-
Content Count
211,074 -
Joined
-
Last visited
-
Days Won
13
Content Type
Profiles
Forums
Calendar
Everything posted by Deeq A.
-
The number of international students in Türkiye has grown sixfold over the past decade, reaching more than 336,000 and generating an estimated $3 billion annually through tuition fees and living expenses, a recent report has revealed. Source: Hiiraan Online
-
On February 5, 2025, Uzbekistan and Somalia established diplomatic relations, marking the beginning of bilateral ties between the two nations. Both parties affirmed their commitment to enhancing cooperation within international organizations, including the United Nations and its specialized agencies. They also agreed to activate bilateral relations to identify mutually beneficial areas of cooperation in political, trade, economic, and cultural-humanitarian sectors. This article aims to introduce Uzbekistan to Somalians with the aim of further development in our bilateral relations. Uzbekistan is a Turkic nation located in Central Asia bordering Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, and Afghanistan. It is also one of the two double-landlocked countries in the world. In other words, Uzbekistan is surrounded by landlocked countries. If we break down the country’s name, “stan” means land. Therefore, Uzbekistan translates to “the land of Uzbeks.” Uzbekistan houses 37 million people, and Uzbek is the official language of the country. The Uzbek language belongs to Turkic linguistic family and is quite similar to other Turkic languages, including Uyghur, Azerbaijani, and Turkish. Although Uzbekistan got independence after the dissolution of the Soviet Union in 1991, the country has over a 3000-year history of statehood. Islam is the main religion in Uzbekistan. Furthermore, the culture, architecture and history of the country was shaped with Islamic influence, which makes it similar to Somalia. It is also important to highlight historical figures born in modern-day Uzbekistan, who contributed to the development of the world we live in today. Uzbekistan has a rich history of contributing to the world’s progress. One of the most famous and influential historical figures from Uzbekistan is Imam al-Bukhari. Imam al-Bukhari was born in the city of Bukhara, which is one of the most-visited cities in Uzbekistan today. He is the author of “Sahih al-Bukhari”, a collection of hadiths of Prophet Muhammad pbuh. This book is considered the second holiest and influential book in Islam by millions of Muslims around the world. It is also considered a very reliable source for those learning about the Prophet pbuh’s teachings. Bukhari had a strict process for recording hadiths. He performed ghusl (ritual purification) and prayed two rakats of salah before writing down each hadith. By the time he wrote Sahih al-Bukhari, he had memorized over 600,000 hadiths. From these, he selected 4,000 authentic hadiths for his book. Another famous historical figure from the land of Uzbekistan is Muhammad Al-Khwarizmi, a famous mathematician, born in ancient Khorezm. Al-Khwarizmi invented algebra, a fundamental math concept that is taught all over the world today, with the name “algebra” originating from the name of his book “al-jabr” (al jabr w’al muqabala). He also invented algorithms, which would later lead to the invention of the computer and other modern technologies. Similarly, Ibn Sina also contributed to the development of scientific fields including the field of medicine. Ibn Sina, known as Avicenna, wrote “The Canon of Medicine,” a book that became a standard medical text in both the East and West for over a thousand years. Furthermore, he was one of the first to provide the correct explanation of pulsation. Al-Biruni is another important scientist born in Beruni, Uzbekistan. Biruni used trigonometry to calculate the radius of the Earth using measurements of the height of a hill and measurement of the dip in the horizon from the top of that hill. His calculated radius for the Earth is 6,340 kilometers. This was two percent higher than the actual mean radius of 6,371 km but was an achievement that bested many other contributions to science at the time. The list goes on as there are many other Uzbeks that contributed to the development of the world as we see it today. Recent years, Uzbekistan has been developing as a key player in the region, deepening its relations with other countries. Furthermore, the country is becoming a top travel destination with its Silk Road heritage and fascinating Islamic architecture. Although Uzbekistan and Somalia established ties recently, both nations are historically and culturally connected which makes it easier for future cooperation. Adkhamjon Janobiddinov is an Economics student from Uzbekistan and an independent researcher.
