-
Content Count
212,276 -
Joined
-
Last visited
-
Days Won
13
Content Type
Profiles
Forums
Calendar
Everything posted by Deeq A.
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Fowziya Yuusuf Xaaji Aadan, oo horay usoo noqotay wasiirkii arrimaha dibada Soomaaliya, ayaa markii ugu horeysay ka dhawaajisay hadal aysan siyaasiyiin iyo mas’uuliyiin badan ku dhiiran, kaasoo ku saabsan dowladda federaalka iyo Somaliland. Fowziya Yusuf, oo deegaan doorashadeed tahay Gobollada Waqooyi, ayaa shaacisay in mas’uuliyiinta maamulka Somaliland aysan xaqiiqda ka hadlin marka ay ka hadlayaan Soomaaliya iyo Somaliland, iyadoo ifisay in mas’uuliyiinta Somaliland ay marin habaabiyaan shacabka oo xaqiiqda aysan ka hadlin marka soo hadal qaadayaan Soomaaliya, iyadoo kafishtay in xiriir wada shaqeyn ay ka dhaxeyso wasaaraddaha Somaliia iyo Somaliland oo ay iska war qabaan. Waxay tusaale usoo qaadatay xildhibaanada labo wasaaradood oo kala ah wasaaradda caafimaadka iyo waxbarashada oo warbixintooda ku keydsan yihiin hal computer, tusaale ahaana waxay shacabka la wadaagtay wasaaradda caafimaadka Somalia oo marka ay ka hadleyso arrimaha Coronavirus ee Somaliland in warbixintaasi ay soo dirto wasaradda caafimaadka Somaliland. “Dadka runta haloo sheego, Wasaaradda waxbarashada iyo wasaaradda caafimaadka wey isku xiran yihiin waa hal computer waxa ka dhaxeeya, COVID19 laga qeylinaayo ee la leeyahay maxaa Muqdisho noo hadal haysaa, waan ogahay wasaaradda caafimaadkaan tegay Somaliland ayaa soo siisa warbixinta, intaas ayaa maanta naga dhimatay iyo intaasaa ka helnay viruska waxkasta ayaa ka dhaxeeya hadey ahaan laheyd amaanka, maxaa wax loo qarinayaa runta ha laga hadlo, waa taas passporka Soomaaliga Hargeysa lagu sameeynaayo,” ayey tiri Fowziya Yusuf Aadan. Xildhibaan Fowziya ayaa ka codsatay in runta la sheego si horay loogu socdo maadaama labada dhinac ay iska war hayaan wax badana ay wadaagaan. Fowsiyo Xaaji Aadan ayaa sidoo kale gujisay in kala bar ardayda Somaliland ay Muqdisho u yimaadaan helida shahaadooyinka Somalia, dokumentiyada kale, cid walbana oo Hargeysa dibada ugu safreysana ay ku duulaan passport Soomaaliga, taasoo bey tiri in aysan jiri karin sabab diidaysa is-dhexgalka labada dhinac. Mar ay ka hadleysay mooshinkii lagu ansixiyay metelaada gobolka Banadir 13 subnood ku yeesheen aqalka sare ayey sheegtay in xildhibaanada waqooyi in 100% ay ku mideysnaayeen codeyntii maqaamka Banaadir, sababtoo ah, bey tiri “waxay eegayeen in caddaalad la helo, gobol 3 million ku nool sababta maqaam ugu yeelan weyday waa caddaalad daro, kuwa. Xildhibaanada ayaa waxay kaloo ka hadashay dhibaatada isu socod la’aanta iyadoo sheegtay in qof Hargeysa ku dhashay in fasax looga qaado inuu booqdo qoyskiisa aysan habooneyn, iyadoo soo dhoweysay in qodobka wadahadalkii Jabuuti lagu soo qaaday isdhexgalka ay ku talisay in la adkeeyo oo dadku is-dhex-galaan. Ugu danbeyntii Xildhibaan Fowsiya ayaa sheegtay in wax talo ah aysan ku laheyn wada hadalkii Jabuuti ka dhacay, balse madaxweyne Farmaajo uu la wadaagay iin guulweyn ay laga gaaray wada-hadala Somalia iyo Somaliland, waxayna sheegtay in Madaxweyne Farmaajo uu u sheegay xildhibaanada gobolada Waqooyi in uu u sheegay in lagu heshiiyay midnimo iyo in lasoo afjaro wada hadalada, wallow madaxweynaha Somaliland uu taasi dafiray.
-
Safiirka Soomaaliya ee QM Abuukar Daahir Cusmaan (Abuukar Baalle), ayaa noqonaya madaxweyne ku-xigeenka golaha guud ee QM ee kalfadhigga 75-aad ee 2020/21, waana markii ugu horreysay muddo 33 sano ah oo Soomaaliya ay xilkan qabato. Soomaaliya ayaa saddex goor oo horey noqotay madaxweyne ku-xigeenka golaha guud ee QM, kuwaasi oo kala ahaa 1963-1964 oo uu noqday Xasan N. Cilmi, 1979-1980 oo ay kala noqdeen Cabdirisaaq Xaaji Xuseen iyo Axmed M. Aadan Qaybe, iyo 1986-87 oo uu noqdo Abdullahi D. Osman. Qaran News
-
Dimishiq (Caasimada Online) – Askari u dhashay Suuriya oo muuqaalo xiriir ah soo dhigay baraha bulshadda, isaga oo ku dhawaaqaya una sheeganaya Jacaylka uu u qabo gabadha 16 jirka ah ee Madaxweynaha Suuriya Bashar al-Assad, uuna doonayo inuu guursado, ayaa la sheegay in ay Sabtigii xabsiga dhigeen ciidamada Dowladda. Askariga oo magaciisa lagu sheegay Yazan Soltani, ayaa bilaabay in uu muuqaaladiisa baraha bulshadda soo dhigo todobaadkii lasoo dhaafay, isagoo jacaylkiisa u jeedinaya gabadha keliya ee uu dhalay Bashar al-Assad, taas oo lagu magacaabo Zein Assad. “Waan ku jecelahay, xaqiiqdii waan ku jecelahay,” ayuu Soltani ku yiri, muuqaalkaan. “Waan kugu waalanahay. Anigaa ku leh anigana adigaa i leh. Teyda ahaaw,” ayuu ku yiri muuqaal kale ee dhaliyey hadal heynta ugu weyn Suuriya ka jirta. “Teyda ayaad ahaan doonaa weligaa, ilaa waqtigu ka dhamaado, kaama hari doono, waxay ahaataba,” ayuu yiri. Inkastoo dadka qaar ku taageerayeen jacaylkiisa, kuwo badan ayaa uga digayay in uu yareysto khatarta qoyska madaxweyne Assad. Intii uu socday dagaalka sokeeye ee Suuriya ee tobanka sano jirsaday, waxaa xabsiyada lagu waayay tobanaan kun oo mucaaradka Bishaar al-Assad ahaa. “Waxaan kuula hadlayaa sida walaalkaa oo ku waaninaya,” ayuu yiri qof u dhashay Siiriya oo Internet-ka wax ku qora. “Waxaa jiray kuwo kaa horeeyay oo baraha bulshadda kasoo muuqday iyagoo codsiyo sameeyay, siimana aanan arkin. Aragtideyda, waxaad aad ugu dhowdahay khadka cas.” Sabtigii qof sheegtay in uu walaalkiis yahay ayaa Page-ka Soltani kusoo qoray in la xiray lana garaacay Yazan Soltani. Qoraal kale oo Page lagu soo daabacay ayaa kadibna looga codsaday Madaxweynaha Mareykanka in uu shirqool ku dilo Bashar Al-Assad, si “halyeyga Yazad” loo soo daayo.
-
Dowladda Soomaaliya, ayaa gudbisay codsi ku aaddan xubinnimada Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobey. Kulan Hambalyo ah oo dhexmaray Madaxweyne Farmaajo, Wasiirka arimaha dibadadda Soomaaliya Am Cawad Danjire Abuuka Baalle, ayaa lagu wadaagay Qorshe Soomaaliya ay ku dooneyso kamid Noqoshada Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay. “Danjire Abuukar Baalle ayaa Madaxweyne Farmaajo la wadaagay warbixin ku saabsan dadaalka Ergeda Soomaaliya ee Qaramada Midoobey ay ku doonayaan hirgelinta qorshaha iyo hiigsiga Dowladda Federaalka Soomaaliya ee sanadka 2023-ka kaas oo ah in Soomaaliya ay ku guuleysto xubinnimada Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobey oo haatan codsigiisa la gudbiyey ” ayaa lagu yiri Qoraal Ka soo baxay Madaxtooyadda Soomaaliya. Golaha Ammanka ee Qaramada Midoobay ayaa Ka kooban 15 xubnood kuwaasi oo Shan mid ah ay yihiin joogto Sida Mareykanka,Ruushka,Ingiriiska,Faransiiska iyo Shiinaha, Halka Tobbanka kale aysan joogto ahayn iyagoo Muddo xileedkooda uu ku egyahay 2 sanno. The post Soomaaliya oo gudbisay codsi ku aaddan Xubinimada Golaha Ammaanka Qaramada Midoobay appeared first on Puntland Post.
