Deeq A.

Nomad
  • Content Count

    213,146
  • Joined

  • Last visited

  • Days Won

    13

Everything posted by Deeq A.

  1. Garowe (HOL) - Three Ethiopian men from the Oromo ethnic group, who were members of the ISIS militant group, surrendered to Puntland regional state security forces in the Al-Miskaat Mountains on Sunday, according to Puntland authorities. Source: Hiiraan Online
  2. Minister of Foreign Affairs Badr Abdelatty and his Turkish counterpart Hakan Fidan addressed Saturday efforts to restore the Gaza ceasefire agreement and ensure the implementation of its three phases. Source: Hiiraan Online
  3. VIDEO: Manchester United vs Man City 0-0: Premier League Source: Hiiraan Online
  4. Al-Shabaab militants fired multiple mortar rounds near Mogadishu's airport on Sunday morning, disrupting international flights to Somalia, a security official told AFP. Source: Hiiraan Online
  5. President Museveni and his Somali counterpart Hassan Sheikh Mohamud have urged the international community to support the Somali Security Development Plan and build the capacity of the Somali Security Forces to defend the country. Source: Hiiraan Online
  6. Mahadaay (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa sheegaya in maanta qarax xoogan iyo dil uu ka dhacay aagga degmada Mahadaay ee gobolkaasi, xilli ay halkaasi ka socdaan howlgallo ka dhan ah Al-Shabaab. Qaraxa oo ahaa miino ayaa waxaa lala beegsaday kolonyo ay wateen ciidamada Burundi ee qaybta ka ah howlgalka Midowga Afrika, xilli ay marayeen waddo dhex-marta deegaanka Buurane ee Shabeellaha Dhexe, sida ay innoo sheegeen goobjoogayaal. Wararka ayaa intaasi kusii daraya in qaraxa uu khasaare kasoo gaaray ciidamada Burundi, waxayna kadib fureen rasaas dhalisay khasaare kale oo gaaray shacab. Mid kamid ah dadka deegaanka oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in qaraxa uu haleelay mid kamid ah gaadiidka ay wateen ciidamada Burundi ee ka howlgalka gobolka Shabeelaha Dhexe, isaga oo xusay inuu burburay, sidoo kalena uu jiro khasaare kale. Waxaa kale oo uu xaqiijiyay in rasaasta ay fureen ciidamada uu ku dhintay nin shacab ah oo xoolo dhaqato ahaa, isla markaana kamid aha dadka deegaanka Buurane. “Adeerow meeshaan dhibaato ayaa ka dhacday qaraxaa dhacay, qoladaan waxaa lala beegsaday Burundi markii uu ku qarxayne nin maskiin ah oo Geeley ah ayay xabad la dhaceen, waana dhintay” ayuu yiri mid kamid ah dadka deegaanka. Goobjoogaha ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in mar kasta oo la qarxiyo ciidamada shisheeye ay badanaa rasaas furaan, taas oo ay waxyeelo kasoo gaarta rayidka. Dhanka kale, ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay taliska ciidanka Burundi oo ku aadan qaraxa ay ciidamadooda la beegsatay kooxda Al-Shabaab. Weerarkan qaraxa ah ayaa kusoo aadayo, xilli haatan Shabeellaha Dhexe ay ka socdaan howlgallo culus oo ka dhan ah maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab oo dhowaan uun soo galay deegaannadii horay loogala wareegay ee gobolkaasi oo ay dib u qabsadeen. Ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka ayaa haatan gobolka ka wada guluf culus oo ay uga hortagayaan culeyska ay Al-Shabaab soo saareen gobolka Shabeellaha Dhexe.
  7. The five Kenyan chiefs who were abducted by suspected Al-Shabaab militia in February while going for a security meeting to plan for President William Ruto's tour have been released. Source: Hiiraan Online
  8. Liverpool slumped to just their second Premier League defeat this season as Fulham clinched a shock 3-2 win over the runaway leaders, while Southampton were relegated in record-setting time after a 3-1 loss at Tottenham on Sunday. Source: Hiiraan Online
  9. Washington (Caasimada Online) – Ku-xigeenka Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Maraykanka, Christopher Landau, ayaa sheegay inuu eegayo suurtagalnimada in xiriir diblomaasiyadeed oo toos ah lala yeesho Somaliland. Landau ayaa xaqiijiyay arrintan isagoo qoraal soo dhigay barta X (oo hore loo oran jiray Twitter), waxaana qoraalkiisu jawaab u ahaa taageere Somaliland ah oo Maraykanka ugu baaqay inuu joojiyo maalgelinta Soomaaliya, kuna taageero Somaliland himilooyinkeeda istiraatiijiyadeed. “Aad ayaan ugu kuur galay xaaladdan,” ayuu ku yiri qoraalkiisa. Jawaabta Landau ee uu soo dhigay aroornimadii hore ee Sabtida ayaa ahayd markii ugu horreysay oo sarkaal sare oo Maraykan ahi si shaacsan u muujiyo in Washington dib-u-qiimeynayso mowqifkeedii muddo dheer ay ku diidday aqoonsiga Somaliland, oo madax-bannaanideeda ku dhawaaqday 1991 balse aan weli helin aqoonsi caalami ah. Somaliland, oo leh dawlad u gaar ah, lacag iyo ciidan madax-bannaan, ayaa hore u diidday inay xiriir la samayso Shiinaha, tallaabadaasoo soo jiidatay indhaha siyaasiyiinta reer Galbeedka ee doonaya inay ka hortagaan saameynta sii kordheysa ee Shiinaha iyo Iiraan ee Bariga Afrika. Magaalada dekedda leh ee Berbera ayaa loo arkaa goob muhiim u ah istiraatiijiyadda gobolka, iyadoo ku dhow marinka muhiimka ah ee Baab al-Mandab iyo Badda Cas, waxayna noqon kartaa xarun muhiim ah oo taageero u ah hawlgallada Maraykanku ka fuliyo gobolka. Dhinaca kale, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa u aragta Somaliland inay tahay qayb muhiim ah oo ka tirsan dhulkeeda, waxayna waddaa olole siyaasadeed iyo diblomaasiyadeed oo xooggan si ay uga hortagto xiriir kasta oo toos ah oo Maraykanku la yeesho magaalada Hargeysa. Si looga hortago in maamulka Trump la-macaamilo Somaliland, dowladda federaalka ayaa qaaday tallaabooyin dhowr ah, oo ay ka mid tahay in ay Maraykanka usoo bandhigtay in ay maamulaan dekedaha istaraatiijiga ah ee Gacanka Cadmeed. Warqad uu Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud u diray Madaxweynaha Maraykanka Donald Trump, kuna taariikheysa Maarso 16, oo ay heshay Caasimada Online, ayaa lagu xusay in Soomaaliya ay Maraykanka usoo bandhigtay “hanti istaraatiiji ah” oo kor u qaadi karta saameynta Maraykanka ee gobolka, hubin karta marin aan hakad lahayn oo milatari iyo saadka ah, isla markaana looga hortagayo tartamayaasha shisheeye inay saldhig ka sameystaan marinka istaraatiijiga ah ee Gacanka Cadmeed. Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud waxa uu warqaddiisa ku xusay xiriirkii taariikhiga ahaa ee Soomaaliya iyo Maraykanka oo bilowday xilligii madaxweynihii hore ee Maraykanka Ronald Reagan, markaas oo xukuumaddii militariga ee Soomaaliya ay ogolaatay in Maraykanku uu isticmaalo saddex garoon oo kala ah Muqdisho, Kismaayo, iyo Berbera. Hase yeeshee, goobaha la soo bandhigay — dekedda iyo saldhigga Berbera ee Somaliland iyo dekedda iyo saldhigga Bosaso ee Puntland — kama hoos shaqeeyaan dowladda Soomaaliya, balse Muqdisho waxay u aragtaa dhammaan goobahaas inay ka mid yihiin dhulkeeda qaran.