-
Why tourism is at the heart of Somalia’s changing narrative
Deeq A. posted a topic in News - Wararka
Somalia's revival as a tourism destination marks a journey from conflict to reclaiming its lost identity as a country blessed with natural wealth, cultural richness, and a resilient population. Source: Hiiraan Online -
Muqdisho (Caasimada Online) – Buuq xooggan iyo sawaxan ayaa hareeyay kulan xasaasi ah oo maanta Muqdisho ay ku yeesheen xildhibaannada golaha shacabka Soomaaliya, kaas oo guddoomiyay afhayeenka baarlamaanka, Sheekh Aadan Madoobe. Kulankan oo ah kii koowaad kadib fasax dheer oo ay galeen xildhibaannada ayaa ku bilowday fowdo, waxaana soo istaagay tiro xildhibaanno oo buuq ka sameeyay hoolka. Xildhibaannadan oo u badnaa kuwa mucaaradka iyo guddoonka sare ayaa isku qabtay moohin ay wadeen, si loo horgeeyo golaha, kaas oo ku aadanaa maamuus ka xayuubintii Xildhibaan Cabdullahi Xaashi Abiib, taas oo dhalisay is faham-waa xooggan. Guddoomiye Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe) oo ka hadlay kulanka ayaa sheegay in mooshinka uu yahay sharci darro, isaga oo diiday inuu qabto. “Mooshin marka la qabanaayo waa inuu waafaqsanaadaa dastuurka iyo xeer hoosaadka waa ka hor imaanayaa, weliba si cad saa daraadeed lama qaban karo” ayuu yiri Guudoomiye Aadan Madoobe Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Haddaan qabto dambiile ayaa noqonayaa, mana qabanaayo ee buuqa joojiya xildhibaannno”. Intaas kadib xildhibaannada waday mooshinka AYAA la wareegay goobta laga hagayay baarlamaanka, si uu meel mariyaaN doodoodan Muuqaalo lagu baahiyay baraha bulshada ayaa muujinayo jahwareer ka taagan xarunta Villa Hargeysa. Baarlamaanka Soomaaliya ayaa waxaa haatan horyaallo shaqooyin adag oo ay ugu horreyso arrinta doorashooyinka, maadaama laga sugayo shuruucdii lagu hagi lahaa. Kaldhigii ugu dambeeyay ayay xildhibaannadu ku gaareen go’aanno culus oo la xiriira doorashada iyo wax ka beddelka dastuurka, xilli ay weli diidan yihiin mucaaradka. Villa Soomaaliya oo garab wayn ka heleysa guddoonka sare ee labada gole ayaa dhankeeda wadda olole xooggan oo ku aadan hirgelinta qorshaheeda doorasho qof iyo cod ah oo haatan ay u qaaday tallaabadii u horreysay, maadaama la bilaabay diiwaangelinta codbixiyeyaasha. Si kastaba ha ahaatee, Siyaasiyiinta mucaaradka oo ku jiraan madaxdii hore ee dalka iyo maamullada kasoo horjeedo dowladda, sida Jubbaland iyo Puntland ayaa si weyn u diidan qorshaha socda ee ku aadan hannaanka loo wajahayo doorashooyinka dalka.
-
Muqdisho – Diiwaangelinta codbixiyeyaasha ee doorashooyinka soo socda ayaa si rasmi ah uga bilaabatay saaka saddex degmo oo hor leh oo ka tirsan gobolka Banaadir. Degmooyinka Xamarweyne, Shibis, iyo Boondheere ayaa lagu arkayaa dadweyne si weyn u soo baxay, kuwaas oo u dareeray xarumaha isdiiwaangelinta si ay u gutaan waajibaadkooda muwaadinimo. Tallaabadan ayaa qayb ka ah dadaallada socda ee lagu xaqiijinayo hirgelinta nidaamka dimuqraadiyadda ee Soomaaliya, iyadoo horey diiwaangelinta looga bilaabay degmada Shangaani – taasoo noqotay degmadii ugu horreysay ee gobolka Banaadir laga bilaabo howlgalka muhiimka ah. Dadweynaha ka kala yimid Xamarweyne, Shibis iyo Boondheere ayaa muujiyay dareen farxad leh iyo rajo hor leh, iyagoo sheegay in ay muddo ka badan 50 sano kadib fursad u helayaan inay codkooda ku doortaan ciddii mataleysa. Mid ka mid ah dadka isdiiwaangeliyay ayaa yiri, “Maanta waa maalin taariikhi ah. Waxaan rajeyneynaa in codkeenna uu wax ka beddeli doono mustaqbalka dalka.” Mas’uuliyiinta doorashada ee heer gobol iyo degmo ayaa sheegay in diiwaangelintu u socoto si habsami leh, islamarkaana la diyaariyay dhammaan agabkii iyo shaqaalihii loo baahnaa si ay u fududeeyaan geeddi-socodka. Waxaa sidoo kale xusid mudan in la adkeeyay amniga goobaha diiwaangelinta si dadku ay ugu codeeyaan si nabad ah. Dowladda federaalka ayaa ugu baaqday dhammaan shacabka Soomaaliyeed, gaar ahaan kuwa ku nool Banaadir, in ay ka faa’iideystaan fursaddan taariikhiga ah oo ay isdiiwaangeliyaan si ay u helaan xaqa ay ugu codeyn karaan doorashooyinka la filayo inay dalka ka dhacaan. Source: goobjoog.com