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha guddiga wadajirka ah ee dhameystirka xeerarka sharciga doorashooyinka Xildhibaan Ibraahim Isaaq Yaroow ayaa markii ugu horeysay ka hadlay cabasho ka soo yeertay beelaha qaar, taas oo ah in kuraastoodii goalaha shacabka deegaan doorashadooda loo wareejiyey gobol ama degmo aysan degin. Xildhibaan Ibraahim Isaaq ayaa sheegay in arrintaas aysan ku dhicin ku talagal, balse ay tahay khalad ka dhacay daabacaadda xeerka asteynta kuraasta golaha shacabka, haatana ay diyaar u yihiin inay saxaan. Sidoo kale waxa uu xusay in sidii loo sixi lahaa khaladaadka jira ay la kaashan doonaan guddoonka golaha shacabka, isla markaana ay qaadan doonaan talooyinka ay soo jeediyaan xildhibaanada aragtida ka dhiibanaya xeerka asteynta kuraasta golaha shacabka. “Wixii khalad ah oo ku jira xeerkan badanaa waxay ka dhaceen daabacaada, hadii aad aragteen kuraasta qaar oo lambarka iyo meesha aysan is laheyn, waan saxeynaa, anaga oo guddoonka la kaashaneyna, soo jeedinta xildhibaanadana waan qadaneynaa wixii naga anfaca, marka waxaan codsaneynaa in xeerkan” ayuu yiri guddoomiyaha guddiga wadajirka ah ee labada Aqal Ibraahim Isaaq Yarow. Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya Maxamed Mursal Sheekh Cabdiraxmaan oo maanta ka hadlay doodii xeerka astaynta kuraasta Golaha Shacabka oo hor yaalla golaha ayaa sheegay in kuraasta loo wareejiyey gobollada aysan deganeyn beeshii laheyd ay khatar ugu jiraan inay lumaan. Guddoomiyaha guddiga wadajirka ah ee dhameystirka xeerarka sharciga doorashooyinka Xildhibaan Ibraahim Isaaq Yaroow ayaa xildhibaanada golaha shacabka uga mahad celiyay sida ay u ansixiyeen seddaxdii xeer ee kan ka horeysay, kuwaas oo dhamaantood ku jira sharciga doorashooyinka, guddigana loo xilsaaray inay soo diyaariyaan. Guddigan ayaa loo xilsaaray in uu soo diyaariyo afar xeer oo kala ah, xeerka metelaadda gobolka Banaadir, xeerka qoondada haweenka, xeerka asteynta kuraasta gobollada waqooyi oo ay kalfadhigan bilowga ah ku ansixiyeen xildhibaanada golaha shacabka iyo xeerkan haatan hor yaalla ee asteynta kuraasta golaha shacabka, kaas oo doodiisu ay ka furantahay fadhiga golaha shacabka. Waxuuna codsaday Ibraahim Isaaq in la ansixiyo xeerkan inta aan la gaarin bisha July oo fooda nagu soo heysa. Hoos ka Daawo
-
Warbixin: Ayaxa iyo Dhibaatada uu ku hayo Degaanka Somaliland Suxufi Mustafe Maxamed Nuur (Dheereeye) Waxa Deegaannada Soomaalida laga soo sheegayaa Ayax ku habsaday, kaas oo dhibaatooyin waaweyn u gaystay dhulkii wax-soo-saarka iyo Xoolo-daaqeenka isugu jiray. Ayaxan ayaa isugu jira Ayax Koronkoro ah iyo mid waaweyn oo qaan-gaadhay, iyadoo uu Ayaxani sannadahii u dambeeyay ku soo badanayay meelo ka mid ah Bariga Afrika. Haddaba, sida laga sheegayo qaar ka mid ah hay’adaha gargaarka ayaa ku tilmaamay kii ugu xumaa ee gobolka ku habsada muddo ka badan lixdameeyo sanno. Ayaxan doolka ah ayaa dhibaatooyin baaxad leh u gaystay dhul-beereed aad u ballaadhan oo ku kala yaala wadammada Somaliland, Ethiopia iyo Soomaaliya. Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan Cuntada iyo Beeraha ee FAO, ayaa waxay sheegeen in Ayaxani uu halis ku yahay wixii dadku ay cuni lahaayeen, waana weerarkii ugu xumaa in ka badan qarni badhkii. Deegaannada Somaliland waxaa qayb weyn ka qaatay in uu Ayaxaasi degel-fadhi ku noqdo Roobab duufaano wata oo ka da’ay dhinaca xeebaha iyo dhulka hoose ee gubanka loo yaqaano taariikhdu markii ay ahayd May 2018, waana xiliyadii ay dhacday duufaantii Sagar. Xiliyadaas aan sheegnay, waxuu Ayaxani ukuntiisa dhigtay dhulka jilicsan ee xeebaha iyo meelo kale oo ka tirsan deegaannada ay Soomaalidu degto. Gobollada Awdal iyo Selel oo aan safar shaqo ku soo maray, ayaa waxaan la kulmay deegaano uu fadhiyo iyo meelo uu ka duulay oo dooggii iyo baadkii ba uu murxiyay, deegaannadaasi waxuu ka dhigtay xarumo uu ku dhalo oo ku aasto Ugaxanta, isla markaana uu kaga duulo dalalka Somaliland la jaarka ah. Ayaxan koronkorada iyo ka qaangaadhka ah, ayaa waxuu maraa marxalado ilaa Lix marxaladood ah oo kala halis badan marka la eegayo dhinaca dhibka uu geysto ayaxu guud ahaan, marxaladaha koowaad iyo labaad ayaa ah marxaladda uu dillaaco, waana marka uu muuqaalkiisu u eegyahay Jinnaca inta badan waxaanu yeeshaa midab madaw ah. marxaladaha saddexaad ama afraad ayaa waxuu isku beddelaa midab huruud ama Jaale ah, waana xiliga uu saqaafo ee uu socod iyo daaqis ku dhameeyo, Nabaadka xiliga afraad ilaa shannaad waxuu yeeshaa midab Casuus ah, waana xiliga uu qaan-gaadhka noqonayo, ugu dambayntii waxuu u xuubsiibtaa midab Huruud iyo Caddaan isugu jira, waana marka uu labka iyo dheddigiisu isku tagaan, waana xiliyada uu u diyaar garoobo in uu dabada dhulka galiyo oo Ugaxantiisa kaga tago halkaasi, waxaanay ku dillaacdaa dhibica ugu horeeya ee Roobka. Xiligan qaangaadhku waa marka uu iskaga gudbo qaaradaha ee uu dhibaatada ba’an u geysto Dalagyada iyo deegaannada uu ku habsado. Dadyowga deegaannada Awdal iyo Selel ayaa iiga waramay siyaabaha kala duwan ee uu u saameeyay deegaanadaasi. Cabdi Cumar Magan oo aan ku arkay degaanka u dhexeeya Burcada Tuur-goble iyo Osoli, ayaa ii sheegay in ayaxani soo noqnoqonayay sannadahan dambe, mararka qaarkoodna la waayayo. Cali Cawaale Riyaale, waxuu ku sugnaa Burcada TUUR-goble, wuxuunna ku waramayaa in uu Ayaxani arladii ka dhigay nabaad-guur horseedi kara Abaaro ka dillaaca deegaankooda. Ibraahim Xasan Abodiid oo aan ku waraystay tuulada Garaaca ee Degmada Lughaya, waxuu ii caddeeyay in xoolahoodii Fursheeyeen (diideen) dhulkii uu Ayaxu ku habsaday ee ay awel daaqi jireen, waxaanay ku diideen digadii ama saxaradii uu kaga tegay daaqeenka. Cilmi Ibraahim oo Tuurta Feedha-Cade oo tuulada Laanta Morohda ah u dhaw ayaa sheegay in Ayaxu dhibaato weyn ka geystay deegaankooda oo ahaa kuwa ugu hodansan xagga baadka. Sammire Maydal Tukaale, waxaan kula kulmay agagaarka Ceel-Gaal, kaasoo ii sheegay in Ayaxaasi uu geed sare iyo mid hoosaba diirtay, is la markaana uu carrabka mariyay cawsaskii iyo agabkii guryahu (Aqal Soomaligu) ka samaysnaayeen, waxaanu intaasi ku daray in uu ugaxantiisii ku aasay inta u dhaxaysa Ceel-Gaal iyo Caasha-Cado. Xukuumadda Madaxweyne Muuse BIixi Cabdi iyo Wasaaraddiisa Horumarinta Beeraha, ayaa dedaalo ka gashay sidii dhinaca la dagaalanka Ayaxa horumar looga gaadhi lahaa, waxaanay sahamin iyo buufin ka fuliyeen qaybo ka mid ah gobollada Somaliland, la dagaalanka Ayaxan waxaa ka qayb qaadanaya laba diyaaradood oo kuwa qummaatiga u kaca (Helicopters) ah iyo lix gaadhi oo casri ah. Ayaxan ayaa ku faafay guud ahaan Gobollada dalka sida uu ii sheegay Maxamed Cumar Faarax oo ah hawlwadeennada la dagaalanka Ayaxa ee Wasaaradda Beeraha oo la socday diyaaraddan lagu buufinayo Ayaxa oo maanta oo Jimce ah 26 Juun 2020 aan wax ka waydiiyay, ayaa ii sheegay in Ayaxu uu marayo marxaladdii shannaad, kaas oo qaangaadhimadii u sii xuub siibanaya xiligan oo uu isku diyaariyo in ay kulmaan dheddiga iyo labka, taas oo keenaysa in ay ukunta ku aasaan guud ahaan Gobollada dalka oo dhan, iyadoo ay arrintaasina sahlayso in aanu ka guurin degaannada dalka sannadahan dambe ee soo socda. Aamina Yuusuf Faarax (Amina Shuwaal) waa hooyo ka mid ah dadka geela dhaqda ee caanahooda magaalada Hargaysa u iib keena, ayaa mar ay telefoonka iigu waramaysay iyadoo joogta deegaanka Toon ee Koonfurta Hargeysa, waxay ii sheegtay in beerahii geelu daaqayay uu ku habsaday Ayax koronkoro ah oo aad u tiro badan, dhib weyna u gaystay calafkii xoolahu ku noolaayeen, taasoo ku keeni karta dhibaato la xidhiidha dhinaca dhaqaalaha iyo calafka xoolaha. Halkan ka daawo warbixintan oo muqaal ah iyo xog badana xambaarsan Virus-free. www.avast.com Qaran News
