Deeq A.

Nomad
  • Content Count

    213,116
  • Joined

  • Last visited

  • Days Won

    13

Everything posted by Deeq A.

  1. Sri Lanka Navy has rescued three Somali fishermen who were stranded in a drifting vessel in the deep sea off the Southern coast. Source: Hiiraan Online
  2. Ethiopia’s Somali regional government has forcefully denied allegations of systemic torture at Jijiga Central Prison, setting the stage for a potential showdown with Prime Minister Abiy Ahmed. Source: Hiiraan Online
  3. Jabuuti (PP) ─ Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed C/llaahi Farmaajo ayaa u jooga dalka Jabuuti ka Qayb-galka Shirka Madasha iskaashiga Afrika iyo Shiinaha. Farmaajo iyo wafdigiisa waxaa Garoonka Diyaaradaha kusoo dhaweeyay Ra’iisul Wasaaraha Jamhuuriyadda aan walaalaha nahay ee Jabuuti Mudane Cabdiqaadir Kaamil Maxamed iyo Diblomaasiyiin ka tirsan Safaaradda Soomaaliya ee dalkaas. Shirkan oo soconaya inta u dhaxaysa 5-7 bishan Luuliyo ayaa looga wada xaajoonaya hirgelinta ganacsiga xorta ah ee Qaaradda Afrika, xoojinta maalgashiga, kobcinta kaabayaasha dhaqaalaha iyo xaqiijinta hiigsiga horumarineed ee 2030-ka ee ajendaha caalamiga ah. Dhanka kale, Madaxweyne Farmaajo ayaa ka qayb galay saaka furitaanka Aaga Caalamiga ah ee Ganacsiga Xorta ah ee Jabuuti iyada oo ay munaasabaddaasi goobjoog ka ahaayeen Madaxweynaha martida loo yahay Mudane Ismaaciil Cumar Geelle, Madaxweynaha Rwanda, Madaxweynaha Suudaan, Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya iyo Guddoomiyaha Midowga. Madaxweynaha oo khudbad kooban jeediyay ayaa sheegay in furitaanka Aagan ka Caagan Canshuuraha ee Jabuuti ay ka turjumeyso in dalkan uu u diyaar garoobay tartanka ka socda caalamka ee lagu xoojinayo kobcinta iyo isdhex galka dhaqaalaha adduunka iyo kan gobolka. “Hawshan waxaa galay waqti badan, shaqo badan, aragti fog iyo hoggaan wanaagsan oo uu hormuud u yahay walaalkeen Ismaaciil Cumar Geelle taasoo iyadana ku timid wadashaqeynta shacabka iyo Dowladda Jabuuti,” ayuu yiri Madaxweynaha. Ugu dambeyn, Safarka Madaxweynaha waxaa ku wehliya Wasiirka Arrimaha Dibadda, Axmed Ciise Cawad, Wasiirka Maaliyadda C/raxmaan Ducaale Bayle, Wasiirka Ganacsiga iyo Warshahada Maxamed Cabdi Xayir Maareeye, Wasiir-u-dowlaha Difaaca, Maxamed Cali Xagaa iyo La-taliyaha Arrimaha Dibadda ee Madaxweynaha, Balal Cusmaan. PUNTLAND POST The post Madaxweyne Farmaajo oo Jabuuti uga Qayb-galaya shir muhiimad gaar ah u leh Afrika appeared first on Puntland Post.
  4. Muqdisho (PP) ─ Shir wadajir ah oo u dhaxeeyay Hay’adaha u xilsaaran Siyaasadda dalka iyo Guddiga Farsamo ee Wadaxaajoodka Arrimaha Federaalka oo ay soo qabanqaabisay Wasaaradda Arrimaha Dastuurka ayaa ku soo gabagaboobay magaalada Muqdisho. Intii uu socday shirka ayaa waxaa looga hadlay arrimaha Dastuurka, Federaaleynta dalka, Doorashooyinka, Hanaanka Cadaaladda ee Federaalka iyo Awood Qeybsiga. Khubaro ka kala timid dalka gudihiisa iyo dibadiisa ayaa ka doodeen arimihiima uu ku saabsanaa shirka. Wasiirka Arrimaha Dastuurka Mudane Cabdiraxmaan Xoosh Jibriil oo gaba-gabada shirka ka hadlay ayaa ka mahadnaqay talooyinka ay soo jeediyeen khubarada. “Waxaan doonayaa inaan u mahadceliyo aqoonyahanada ka soo qeybgaleen shirkan oo runtii soo jeediyeen talooyin wanaagsan oo ku saabsan arimihii looga hadlay shirka ee uu ka mid ahaa Dastuurka,” ayuu yiri Wasiir Xoosh. Ugu dambayn, Waxaa kulanka soo xiray Wasiirka Arrimaha Gudaha, Cabdi Maxamed Sabriye isagoo uga mahadceliyay Wasaaraddda Arrimaha Dastuurka doorkeeda qabanqaabineed ee shirka. PUNTLAND POST The post Shirkii Wasaaradda Dastuurka iyo Hay’adaha ku shaqada leh siyaasadda oo soo Xirmay appeared first on Puntland Post.
  5. Muqdisho (PP) ─ Ra’isul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Xasan Cali Kheyre ayaa mar kale ku Celiyay in ay laali doonaan dhammaan dhaqamada xun oo uu kamid yahay Musuq-maasuqa. Kheyre waxa uu sheegay inay la dagaalamayaan shaqsiyaadka ku sifoobay Musuqa iyo Khilaafka waxa uuna tilmaamay inaan loo dulqaadin Karin in laaluush la qaato. Sidoo kale, Wuxuu sheegay in Somalia ay horay u socoto lana aqbali doonin, wax kasta oo dib u dhigaya, isagoo ku tilmaamay kuwa musuqmaaasuqa wada inay doonayaan in dib ay u dhigaan dalka. Ra’iisul Wasaaruhu wuxuu tilmaamay inaan laga raali noqonayn shaqsiyaad ka tirsan dowladda oo ku mashquula qaadashada Laaluushka, kuwaasoo uu sheegay inay ka sifeyn doonaan xarumaha dowladda. Dhanka kale, hadalka Ra’iisul Wasaaraha Somalia ayaa imaanaya iyadoo ay jiraan hadallo badan oo la isla dhex-marayo, kuwaasoo sheegaya inay jiraan kooxo ku sifoobay musuq-maasuqa oo ku mashquulsan laaluus inay hantida dowladda lunsadaan. Ugu dambeyn, Somaila ayaa lagu tiriyaa dalalka ugu musuq-maasuqa badan caalamka, waxaana xusid mudan in xukuumadda Ra’isul Wasaare Khayre ay kal hore ansixisay, xeerka la dagaalanka Musuq-maasuqa. http://puntlandpost.net/wp-content/uploads/2018/07/DHAGEYSO_Xasan_Khayre_Hadlal.mp3 PUNTLAND POST The post Ra’iisul Wasaaraha DF oo sheegay inay jiraan kooxo caadeystay laaluusha iyo inay si… appeared first on Puntland Post.
