahayd sii wadid rasmi ah oo istiraatiijiyaddaas ah. Markii ay soo dirtay diblomaasi matalaya isla siyaasaddii ay Soomaaliya cambaareysay, Itoobiya waxay muujisay in heshiiska is-afgaradka uu yahay mid aan laga laaban karin. Tani ma ahan diblomaasiyad lagu doonayo heshiisiin; waa diblomaasiyad loo adeegsanayo hab qasab ah, si Soomaaliya loogu cadaadiyo inay si dadban u sharciyeyso heshiiska — iyadoo la macaamileysa wakiilka siyaasaddaasi. Tallaabadan waxay dhamaystireysaa istiraatiijiyad si ula kac ah loogu talagalay bahdilaadda qaranka, waana aalad awood leh oo maamul-goboleedku adeegsado si uu u liido una hoos geeyo cidda kasoo horjeeda. Ololahan wuxuu ku bilowday hadalladii Abiy, waxaana sii xoojiyay hadallo uu jeediyay danjire hore oo Soomaaliya ku tilmaamay qaran “ay abuureen gumeystayaal.” Waxaa u sii dheeraa hanjabaado kale oo uu Abiy sameeyay, sida ballanqaadkiisii ahaa inuu “bahdili doono” cid kasta oo ka hor timaada Itoobiya. Aqbalaadda Dedefo waxay Soomaaliya ku qasbeysaa inay si dadban uga qayb qaadato bahdilaaddeeda, taasoo ah tallaabo daxaleysa sharafta qaranka. Go’aanka ay dowladda Soomaaliya ku aqbashay danjiraha wuxuu ahaa qalad istiraatiiji ah oo weyn, mid aan waafaqsanayn danaha qaran ee Soomaaliya. Sharciga caalamiga ah, gaar ahaan Qodobka 4-aad ee Axdiga Vienna ee Xiriirka Diblomaasiyadeed, wuxuu bixiyaa gaashaan sharciyeed oo u oggolaanaya dal martigelinaya inuu diido magacaabista danjire (agrément) isagoon bixin wax sabab ah. Tani waxay ahayd fursaddii ugu nadiifsanayd uguna awoodda badnayd ee ay Soomaaliya ku hor istaagi kartay daandaansiga Itoobiya — kahor inta aysan xaaladdu sii foorarsan. Markii ay aqbashay ergey matalaya siyaasad si cad ugu xadgudbeysa madaxbannaanideeda, dowladda Soomaaliya waxay wiiqday ololihii diblomaasiyadeed ee socday bilooyin, waxayna muujisay nuglaansho u eg is-dhiibid. Tallaabadani waxay caadiyeysay bahdilaadda qaranka, waxayna abuurtay tusaale khatar leh oo muujinaya in xariiqyada cas ee madaxbannaanida Soomaaliya ay noqon karaan kuwo laga gorgortamo. Si kastaba ha ahaatee, inkastoo la sameeyay khaladaadkan hore, sharciga caalamiga ah wuxuu weli bixinayaa xal sharciyeed oo xoog leh — inkastoo khatar lagu laray. Sida ku cad Qodobka 9-aad ee isla Axdiga Vienna, dal martigelinaya wuxuu waqti kasta, sabab la’aan ku magacaabi karaa diblomaasi “qof aan loo baahnayn” (persona non grata – PNG), taasoo keeni karta in si rasmi ah dib loogu yeero. Xaqaasi waa mid aan xadidneyn, waana la adeegsan karaa xitaa kadib marka la aqbalo warqadaha aqoonsiga danjiraha. Soomaaliya horay ayay u adeegsatay isla awooddan, iyadoo bishii Abriil 2024 ay cayrisay danjirihii hore ee Itoobiya sababo la xiriiray “faragelin gudaha ah” oo ku saleysneyd heshiiska is-afgaradka. Cayrinta Danjire Dedefo hadda waxay noqon lahayd tallaabo cad oo dib loogu adkaynayo madaxbannaanida Soomaaliya, laguna saxayo khaladkii hore ee siyaasadeed. Waxay fariin adag u diri lahayd Itoobiya iyo xulafada istiraatiijiyadeed ee Soomaaliya — sida Turkiga iyo Masar — taasoo muujinaysa in xariiqyada cas ee madaxbannaanida Soomaaliyeed ay yihiin kuwo sugan, aan gorgortan geli karin.