  10. Muqdisho (Caasimada Online) – Go’aanka uu Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud dekedaha dalka si gaar ah ugu soo bandhigay dowladda Maraykanka ayaa laga yaabaa inuu ku saleysnaa sidii loo heli lahaa ballanqaadyo amni, balse wuxuu abuuray khilaaf siyaasadeed oo halis gelin kara dadaallada gudaha ee lagula dagaallamayo kooxaha xagjirka ah. Toddobaadkii hore, Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu warqad u qoray dhiggiisa Maraykanka Donald Trump, isagoo soo bandhigay deked ku taalla Puntland iyo mid kale oo ku taalla Somaliland inay Maraykanku si gaar ah u isticmaalaan. Warqadda, oo uu faafiyay qof aan la aqoonin, ayaa tilmaantay in Maraykanku heli doono isticmaal gaar ah oo ku saabsan saldhigyo ciidan iyo dekedo muhiim ah. Toddobaadkan, maamulka Somaliland ayaa sheegay inay lama filaan ku noqotay in Madaxweynaha Soomaaliya uu Maraykanka u soo bandhigo maamulka gaarka ah ee dekedda iyo garoonka diyaaradaha ee Berbera, halkaas oo Somaliland gacanta ku heysay tan iyo 1991. Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi (Cirro), oo horay diblomaasi Soomaaliyeed u ahaa, ayaa arrintan ka hadlay isagoo yiri: “Cidna awood uma laha inay ka ganacsato dhulka Somaliland, Madaxweyne Xasan Sheekh xitaa Muqdisho kama taliyo.” Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sidoo kale soo bandhigay saldhigga cirka ee Ballidoogle, oo qiyaastii 90 km waqooyi-galbeed ka xiga Muqdisho iyo dekedda Boosaaso, isagoo sheegay inuu doonayo inuu “xoojiyo ka qeybgalka Maraykanka ee gobolka Geeska Afrika.” Dekedda Boosaaso, oo qiyaastii 1,500 km waqooyi-bari ka xigta Muqdisho, waxay hoos timaadaa maamulka Puntland oo kamid ah maamullada Federaalka Soomaaliya. Maamullada kale ee Federaalka waxaa kamid ah Jubbaland, Hirshabeelle, Koonfur Galbeed iyo Galmudug. Somaliland ayaa dhinaceeda ku dhawaaqday inay ka go’day Soomaaliya inteeda kale bishii May 1991, waxayna diiday inay qeyb ka noqoto nidaamka Federaalka. Somaliland looma aqoonsanin waddan madax-bannaan, balse waxay leedahay lacag u gaar ah, bangi dhexe, ciidan, waxayna qabataa doorashooyin joogto ah oo madaxweyne iyo baarlamaan. Siyaasiyiinta Somaliland ayaa tallaabadan u arkay isku day lagu dhacay dhulkooda iyadoo loo dhiibayo dowlad shisheeye iyadoo aan lala tashan. Wargeyska Somaliland Chronicle ayaa tifaftirkiisa ku sheegay in Soomaaliya ay bixineyso “dhul aysan maamulin tan iyo markii George HW Bush ahaa madaxweyne (1980-meeyadii).” Safaaradda Maraykanka ee Muqdisho iyo Waaxda Arrimaha Dibadda Maraykanka midkoodna kama aysan hadlin arrimaha ku xeeran warqadda iyo soojeedinteeda. Si kastaba ha ahaatee, waxyaabaha ku jira warqadda ayaa tijaabo adag ku noqday xiriirka dowladda Federaalka iyo maamullada kale ee dalka, gaar ahaan marka laga hadlayo arrimaha amniga. Tan iyo sannadkii hore, Puntland waxay guulo ka gaartay dagaalka ka dhanka ah kooxda Daacish, balse waxay dowladda Federaalka ku eedaysay inaysan taageero siin. Dowladda Federaalka lafteeda waxay dagaal adag kula jirtaa Al-Shabaab, oo ah koox awood badan ku leh gobollada dhexe iyo koonfureed ee Soomaaliya. Tan iyo markii Soomaaliya ay qaadatay nidaamka Federaalka, khubarada siyaasadda sida Maxamuud Maxamed waxay qabaan in awoodda dowladda dhexe ay xadidan tahay, gaar ahaan iyadoo xiriirka Puntland iyo Muqdisho aanu wanaagsanayn sannadihii la soo dhaafay. Maxamuud Maxamed ayaa yiri, “Haddii soojeedinta la sameeyay iyadoo aan Puntland lala tashan, xiriirka Garowe iyo Muqdisho wuxuu noqon karaa mid sii xumaada.” Si kastaba ha ahaatee, Soomaaliya waxay ku celcelisay inay leedahay madax-bannaani dhuleed, iyadoo qaar ka mid ah khubaraduna ay u arkaan in soojeedintan loogu talagalay inay fariin siyaasadeed gudbiso. Baashiir Goth, oo madax ka ah Ergada Somaliland ee Maraykanka, ayaa qoraal jawaab ah ka soo saaray warqadda, isagoo yiri: “Aqoonsiga Somaliland waxaa Soomaaliya u adeegsaneysaa inay Maraykanka ku soo jiidato isticmaalka iyo maamulka dekedda Berbera.” Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Somaliland, Cabdiraxmaan Daahir Aadan, ayaa Reuters u sheegay: “Maraykanku doqon ma aha, waxayna og yihiin cidda ay kala xaajoonayaan arrimaha dekedda Berbera.” Sebtember sannadkii hore, Soomaaliya waxay mamnuucday in Somaliland loo tilmaamo waddan madax-bannaan, iyadoo ka dalbatay shirkadaha ka shaqeeya Soomaaliya inay macluumaadkooda ku muujiyaan in Somaliland ay qayb ka tahay Soomaaliya. Shirkadaha diyaaradaha sida Turkish, Qatar iyo Ethiopian ayaa amarkaasi fuliyay, iyadoo markii dambe shirkadda xawaaladda Dahabshiil ay sidoo kale tallaabadan raacday. Soomaaliya waxay tallaabadan adag qaaday kadib markii Somaliland iyo Itoobiya ay kala saxiixdeen heshiis ay Somaliland ku siisay Itoobiya dhul xeebeed dhan 20 km. Xiisadda ka dhalatay heshiiskaas ayaa markii dambe qabowday kadib markii Turkigu soo dhexgalay, isagoo dhex-dhexaadin ka sameeyay Addis Ababa iyo Muqdisho.