-
PRESS RELEASE Coronavirus – Ethiopia: COVID-19 reported cases in Ethiopia – 29th June 2020 ADDIS ABABA, Ethiopia, June 29, 2020/ — New cases: 157 Active cases: 3311 Severe cases: 35 New recovered: 298 Total recovered: 2430 New deaths: 5 Total deaths: 103 Total cases: 5846 Distributed by APO Group on behalf of Ministry of Health, Ethiopia. View multimedia content SOURCE Ministry of Health, Ethiopia Qaran News
-
Beesha Caalamka ayaa qoraal ay kasoo saartay doorashooyinka Soomaaliya uga hortimid go’aanada baarlamanka Soomalaiya, waxayna soo jeedisay in go’aanada la xiriira doorashooyinka dalka ay noqdaan [...] The post JOINT PRESS STATEMENT : – Beesha Caalamka ayaa qoraal ay soo saartay kaga soo horjeedsatay Go’aanda Barlamaanka Somaalida, kuna baaqday in heshiis laga gaaro arimaha doorashooyinka. appeared first on . Source
-
Hogaamiyaha Xisbiga Wadajir Mudane Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame ayaa sheegay in 13 Kursi ee Muqdisho loogu daray looga dan leeyahay iska horkeenka iyo isku qataarida Shacbiga [...] The post Cabdiraxmaan Cabdishakuur : – 13 Kursi ee Muqdisho waxaa loogu talo galay iska horkeenka iyo isku qataarida Shacbiga Somaaliyeed appeared first on . Source
-
Hambalyo Iyo Taageero Ku Socota Aqoonyahan Yaasiin Cumar Yare Oo U Sharaxan Golaha Wakiilada Gobolka Maroodi-jeex Waxan Halkan Hambalyo mug iyo miisaan culus uga dirayaa Musharax Aqoonyahan Yaasiin Cumar Cabdi (Yaasiin Cumar Yare) oo u sharaxan Golaha Wakiilada Gobolka M-jeex. Aqoon-yahayn Yaasiin Cumar Yare oo kamida Aqoonyahanka dalka dibadiisa ku nool isla markaasina sanadihii ugu danbeeyey ku noolaa caasimada Hargeysa, ayaa waxa uu kamid yahay, dhalinyarada fara ku-tiriska ah ee Alle hibada u siiyey karaamada iyo sharafta hogaamiyenimada ah ee loo dhasho, isagoo isla markaana kamida hantida gaarka ah ee Gobolka Maroodi-jeex ka sugaayo inay hiil uga noqdaan heeryada maamul-xumo iyo musuq-maasuqa bariinsaday ee uu baday Golaha Wakiilada mudada dheer sharci-darada iskaga fadhiyey Kuraasida Golaha Wakiilada Somaliland. Musharax Aqoonyahan Yaasiin Cumar Cabdi (Yaasiin Cumar Yare ayaa bulshadu aad ugu diiraadeen markii uu soo gaadhay warka sheegaya inuu u taaganyey doorasha soo socota ee Golaha Wakiilada Gobolka M-jeex . Aqoonyahan Yaasiin Cumar Cabdi oo kasoo-jeeda qoys balaadhan oo guud ahaan ummadda Soomaaliyeed magic iyo maamuus kuleh, gaar ahaan bulshada reer Somaliland-na ka caan ah oo ay kasoo-jeedaan halyeeyo badan oo uu kamid yahay musharaxani, kuwaasi caan baxay wakhti iyo dadaal badan oo ay galiyeen horumarinta arimaha bulshada ee dhinacyada Fanka, Suugaanta, Samafalka iyo guud ahaanba horumarinta Arimaha Bulshada, ayaa waxa bulshadu ka filan kartaa inuu kaalin muhiima ka ciyaari-doono xubinimadiisa Golaha Wakiilada hadii Alle qaaro oo uu ku guulaysto doorashada. Guntii iyo gabagabadii waxan maqaalkaygan kusoo af-meerayaa Musharax Aqoonyahan Yaasiin Cumar Yare, Baahi weyn bay bulshada gobolka M-jeex u qabaan inuu kusoo biiro hogaankooda maamul ee Golaha Wakiilada Gobolka, waanu ku guulaysanayaa insha alaah hankiisaas iyo himiladiisaas Siyaasadeed ee uu isu soo taagay. Allaa Mahadleh Cismaan Kaahin Dubad Hargeysa/Somaliland Qaran News
-
QARANNIMADII LAGU HUNGOOBAY QEYBTII KOOWAAD Wuxu yidhi AHUN Maxamed Xashi Dhamac “Gaariye Cabdalloow qasiidadu jir in aanay curinayn caku ma ila garateen QARANNIMADII LAGU HUNGOOBAY: 26 JUUN/1 JUULAY 1960 – QEYBTII KOOWAAD: Maanta oo Bisha Juun tahay 26, ayaa ku beegan sannad guuradii lixdanaad ee ka soo wareegtay dhalashadii dowlad Soomaaliyeed oo madaxbanaan tii u horeysey. Waa maalin inaga mudan xussid gaar ah, tii oo laga shidaal qaadanayo himiladii iyo rajadii laga qabay in ay rumoowdow in meel la isugu keeno qowmiyadda Soomaaliyeed ee Geeska Afrika ku dhaqan. Shan maalmood ka dibna Bishii Juulay 1, 1960 waxa xoroobay gobolkii labaad ee Soomaliyeed oo waxa so korodhay dowlad labaad. Waxa kale oo dhacday in laga hawl galo midayntii labada mataanood. Hadaba aniga oo raadraacayn seddexdii maqanaana meesha ay ku dambeeyeen, ayaa halkan waxan akhiristeyaasha mareegaha ummadda afka Soomaaliga ku hadasha ugu soo gudbinayaa qormo laba qeybood ah oo si kooban hoosta uga xariiqaya dhacdooyin la xidhiidha qaabkii loo maamulay midayntii labada dal iyo halka ay sartu ka qudhuntay ee wax iska waafiqiwaayeen. Kowda bisha Juulay, 1960 waxay ku astaysantahay bilowgii dhammaadka rajadii wixii lagu magacaabi jirey Soomaaliweyn sabatuna waxay tahay meeshaba waxa ka baxay wax ay intii maqnayd ku soo hirato. Dowladii Somaliland ee Muqdisho u baqooshay waxay la kulantay waaqicii dhabta ahaa ee koonfur ka jirey, runtiina waxay isugu biyo shubatay in laba qabiil ku hirdayameen awood qeybsiga siyaasadeed oo qarka u saarnaa in dagaal dhexmaro. Haddaan Somaliland madasha tegin tan manta koonfur ka aloosan mid ka xun ayaa ka dhici lahayd. Waxaynu xusuusannahay suugaantii hal abuuradu ka tiriyeen raadcadii shanta gobol ee Soomaalidu degto, waxa ka mid ahaa “Shantoo is wehesaday wanaagsanadaa; calan in ay wadaagaanee wacnaydaa;” “Hawdoow haybso calankaaga;” “Jabuutaai ka soo hoyo horrorkiyo waraabaha.” Iyo in kaloo badan oon halkan lagu soo koobi Karin. Weedhaasi waxay ka mid ahaayen qiiradii raadgoobkii midaynta qowmiyadda Soomaaliyeed eek u dhaqan Geeska Afrika. Sagaal iyo afartan sannadood ka dib waxa xusid muddan in aynu is weydiino halka ay wax ka qaloocdeen iyo arrimaha miyaa la la ilduufay? Ma badheedh iyo ula kac ayey ahaayeen? Ma aqoondaro iyo waayo aragnimo la’aan ayaa jirtey? Ma xamaasaddii iyo qiiradii ayaa barkuma taal noqday? DAGAALKII LABAAD IYO DEEGAANADII SOOMAALIDA: Sannadkii 1936 ciidamadii faashiishtada talyaaniga ayaa duulimaad ku qabsaday boqortooyadii Itoobiya. Bishii August 1940 ciidamadii talyaaniga ayaa weerar seddex geesood ah [Seylac, Hargeysa, iyo Oodweyne] ku qabsaday Somaliland. Bishii April, 1941 ayaa ciidamadii Boqortooyada Ingriisku rogaalcelis dib ugu qabsadeen dhammaan deegaamadii Soomaalidu ku dhaqnayd. 