-
Cadale (Caasimada Online) – Faah-faahin dheeri ah ayaa laga helayaa qarax culus oo xalay ka dhacay deegaanka Bursha Sheekh ee gobolka Shabeellaha Dhexe, kaas oo ay waxyeelo kasoo gaartay xubno koxoda Al-Shabaab oo qaraxa ku diyaarinayay halkaasi. Qaraxa oo ahaa miino ayaa sida wararku sheegayaan, waxyeello xooggan kasoo gaartay maleeshiyada Al-Shabaab ee diyaarineysay, waxaana halkaasi dhimasho iyo dhaawac ku noqday xubnihii howshaas ku jiray. Ilo wareedyo xilkas ah ayaa Caasimada Online u sheegay in qaraxa jugtiisa si weyn looga maqlay tuulooyinka u dhow Bursha Sheekh, iyadoo tiro kamid ah maleeshiyada ay goobta ku dhinteen, halka kuwa kalena ay ku dhaawacmeen. Wararka ayaa sidoo kale sheegaya in Al-Shabaab ay qaraxaasi doonayeen inay ku aasaan waddooyinka deegaanka, si ay ugu beegsadaan ciidamada isticmaala halkaasi. Bursha Sheekh ayaa kamid ah meelihii ugu dambeeyay ee ay soo galeen maleeshiyaadka argagixisada ah, waxaana hadda halkaasi isku horfadhiya ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka oo dhinac ah iyo xubnaha kooxda Al-Shabaab. Ma jiro illaa hadda wax hadal ah oo kasoo baxay dhinaca Al-Shabaab oo ku aadan qaraxa khasaaraha culus kasoo gaaray dagaalyahannadooda ee ka dhacay halkaasi. Dhowaan ayay ahayd markii qarax ka dhacay aagga deegaanka Masaajid Cali Gaduud ay waxyeelo kasoo gaartay xaasas iyo carruur ay dhaleen xubnaha kooxda Al-Shabaab. Gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa haatan ku jiro xaalad adag kadib markii ay kooxda Al-Shabaab culeys kusoo kordhisay, iyadoo hadda halkaasi ay ka socdaan howlgallo wadajir ah oo ay fulinayaan ciidamada dowladda Federaalka, maamulka HirShabelle iyo dadka deegaanka, iyadoo hawada ay taageero ka siinayaan diyaaradaha saaxiibbada caalamiga ah. Marar badan ayay sidan oo kale maleeshiyaadka Al-Shabaab khasaaro ugu soo gaareen qaraxyo ay diyaarinayeen, waxaana dhacdado kale ay horay uga dhacday deegaanka Beerayabaal ee gobolka Hiiraan, halkaas oo ay ku dhinteen ilaa 6 xubnood oo ka tirsan kooxda Al-Shabaab kadib markii gurigii ay qaraxa ku diyaarinayeen uu qarxay. “Maleeshiyaad ka tirsan Khawaarijta ayaa ku geeriyooday qarax ay sameynayeen xilli ay ku sugnaayeen guri ku yaalla deegaanka Beerayabaal ee gobolka Hiiraan,” ayaa lagu yiri qoraal ay horay u baahisay dowladda Federaalka Soomaaliya. Waxaa sidoo kale jira qaraxyo kale oo ay ciidamadu ka hortageen, iyadoo dhowaan ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka ay burburiyeen baabuur ay qaraxyo kasoo buuxiyeen xubnaha kooxda Al-Shabaab.
-
Mogadishu (HOL) — Several mortar shells struck multiple neighborhoods in Mogadishu on Sunday, including Hamarweyne, Hamar Jajab, and Shibis districts, as Somalia’s electoral commission continues its voter registration drive across the capital. Source: Hiiraan Online
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahinno kala duwan ayaa kasoo baxaya tiro hoobiyeyaal ah oo saaka kusoo dhacay xaafado ka tirsan gudaha magaalada Muqdisho ee caasimada dalka, kuwaas oo gaystay khasaarooyin isugu jiro dhimasho iyo dhaawac. Hoobiyeyaasha oo lasoo tuuray aroortii hore ee saaka ayaa ku kala dhacay xaafado kamid ah degmooyinka Xamarweyne, Xamarjajab iyo Waabari ee gobolka Banaadir. Wararka ayaa sheegaya in hoobiyeyaasha qaarkood ay ku dhaceen guryo ay dagan yihiin dad shacab ah, kuwa kale ay ku hoobteen goobo banaan ah. Ilo wareedyo xilkas ah ayaa innoo sheegay inuu jiro khasaare dhimasho iyo dhaawacba leh oo soo gaaray dad shacab ah kadib markii ay madaafiicda ugu tageen xaafadahooda, dhimashada ayaa lagu sheegay hal qof, dhaawacana mid kale, oo dad shacab ah. Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha laamaha ammaanka dowladda federaalka oo ku aadan weerarka hoobiyeyaasha ah ee saaka ka dhacay magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya. Dhowaan ayay ahayd markii sidaan oo kale tiro hoobiyeyaal ah loogu garaacay nawaaxiga Madaxtooyada, iyada oo mid kamid a uu ku dhacay xarunta Tiyaatarka Qaranka, waxaana ku dhaawacmay qof kamid ah howldeennada Tiyaatarka. Marar badan kooxda Al-Shabaab ayaa sidaan oo kale hoobiyeyaal ugu garaacday caasimada, waxaana lagu bartilmaameedsaday madaxtooyada iyo xerada Xalane. Weerarkaasi waxaa kasii horreeyay mid kale oo isna lagu qaaday garoonka Aadan Cadde oo madaafiic lagu garaacay, xilli uu kasoo degagay ra’iisul wasaaraha Itoobiya oo booqasho hal maalin ah ku yimid magaalada Muqdisho, kadibna dib uga laabtay. Waxaa kale oo xigay weerar kale oo hoobiyeyaal ah oo Al-Shabaab ay ku garaaceen xaafado ka tirsan degmada Afgooye ee gobolka Shabeelaha Hoose, kaas oo isna gaystay khasaare kala duwan. Dhammaan weeraradan ayaa kusoo aadayo xilli haatan dowladda Soomaaliya ay dagaal adag kula jirto Khawaarijta, isla markaana la’isku hayo furimaha hore ee dagaalka. Kooxda ayaa muddooyinkii u dambeeyay xoogga soo saartay Shabeelooyinka oo haatan ay ka socdaan dagaallada, waxaana sidoo kale lagu arkay deegaanno u dhow Muqdisho, sida Ceelasha Biyaha, Lafoole, Xaawo Cabdi iyo dhinaca waddada aada degmada Balcad.
-
A report by DW and other German media outlets put the spotlight on a kidney trafficking operation based in Kenya. Now the government is launching an investigation. Source: Hiiraan Online
-
Saakay aroortii hore ayaa tiro hoobiyeyaal ah lagu garaacay qeybo ka mid ah magaalada Muqdisho, waxaana la soo wariyay in madaafiicdaasi ay geysteen khasaare kala duwan oo isugu jira dhimasho, dhaawac iyo burbur hantiyeed. Hoobiyeyaashu waxay ku dhaceen xaafado ku yaalla degmooyinka Shibis, Waaberi, Xamar Jajab iyo Xamar Weyne. Goob joogayaal ayaa sheegay in qaar ka mid ah madaafiicda ay ku dhaceen waddooyinka dhex mara xaafadaha degmooyinkaasi, halka kuwo kalena ay si toos ah ugu dhaceen guryo ay dad shacab ah daganaayeen. Inkasta oo aan ilaa hadda la helin tirada saxda ah ee khasaaraha, wararka hordhaca ah waxay sheegayaan in ugu yaraan hal qof rayid ah uu ku dhaawacmay hoobiye ku dhacay degmada Xamar Weyne. Weerarkan lama oga cidda ka dambeysa, mana jiro war rasmi ah oo ka soo baxay laamaha ammaanka dowladda Federaalka Soomaaliya oo ku saabsan dhacdadan. Source: goobjoog.com
-
Ciidamada difaaca dowladda Puntland ayaa aroornimadii hore ee saaka fashiliyay weerar ku bilowday qarax ismiidaamin ah, oo ay ku soo qaadeen dabley ka tirsan mileeshiyaadka Daacish. Mileeshiyaadka oo weerar ismiidaamin ah ku qaaday saldhig ay ciidamada difaaca Puntland ku lee yihiin togga Afka Curaar ayay ciidamadu fashiliyeen weerarkooda, waxaana dhammaantood lagu dilay goobta, sida ay shaaciyeen saraakiisha ciidamada. Ciidamada dowladda ayaa soo bandhigay meydad badan oo dhammaantood ajaanib ah kuwaasi oo isugu jira carab iyo Afrikaan, waxaana saraakiisha ciidamadu sheegayaan in aysan cidna ka baxsan mileeshiyaadkii weerarka soo qaaday. Kooxda oo shalay si ba’an loogu jebiyay dagaalkii ka dhacay Ceelka Miraale, islamarkaana laga qabsaday taliskii weynaa ee Ceelka Miraale ayaa isku dayay in ay ciidamada u daba-marto saldhiga Afka Curaar, taasi oo ay fashiliyeen ciidamadu. PUNTLAND POST The post Ciidamada difaaca Puntland oo hal goob ku dilay ajaanib badan oo ka tirsanaa Daacish appeared first on Puntland Post.