  11. Wakaaladda wararka ee isku tagga Imaaraadka Carabta ayaa sheegtay in wasiirka arrimaha dibadda dalkaas Abdullah bin Zayed uu magaalada Abu Dhabi ku qaabilay dhiggiisa Israa’iil Gideon Sa’ar, waxayna kulankooda diiradda ku saareen xooninta xiriirka ka dhexeeya. Sidoo kale waxay ka wada-hadleen xaaladaha ka taagan gobolka, gaar ahaan dhibaatada bini’aadantinimo ee Qasa, ayadoo isla soo qaaday dadaallada heer gobol iyo heer caalami ee lagu doonayo in dib loo bilaabo heshiiskii xabbad joojinta iyo sii deynta la haystayaasha. Wasiirka Arrimaha Dibadda Imaaraadka Carabta ayaa sidoo kale carrabka ku adkeeyay taageerada Imaaraadka Carabta ee dadaalka diblumaasiyadeed ee loogu tala-galay ilaalinta dadka rayidka ah iyo wax ka qabashada dhibaatooyinka bini’aadantinimo ee Marinka Marinka. Arrintan ayaa ku soo beegmaysa xilli Israa’iil ay sanadkii labaad waddo gumaadka dadka reer Qasa, islamarkaana maamulka Trump iyo Tel Aviv ay ku howlanyihiin qorshaha ay ku doonayaan inay ku barakiciyaan falastiiniyiinta Qasa. Source: goobjoog.com
  12. Tehran (Caasimada Online) – Iran ayaa gaashaanka ku dhufatay dalabka Mareykanka ee ah inay si toos ah uga wada xaajoodaan barnaamijkeeda nukliyeerka ama ay wajihi karto weerar militari, iyadoo uga digtay dalalka deriska ah ee saldhigyada siinaya Mareykanka inay noqon karaan bartilmaameedyo haddii ay ku lug yeeshaan arrintaas, sida uu sheegay sarkaal sare oo reer Iran ah. Inkastoo Iran ay diiday dalabka Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ee wadahadallada tooska ah, haddana waxay dooneysaa inay sii waddo wadaxaajoodka dadban ee dalka Cumaan, oo muddo dheer soo ahaa marin ay labada waddan ee xifaaltamaa isugu gudbiyaan farriimaha, sida uu Reuters u sheegay sarkaalka oo codsaday in aan magaciisa la sheegin. “Wadahadallada dadban waxay fursad u siinayaan in la qiimeeyo sida ay dhab uga tahay Washington inay xal siyaasadeed ka gaarto arrinta Iran,” ayuu yiri sarkaalkaasi. Inkastoo wadadu ay noqon karto mid adag, haddana wadahadallada ayaa bilaaban kara dhowaan haddii farriimaha Mareykanku ay muujiyaan taageero arrinkaas ku saabsan, ayuu intaa raaciyay. Iran ayaa si rasmi ah digniin ugu dirtay dalalka Ciraaq, Kuwait, Imaaraadka Carabta, Qatar, Turkiga iyo Baxreyn, iyadoo u sheegtay in taageero kasta oo ay siiyaan weerar uu Mareykanku ku qaado Iran—oo ay kamid tahay isticmaalka hawadooda ama dhulkooda—loo arki doono fal cadawtooyo ah. “Ficilkaasi wuxuu yeelan doonaa cawaaqib xun,” ayuu yiri sarkaalkaasi, isagoo xusay in hoggaamiyaha sare ee Iran, Ayatollah Cali Khamenei, uu ciidamada Iran galiyay heegan sare. Digniinaha Madaxweyne Trump ee ku saabsan weerarka militari ee ka dhanka ah Iran ayaa sii kordhiyay xiisadda gobolka, kaasoo markii horeba la daalaa dhacayay dagaallada Gaza iyo Lubnaan, duqaymaha ka socda Yemen, isbeddelada hoggaanka Suuriya, iyo dagaallada ay iswaydaarsadeen Israa’iil iyo Iran. Waxaa jira walaac weyn oo laga qabo in gobolka uu ku fido dagaal ballaaran, taasoo walaac badan ku abuurtay dalalka gacanka Carbeed ee uu hal dhinac ka xigo Iran, dhinaca kalena boqortooyooyinka Carabta ee Mareykanku xulafada la yahay, kuwaasoo sidoo kale ah marin muhiim u ah shidaalka caalamiga ah. Afhayeenada dawladaha Ciraaq, Kuwait, Imaaraadka Carabta, Qatar iyo Baxreyn ayaan wali ka jawaabin codsiyo lagu waydiistay faahfaahin dheeraad ah. Wasaaradda arrimaha dibadda Turkiga ayaa sheegtay inaysan ka warqabin digniin rasmi ah, balse fariimaha noocaas ah lagu gudbin karo qaabab kale. Arbacadii, warbaahinta dowladda Iran ayaa shaacisay in Kuwait ay u xaqiijisay Tehran inaysan marnaba oggolaan doonin in dalkeeda loo isticmaalo fal cadawtooyo oo ka dhan ah waddan kale. Ruushka, oo ah xulafada Iran, ayaa Khamiistii sheegay in hanjabaadaha Mareykanka ee weerarka ka dhanka ah Iran ay yihiin kuwo aan la aqbali karin, Jimcihiina wuxuu ku baaqay in xaaladda la dejiyo. Iran ayaa isku dayaysa inay taageero dheeraad ah ka hesho Ruushka, balse waxay ka shakisan tahay sida dhab ahaan ay Moscow uga go’antahay inay difaacdo xulafadeeda. Arrintaas waxay ku xirnaan doontaa xiriirka ka dhexeeya Trump iyo Madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin, ayuu sheegay sarkaal labaad oo reer Iran ah. Laba bilood oo fursad ah Trump ayaa sheegay inuu doorbidayo heshiis lala gaaro Iran oo ku saabsan barnaamijka nukliyeerka halkii uu dagaal militari qaadi lahaa, isagoo 7-dii Maarso warqad ku saabsan arrintan u qoray hoggaamiyaha sare ee Iran, Khamenei. Sarkaalka koowaad ee reer Iran ayaa sheegay in wareegga hore ee wadahadallada dadban laga yaabo inay dhex-dhexaadiyaan mas’uuliyiin ka socda Cumaan oo ka kala dhex shaqeyn doona wafdiyada Iran iyo Mareykanka. Khamenei ayaa oggolaaday in Wasiirka Arrimaha Dibadda Abbas Araqchi ama ku-xigeenkiisa Majid Takht-e Ravanchi ay ka qaybgalaan wadahadallada laga yaabo inay ka dhacaan magaalada Muscat. Afhayeen u hadlay dowladda Cumaan ayaan wali ka jawaabin codsi faahfaahin dheeraad ah lagu waydiistay. Si kastaba ha ahaatee, sarkaalka ayaa sheegay in la heli karo fursad laba bilood ah oo heshiis lagu gaari karo, isagoo ka digay in haddii wadahadalladu ay dib u dhacaan laga yaabo in Israel ay qaaddo weerar gaar ah, taasoo sababi karta dib u soo celinta dhammaan cunaqabateynada caalamiga ah ee lagu soo rogo Iran, si looga hortago inay hesho hubka nukliyeerka. Iran ayaa muddo dheer iska fogeysay eedaynta ah inay raadineyso hub nukliyeer ah, laakiin hay’adda tamarta nukliyeerka ee Qaramada Midoobay ayaa ka digtay in Iran ay si weyn u kordhisay kobcinta Yuraaniyamka heerka 60%, taasoo aad ugu dhow heerka loo isticmaalo hubka ee 90%. Dalalka reer Galbeedka ayaa sheegay in aan loo baahnayn in Yuraaniyamka loo kobciyo heerkaas sare barnaamij rayid ah darteed, iyagoo sheegay inaan waddan kale oo sameeyay tallaabadan aysan ka harin hub nukliyeer ah. Inkastoo Iran sheegtay inay diyaar u tahay wadahadal lala yeesho Mareykanka haddii looga hadlayo arrimaha nukliyeerkeeda, haddana waxay gabi ahaanba diiday inay toos u wadaxaajoodaan inta Mareykanku uu hanjabaado wado. Iran ayaa sidoo kale sheegtay in barnaamijkeeda gantaalaha aanay marnaba diyaar u ahayn inay ka wadaxaajoodaan. Taliyaha sare ee ciidamada kacaanka Iran (IRGC), Amirali Hajizadeh, ayaa Isniintii sheegay in saldhigyada Mareykanku uu ku leeyahay gobolka ay noqon karaan bartilmaameed haddii dagaal dhaco. Sannadkii 2020, Iran ayaa bartilmaameedsatay saldhigyo Mareykanku ku lahaa Ciraaq kaddib markii Mareykanku dilay Qassem Soleimani oo ahaa taliyihii ciidamada Quds ee Ilaalada Kacaanka Islaamiga, iyadoo lagu bartilmaameedsaday weerar gantaallo oo ka dhacay magaalada Baqdaad.