  23. Khartoum (Caasimada Online) – Ciidanka Cirka ee Suudaan ayaa burburiyay diyaarad laga leeyahay dalka Imaaraadka Carabta, taasoo siday calooshood-u-shaqeystayaal u dhashay dalka Colombia, xilli ay ku degeysay garoon ay maamulaan Ciidamada Gurmadkaa Degdegga ah (RSF) oo ku yaalla gobolka Darfur. Ugu yaraan 40 qof ayaa halkaas ku dhintay, sida uu weriyay telefishinka dowladda ee taabacsan militariga, maalintii Arbacada. Sarkaal ka tirsan militariga Suudaan, oo codsaday in aan magaciisa la shaacin, ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee AFP in diyaaradda Imaaraadka “la duqeeyay oo gebi ahaanba la burburiyay” xilli ay ku sugneyd garoonka diyaaradaha ee magaalada Nyala ee gobolka Darfur. Garoonkan ayaa muddooyinkii dambe si isdaba joog ah u bartilmaameedsanayay duqeymaha ciidanka cirka ee militariga Suudaan, kuwaasoo dagaal kula jira ciidamada RSF tan iyo bishii Abriil 2023. Ilaa hadda, wax war ah oo degdeg ah kama soo bixin dhinaca RSF iyo dowladda Imaaraadka Carabta. Madaxweynaha dalka Colombia, Gustavo Petro, ayaa sheegay in dowladdiisu ay isku dayayso in ay ogaato tirada muwaadiniinta Colombian-ka ah ee weerarkaas ku dhintay. “Waxaan eegi doonnaa haddii aan soo celin karno meydadkooda,” ayuu ku qoray bartiisa X (horey Twitter). Telefishinka dowladda ayaa sheegay in diyaaraddaasi ay kasoo duushay saldhig cirka oo ku yaalla gobolka Khaliijka, ayna siday tobannaan dagaalyahanno shisheeye ah iyo qalab militari oo loogu talagalay ciidamada RSF, kuwaasoo gacanta ku haya inta badan gobolka Darfur. Militariga Suudaan, oo uu hoggaamiyo General Abdel Fattah al-Burhan, ayaa muddo dheer ku eedeynayay Imaaraadka in uu siiyo RSF hub casri ah, oo ay ku jiraan diyaaradaha aan duuliyaha lahayn (drones), isagoo u soo mariya garoonka diyaaradaha ee Nyala. Abu Dhabi waxay si adag u beenisay eedeymahan, inkasta oo ay jiraan warbixino kala duwan oo kasoo baxay khubaro Qaramada Midoobay ah, saraakiil Maraykan ah iyo hay’ado caalami ah. Sawirro dayax-gacmeed ah oo uu soo saaray Shaybaarka Cilmi-baarista Bani’aadannimada ee Jaamacadda Yale (Yale University’s Humanitarian Research Lab) ayaa muujiyay dhowr diyaaradood oo nooca riddada dheer ah oo laga sameeyay dalka Shiinaha, kuwaasoo ku sugan garoonka diyaaradaha ee caasimadda gobolka Koonfurta Darfur. Bishii Juun, saddex goobjooge ayaa u sheegay wakaaladda AFP in diyaarad xamuul ah la duqeeyay wax yar kadib markii ay ka degtay garoonka Nyala. Maalintii Isniinta, dowladda Suudaan ee ay militarigu gacanta ku hayaan ayaa ku eedeysay Imaaraadka inuu qoranayo oo uu maalgelinayo calooshood-u-shaqeystayaal Colombian ah si ay ula dagaallamaan ciidamada RSF, iyadoo sheegtay in ay hayso caddeymo qoraal ah oo muujinaya arrintaas. Wararka ku saabsan joogitaanka dagaalyahannada Colombian-ka ah ee Darfur ayaa soo socday tan iyo dhammaadkii sannadkii 2024, waxaana xaqiijiyay khubaro ka tirsan Qaramada Midoobay. Toddobaadkan, Ciidamada Isbahaysiga (Joint Forces) — oo ah isbahaysi taageersan militariga oo ka howlgala gobolka ballaaran ee galbeedka Darfur — ayaa soo sheegay in in ka badan 80 calooshood-u-shaqeyste oo Colombian ah ay dhinaca RSF kaga dagaallamayeen magaalada El-Fasher, taasoo ah caasimaddii ugu dambeysay ee gobolka Darfur ee weli ku jirta gacanta militariga. Qaar ka mid ah dagaalyahannadaas ayaa la sheegay in ay ku dhinteen hawlgallo ay isugu jireen duqeymo drones ah iyo