1944 dowladdii Talyaaniga ayaa Xulufadii kaga adkaatay dagaalkii labaad ee Dunida. Isla sannadkii 1944 waxa Shirweyne isugu yimid goobta la yidhaa Hara Digeed dhammaan madax dhaqmeedyadii deegaanada Soomaalida si ay uga arrinsadaan dhibaatooyinkii Soomaalida saameynayey oo laga war helay.Madax dhaqmeedyadii shirweynaha ka qeybgalay waxa ka mid ahaa: Suldaan Cabdiraxman Suldaan Diiriye, Suldaan Cabdillaahi Suldaan Diiriye, Suldaan Biixi “Fooley” iyo qaar kaloo aan halkan magacyadooda lagu soo koobi Karin. Suldaan Cabdillaahi Suldaan Diiriye ayaa madashii Shirkii ka jeediyey khudbad dheer waxana ka mid ahaa hadaladii Suldaan Cabdillaahi: “…Ninka diirka cad ee la isku xujeynayo adduunyadaa inoo garqaadi oo ina kala furdaamin; Waxase aan berri ka maalin xal loo heli doonin ninkaa aynu isku midabka nahay ee inagu soo siqaya..” Waxa dhacday in Xayle Silaase adduun xooggan[ E$50,000.00] ku bixiyey si aan shirka go’aamo la taaban karaa haba yaraate uga soo bixin. Gebogebadii shirka waxa lagu gunnaanaday ciyaar Soomaali hal qabsigeedu ahaa: “Asafoow askari ma I qoreysaa!! Halkay ku dambeysey cid is weydiineysaa maanta ma jirto. Sannadkii 1946 Wasiirkii mustacmaraadka Ingriiska oo la odhan jirey Mr. Bevin ayaa barlamaanka Ingriiska u soo jeediyey in Qowmiyadda Soomaaliyeed oo reer guuraa u badnayd in dal mideeya la isugu geeyo. Qaramada Midoobay waxa xiligaa ka socotay dood ku saabsan sida loo maamulayo dalalkii Talyaanigu gumeysan jirey. Hindisayaashii lagu midayn lahaa Soomaalida waxba kama suurtoobin sababo la xidhiidha Afartii quwadood ee adduunka ugu xooga badnaa oo aragtidoodu midaynta Soomaalida ku kala duwanayd, iyo Soomaali konfuureed oon xiligaa u dhego nugleyn midaynta Soomaalida. Maantana waxa midnimo Soomaaliyeed ku xuurtoomay kuwii shalay kala irdheysiiyey. Walaweyn waxa ay manta ku hadaaqayaan shalay hidin lahaayeen. HALGANKII GOBANIMADOONKA: Dhammaadkii dagaalkii labaad ee dunida waxa dalalkii la gumaysan jiray ka bilaabmay dhaqdhaqaaqyo gobanimo doon ah. Halgankaasi wuxuu si laxaad leh u saameeyey gaar ahaan qaaradda Afrika gebi ahaanteed. Qowmiyadda Soomaaliyeed oo shan meelood u kala qoqobnayd iyana gobanimo doonku deegaanadeeda wuu ka curtay. 1936kii Magaalada Jigjiga waxa laga aasaasay urur siyaasadeedkii S.Y.L. oo markii dambe ku xoogaystay koonfurta Somaaliya. Waxa kaloo magalada Baydhaba laga furay xisbigii la odhan jiray HDMF. Somaliland waxa ka hana qaaday xisbiyadii SNL, NUF, iyo USP. Sannadkii 1955 Boqortooyada Ingriiska ayaa go’aansatay in Somaliland madax bannaani buuxda helidoonto. Shantii sannadood ee gobanimada ka horeysey waxa Somaliland laga hirgeliyey doorashooyin dowladda hoose[ lug atoori= Local Authority] iyo mid lagu magacaabi jirey “Majlis At-Tahriici” [Legislative Assembly] ama Gole Sharci dejineed. Bishii 29dii February 1960 waxa Somaliland ka qabsoomay doorashadii Golaha Sharci dejinta Somaliland, seddex iyo sodonkii mudane ee golahana waxay seddexdii xisbi Qaran u kala heleen sedan soo socoto: 1- SNL wuxu ku guuleysatay 20 Mudane 2- USP wuxu ku guuleysatay 12 Mudane 3- NUF waxay ku guuleysatay 1 Mudane Bishii February 1960 waxa magaalada Hargeysa yimid wefti seddex xubnood ka kooban oo Muqdusho ka soo kicitimay oo uu hoggaaminayey nin garyaqaan ah oo la odhan jirey Mohamed Sheikh Gabyow. Weftigu wuxu u yimid si loo qoro heshiiska Midowga labada dal- Soomaaliya iyo Somaliland. Duruufo la xidhiidha dareenkii siyaasadeed ee xiligaa aloosnaa awgeed, hawshii weftigu u socday waxba kama suurto gelin; hase ahaatee waxay jirey in la diyaariyey qaabkii awoodaha dowladnimo loo qeybsan lahaa oo ay muquunisay caadifaddii “ Midnimo shuruud la’aan ah!” Maxayse ku dambaysay? 16-24kii April 1960 waxay labadii Gole Sharci dejineed ee Somaliland iyo Somalia mabda’ ahaan isugu waafaqeen in labada dal midoobaan bisha Juulay 1960. Bishii May 2dii-12dii 1960 waxa magaalada London ku qabsoomay Shirweynihii Distoorka Somaliland. Bishii Juun 23dii 1960kii waxay Boqortooyada Ingriisku ku dhawaaqday in Somaliland madaxbannaani buuxda qaadandoonto 26ka bisha Juun 1960. QARANIMADII MAJARAHABOWDAY: 26kii Juun 1960 Somaliland waxay noqotay gobolkii ugu horreeyey ee gobanimo heley. Isla maalinta 26ka Juun waxay dowladdii Somaliland iyo Midowga Boqortooyadii Ingriiska iyo Waqooyiga Ireland heshiiso laba geesood ah oo ay ka mid ahaayeen: 1. Tixraac Heshiiska dhexmaray Dowladda Soomaliland iyo Midowga Boqortooyada Ingriiska iyo Waqooyiga Ireland ee la xidhiidha Ciidanka Somaliland[Somaliland Scouts]” 2. Tixraac Heshiiska dhexmaray Dowladda Somaliland iyo Midowga Boqortooyada Ingriiska iyo Waqooyiga Ireland eek u saabsana deeqda dhaqaale. 3. Tixraac Heshiiska dhexmary Dowladda Somaliland iyo Midowga Boqortooyada Ingriiska iyo Waqooyiga Ireland eek u saabsana Shaqaalaha xukuumadda. Dhammaan heshiisyadan laba geesoodka ah oo magaalada Hargeysa lagu kala saxeexday 26kii Juun 1960 waxay waafaqsanyihiin xeerarka caalamiga ah ee u dejisan heshiisyada noocaas ah. Dowladda Boqortooada Ingriiska waxa heshiiska u saxeexay: T. E. BROMLEY; Dowladdii Somaliland waxa heshiiska u saxeexay: MAXAMED XAAJI IBRAAHIM CIGAAL AXMED XAAJI DUCAALE CALI GARAAD JAAMAC XAAJI IBRAAHIM NUUR. Sida heshiisyada ku cad magac Jamhuuriyad Soomaaliyeed wax laguma kala saxeexan; xuduudihii Soomaliland iyo Soomaaliyana may suulin; welina sidoodii ay u jiraan; ninkii diidanoow maqal ama dab hindhis. Soomaali koonfureed waxa qiri la’dahay in laba dal oon waxba wadaagin la ahaa, waxana ka dhaadhacsan yar iyo weynba in Soomaalinimada koonfur marti looga yahay. Dadka weli ku miyir doorsoonsan midnimo Soomaaaliyeed oo taariikhda si badheedh ah uga been abuura ayaa ku andacooda in Somaliland ay la kowsatay waxa lagu magacaabo “Jamhuuriyadii Soomaaliya”. Muran kama jiro in 26kii Juun 1960 qaran la yidhaa Somaliland adduunweynaha ku soo biiray, in ka badan 35 dal oo ay ka mid yihiin Mareykanka, Ingriiska, Ruushka, Fransiiska, Shiinaha, Ghana, Masar, iyo Kuuba. 27kii Bishii Juun 1960 Golihii Sharci dejinta dowladda Somaliland wuxu cod aqlabiyad ah ku meel mariyey “Xeerka Midowga dalka Somaliland iyo dalka Somalia- Xeerka Lambar 1, Juun 27, 1960.” 