  13. Ciidamada Daraawiishta dawlad goboleedka Puntland ayaa hawlgallo ka dhan ah kooxda Daacish ka sameeyay deegaanka ceelka Bacool ee togga Miiraale oo ka tirsan buuraleyda Calmiskaad ee gobolka Bari. Ciidamada ayaa intay hawlgallada ku jireen gacanta ku dhigay 6-kamida gaadiidka, gaar ahaan awrta ay isticmaali jirtay kooxda, islamarkaana sahayda ku qaadan jireen. Si dookale ciidamadu waxay gubeen xarumo kooxdu ay ku lahayd aaggaas, dhinaca kalena waxay gaareen fariisimo ay horay u duqeeyeen diyaaradaha dhanka cirka ka taageeraya hawlgalka halkaas ka socda. Ciidanka Daraawiishta Puntland oo bilihii la soo dhaafay dagaal xooggan kula jirey kooxda Daacish ayaa guulo wax ku ool ah ka gaaray howlgallada ay ka wadaan buuraleyda Calmiskaad ee gobolka Bari. Source: goobjoog.com
  14. Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa caawa kulan deg deg ah isugu yeeray madaxda iyo saraakiisha hey’adaha qaabilsan sugidda ammaanka Muqdisho, kadib weerarro hoobiye loo adeegsaday shalay iyo maanta lagu qaaday Madaxtooyada Qaranka iyo Garoonka Diyaaradaha ee Aadan Cadde oo ah labada goob ee ugu muhiimsan Caasimadda. Guddoomiye Yabooh oo metelayey maamulka gobolka Banaadir iyo saraakiisha ugu muhiimsan hay’adaha amniga ayaa hor fariistay caawa Madaxweynaha oo aad uga careysan weerarradii dhacay oo ilaa hadda aan cidna loo soo qaban ayaa su’aalo adag weydiiyey saraakiisha. Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa saraakiisha iyo masuuliyiinta kale ee amniga qaabilsan weydiiyey sababta ay uga hortegi waayeen weerarradaas, hadii ay taas ku guul dareysteena ay u ugaan waayeen goobta laga soo tuuray iyo cidda soo riday. Ilo wareedyo kulankaas uga waramay Caasimada Online ayaa sheegay in Madaxweynuhu ku canaantay saraakiisha amniga sababta ay ku waayeen xogta magaalo ay 24-ka saac ka shaqeeyaan, galaan galka ay bulshada ku dhex leeyihiin ayuu sidoo kale su’aalo badan ka weydiiyey. Madaxweynaha ayaa ugu goodiyey in saraakiisha amniga lagu xisaabi doono oo xabsi, baaritaan iyo xil ka qaadis ay wajihi doonaan hadii hoobiye dambe lagu soo rido Muqdisho, isagoo u muujiyey in wax dulqaad ah uusan u heynin amni darrada Muqdisho. Al-Shabaab ayaa shalay ku dhiiraday inay gudaha Muqdisho isaga duubaan muuqaal, iyagoo Hoobiye ka ridaha gudaha caasimada, taasi oo abuurtay qalqal amni oo xoog leh, muuqaalkaas oo ragga hoobiyaha ridaya ay afka soo xirteen ayaa si weyn ugu faafay baraha bulshada. Amniga Garoonka Muqdisho ayey maanta saameyn ku yeesheen hoobiyaashii lagu soo riday, waxaana la xaqiijiyey inay hawada ka laabatay diyaaradda Turkish Airline, taas oo ka degtay dalka Jabuuti, kuna laabatay Ankara, dadka saaraa ee maanta Muqdisho ka soo dego waayey waxaa kamid ahaa guddoomiyaha Gobolka Banaadir oo maalmahaan ku maqnaa dalka Ingiriiska. Guddoomiye Amiir oo hadda weysan diyaarad dalka keenta, kadib markii uu maanta ka laabtay hawada Muqdisho, hoobiyaha soo dhacaya dartiis ayaa wajahaya cadaadis uga imaanaya Madaxweynaha oo ku amray inuu deg deg dalka u yimaado, maadaama ay socdaan qulqulatooyin amni, sidoo kalena ay socdaan shirarkii golaha wadatashiga qaranka.
  15. Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirkii xilka baneeyey ee wasaaradda gaashaandhigga Soomaaliya hogaaminayey afartii sano ee lasoo dhaafay ayaa maanta cadeeyey in dagaal kala dhaxeeyo Mareykanka, taasi oo sababtay xil ka qaadistiisa. Khudbadii uu maanta jeediyey wasiir Jaamac wuxuu ku soo gabagabeeyey “Waxaan ku faraxsanaa culeys kasta oo aan la kulmay, anigoo ku adkeystay difaaca danaha qaranka Soomaaliyeed, waxaana leeyahay cid kasta oo neceb danaha qarankaan, adey taladii ku seegtaye warhooy Soomaaliya, Soomaalibaa leh.” Sida ay horay u baahisay Caasimada Online, in xilka wasaaradda gaashaandhigga laga qaado wasiir Jaamac waxaa kaalin weyn ku lahaa Mareykanka oo ka mid ah dowladaha dhismaha ciidanka iyo dagaalka argagixisada ka kaalmeeya Soomaaliya. Wasiir Jaamac oo saaxiib dhow la ahaa Turkiga ayaa ku guul darreystay inuu isku wado labada dowladood ee Turkiga iyo Mareykanka oo door weyn ka qaata dhismaha ciidanka xoogga dalka iyo dagaalka Khawaarijta, si gaar ah duqeymaha. Cabdulqaadir Maxamed Nuur Jaamac oo maanta xilka wareejiyey ayaa si cad u diiday inuu u mahadceliyo Mareykanka oo dhamaan masuuliyiinta kale ee dowladda Soomaaliya aysan ka daalin mahad-celintiisa. “Waxaan si gaar ah ugu mahadcelinayaa dowladaha Turkiga, Imaaraadka Carabta, Qatar, Masar, Uganda, Eritrea iyo Jabuuti oo aan ka helay taageeradii dhismaha awoodda difaaca qaranka Soomalaiyeed,” ayuu wasiir Jaamac oo aan halkaas ku xusin Mareykanka. Sidoo kale, Wasiir Jaamac ayaa maanta u mahad celiyey dowladaha Soomaaliya u soo diray Ciidamada Midowga Afrika, isagoo sheegay in ciidamada uu dhisay ee xoogga dalka ay gaarayaan 20,000 oo askari, kuwaas oo dhismahooda ay gacan ka geysteen Turkiga, Imaaraadka Carabta iyo Eritrea. Labo ilo wareed ayaa sheegay in dadaalladii Wasiir Cabdulqaadir uu ku doonayay inuu xoojiyo iskaashiga Soomaaliya iyo Turkiga ee dhinacyada difaaca, tamarta, iyo hawada sare ay ka careysiisay Washington, taas oo xiriir dhow la leh dhaqdhaqaaqa Imaaraadka Carabta ee Geeska Afrika. Intii uu wasiirka ahaa Cabdulqaadir, Soomaaliya iyo Turkigu waxay February 2024 kala saxiixdeen heshiis ballaaran oo dhinacyada ciidamada badda, ganacsiga iyo difaaca ah. Faahfaahinta heshiiskan looma shaacin si buuxda, laakiin waxaa ku jiray samaynta ciidanka badda Soomaaliya iyo sahanka kheyraadka tamarta, taas oo qayb ka ahayd jawaab-celin laga bixiyay heshiiska Itoobiya ay la gashay maamulka Somaliland. Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac), oo ka qalin-jabiyay Jaamacadda Ankara, isla markaana xiriir dhow la yeeshay madaxda Turkiga, ayaa la sheegay inuu ka xanaajiyay Maraykanka, taas oo sababtay inay dalbadaan in xilka laga qaado. Mas’uul Soomaali ah ayaa u sheegay Middle East Eye in saraakiisha Maraykanku ay si joogto ah Madaxweyne Xasan Sheekh ugu cadaadinayeen inuu xilka ka qaado Nuur, iyagoo ku eedeeyay inuu iskaashi ku filan la samayn waayay ciidamada Maraykanka. “Sidoo kale waxay codsadeen inay helaan nuqul ka mid ah heshiiskii la saxiixay February,” ayuu yiri mas’uulkaasi, isagoo intaa ku daray, “Waxay ka walwalsanaayeen qorshayaasha la xiriira in Turkigu Soomaaliya ka hirgeliyo saldhig hawada sare oo laga yaabo inay ku jiraan tijaabooyin gantaallo riddadoodu dheer tahay.” Waxaa kale oo Maraykanka ka careysiiyay heshiisyada Turkigu kula galay Soomaaliya ee la xiriira sahminta shidaalka iyo gaaska. Labada ilo ayaa sheegay in tallaabadii ugu dambeysay ee sii xumeysay xaaladda ay ahayd markii Turkigu Talaadadii hore Muqdisho keenay laba diyaaradood oo dagaal oo nooca Bayraktar Akinci ah, si loo xoojiyo dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab.