-
This research paper provides an in-depth analysis of Somaliland's strategic importance within the Horn of Africa and its multifaceted relationships with neighboring countries. Despite its lack of international recognition, Somaliland has managed to establish a relatively stable governance structure, which starkly contrasts with the political turbulence observed in the broader region. This political stability not only underpins its internal development but also enhances regional security by offering a model for conflict resolution and state-building. Economically, Somaliland leverages its strategic location along the Gulf of Aden, with significant investments in the Berbera port, bolstering its role as a pivotal trade hub in the region. The paper further examines Somaliland’s economic and strategic interests, highlighting key sectors such as livestock exports and foreign investments. Additionally, it explores the complex dynamics of Somaliland’s interactions with Somalia, Ethiopia, and Djibouti, revealing a pragmatic approach by these countries that acknowledges Somaliland's stability and economic potential. Through this comprehensive analysis, the paper underscores Somaliland's critical role in the geopolitical landscape of the Horn of Africa. Authors: Dr. Samina khan, Dr. Ahmed Farah Idle Journal: International Research Journal of Management and Social Sciences Qaran News
-
Wasiirka caafimaadka ee Kenya, Aadan Ducaale, ayaa amar ku bixiyay in la joojiyo adeegyadii tallaalidda kilyaha ee ay bixinaysay isbitaalka Mediheal Group, gaar ahaan xaruntiisa magaalada Eldoret. Go’aankan ayaa yimid kadib markii ay soo baxeen tuhunno culus oo la xiriira ka ganacsi sharci darro ah oo xubnaha bini’aadamka ah. Hay’adda dhiig-shubista iyo tallaalidda Kenya (KBTTS) ayaa sheegtay inay heleen xog muujinaysa suurtogalnimada in tallaalidda kilyaha lagu sameeyay in ka badan 370 kiis, ay ka mid yihiin kuwa lala xiriirinayo falal sharci-darro ah. Xarunta Eldoret ayaa lagu eedeeyay inay ahayd goobta ugu badan ee lagu fuliyay howlahaas tuhunka leh. Wasiir Ducaale ayaa sidoo kale shaqada ka joojiyay laba mas’uul oo sare oo ka tirsan Wasaaradda Caafimaadka, si loo fududeeyo baaritaanno madax-bannaan oo lagu sameynayo kiiskan. Wuxuu carrabka ku adkeeyay in la marsiin doono cadaalad cid kasta oo lagu helo dambiyadaas, si loo ilaaliyo sumcadda adeegyada caafimaad ee dalka. Arrintan ayaa kicisay dareen weyn oo bulshada ka dhex abuuray walaac iyo su’aalo ku saabsan hufnaanta nidaamka tallaalidda iyo ilaalinta xuquuqda bukaannada. Source: goobjoog.com
-
Socdaalkii uu Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre uu ku tagay Magaalada Laascaanood toddobaadkii hore ayaa ahaa dhacdada ugu waynayd ee bilahan soo martay siyaasadda dalka. Sababta ayaa ahayd laba arrin oo is-barkanaa. Tan koowaad, waa in safarku ahaa mid taariikhi ah maadaama tegista Xamse ee Laascaanood ay kaligeed ahayd cinwaan wayn oo dhigaal gooni ah. Tan labaad ayaa ahayd mirihii ka dhashay safarka oo ahaa aqoonsiga SSC-Khaatumo, inay si nabad ah u martigelisay Xukuumaddii dalka iyo inay soo bandhigtay Laascaanood dooddeeda qaran ee ku saabsan inay talada dalka wax ku yeelato ayaa ahayd wax aan laga tagi karin oo safarkani gaar u ahaa. SSC-Khaatumo, hoggaankeeda iyo shacabkeeduba, waxay hanteen aqoonsigii koowaad oo uu maamulku ka helo Dowladda Federaalka taas oo horseed u noqonaysa inay yeelato xuquuq la mid ah kuwa Dowlad Goboleedyada kale ee dalka. Shacabka Soomaaliyeed ayaa si wayn u soo dhaweeyay aqoonsiga Khaatumo, waxaana faaftay hambalyada loo dirayo Laascaanood iyo maamulkeeda. Inkasta oo ay Somaliland ka hortimid socdaalka Ra’iisul Wasaaraha, taasina ay ahayd wax la filan karay marka la eego sheekada gaarka ah ee dhextaalla Hargaysa iyo Laascaanood, haddana waxaa is waydiin mudan ah, maxay saamilayda siyaasadda Soomaalidu ay uga aamuseen Khaatumo? Maxayse Dowlad Goboleedyadu hambalyada ugu diri waayeen SSC-Khaatumo? Shanqar la’aanta musharaxiinta madaxweyne Saamilayda siyaasadda ama kooxaha xilalka sare kasoo qabtay Jamhuuriyadda Soomaaliya ama danaynaya inay haatan qabtaan, inta badan waxaa olole siyaasi u ah midnimo iyo wadajir. Waxay hadalkooda ku bilaabaan qarannimo, hase ahaatee ka aamusidda aqoonsiga Khaatumo, wuxuu bannaanka keenay inaanu jirin mabda’ midnimo, dhammaantood ayaana ka dhuuntay hambalyada Khaatumo. Khaatumo in la aqoonsado waxaa diidan oo bannaanka u taagan Somaliland oo xildhibaannada labada gole ee baarlamaanka ku leh 57 xubnood. Khaatumo waxay labada aqal ku leedahay sideed