madaafiic, kuwaasoo dhacay intii uu socday weerarkii ugu dambeeyay ee ay qaadayeen ciidamada RSF, sida uu sheegay isbahaysigaasi. Militariga ayaa sidoo kale soo bandhigay muuqaallo fiidiyow ah oo ay sheegeen in ay muujinayaan “calooshood-u-shaqeystayaal shisheeye ah oo la rumeysan yahay inay kasoo jeedaan Colombia”. Wakaaladda AFP si madaxbannaan uma xaqiijin sax ahaanshaha muuqaalladaas. Bishii Diseembar, dowladda Suudaan ayaa sheegtay in wasaaradda arrimaha dibadda ee Colombia ay ka shallisay “ka qaybgalka qaar ka mid ah muwaadiniinteeda ee dagaalka Suudaan”. Calooshood-u-shaqeystayaasha Colombian-ka ah, oo intooda badan ah askar iyo jabhado hore, ayaa horay uga qaybgalay colaado ka dhacay meelo kala duwan oo caalamka ah, waxaana horey u adeegsaday Imaaraadka si ay hawlgallo uga fuliyaan Yemen iyo dalalka Khaliijka. Qoraalkiisii Arbacada, madaxweyne Petro wuxuu sheegay inuu ku hawlan yahay sidii uu u mamnuuci lahaa hawlaha calooshood-u-shaqeysi, isagoo ku tilmaamay “ka ganacsiga dadka oo loo beddelay badeecad dil geysata”. Dagaalka Suudaan, oo haatan galay sannadkiisii saddexaad, ayaa sababay geerida tobannaan kun oo qof, barakaca 13 milyan oo qof, wuxuuna dalka geliyay xaaladdii ugu darneyd ee dhinacyada gaajada iyo barakaca dunida laga diiwaangeliyo.
  24. Dowladda Ghana ayaa xaqiijisay in laba wasiir oo ka tirsan xukuumadda, oo ay ku jiraan Wasiirka Difaaca Edward Omane Boamah iyo Wasiirka Deegaanka Ibrahim Murtala Muhammed, ay ku dhinteen shil diyaaradeed oo ka dhacay gudaha dalkaas. Ciidamada qalabka sida ee Ghana ayaa sheegay in diyaarad nooca qumaatiga u kaca ah oo ay leeyihiin milatarigu ay ka duushay caasimadda Accra subaxnimadii Arbaco, iyadoo kusii jeeday magaalada Obuasi oo dhanka waqooyi-galbeed kaga beegan caasimadda, balse ay si lama filaan ah uga baxday raadaarka duulimaadka. Sawirro laga helay goobta shilka ayaa muujinaya burburka diyaaradda oo ku gubanaya kayn, iyadoo dad deegaanka ahna ay ku hareeraysan yihiin si ay gargaar u fidiyaan. Ilaa hadda lama oga sababta rasmiga ah ee keentay shilka, hase yeeshee militariga ayaa sheegay in baaritaan rasmi ah la bilaabay. Inta la xaqiijiyay, dadka shilkaas ku dhintay waxaa ka mid ah: Wasiirka Difaaca Edward Omane Boamah Wasiirka Deegaanka Ibrahim Murtala Muhammed Guddoomiye ku-xigeenka xisbiga talada haya ee National Democratic Congress Lataliye sare oo ka tirsan laanta amniga qaranka Saddex kamid ah shaqaalihii diyaaradda waday Shilkan ayaa gilgilay siyaasadda Ghana, waxaana la filayaa in dowladda ay si buuxda uga hadasho dhacdadan saameynta leh marka baaritaanku uu soo gabangaboobo. Source: goobjoog.com
  25. Muqdisho – Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliya ayaa maanta si rasmi ah u fulisay xukun dil toogasho ah oo lagu riday saddex eedeysane oo ka tirsanaa kooxda Shabaab, kuwaasoo lagu helay dambiyo culus oo la xiriira dilal qorsheysan oo ay ka fuliyeen gudaha Caasimadda Muqdisho iyo gobolka Shabeellaha Hoose. Saddexda qof ee la toogtay ayaa kala ah: Qudaama Xamze Yuusuf Maxamed (Yaxye) Cabdi Xassan Rooble (Afeey) Ibraahim Cumar Shamcuun (Hubka) Sida lagu sheegay war ka soo baxay Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida (المحكمة للقوات المسلحة), raggan ayaa horay loogu helay dambiyo argagixiso ah oo ay ka mid yihiin weerarro dil ah oo ay geysteen shacabka iyo ciidamada ammaanka, taasoo sababtay dhimasho iyo dhaawac. Source: goobjoog.com