  16. Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland Mudane Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi (Cirro) ayaa maanta Qasriga Madaxtooyada JSL kulan muhiim ah kula yeeshay madaxa Hay’adaha Qarammada Midoobay, ahna masuulka ugu sarreeya Arrimaha Bini’aadannimada isla markaana ah Ku xigeenka Kaaliyaha Xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay Mr. George Conway iyo wefti ballaadhan oo uu hoggaaminayey oo uu ka mid ahaa madaxa Xafiiska UN OCHA Blaise Kabongo Mujika iyo Saraakiil sare oo ka tirsan Xafiiska UN-ta ee Somaliland. Ugu horrayn, Madaxa Weftiga UN-tu, Mr. George Conway waxa uu Madaxweynaha JSL ku bogaadiyey guushii taariikhiga ahayd ee uu ka soo hooyey Tartankii Doorashashada Madaxtooyada ee sannadkii 2024-ka. Sidoo kale, Ergaygu waxa Qaranka JSL ku bogaadiyey amniga, xasiloonida, dimoqraadiyada iyo ku dhaqanka shuruucda iyo Xeerarka Caalamiga ah, isagoo sheegay in Hay’adaha UN-tu ay sii xoojin doonaan wada shaqaynta hufan ee soo jireenka ah ee ay la leeyihiin Somaliland. Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland ayaa isaguna dhankiisa Ergayga kala hadlay arrimo door ah oo muhimmad u leh Qaranka Somaliland, arrimahasi waxa ugu mudnaa: Nabada iyo Xasiloonida, Arrimaha Dimuqraadiyadda, Gargaarka Bini’aadannimada, dib-u-eegidda iyo dib-u-qiimaynta tirada, tayada iyo xaddiga maaliyadeed ee Mashaariicda ay Hay’adaha UN-tu ka fuliyaan Jamhuuriyadda Somaliland. Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland waxa uu Ergayga u sheegay in Somaliland, iyada oo aan haysan Aqoonsi Caalami ah, ay haddana muddo ka badan 30 sano ku guulaysatay ilaalinta nabadda, amniga, iyo dhismaha hannaan dawladnimo oo dimuqraadi ah, taasoo ah dhacdo Dhif iyo Naadir ku ah Gobolka Geeska Afrika oo ah Gobol ay ku badan yihiin colaaduhu. Madaxweyne Cabdiraxmaan Cirro waxa uu Ku-xigeenka Ergayga Qaramada Midoobey u qaabilsan Somaliland iyo Soomaaliya u sheegay in taageerada Qaramada Midoobay ay noqoto mid ku dhisan caddaalad, Somaliland ay hesho taageerada iyo deeqaha qayb u qalanta oo ku habboon. Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland waxa uu Ku-xigeenka Kaaliyaha Ergayga Qaramada Midoobey u sheegay in Somaliland ay qabatay doorashooyin kala duwan oo daah-furan oo ku dhacay nabad ah oo lahaa heer Madaxweyne, heer Baarlamaan iyo heer deegaan ah. Sidoo kalena Somaliland ay hadda isu diyaarinayso wareegyada soo socda ee doorashooyinka, kuwaas oo la filayo in ay ku qabsoomaan waqtigii loogu talo galay oo waafaqsan qaab-dhismeedkayaga sharci oo ah in aanu Qaran ahaan ka gudubno Dib-u-dhaca doorashooyinka oo ah xuddunta khilaafka iyo murannada xagga siyaasadda. Guntii iyo gaba-gabadii, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland waxa uu Ku-xigeenka Kaaliyaha Ergayga Qaramada Midoobay u sheegay in Somaliland ay diyaar u tahay in ay UN-ta la yeelato iskaashi la isku hallayn karo, balse aanay gacmaha-hoorsan. Somaliland waxa ay diyaar u tahay wax-ka-qabashada caqabadaha culus ee ka taahan mandaqadda Geeska Afrika. Madaxweynaha Somaliland waxa uu UN-ta u sheegay in Somaliland ay u baahan tahay in aan la isku khaldin Somaliland iyo Soomaaliya. UN-tu waa in ay Somaliland ku ixtiraanto mawqifkeeda rasmiga ah ee ku aaddan aaya-ka-tashiga dadka iyo dalka Somaliland kaasoo ah go’aan Masiiri ah oo ay Afti Buuxda ku gaadheen Shacabka JSL. 𝐗𝐮𝐬𝐞𝐞𝐧 𝐀𝐚𝐝𝐚𝐧 𝐂𝐢𝐠𝐞 (𝐃𝐞𝐲𝐫) 𝐀𝐟𝐡𝐚𝐲𝐞𝐞𝐧𝐤𝐚 𝐌𝐚𝐝𝐚𝐱𝐰𝐞𝐲𝐧𝐚𝐡𝐚 𝐉𝐚𝐦𝐡𝐮𝐮𝐫𝐢𝐲𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐒𝐨𝐦𝐚𝐥𝐢𝐥𝐚𝐧𝐝 Qaran News
  17. Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa maanta kulankoodii ugu horeeyey isugu yimid guddigii lala yaabay ee maalmo ka hor ay xukuumadda Soomaaliya u xil saartay taakulada dagaalka lagula jiro argagixisada Al-Shabaab iyo Daacish. Ra’iisul Wasaare ku xigeenka labaad ee dalka ayaa guddoomiye looga dhigay guddigaas, waxaana xubno ka ah Cali Xoosh, Cali Xaaji, Xagaa, Bashiir Goobe, Maxamed Amiir iyo Maxamuud Macalin, xulashada guddigaan ayaa abuurtay hadal-heyn, waxayna dad badan aragtidooda ku cabireen in dowladdu aysan dagaalka daacad ka aheyn. Ra’iisul Wasaare ku xigeenka labaad Cabdisalaan Cabdi Cali, ayaa shir-guddoomiyay kulankii ugu horreeyay ee xubnaha Guddigaan ay maanta yeesheen, waxaana kulanka soo camiray wasiirro kale. Kulanka ayaa diiradda lagu saaray garab istaagga ciidamada qaranka iyo kuwa deegaanka ee ka dagaallamaya qeybo kamid ah gobollada dalka iyo sidii bulshada Soomaaliyeed “loogu baraarujin lahaa dhagarta ay kooxaha Khawaarijta ah u maleegayaan shacabka.” Ra’iisul Wasaare ku xigeenka labaad, ayaa kulankaas ka sheegay in loo baahan yahay in loo midoobo dagaalka lagu ciribtirayo kooxaha Khawaarijta ah. Sidoo kale, wuxuu wasiirradii kulanka yimid ka dalbaday in si isku mid ah loo garab istaago ciidamada geesiyaasha ah ee xoogga dalka. Cabdisalaan Dhaay ayaa sheegay in bulshada Soomaaliyeed ay ka doonayaan in ay gacan ka gaystaan difaaca dalka iyo ciribtirka cadowga argagixisada ah. Dadka Soomaaliyeed ee isha ku haya talaabooyinka ay qaadeyso dowladdu ayaa aad u falanqeeyey markii ay soo baxday magacaabidda ragaan. Aragtida bulshada ayaa ku saleysan in xubnahaan aysan laheyn tayo loogu xil-saaro dagaalka argagixisada oo ah mid culus oo u baahay qof geesi ah oo ku dhac leh, waxna tari kara ciidamada ama keeni kara aragti lagu guuleysan karo.