xildhibaan iyo labo senator. Labada tiro xisaab ahaan waa ay kala badan yihiin, marka siyaasadda la joogana siyaasiga xil-doonka ahi wuxuu eegaa waxa badan. Khaatumo hadda waxay haystaa aqoonsi xukuumaddeed, waxayna u taagantahay sida ay qabto midnimada, waxayna gacanteeda ku haystaa 10 xildhibaan, waxaana muuqanaysa xaalkii lagu sifeeyay libaax nin ganay iyo nin galladay og. Si kale haddii loo dhigo, arrinta doorashadu waa farac, midnimada dalkuna waa asal iyo qaddiyad qaran. Haddaba, waxyaabaha is waydiinta mudan ayaa ah, siyaasiga Soomaaliga ah ma faraca ayuu ka doorbidayaa asalka? Kii ay tahayba, jawaabta murashaxiinta ee amuuska ah ayaa sheegaysa, waana inaysan siyaasiyiinta Soomaalidu aysan Khaatumo ugu aamusin ujeed guud oo ay ka midaysan yihiin ee waa in waxa ay ku waayi karaan ka badan yahay waxa ay ku heli karaan, marka la joogo siyaasadda iyo codaynta sanaadiiqda doorashada. Saddex Ra’iisul Wasaare oo hore—Dr. Cabdiwali Maxamed Cali Gaas, Cumar Cabdirashiid C. Sharmarke, Cabdi Faarax Shirdoon (Saacid)—iyo Madaxweyne ku xigeenka Galmudug Cali Daahir Ciid ayaa noqday kuwa keliya ee hambalyo furan u dirtay Khaatumo, waa si ka duwan dhammaan ragga safkooda ah iyo siyaasiyiinta kusoo xigta ee aan soo qaban labada xil ee sare. Dhanka kale, Shariif Sheekh Axmed, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, Xasan Cali Khayre, Shariif Xasan Sheekh Aadan iyo Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa ka wada aamusay waxyaabaha usoo kordhay reer Khaatumo. Maxay dowlad goboleedyadu uga aamuseen? Aamuska Dowlad Goboleedyadu waa mid la fahmi karo, waana mid ku dhisan saamiga guud ee ku tartanka beelaha Soomaaliyeed ee hannaanka xukunka dalka. Hirshabeelle iyo Galmudug waxay doonayaan inay hambalyada ku beddeshaan sidii wax uga goyn lahaayeen maqaamka Gobolka Benaadir. Jubaland iyo Puntland oo la filayey inay si wayn usoo dhaweeyaan Khaatumo, aamuskooda waxaa lagu fasiray inay tahay inay libta u diidayaan Ra’iisul Wasaare Xamza oo ku saami qeybsiga ah. Hase ahaatee, ma noqon doonto marmarsiiyo si fudud looga liqi karo Laascaanood. Puntland oo aan weli si cad uga tanaasulin in dhulka SSC-Khaatumo ka tirsan yahay ayaa dad badani qabaan inay Jubaland uga indha-daboolatay hambalyada Khaatumo. Inkasta oo Madaxweynaha Jubaland, Axmed Maxamed Islaam, uu mar ku dooday inuu Shirkii Madasha uga baxay Khaatumo darteed, haddana maqnaanta hambalyadiisa ayaa ka dhigan inay siyaasad ka ahayd. Isha: SomaliStream
-
Hargeysa (Caasimada Online) – Somaliland ayaa ku eedeysay Dowladda Federaalka Soomaaliya inay ku lug lahayd dagaalkii Khamiistii dhex maray ciidamadeeda iyo maamulka SSC-Khaatumo ee ka dhacay deegaanka Dhuumadare ee gobolka Sanaag. Bayaan ay Jimcihii soo saartay Wasaaradda Gaashaandhigga Somaliland ayay ku sheegtay in Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre, oo dhawaan booqday magaalada Laascaanood, uu door ku lahaa abaabulka rabshadaha, iyadoo lagu eedeeyay inuu doonayay inuu xasilooni darro ka abuuro Somaliland. “Ficilladan waxay halis weyn ku yihiin xasilloonida gobolka, waxayna baal marsan yihiin mabaa’diida madax-bannaanida iyo wada noolaanshaha nabadeed,” ayaa lagu yiri bayaanka. “Inkasta oo Somaliland ay weligeed ahayd tiir nabadeed iyo iskaashi ku dhisan Geeska Afrika, hurinta colaadda waxay carqaladeynaysaa dadaallada socda ee xasilloonida gobolka lagu sugayo.” Wasaaraddu waxay mar kale xaqiijisay in Somaliland ay ka go’an tahay difaaca waxa ay ugu yeerto midnimada dhulkeeda, iyadoo ugu baaqday beesha caalamka inay si degdeg ah uga hortagto xasaradaha sii kordhaya. Dhankiisa, maamulka SSC-Khaatumo ayaa Khamiistii fiidkii soo saaray bayaan uu ku eedeeyay ciidanka Somaliland inay weerar ku qaadeen dad reer guuraa ah oo ku sugan gobolka. Maamulka ayaa mar kale ku celiyay in uu ka go’an yahay difaaca dadkiisa iyo dhulkiisa. Dagaalka ayaa imaanaya iyadoo ay sare u kacday xiisadda la xiriirta gacan ku haynta gobollada Sool, Sanaag iyo Cayn (SSC) – kuwaas oo ay SSC-Khaatumo sheegato inay maamusho, balse ay Somaliland iyo Puntland labaduba sheegtaan. Colaaddan ayaa dib u qaraxday kaddib booqashadii taariikhiga ahayd ee uu Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre dhawaan ku tegay Laascaanood, caasimadda maamulka ku-meel-gaarka ah ee SSC-Khaatumo, halkaas oo uu ballanqaaday taageero iyo hirgelinta mashaariic horumarineed. Dagaalka labada dhinac ayaa si xawli ah u kordhay tan iyo horraantii 2023, kaddib kacdoon shacabka ah oo ka dhacay Laascaanood, kaasoo sababay in Somaliland ay ciidamadeeda kala baxdo magaalada.