27kii Bishii Juun 1960 xukuumadii Somaliland oo Calankii, qaranimadii, Xeerkii Midowga iyo Distoorkii Somaliland sida ayaa Muqdusho diyaarad ugu ambabaxa. Bari ka maalin waxa la maqalidoona reer koonfureed sheegaya in Allah ha u naxariiste Aaden Cabdille Cismaan diyaarad Somali Airlines lahayd uu weftiga u soo diray!! Dhammaad Qeybtii Koowaad QARANNIMADII LAGU HUNGOOBAY: QEYBTII 2 Lixdan sannadood ka dib maalintii koonfur Soomaaliya ka xoroday gumeysigii, ayaa maanta bulshadaasi weli raadgoobaysaa oo hadba ciddii hoggaan u noqotaa ku hadaaqayaan midnimo Soomaaliyeed. Midnimada loo hanqaltaagayaa waa tii goof xamar ku yaal ku dhacday 1dii Juulay, 1960. Cidda aan weli quusanna wakhtiga ayaa si fiican u qancindoona, Soomaaliyana waxa la gudboon in ay la yimaadaan farsamadii ay kaga gudbi lahaayeen dhibaatada dalkooda ka aloosan iskana illaawaan wax loo gu yeedho “Midnimo Soomaaliyeed” oo dib loo yagleelo. Waxa haboon in wixii aan berri ka maalin laga fursan doonin in hor laga yeelo. Qasab, juju ub, iyo sundulayn midna lagu helimaayo in mar dambe Somaliland iyo Somalia qarannimo wadaagaan. Sababtuna waxay tahay mar haddii lagu hungo obay rajadii laga qabay SHANTOO ISWEHESHADAY, waar kala quusataye Soomaali koonfureed qoomamo la’aaday. Maalinta aad u dabaaldegeysaan sannad guuradeedii sagaal iyo afartanaad midhihii laga dheefsaday waxay noqdeen in maanta ummaddii Soomaaliyeed ee lixdankii isu soo hilowday kala dhaqaaqdo oo dib la isugu soo dabaali mkariwaayo. Intaa markaan halkaa ku dhaafo, bal dib an u eegno maalintii 1da Juulay, 1960, iyo qaskii iyo majarhalowgii madashii labada dal ku midoobi lahaayeen hadheeyey iyo sidii wax loo maamulay. ISDHEXYAACII 1da JUULAY 1960 Laba dal oo ka xoroobay laba maamul gumeysi oo dhaqanka iyo xeerarko odu kala duwanyihiin midayntooda si loo maareeeyaa aad ayey u adagtah ay haddii aan marka hore laga baaraan degin iswaafajinta distoorada iyo shuruucda ka farcanta, midaynta maamulka guud, dhaqaalaha, caddaala da, waxbarashada, Ganacsiga, Bangiyada iyo Lacagaha, iwm. Taasina waxay u baahnayd in mudo dheer looga hawl galo ka hor intaan xiligii gobanimada la gaadhin. Hadaba iyadoon wax daraasad cilmiyeysan ah la samayn ayaa wakhti kooban gudihii la damcay in wax loogu yeedho “Jamh uuriyad Soomaaaliyeed” la dhoob dhoobo. Halka sartu ka qudhuntay waxay ahayd khaladaad farabadan oo dhacay maalinataa bisha Juulaay 1dii 1960 ayaa markale khaladaad kuwii hore ka sii daran la doonay in wixii khaldamay dib loogu saxo. MUGDIGII 1da JUULAY, 1960 Madmadowga ku gadaaman dhacdooyinka taariikhiga ee la jaanqaaday dhalashadii “Jamhuuriyadda Soomaaliya” iyo sidii sharciyaddiisa loo meel mariyey waxa lafa guridoona garyaqaanada ku xeesha dheer arrimahaas. Sida ku cad dhammaadka distoorkii koonfur Soomaaliya, waxa jirey shan qodob oo dheeraad ah kuna tilmaamnaa Qodobo ku Meel Gaadh iyo Qaar kama Dambeys ah [Transitional and Final Provisions]. Qodobka koowaad [Fulinta Awoodo Ku Meel Gaadh ah], Faqraddiisa 2, ayaa dhignaa sidan soo socota: “Ka dib marka la saxeexo heshiiska Midowga Somaliland iyo Somalia ayaa Golaha Wakiilada qaranku si deg deg ah udoorandoona Madaxweyne ku-meel-gaadh ah si waafaqsan Distoorka Soomaaliya qodobkiisa 70, faqraddiisa 2; Madaxweynahaas oo xilka heyndoona ka hor inta la soo dooranayo Madaxweynihii u horeeyey ee dalka, amaba la dooranayo Madaxweyne ku-meel-gaadh ah oo kale sida uu qeexayo qodobka IV, faqradiisa1 ee qodobada ku meel gaadhka iyo kama dambeysta ah.” Haddii la is waafajin lahaa labadii distoor iyo labadii xeer midow ee labada dal, meesha waxa ka dhalan lahaa qaran waara oo ‘Seddexdii Maqnaana’ ku soo hirtaan. Himiladaasina waxay u dhicisoowday oo caqabad ku noqday loolankii adkaa ee siyaasiyiintii koonfureed ugu jireen awood qaybsiga. F.G: Ereyada Dowladdda Soomaaliya ee ku Meel Gaadh iyo Dowladda Fede raalka Soomaaliya ee ku Meel Gaadh ah, ee ilaa hadda ay Soomaali koonfureed ku dheggantahay waxay salka ku haysaa Qodobadaa ku meel gaadhka iyo kama dambeysta ah ee distoorkoodii 1960; welina waxay raadgooboyaan Dib-U-Midayntii labada dal! Bal akhristo eeg lifaaq Distoorkii la mustafeeyey ee December 31, 1963. Hadaba iyadoo sidaasi jirtey, markaynu sooyaalka taariikhda dib u raadra acno, qodobkaa isaga ah siduu u dhignaa ma loogu dhaqmay? Jawaabta oo koobani waa MAYA, sabtuna waxay tahay: Iyadoon la isla meel dhigin hashiisyadii labada wadan ku midoobi lahaayeen, ayaa 1dii Juulay, 1960, labadii Gole Sharci dejineed Md. Adan Abdille Cismaan, uu doorteen Madaxweyne ku Meel Gaadh ah. Waxa xussid mudan in dhammaan wax yaabaha la isla ogolaaday ee la damacsanaa in labada dal lagu mideeyo waxay u qornaayeen qaabka: 1. Heshiisyo mabda’iyan la isugu raacasanyahay; “Agreements in principle”; 2. Heshiisyo laba geesood ah; “Bilateral Agreements.” Kolayba waxa hubaal ah in aan Heshiis Mabda’iyan ah iyo Heshiis laba geesood ihi isku awood ahayn marka laga eego dhinaca sharciyadda. Iyadoo sidaasi jirto bal an is weydiino Sua’aalahany: Ma jiraan heshiisyo kama dambeys ah oo labada dal isku raaceen? Noocey ahaayeen? Xilima ayey dhaqan galeen? Ayaa labada dal wakiil uga ahaa goobtii heshiisyada lagu saxeexay?Jawaabta oo kooban waxa weeye: Wax heshiisyo ah oo la isla meel dhigay haba yaraate ma jiraan oo waafaqsan sida uu qeexayo xeerka Caalamiga ah ee Heshiisyada laba Geesoodka ah. Halka muruga iyo ismaandhaafku ka jiraa waa sharciyadda lagu meel mariyey israacii labada dal sidaan hore u soo sheegay oo waafiqiweydey xeerarka caalamiga ah, fasiraadda waxaynu u daafi garyaqaanada arrimahaas aqoonta u leh. Habeenimadii ay Soomaali konfureed u diyaargaroobaysey xoriyadeedii, ayaa waxa soo shaac baxay xeer labada dal ku midoobaan oo si weyn u khilaafsan kii Somaliland ayey soo bandhigeen. Marka xaal halkaa marayo, ayaa Golihi xukuumadda Somaliland wuxu go’aansaday bishi Juun 30ii 1960: 1. In aan la saxeexin “Xeerka Midowga SOMALILAND IYO SOMALIA.’’ 2. In xeerka midowga mabda’ ahaan la ogolaado, aanse la saxeexin; 3. In labada dowladood [Somaliland iyo Somalia] diyaariyaan xeer Labada dal ku midoobaan; 4. IN Xeerka midowga labada dal la hor geeyo labada Gole sharci dejineed si kama dambeysna loo Ansixiyo. Sida la wada ogsoonyahay madax bannaanida koonfur Soomaaliya waxay horey ugu mudeysnayd 2 Bisha Decembar, 1960. Hada si ay ula midowdo Somaliland ayaa Ururka Qaramada Midoobay soo dedejiyey madax bannaanidii koonfurta lloguna cayimay Bishii Juulay 1dii, 1960. Sidaa ayey koonfur Soomaaliyana ku noqotay gobolkii labaad ee gumeysiga ka xoroobay in kastoo qaar ka mid ah qaryaaqaanada ku xeesha dheer qawaaniinta adduunku ay tibaaxayaan in Koonfur Soomaaliya aanay madaxbaanni iskeed u helin haba yaraate ee ay ka dhextoostay “Jamhuuriyaddii Soomaaliya. DHACDOOYINKII 1da JUULAY, 1960 Halkaa markay marayso ayaa subaxnimadii Juulay 1dii,1960 labadii Gole Sharci Dejineed mabda’ ahaan isugu raaceen dhalashadii JAMHUURIYADDA SOOMAALIYA, isla fadhigaa laftiisa ayaa MD. Aaden Cabdille Cismaan Dacar loogu doortay madaxweyne ku-meel gaadh ah. Isla maalintii 1 Juulay, 1960 ayuu Aaden Cabdille Cismaan wareegto madaxweyne ku meel mariyey “Xeerka Midowga Somaliland iyo Somalia-Wareegtada Tirsigeedu aha: 1 ee 1da Juulay 1960.” Su’aal: wareegtadaa madaxweynuhu iyo distoorkii koonfur Soomaaliya ma is daboolayaan? Dhalashada