  18. Introduction Somalia has long been a nation striving for peace, stability, and development amidst decades of conflict and insecurity. Among the greatest threats to the country’s progress is the extremist group Al-Shabaab, whose violent insurgency has destabilized regions, hindered development, and inflicted deep suffering on the Somali people. In this context, strong, visionary leadership is not merely desirable but essential. President Hassan Sheikh Mohamud, through his decisive policies and unwavering commitment to national security, has emerged as a pivotal figure in the fight against terrorism. His leadership represents a turning point in Somalia’s modern history, inspiring hope and resilience among its citizens. Many believe that his mission is far from complete. Given the ongoing threat posed by Al-Shabaab and the need to sustain momentum toward lasting peace and progress, there is a compelling case for President Mohamud to remain in office. His continued leadership may be critical to fully neutralizing extremist threats and firmly setting Somalia on the path to peace, unity, and sustainable development. A Unique and courageous Leader Since taking office, President Hassan Sheikh Mohamud has distinguished himself through bold and necessary actions in confronting Al-Shabaab. His administration has engaged the extremist group on both military and ideological fronts, working closely with the Somali National Army, local communities, and international partners. Unlike some of his predecessors, President Mohamud has not shied away from acknowledging the depth of the challenge. Instead, he has mobilized national will and resources to address it head-on—often at significant political and personal risk. Under his leadership, considerable territories have been reclaimed from Al-Shabaab, the group’s operational capacity has been weakened, and the morale of both Somali forces and the general population has been strengthened. A crucial moment in Somalia’s journey Somalia stands at a critical crossroads. While the progress achieved in recent years is promising, it remains fragile. Al-Shabaab, though weakened, continues to carry out attacks, exploit clan divisions, and undermine state authority. At such a pivotal time, a premature change in leadership could jeopardize the gains made and embolden insurgent elements. Continuity in leadership—particularly one that has demonstrated effectiveness in counterterrorism and state-building—is vital. President Mohamud brings the experience, vision, and national credibility needed to guide Somalia through this precarious phase. The case for a strategic transition While democratic transitions are fundamental to long-term governance, Somalia’s circumstances require a pragmatic approach. A hasty election or leadership change could trigger political instability, divert attention from the fight against Al-Shabaab, and create openings for hostile actors. Proposing President Mohamud remain in office until Al-Shabaab is decisively defeated and national institutions are firmly established is not a rejection of democracy—it is a strategic pause to safeguard it. Once security and institutional functionality are secured, Somalia can resume a fully participatory political process to determine its leadership. Development and nation-building Security is only one pillar of Somalia’s recovery. President Mohamud has also prioritized development, reconciliation, and institutional reform. His government has worked to restore public services, strengthen federal institutions, and promote national unity. These efforts require time to take root. Development in a post-conflict nation is a long-term endeavor. Continued stable leadership will allow the president to complete key initiatives, implement lasting reforms, and ensure that development is inclusive, resilient, and sustainable. The will of the people Ultimately, any extension of leadership must be grounded in the will of the Somali people. If a clear majority supports President Mohamud’s continued leadership until national security is achieved, constitutional mechanisms—such as parliamentary consensus or a transitional mandate—can be established to reflect that will. What matters most is that any such decision remains transparent, inclusive, and aligned with Somalia’s long-term interests. It must be seen not as a power grab but as a national imperative shaped by the realities on the ground. Conclusion President Hassan Sheikh Mohamud has emerged as one of the most transformative leaders in Somalia’s modern history. His unwavering stance against Al-Shabaab, commitment to national unity, and vision for development have earned him widespread support at home and respect abroad. In these uncertain times, Somalia needs continuity, resolve, and leadership clarity. For these reasons, supporting the continuation of President Mohamud’s leadership until Al-Shabaab is defeated and Somalia is firmly on the path to recovery is both logical and responsible. Only then should the question of political transition be revisited—by a united, secure Somali nation ready to shape its democratic future. Writer: Abdi Hilowle (coowle) Lecturer: University of Business and Technology acowle1@gmail.com Tell: 966535478740 Disclaimer: The views and opinions expressed in this article are solely those of the author(s) and do not necessarily represent the official stance of Caasimada Online or its members.
  19. Wefdi sare oo ka socda Taliska Ciidamada Mareykanka ee Qaaradda Afrika (AFRICOM) oo maanta booqasho rasmi ah ku yimid magaalada Boosaaso ayaa Shir la yeeshay Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni. Madaxtooyada Puntland oo Warsaxaafadeed soo saartay ayaa sheegtay in Madaxweyne Deni uu qaabiley Taliyaha Hawlgalada Gaarka ah ee Maraykanka ee Bariga Afrika, Colonel ED Norris iyo wafdi uu hoggaaminayo oo socdaal ku yimid magaalada Boosaaso. “Madaxweynaha Dowladda Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni ayaa maanta qaabilay Taliyaha Hawlgalada Gaarka ah ee Maraykanka ee Bariga Afrika, Colonel ED Norris iyo wafdi uu hoggaaminayo oo booqasho ku yimid magaaladda Boosaaso.” “Kulanka ayaa looga hadlay amniga guud, gaar ahaan Hawlgalka Ciribtirka Argagixisada ee Puntland, Madaxweyne Deni ayaa uga mahadceliyay Dowladda Maraykanka taageerada xagga cirka ah ee ay siiyeen hawlgalka argagixisada Daacish looga sifeynayo buuralayda Calmiskaad ee gobolka Bari” ayaa lagu yiri Warsaxaafadeedka Madaxtooyada Puntland. “Maraykanku wuxuu boggaadiyay hawlgalka Puntland ku ciribtirayso argagixisada iyo guulaha waaweyn ee ay gaareen Ciidamada Dowladda Puntland, waxaana Kulanka looga hadlay sidii loo sii xoojinlaha wadashaqeynta labada dhinac” ayuu sii raaciyay Warsaxaafadeedka. Halkan ka eeg Sawirada Kulanka PUNTLAND POST The post Mareykanka iyo Puntland oo ka wada-hadlay Amniga guud iyo La-dagaallanka Argagixisada appeared first on Puntland Post.