-
Ciidamada dowlad goboleedka Puntland ayaa saacadihii la soo dhaafay guluf oo ay qaadeen kula wareegey taliskii u danbeeyey ee Kooxda Daacish ku lahayd buuraha Calmiskaad, kaasoo oo ku yaalla Togga Miiraale. War kooban oo lagu baahiyey warbaahinta ciimada qalabka sida ayaa lagu sheegay in ciidanku uu la wareegey goobihii ugu muhiimsanaa oo ah dhul aan wado lahayn oo ciidamadu lugaynayeen boqolaal KM oo buuro iyo togag ah. Howlgalka hilaac ee ciidanka Puntland ay ka wadaan buuraha Calmiskaad ee Gobolka Bari ayaa socda muddo dhawr bilood ah, waxayna ciidamadu gacanta ku dhigeen dhul baaxad leh, ayadoo diley boqolaal dagaalame oo ka tirsanaa kooxdaas. Source: goobjoog.com
-
Marka hore Waxan Hambalyenaya Dhaman Geesiyada Ciidanka Qaran, iyo Ciidanka Madaniga. Waxan si gaar u hambalyenaya Ciidanka Sanaag Guush Ilaahay siiyey shalay. Waxaa la yidhi dadko kala Nasiib iyo Burji waangason. Abdiraxman Ahmed Ali (AUN) Waxu Hoganka SNM qabtay iyado xalaad Xun jirta, Haddan Ilaahay Waxu Abdiraxman ku guuleeyey 9 bilood iyo 17 cisho Guda hod Hadda inti Darooshada MW, ka sambaysay oo ah Sadex bilood, waxu Cadawo in soo weereray lix jiir: Lixdii jirba Ilaahay guushi ayu ina siyey Alxamdulilah. Maxaa yeelay waynu isku calool fayumadnay 1- Dacaawalay u ujeeded ONF aheed in ay Hawd iyo Reseve area inaga so saaraan 2. Qorilugod 3. Shan Geed 4. Buqdharkayn 5. Ceerigabo 6. kii shalay oo 16 maxbuus U ka mid Yahay Garad Abdillahi Saleeban walaalki Shacbiga SL Waxan u ku baqaya in waxa Yar ee aynu ku kale argti duwanahay la ilaaba. Somali way ino hiishsay, waa in Aynu Dawlad iyo shacbiba gacamaha is Qabsana. Ilaahayow na ga badbaadi Xaasidiintan Qaran News
-
Dimishiq (Caasimada Online) – Wasaaradda Difaaca ee Maraykanka ayaa Jimcihii sheegtay in Maraykanku uu ku dhowaad kala barayo tirada ciidamada uu ku leeyahay Suuriya, taasoo ka dhigan inay hoos uga dhacayaan 1,000 askari bilooyinka soo socda. Maraykanka ayaa muddo sanado ah ciidan ku lahaa gudaha Suuriya, isagoo qeyb ka ahaa dadaallada caalamiga ah ee lagula dagaallamayo kooxda Daacish, oo ka dhalatay fowdada dagaalka sokeeye ee dalkaas, kuna fidisay dhul ballaaran oo ku yaalla Suuriya iyo Ciraaq in ka badan toban sano ka hor. In kasta oo kooxda xagjirka ah ee Daacish ay guul-darrooyin waaweyn kala kulantay labada dal, haddana weli waxay khatar ku yihiin gobolka. “Maanta, wasiirka difaacu wuxuu faray in la mideeyo ciidamada Maraykanka ee Suuriya… laguna ururiyo meelo gaar ah,” ayuu yiri afhayeenka Pentagon-ka Sean Parnell, isagoo aan sheegin meelaha lagu wareejin doono. “Tallaabadan si qorsheysan oo xaalad-ku-xiran loo qaaday waxay hoos u dhigi doontaa tirada ciidamada Maraykanka ee Suuriya ilaa ka yar 1,000 askari bilaha soo socda,” ayuu yiri. “Inta hawshan mideynta ay socoto… Taliska Dhexe ee Maraykanka (CENTCOM) wuxuu sii wadi doonaa duqeymaha lagu bartilmaameedsanayo waxa ka haray kooxda Daacish ee Suuriya,” ayuu Parnell sii raaciyay. Madaxweynaha Maraykanka Donald Trump