Jamhuuriyadda Soomaaliyeed ee isla wareegtadu ka dhawaajisay iyo distoorka la dhaqan geliyey ma iswaafaqsanyihiin? Intaba jawaabtoodu waa MAYA. Distoorkii koonfur Soomaaliya ee 1 Juulay 1960, qodobkiisa 63, faqradda seddexaad ayaa u dhignayd: “Haddii aan xeerarka wareegtoyinka ah muddo shan maalmood gudohood ah loogu bedelin xeer, waxa lumidoodoona ku dhaqankooda laga soo bilaabo maalintii la shaaciyey.” Wareegtadan oon distoorkii koonfurta laftarkiisa waafaqsanayn iskeed ayey isu burisey maxaa yeele shan maalmood gudohood Golihi Sharci dejinta laguma hor geyn si xeernimadeeda loo ansixiyo. Sida taariikhda ku xussan mudadii u dhexaysay 1960-1965 dalkii la isku odhan jirey Jamhuuriyadda Soomaaliya waxa lagu maamuli jirey Wareegto madaxweyne[Presidential Decree], Wareegto Sharci dejineed [Legislative-Decree], Xeer Barlamaan[ Laws], Wareegto Wasiir [Ministrial-Decree] iwm. Sida la wada ogsoonyahay todoba bilood kadib markii xornimada la gaadhay ayaa la dareemay mugdigii iyo madmadowgii ku gadaanaa midowgii labada dal. Bishii Jan. 18, 1961 aya mar labaad GOLIHI Sharci dejinta la horkeentay xeer labada dal ku midoobaan oo cusub ka dib marka afti loogu codeeyo; bishii Jan. 31, 1961 wakiiladii labada dal aya xeerkii ansixiyey. Tixraac xeerka tirsigiisu yaha lambar 5 ee 31 January 1961, laguna daabacay Wargeyskii Rasmiga ah, tirsigiisa Lambar 2, 1961. Daqan galka xeerkani wuxu ka soo bilaabmayaa Juulay 1dii, 1960? Haddaan meesha jahawareer hadhayn, maxaa sabab u ah in sharciyaddii midowga [Waa haddiba ay jirteye] mar labaad la baadi goobo? SHARCIYADDII MIDOWGA Bal dib aynu u yara raadraacno qoraalo iyo cilmi baadhis ay sameeyeen garyaqaaano iyo aqoonyahano ay ka mid yihiin Dr. Xaaji N.A. Nuur Muxamed, John Drysedale, Rajagopal and Carroll, iyo Yuujiin Qudraan, Garyaqaano ka tirsan Wasaaradda Arrimaha Dibeda ee Koonfur Afrika, Weftigii xqiiqo raadinta ahaa ee Midow Afrika iyo qaar kaleba waxa ay tilmaamayaan in aanay jirin qqab sharciyeysan oo Somaliland iyo Somaaliya ku midoobeen. Ugu horeyn aynu eegno sida uu qoray garyaaqaanka la yidhaa Yuujiin Qudraann bal laba qodob aynu ka soo qaadano xeerkii midowga ee Cusbaa: Qodobka sagaalaad faqradihiisa 1 iyo 2 ee xeerka midowga ee cusub ayaa u dhignaa: 1. Qodobada xeerarka Soomaaliya amaba Somaliland, oo uu ka mid yahay Distoorka Somaliland, oo ka hor imanayaa distoorka Jamhuuriyadda Soomaaliya, dhammaantood waa la laalay; 2. Qodobada xeerka midowga Soomaaliya iyo Somaliland iyana dhammaantood waa la laalay, marka laga reebo qodobka 11, faqaraddiisa 4. Qodobka sideedaad ee Xeerka Midowga cusub ayaa tibaaxaya: “Sharciyadii lagaga dhaqmi jirey Somaliland iyo Somalia xiligii la aasaasay Midowga sidoodii ayey u shaqeyndoonaan iyaga oo waafaqsan qodobada Distoorka, Xeerka, iyo Xeerarka mustaqbalka.”- Tixraac wareegtada Madaxweynaha lambarkeedu yahay 19, kuna taariikhaysan Oktoobar 11, 1960, laguna daabacay Warkeyska Rasmiga ah lifaaqyadiisa 1-4, 1960. Distoorka Somaliland ee la laalay wuxu qeexayaa qab dhismeed dowladeed oo u kala qaybsanaa: Fulin, Sharci Dejin, iyo Garsoor. Sida aynu ogsoonahay garsoorka waxa hoos imanaya dhammaan Xeerarka iyo shuruucda dalka u taal. Sual: Haddii Distoorkii iyo Xeerkii midowga ee Somaliland lahayd gebi ahaan noqdeen qaar lid ku ah Distoorkii Soomaali koonfureed samaystay oo loo dhaqan geliyey in uu noqdo distoorkii Jamhuuriyadda Soomaaliyeed, sidee ayey labada dal ku midoobeen? Dalkan Distoorkiisii iyo Xeerkiisii Midowgaba la deedifeeyey sow ma noqonayo dal xaqiisii jiritaan, qaranimo, iyo taariikheedba la tirtiray oo ku dhex milmay mataantii dhigiisa ahayd ee madaxbannaanaata Bishi Juulay 1, 1960? AFTIDII DISTOORKA: 20kii JUUN 1961 Iskusoo wada xooriyo, iyada oo laga duulayo xeerkii Bishii January 31st, 1961 ee tirsigiisu ahaa lambar 5, ayaa dalkii la isku odhan jirey Jamhuuriyadda Soomaaliyeed waxa laga hirgeliyey afti guud oo ka koobnayd laba qaybood oo is xambaar ahaa: Distoor/Xeer Midow xalaaleeya israacii labada dal. Aftida waxa loo mudeeyey in ay dhacdo 20th June, 1961, waxay ahayd isxambaar ka kooban Distoor/Xeer Midow. Waa halka la yidhaa Hal xaaraan ihi, nirig xalaal ah ma dhasho. Xisbigii SNL oo xiligaa uu hoggaaminayey Allah ha u naxariitee Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal wuxu u ololeeye in aan loo codeyn aftida Distoorka, waanu ku guuleystey oo aqlabiyadda dadka reer Somaliland intii codeysey waxay ku codeeyeen MAYA, in badan oo bushlada ka mid ihina mabay codeyn. Xukuumaddii dhinaca koonfureed ka rarnayd marnaba may tixgelin xaqiiqada jirtey. Bishii September, 1961 ayaa natiijadii aftida xeer lagu dhaqan geliyey oo Wargeyskii Rasmiga ahaa lagu daabacay, waxan qalinka ku duugay Md. Aden Cabdille Cismaan iyo Cabdirashiid Cali Sharmarke oo ahaa madaxweynihii iyo Raiisul-wasaarihii xiliga. Markaa ma wax la meel mariyey natiijo labadii dalba aqlabiyad ugu codeeyeen, mise waxay ahayd mid dhinaca koonfureed ka raran? Oodobka Afraad, faqraddiisa 1, ee Qodobadii Ku Meel Gaadhka iyo Kama Dambeysta ahaa aynu hore usoo sheegnay wuxu ka hadlayaa Natiijada, waxanu u qorna sidan soo socota: ” Haddii natiijada Aftidu ka hortimaado daqan galka distoorkan, Golaha Sharci Dejinta ayaa shan iyo toban maalmood ka dib marka ay Maxkamadda Sare ku dhawaaqdo natiijooyinka, ayaa doorandoona madaxweyne cusub oo ku meel gaadh ah, kii horena aanu xilka sii heyndoonin; Golaha Sharci Dejinta ayaa ka hawl gelidoona daqangelinta distoor cusub oo afti loo qaado lix bilood ka dib magacaabidda madaxweynaha ku meel gaadhka ah ee cusub.” Meelmarinta natiijo aftiyeed oon waafaqsanayn xeerarka Caalamiga ayaa noqonaysaa waxba kama jiraan. Waa marka u horeyse eh tiro koob rasmi ah laguma hawl gelin; goobjoogayaal Caalami ihi markhaati kamay ahayn; natijada qaabka loo turjumayo heshiis laguma ahayn. Waxaan marnaba isqabanayn laba dal ayaa midowgoodii qiil loo raadinaya iyo waxa ay dowladdii xiligaa talada haysay la shir timid. Iyadoo sidaasi xaqiiqadii jirtay tahay, bal an eegno xeeldheerayaasha haya keydka taariikhda iyo siyaasadda Soomaaliyada ee la kowsatay Aftidii la qaada 20 Juun 1961, iyaguna waxay isxambaarka aragti ahaan uga yidhaahdeen: “Waabaa beryey bilicsan; waxa mar qudha daaha loo rogay taariikhdii gumeysiga iyo wixii ka horeeyeyba. Qaarada Afrika waxa ku soo kordhay dal cusub oo la magic baxay: JAMHUURIYADDA SOOMAALIYA, midaysnaandoona tan iyo inta suurta laga affuufayo, sida ku qeexan Xeerka Dib-U-Midowga Qodobkiisa ^&, faqraddiisa *#!!’’. Hawraarsan weeyaan haddan kontonkii sannadood ee u dambeeye wixii dhacay aan warkooda la wada heyn; nin ka been abuuriyo iyo mid sideeda u sheegaba ha joogtee, waxaan marnaba lagu murmeyn laba erey oo suugaanta afka Soomaaliga ku soo kordhay aftida dabadeed: “Walaweyn” iyo “Aaden Yabaal” oo tilmaamaya cod isdabamarin iyo sanaaduuqdii oo la cabbeeyey- “Vote Rigging and Ballot Stuffing.” Labadaa tuulow iyagana nasiib darrodaa taariikhiga ah aya ku habsate kow dheh. Waxa isla sannadkaa 1961 Wargeyskii Rasmiga aha lagu daabacay qodobadii “Xeerkii Midowga Somaliland iyo Somalia” ee xukuumaddii Somaliland koonfur ula tagtay!!! Bishii December 10th, 1961 ayaa Saraakiishii Ciidanka Somaliland (Somaliland Scout) oo uu hoggaaminayo Allah ha u naxariistee Xasan Cabdille Walanwal isku dayeen afgambi in ay qaranimadii Somaliland dib ugu soo ceshaan. Nasiib darro afgambigaasi wuu dicisoobay. Saraakiishaas waxa lagu soo oogay dacwad dil ah oo socotay Bishii December 10th, 1961 ila Bishii Abril, 1963; ka badbaade oo xeer tiirka qabadsiiya waa loowaayey iyadoo xeerarkii Jamhuuriyadda Soomaaliya ku midoobeen iyo distoorkeediiba waxba kama jiraan noqdeen. Wa taciyahaa udunun waaciya Axmed Cali Ibrahim Sabeyse Email: asabeyse@hotmail.com Qaran News