  20. Sida lagu sheegay war-saxaafadeed ay maanta kasoo baxay Hawlgalka Midowga Afrika ee Taageerada iyo Xasilinta Soomaaliya (AUSSOM), saaka aroortii abaare 6:05am ayay kooxo ka tirsan Al Shabaab ku tuureen madaafiic dhowr ah xarunta AUSSOM ee magaalada Muqdisho. Bayaanka AUSSOM ayaa lagu yiri: “Subaxnimadii maanta abaare 6:05am, dagaalyahanno ka tirsan Al Shabaab ayaa dhowr madfac ku garaacay xarunta Hawlgalka Taageerada iyo Xasilinta Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM) ee magaalada Muqdisho.” War-saxaafadeedka ayaa sidoo kale lagu sheegay in “uusan jirin wax khasaare ah oo nafeed ama burbur hantiyadeed” isla markaana “xaaladda si buuxda loo xakameeyay.” AUSSOM waxay ku celisay in weerarrada noocan oo kale ah aysan wiiqi doonin go’aankeeda ah inay garab istaagto Dowladda Federaalka Soomaaliya. Sida lagu xusay: “AUSSOM waxay mar kale caddeyneysaa in weerarradaasi aysan wax u dhimaynin go’aankeeda ah inay taageerto Dowladda Federaalka Soomaaliya dadaalka ay ugu jirto la dagaallanka argagixisada iyo sidii loo heli lahaa nabad iyo amni waara oo dalka ka hirgala.” Source: goobjoog.com
  21. Taliyaha Ciidanka Booliska Soomaaliyeed Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi oo uu wehliyo Taliye kuxigeenka Ciidanka Sarreeye Guuto Cismaan Cabdullaahi Maxamed ayaa Cisbitaalka Rajab Dayib Erdogan (Ex Digfeer) ku booqday Ciidamo dhaawacyo kasoo gaareen howlgal ciidan oo ay ka wadeen gudaha magaalada Muqdisho. Dhaqaatiirta Cisbitaalka ayaa ka warbixiyey xaaladda Caafimaad ee Ciidamada, waxaana uu Taliyuhu kula dardaarmay in daryeel ku filan loo sameeyo, isagoona u xilsaaray guddi gaar ah oo xaaldooda la socda maadama ay dhaawacmeen iyagoo gudanaya waajibaadkii Qaran ee loo idmaday. “Allaha idin Caafiyo waxaad u dhaawacanteen dadkiina iyo dalkiina, idinkoo ka difaacaya kooxda Al-Shabaab, waxaan idiin soo booqanay inaan xaaladiina ogaano si haddii xatta xaaladiina wax looga qaban waayo dalka meesha ku haboon la idiin geeyo” Ayuu yiri Taliye Asad Cismaan. Source: goobjoog.com
  22. Abu Dhabi (Caasimada Online) – Imaaraadka Carabta iyo Turkiga ayaa mar kale yeeshay kulamo muhiim ah oo ku saabsan xaaladda Afrika, kuwaasi oo lagu qabtay magaalada Abu Dhabi. Kulamadan ayaa qayb ka ah dadaallada labada dal ee kor u qaadista xiriirkooda, gaar ahaan marka la eego arrimaha dhaqaalaha, siyaasadda, iyo iskaashiga gobolka Afrika. Waxaa la xaqiijiyay in Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Turkiga ay si rasmi ah u shaacisay in kulamadan uu muhiim u yahay horumarinta iskaashiga caalamiga ah ee labada dal. Wasiiru-dawlaha Arrimaha Dibadda ee Turkiga, Burhanettin Duran, iyo Wasiiru-Dawlaha Arrimaha Dibadda ee Imaaraadka, Shahbut bin Nahyan Al Nahyan, ayaa ka qayb-galaya kulamadaas, waxayna si wadajir ah u guddoomin doonaan wada-tashiyada. Fursadaha iskaashiga iyo dhaqaalaha Wada-hadalladan ayaa diirada saaraya isbeddellada ka socda qaaradda Afrika, iyadoo ay ka mid ahayd in la baaro fursadaha cusub ee iskaashi dhexmara dalalka Afrikaan ah iyo kuwa Khaliijka. Mawduucyada ugu muhiimsan ee kulamadan lagu falanqeeynayo waxaa ka mid ah dhaqaalaha, maalgashiga, iyo xoojinta xiriirka ganacsi ee labada dhinac. Xirfadlayaal ka socday labada dal ayaa sidoo kale ka wada-hadlay sida loo kobcin karo iskaashiga dhinaca tignoolajiyada iyo warshadaha, iyadoo la isku raacay in la abuuro barnaamijyo cusub oo taageero u noqon kara horumarinta dhaqaalaha Afrika. Joogteynta wada-hadallada iyo mustaqbalka iskaashiga Mid ka mid ah go’aannada ugu muhiimsan ee la gaarey ayaa ah in la sameeyo wada-hadallo joogto ah oo ku saabsan Afrika, taas oo loo arko inay muhiim u tahay labada dal si loo xoojiyo xiriirka dhexmara iyo sidoo kale si loo taageero horumarka qaaradda. Go’aankan ayaa ka dhalatay heshiiskii ay gaareen Turkiga iyo Imaaraadka Carabta intii lagu jiray booqashadii Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan ee Imaaraadka bishii Febraayo 2022. Heshiiskaas ayaa ahaa mid muhiim ah, waayo waxaa uu dhidibada u taagay iskaashiga labada dal ee dhinacyada kala duwan, sida amniga, dhaqaalaha, iyo arrimaha siyaasadeed. Kadib kulankii hore ee dhexmaray wasiirrada arrimaha dibadda ee labada dal, waxaa la isku raacay in si toos ah loo qorsheeyo kulamo dheeri ah oo diiradda saara horumarinta Afrika. Wada-hadaladii ugu horreeyay ee ku saabsan Afrika ayaa ka dhacay magaalada Ankara 10-kii Oktoobar, 2023, waxaana looga hadlay sidii loo xoojin lahaa iskaashiga dhinacyada ganacsiga iyo maalgashiga. Kulankaasi ayaa la sheegay inuu ahaa mid miro dhal ah, iyadoo ay labada dhinac ka wada hadleen qorshayaasha mustaqbalka iyo fursadaha ay ka faa’iidaysan karaan labada dhinac. Xiriirka Turkiga iyo Imaaraadka Carabta ayaa muddooyinkii dambe soo hagaagay, waxaana labada dal ay si weyn ugu dadaalayaan sidii ay u heli lahaayeen faa’iidooyin ka dhex dhalan kara iskaashiga dhinacyada dhaqaalaha iyo ganacsiga. Taageerada horumarka Afrika iyo mashaariicda mustaqbalka Waxaa la arkaa in labada dal ay doonayaan inay taageeraan horumarka qaaradda Afrika, taas oo noqonaysa mid ka mid ah meelo muhiim ah oo la xiriira iskaashiga gobolka. Waxaa la filayaa in wada-hadaladani ay ka qeyb qaataan xalinta dhibaatooyinka ka jira qaaradda Afrika, sida xaaladaha amni iyo horumarka dhaqaalaha. Waxaa sidoo kale la rajeynayaa in kulamadan ay fursad u noqon doonaan in la xoojiyo xiriirka labada dal iyo in la sameeyo mashaariic ka faa’iideysta awoodaha dhaqaalaha iyo kheyraadka Afrika. Sidoo kale, dadaallada labada dal ayaa looga dan leeyahay in laga hortago khataraha amni ee ka jira Afrika, iyadoo la doonayo in la dhiso iskaashi ka dhaxeeya dalalka ku yaal qaaradda iyo inay taageeraan xalinta dhibaatooyinka ka taagan gobollada qaarkood. Iskaashigaasi wuxuu sidoo kale ka caawin doonaa Afrika inay u noqoto meel ku habboon maalgelinta iyo horumarinta dhaqaalaha. Marka laga hadlayo mustaqbalka, labada dal waxay si dhow uga wada shaqeyn doonaan sidii ay u noqon lahaayeen kuwo qeyb ka ah kobcinta dhaqaalaha Afrika iyo inay taageeraan mashaariic waaweyn oo kor u qaada xaaladda guud ee qaaradda. Si kastaba, wada-hadalladan ayaa la filayaa inay noqdaan kuwo xiiso leh oo horumariyo xiriirka iyo iskaashiga dhexmara labada dal.