ayaa muddo dheer shaki ka muujinayay joogitaanka Maraykanka ee Suuriya, isagoo amar ku bixiyay in ciidamada laga saaro muddadii uu xilka hayay, inkasta oo ugu dambeyn uu ciidamo dalkaas ku reebay. Markii Islaamiyiinta ah ay weerar degdeg ah kusoo qaadeen bishii December ee sanadkii hore — taasoo keentay in la rido madaxweynihii Suuriya Bashaar al-Asad — Trump wuxuu sheegay in Maraykanku uusan faragelin doonin. “Suuriya waa qalalaase, mana aha saaxiibkeen, WAA INAAN MARAYKANKU AAN WAX SHAQO AH KU YEELAN. TANI MA AHAN DAGAAALKEENA,” ayuu Trump ku qoray baraha bulshada, isagoo markaas ahaa madaxweyne la doortay. Sanado dagaal lagula jiray Daacish Weerarkii ay kooxda Daacish billowday 2014-kii ayaa ku kallifay Maraykanka inuu hoggaamiyo olole cirka ah oo taageero siinaya ciidamada dhulka ee maxalliga ah — gaar ahaan xoogagga SDF ee ay hoggaamiyaan Kurdi-da iyo ciidamada dowladda Ciraaq. Maraykanku wuxuu sidoo kale diray kumannaan askari oo tababar iyo taageero siiya ciidamada deegaanka, waxaana mararka qaar ciidamadiisu si toos ah ula dagaallameen kooxda. Sanado dagaal dhiig badan ku daatay kaddib, ra’iisul wasaaraha Ciraaq ayaa ku dhawaaqay guul kama dambeys ah oo ka dhan ah Daacish bishii Diseembar 2017, halka SDF ay ku dhawaaqday burburka “khilaafadii” kooxda bishii Maarso 2019, markaasoo ay la wareegeen saldhiggeedii ugu dambeeyay ee Suuriya. Hase ahaatee, kooxdu weli waxay dagaalyahanno ku leedahay baadiyaha Suuriya iyo Ciraaq, iyadoo ciidamada Maraykanku ay muddo dheer fulinayeen weerarro iyo howlgallo si looga hortago in kooxda dib usoo xoogeyso. Maraykanku wuxuu kordhiyay weerarada uu ku qaado Daacish gudaha Suuriya kaddib markii la riday madaxweyne Asad, inkasta oo dhawaan diiradda la saaray weerarro lagu beegsanayo fallaagada Xuutiyiinta ee Yemen, kuwaasoo tan iyo dhammaadkii 2023 weerarayay maraakiibta caalamiga ah. Ciidamada Maraykanka ee ku sugan Ciraaq iyo Suuriya ayaa si joogto ah loogu bartilmaameedsaday weerarro ay qaadeen kooxo xiriir la leh Iran, kaddib markii uu qarxay dagaalka Gaza bishii Oktoobar 2023, hase yeeshee Maraykanku wuxuu si xooggan ugu jawaabay duqeymo ka dhan ah bartilmaameedyo xiriir la leh Tehran, taasoo keentay in weeraradu yaraadaan. Sanado badan, Maraykanku wuxuu sheegayay inuu ku leeyahay 900 askari gudaha Suuriya, iyada oo qeyb ka ah la dagaalanka Daacish. Balse Pentagon-ku wuxuu bishii December 2024 shaaciyay in tirada ciidamada Maraykanka ee Suuriya ay labalaabantay horaantii sanadka, una korodhay illaa 2,000 askari. Inkasta oo Maraykanku hoos u dhigayo tirada ciidamada Suuriya, Ciraaq ayaa Iyana dalbatay in la soo afjaro joogitaanka isbahaysiga Maraykanka ee dalkiisa, halkaasoo Washington ay sheegtay inay ku leedahay 2,500 askari. Maraykanka iyo Ciraaq waxay shaaciyeen in howlgalkii milatari ee isbahaysiga uu si rasmi ah uga dhammaanayo dhulka dowladda dhexe ee Ciraaq dhammaadka 2025, halka gobolka Kurdistaan ee is-maamulku uu ku egyahay bisha Sebtembar ee 2026.