-
Soomaaliya ayaa muddo dheer kadib xil sare ka qabatay Golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay. Danjiraha dowladda Soomaaliya u fadhiya Qaramada Midoobay, Abuukar Daahir Cismaan (Abuukar Baalle) ayaa loo doortay Madaxweyne Ku xigeenka Golaha Qaramada Midoobay, gaar ahaan fadhi-xileedka 75-aad ee 2020/2021. Amb @AbukarOsman1 has been elected as the VP of the #UNGA 75th Session (2020/21) has proudly served in this capacity the following times: 1963-64: HE Dr. Hassan N. Elmi 1979-1980: HE Abdirizak H. Hussien/HE Ahmed M. Aden”Qaybe” 1986-87: HE Abdullahi S. Osman pic.twitter.com/jZ2nLng2ML — Embassy of Somalia-USA (@SomaliainUSA) June 29, 2020 Soomaaliya ayaa 33 sano kadib markii ugu horeysay dib u heshay kursigan oo ay markii saddexaad qabato. Horaantii bishan ayaa Volkan Bozkır oo u dhashay dalka Turkiga loo doortay Madaxweynaha Golaha Guud ee Qaramada Midoobay. PUNTLAND POST The post Soomaaliya oo xil sare ka qabatay Qaramada Midoobay appeared first on Puntland Post.
-
Muqdisho (Caasimada Online)-Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya Maxamed Mursal Sheekh Cabdiraxmaan oo maanta ka hadlay doodii xeerka astaynta kuraasta Golaha Shacabka oo hor yaalla golaha ayaa sheegay in kuraasta loo wareejiyey gobollada aysan deganeyn beeshii laheyd ay khatar ugu jiraan inay lumaan. Guddoomiyaha ayaa si gaar ah ula hadlay xildhibaanada sida ku tala galka ah gobol aysan beeshiisu degin ugu wareejinaya kursiga ay ku fadhiyaan, isagoo uga digay in gursigaas uu marka dambe lumi doono. “Kuraasta waxaa loogu tala galay in dhamaan shacabka Soomaaliyeed ay u tartamaan, adiga waxaa laga yaabaa in kursiga inta qaado aad geyso meel aysan deganeyn bulshada oo iska leh kursigaas, waxaana suurta gal ah maadaama aysan beeshii laheyd gobolkaas deganeyn adigana lagaa tira badan yahay kursiga lagaaga guuleysto” ayuu yiri Guddoomiye Mursal. Guddoomiyaha oo hadalkiisa sii watay ayaa yiri, “Adiga oo ku fekeraaya sanadkaas in aad soo laabato khatar ha gelin kursiga bulshada aad ku metesho oo xaq u leh inay u wada tartamaan.” Guddoomiyaha golaha shacabka Maxamed Mursal ayaa sheegay in ciladdaasi ay ku soo noqon doonto dadkii kursigaas iska lahaa, taasna ay u baahantahay in laga fekero inta aysan dhicin. Hadalka guddoomiyaha ayaa imaanaya iyadoo beelaha qaar ay durbaba bilaabeen cabasho ay ka qabaan xeerka asteynta kuraasta golaha shacabka oo haatan doodiisu ay ka furantahay fadhiga golaha shacabka, kaas oo kuraasta qaar lagu qoray gobollo aysan degin beesha iska leh. Hoos ka Daawo
-
Somalia was on Monday elected Vice-president of the 75th United Nations General Assembly for the period between 2020 and 2021. The post is like a deputy speaker of an ordinary parliament and will assist the President of UNGA in conducting sessions. Somalia served three times before. “Congratulations to the Somali government and people! Also, I would like to take this opportunity to congratulate the brotherly people and country of Turkey @volkan_bozkir and you have our full support UNGA75, we are looking forward to working with you,” said Amb Abukar Baalle. Congratulations pour in for the announcement of the top post for Somalia in the UN. View the full article
-
Puntland Parliament has called on the government to reject an invitation to attend a Mogadishu meeting between the Somalia Federal Government and the Federal Member States next month. During their Monday’s session, the regional lawmakers rejected NIEC’s report to delay elections as a ploy to extend the term of the federal government. Speaker Abdirashid Yusuf Jibril also opposed the inclusion of 13 new senators to represent Benadir as a bid that he believes will benefit one clan in the capital. The assembly said if Somalia goes with the electoral Commission’s advice, there is uncertainty on when the polls will be held and warned illegal term extension. View the full article
-
The United Nations office in Somalia has called on the country’s leaders to reach consensus on a way forward on holding a universal vote as early as March 2021. In a statement issued in Mogadishu on Sunday, the UN lauded the National Independent Electoral Commission (NIEC) chairperson Halima Yarey for presenting electoral options to realize direct voting for Somalis. “Now that NIEC chairperson has presented electoral options, the UN in Somalia urges broad consultation among Somali political leaders to reach consensus on a way forward,” said the UN. It said the planned three-day meeting of the national government and the Federal Member States which is slated for early July is a good next step for the leaders to agree on the electoral process. The UN statement comes after the poll body said on Saturday it will not be possible to hold elections this year due to technical and logistical issues including the security situation in the country. Halima Yarey, chairperson of NIEC said the poll body requires 13 more months to prepare a credible poll where Somalis will have an opportunity to take part in ‘one person, one vote’ election for the first time since 1969. “The commission needs to register citizens, register political parties and the candidates,” Yarey told parliament in Mogadishu. She said the earliest Somalia can go to the polls is March 2021 if Parliament approves the manual voter registration option which she said could take only nine months as opposed to biometric registration which is costly in terms of acquisition and training of staff. Somalia is preparing for universal suffrage elections, which will be the first of its kind after more than two decades since the outbreak of the civil war that followed the collapse of the government in 1992. However, the country’s opposition alliance (FNP) on Sunday said the electoral commission has lost public and political stakeholders’ trust and