  23. Kampala (Caasimada Online) – Fal-celin xooggan iyo hadal-heyn ayaa ka dhalatay casuumaad uu madaxweynaha Soomaaliya u fidiyay dhiggiisa dalka Uganda Yoweri Museveni oo lagu wado inuu dhowaan yimaada magaalada caasimada ah ee Muqdisho. Yoweri Museveni ayaa Madaxwayne Xasan Sheekh uga mahad celiyay booqashadiisa, ayaa isaguna aqbalay casuumaadda rasmiga ah ee uu ku imaanayo caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho muddada soo aaddan. Intaasi kadib waxa ay yeesheen wada-hadallo miro-dhal ah oo ay uga hadleen xiriirka qotoda dheer ee laba geesoodka ah iyo iskaashiga dhaw ee ka dhexeeya labada dal ee Soomaaliya iyo Uganda, iyada oo sidoo kale si wadajir ah u soo dhaweeyay billaabashada hawlgalka cusub ee AUSSOM. Labada Madaxwayne ayaa sidoo kale adkeeyay dardargalinta taageerada caalamiga ee ku aaddan dhaqangalinta Qorshaha Horumarinta Amniga Soomaaliya iyo kobcinta awoodda Ciidamada Xoogga Dalka. Uganda ayaa waxaa ciidamo ay ka joogaan Soomaaliya, waxayna askarta ugu badan ku leedahay howlgalka AUSSOM oo sanadkan ka bilowday gudaha dalka, horayna waxay sidaas oo kale ciidamo badan ugu hoggaamineysay howlgalladii ka horreeyay ee ATMIS iyo AMISOM. Haddaba sidee looga fal-celiyay Imaashaha Yoweri Museveni ee magaalada Muqdisho? Al Sacdi: “Ra’iisul wasaare Abiy Ahmed-ba saacado ayuu joogay Muqdisho, Mr Shaadhna Minutes uun-buu joogi.” Zakariye Maxamed: “Waxaan oo dhan wuxuu isleeyahay caalamka tusi in Muqdisho ammaan tahay, laakiin waata maalin walba la leynayo saraakiil ka mid ah ciidanka Soomaaliya.” Maxamed Axmed: “Yoweri Museveni maxaa booqashadiisa laga faa’idaa waa nin dalkiisa xoog ku haysto?”. “Hambalyo aad baan usoo dhaweyneynaa qodobada shirka. Guul mudane Madaxweyne,” ayuu yiri Zakariye Cali Dayib. Maxamed Cabdi Jabaar: “Odayga horta safarka Uganda kama daalo miyaa waa usii socdaa leeyee?.”
  24. By Kelvin Benny In the last century, the Westphalian nation system has redrawn the political cartography across various parts of the globe. Shaped by colonial legacies, it has created new national entities across the world that didn’t take into consideration ethnic and other kinships across the border. The African continent is the best example of such a trend, where various colonial powers like the British, French, Portuguese, Germany etc have redrawn borders and created a new reality of states. Despite the reality of states, some regions with historical grievances have tried to secede from nations and create new countries as seen in the case of Eritrea and South Sudan, adding to the list of nations. While some regions have tried, but failed miserably resulting in huge death and destruction. Examples include Biafra in Nigeria, Katanga in Congo etc. There is another case of regions, that have acquired partial independence due to the weakness of the parent state. Such states with working institutions, armed forces and population are termed as “Quasi-States” and they lack international recognition as an independent entity. Examples include Kurdistan Regional Government (KRG) in Northern Iraq and Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) in Cyprus. These Quasi-state entities also receive support from external patrons owing to strategic and ethnic reasons and this helps them to survive. Across the world, there are many such entities and in the current global politics, the existence of Quasi-states is a reality. European colonialism in the Horn of Africa region has divided the historic land of Somali people into various territories like current Djibouti, Somalia, as well as some Somali inhibited regions that were added to regional countries like Ethiopia and Kenya. Despite this division, Somalia emerged as a nation state with homogeneous ethnic-religious makeup making it as a unique case of homogeneous state in Africa. While the modern region of Somalia was an amalgamation of the Italian colony of Somaliland and British colony of Somaliland this entity acquired independence in the 1960’s. Somalia then went from a democracy under Aden Abdulla Osman Daar to a military dictatorship under Siad Barre in 1969. While his initial reforms were commendable, the ill fated Ogaden war with Ethiopia in 1977 changed the fate of Somalia and started ethnic and clan based civil war which destabilised Somalia. Post 1990’s Somalia began disintegrating with various warlords and militant groups controlling various parts of Somalia. While the northern part of Somaliland declared its independence in 1991 and acquired a more stable form with functioning democracy and other institutions. Thus from the instability in the 1990’s, Somaliland began to function as an effective Quasi-state with semblance of stability and progress. Encompassing an area of 1,77,000 sq km and with Hargeisa as its capital. Presence of institutions was a strength of Somaliland and it ensured peace and stability while many other parts of the Horn of Africa region were mired in various ethnic and other conflicts. Since the passing of three and half decades after the end of the cold war, the Federal Government of Somalia (FSG) based in Mogadishu has faced various challenges from corruption, terrorism and failure of institutions. While many parts of Somalia are controlled by militant groups like Al-Shabab and face issues like poverty and violence. Somaliland remains as a Quasi-state with well functioning institutions and stability. The geography of Somaliland with almost 850 kms of coastline in the Gulf of Aden with many port cities has attracted the attention of many regional powers. The political stability and presence of institutions and better governance of Somaliland act as attractive factors for foreign investment. Many countries have utilised their geographical position to leverage economic growth by being part of the fulcrum of global connectivity and the examples include Dubai, Djibouti and Singapore. Various governments of Somaliland have explored such a potential to attract investment and expand infrastructure. In the emerging geopolitical alignments in the wider West Asian region and Horn of African region, Somaliland is poised to benefit from the regional alignment. Firstly, Ethiopia, a regional economic powerhouse with a population of more than 120 million has recently signed a deal with Somaliland to develop and use the Berbera port in Somaliland for a period of fifty years. Being landlocked after the secession of Eritrea in 1993, Ethiopia aims to access sea outlets under the PM Abiy Ahmed. This deal with Somaliland is in return for recognition of Somaliland by Ethiopia, which would increase the global legitimacy of Somaliland. Another power with strong investment in the region is the United Arab Emirates. Being an entrepot economy, UAE has expanded its maritime presence across the wider region including Socotra in Yemen as well as various port projects in the Red Sea. UAE has invested 442 million US$ in ports in Somaliland and the region is witnessing an axis between Ethiopia-UAE-Somaliland which will enhance the strategic value of the ports in Somaliland. Another regional dynamic which acted in the benefit of Somaliland is the outbreak of war in Gaza in 2023. Various authorities in Israel are exploring options to resettle some Gazans in Somaliland and talks have started on this. As per certain reports, the government of Somaliland is open to accepting refugees from Gaza in return for international recognition. Another factor which deepens an emerging Israeli-UAE-Somaliland axis is the possible establishment of an Israeli military base in Somaliland. The United States of America, under the Trump administration is exploring options to recognise Somaliland owing to its alignment with US national security objectives, so the wider Israeli-USA interests align with recognition of Somaliland. Considering a model of KRG in Northern Iraq, which is supported by regional and outside powers, it’s time for Somaliland to opt for such a mechanism as wider alignment of various regional and extra regional powers like Ethiopia-UAE-Israel-USA. Such an independent Somaliland would benefit from the logistical-military importance of the coast akin to Djibouti. Quasi-states exist across various parts of the world and they assist geopolitical aims of the patron state and in this case of an independent Somaliland, it would assist USA as well as other regional powers like Ethiopia and UAE to gain their maritime and other business interests. Modern diplomacy Qaran News
  25. Mogadishu (HOL) — The United States Deputy Secretary of State Christopher Landau said that he was reviewing the possibility of establishing direct diplomatic ties with Somaliland. Source: Hiiraan Online