called for the entire commission to resign. FNP said they will not accept even a day of extension of the election date and blamed the NIEC, saying it’s blended with the leadership of the country. The electoral commission defended itself, saying it’s an impartial institution and urged all stakeholders to stand with the commission to make this historic election a reality. The NIEC chairperson vowed that the commission which was established in 2015 under the provisional constitution will continue to be guided by the constitution and all other legal frameworks. “We are an impartial institution and we will continue to stay on course. Our mission is to deliver a transparent and inclusive electoral process embedded with integrity,” Yarey said in a statement issued on Sunday. The envisaged election is considered crucial because it would entrench political inclusivity, which is part of Somalia’s roadmap to democracy. The electoral law envisages one-person-one-vote denying elders and select individuals the power to decide the country’s leadership as they have before. Analysts say the holding of the 2020 universal vote is considered critical for the sake of entrenching the federal system of governance, which is required to appease communities and regions claiming systematic exclusion and marginalization for decades. According to the UN, Somalia last held one-person, one-vote elections in March 1969 when the government was overthrown in a bloodless military coup. Parliamentary and presidential elections took place in late 2016 and early 2017 through a system of indirect suffrage. View the full article
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Kulan ay maanta isugu yimaadeen qaar kamid ah xildhibaanada iyo wasiirrada dowlad goboleedka Hir-shabeelle oo ka dhacay magaalada Muqdisho ayaa markii uu soo gaba-gaboobay waxa ay xubnahaasi la hadleen warbaahinta, iyaga oo si adag ugu jawaabay hadalkii kasoo yeeray baarlamaanka dowlad goboleedka Puntland. War-saxaafadeed ka kooban 13 qodob oo maanta kasoo baxay kulan ay yeesheen xildhibaanada baarlamaanka Puntland ayaa sharci darro ku tilmaamaya metelaada uu gobolka Banaadir ka helayo golaha Aqalka Sare ee baarlamaanka Soomaaliya, kaas oo Sabtidii lasoo dhaafay ay ansixiyeen xildhibaanada golaha shacabka Soomaaliya. Xildhibaanada maanta shirka jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ee ka tirsan baarlamaanka Hir-Shabeelle ayaa sheegay in hadalka kasoo yeeray baarlamaanka Puntland uu yahay mid aan xilligan loo baahneyn, isla markaana uu kala fogeynayo midnimada umadda Soomaaliyeed. “Puntland waxaan ka ogolaanay federaal oo ay noo keeneen, gobol wax halagu qeybsado iyagaa keenay waan ka aqbalnay, hal mar ma aanaa dhihin war laba gobol-baad heystaan, marka dooda walaaleheen waxaan u aragnaa inay tahay naceyb ay u qabaan gobolka Banaadir iyo dadka kasoo jeeda, waxaasna ka yeeli meyno Casirkii hadaad warantaana Cishihii ayaan warameynaa,” sidaas waxaa yiri mid kamid ah Xildhibaanada dowlad goboleedka Hir-Shabeelle. Xildhibaan kale ayaa yiri, “Hadii dowladdii madaxweyne Sheekh Shariif inka shaqeyn weysay, oo tii Xasan Sheekh inka shaqeyn weysay, hadana tan Farmaajo ay inka shaqeyn la’dahay Puntland-ney is xisaabiya inta aan la idin xisaabin, hadii madaxweyne aan garta ogoleyn inta iska soo hor mariseen gadaal ka marteen, oo umadda aadnaa ka qaban, idinkaa la idiin yaabaa.” Wasiirka amniga Hir-Shabeelle ahna Xildhibaan ka tirsan maamulkaas ayaa sheegay in hadalka ka soo yeeray baarlamaanka maamulka Puntland uu ahaa mid cadiifadeysan, oo Soomaali kala geyn kara. “Waxaan halkaan uga jawaabeynaa hadalkii xanafta lahaa ee kasoo yeeray baarlamaanka Puntland oo ahaa mid aad u cadiifadeysan oo kala geyn kara Soomaali, waxaan leenahay hadalkaas waxa uu abuuri doonaa in dib loogu noqdo dagaaladii sokeeye” ayuu yiri. Baarlamaanka Puntland ayaa maanta qoraalkii kasoo baxay waxay nuqullo ka mid ah ku sheegeen inay sharci darro yihiin 13-ka xubnood ee Aqalka Sare loogu daray gobolka Banaadir, waxayna iyaga oo ka careysan arrintaas xukuumadda madaxweyne Deni ka dalbadeen in aysan ka qeyb gelin shirka uu ku dhawaaqay madaxweynaha Soomaaliya Farmaajo, kaas oo lagu wado inuu Muwdisho ka dhaco inta u dhaxeysa 5-ta illaa 8-da bishan nasoo aadan ee July. Hoos ka Daawo
-
Abuukar Baalle oo ah safiirka Soomaaliya ee Qaramada Midoobey ayaa loo doortay inuu guddoomiye ku-xigeen ka noqdo kulanka 75-aad ee jimciyadda Qurumaha ka dhaxeysa. Mas’uuliyiinta Soomaalida ah ee horay usoo noqotay: 1963-64 H.E. Hassan N. Elmi 1979-1980 H.E. Abdirisak H. Hussen/H.E. Ahmed M. Adan”Qaybe” 1986-87 H.E. Abdullahi S. Osman Abuukar Baalle, haddii uu Guddoomiyaha maqan yahay ayuu qaban-doonaa: Waxaa uu guddoominayaa fadhiga. Fadhiyada isaga ayaa furaya oo hadana xiraya. Waxaa uu maamulayaa doodaha socda. Dadka ayuu hadalka u qeybinayaa. Waxaa uu xirayaa liiska inta hadleysa. Waxaa uu shaacinayaa waqtiga la hadli karo. Cod ayuu gelinayaa haddii codeyn jirto. Go’aannada soo baxa ayuu ku dhawaaqayaa. Inta jeer ee mas’uul dowlad matalo uu hadli karo ayuu xadidaa. Waxaa uu dib dhigi karaa kulanka ama xeri karaa Waxaa uu laali karaa kulanka ama joojin karaa. Source: goobjoog.com
-
Wasiirka Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Marwo Fowziya Abiikar Nuur ayaa warbixinta maalinlaha ah ee COVID19 ku sheegtay inay Feyruska Karoona ay ka bogsoodeen 23 qof oo cusub, taasi oo tirada guud ee dadka bogsooday ka dhigeysa ku dhawaad 910. Marwo Fowziya Abiikar Nuur ayaa sidoo kale caddeysay in la diiwaan geliyay 10 xaalado cusub oo COVID-19 ah, oo kala jooga Puntland 9 iyo Somaliland 1 qof, taas oo tirada guud ee xaaladaha dalka laga diiwaan geliyay ka dhigeysa 2,904. Bukaannada cusub 7 ka mid ah waa rag 3-na waa dumar, 24-kii saac ee ugu dambeeyay ma jirn bukaan u geeriyooday COVID19, waxaana tirada guud dadka u dhintay cudurka ay gaareysaa 90 qof. Wasiirka Caafimaadka iyo Daryeelka Bulshada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa bulshada ugu baaqday in lagu dadaalo kahor tagga cudurka si loo yareeyo saameynta uu bulshada ku yeelanayo. Goobjoog News Source: goobjoog.com
-
Soomaaliya ayaa loo doortay Madaxweyne ku-xigeenka Golaha loo dhanyahay ee Qaramada Midoobay muda xilleedka 75-aad ee 2020/201. Abuukar Cusmaan Baalle oo ah safiirka Soomaaliya ee Qaramada Midoobay ayaa xilkaas loo doortay sida lagu shaaciyay bogga rasmiga ah ee ay Safaaradda Soomaaliya ku leedahay dalka Mareykanka. Tallaabadan ayaa muujineysa doorka fir fircoon oo ay Soomaaliya ka gaartay arrimaha siyaasadda caalamiga ah iyo diblomaasiyadda. Horey waxaa xilkan Soomaaliya u soo qabtay 1963-64 Dr Xasan Nuur Cilmi 1979-1980 Cabdirisaaq Xaaji Xuseen/ Axmed M. Aadan “Qeybe” iyo 1986-87 Cabdullaahi S. Cismaan Goobjoog News Source: goobjoog.com