  6. The European Parliament has condemned the United Arab Emirates (UAE) and Saudi Arabia for cutting financial support to Somalia for its neutrality on a rift between a Saudi-led quartet and Qatar. The Belgium-based parliament said in a resolution passed on Wednesday that Somalia has “sought to remain neutral” on the ongoing crisis, but was in turn “deprived of regular budgetary support payments by Saudi Arabia and the UAE”. “In terms of the wider confrontation between the United Arab Emirates (UAE) and Saudi Arabia, on the one hand, and Qatar, on the other, the Federal Government of Somalia has sought to remain neutral; whereas, in retaliation, Saudi Arabia and the UAE have ceased their regular budgetary support payments to Somalia, which further weakens the government’s ability to pay the security forces,” the resolution reads. The statement called on “the UAE to cease forthwith all acts of destabilization in Somalia and respect Somalia’s sovereignty and territorial integrity”. Somalia is highly dependent on trade from Saudi Arabia and imports many UAE products. Last month, an Emirati plane was grounded in the African country for several hours after UAE officials refused to allow the search of a luggage which Somalia officials had described as “suspicious”. Accordingly, the Emirati military trainers who were on board the plane were held for hours at Bosaso International Airport in Somalia’s semi-autonomous region of Puntland, as they refused to allow security forces to check their suspiciously “heavy” luggage. In an earlier incident, the Somali federal government had confiscated nearly $10 million from a UAE Royal Jet at the Mogadishu International Airport. Following the incident, the UAE ended its military training program in Somalia, which started in 2014. Tensions between Somalia and the UAE emerged in March after the Dubai-based DP World granted a 19-percent stake to Ethiopia in the Berbera port in breakaway Somaliland, which Somalia has not recognized as independent. Under that deal, the UAE builds a military base in the Berbera port and trains the soldiers of the breakaway Somali region. Mogadishu censured the agreement as a violation of international law. Somalia’s internationally-backed government is reportedly planning to file a legal complaint against the UAE for setting up the military base. Somaliland is located along the strategic Bab al-Mandab Strait across from Yemen, where the UAE has been waging a devastating war as part of a Saudi-led coalition. Relations between Somalia and the UAE first soured last year when Mogadishu refused to take sides with the Saudi regime and the UAE in their diplomatic dispute with Qatar. Last June, Saudi Arabia, Egypt, Bahrain, and the United Arab Emirates abruptly cut diplomatic ties with Qatar and imposed an economic embargo on the country, accusing it of supporting terrorism, a claim Doha strongly rejected. Press Tv
  7. The ministry of energy & minerals particularly the energy department in conjunction with Geel organization jointly organized and held in Hargeisa on Wednesday, a one day seminar on harnessing wind energy. ministry staffers particularly the energy department, university students, local and international organization engaged in harnessing wind energy and local power firms were in attendance. Hon. Lawrence Harper, is an American citizen by birth was the senior wind energy expert who provided lectures on how to harness and manage wind energy in Somaliland.
  8. Nairobi (Caasimada Online) – Sida aan wararkeena hore ku sheegnay waxaa magaalada Nairobi ee xarunta dalka Kenya ku sugan Sarkaalka ONLF Cabdi Kariin Muuse (Qalbi dhagax). Qalbi dhagax oo ka mid ah Saraakiisha Jabhada ONLF dhawaana laga soo daayey xabsi ku yaalla magaalada Addis Ababa ayaa dib ula midoobay qoyskiisa muddo Toban bilood kadib. Qalbi dhagax, oo aan muddo fog arag carruurtiisa ayaa waxaa iminka u suuragashay in magaalada Nairobi uu kula kulmo carruur dhowr ah oo uu dhalay. Qalbi dhagax, ayaa carruurtiisa oo waaweyn ah ku booqday halka ay ka degan yihiin magaalada Nairobi iyagoo kala qaatay wixii macluumaad oo ku saabsan mudada uu kala fogeeyay Xabsiga. Sawirro laga soo qaaday Qalbi dhagax iyo carruurtiisa ayaa muujinaya Gabar iyo Wiil uu dhalay oo dhinacyada ka fadhiya, iyadoo ay used mudan tahay in mid kamid ah Gabdhihiisa ay ku jiifto.
  9. The UK government has explained the bilateral cooperation with the republic of Somaliland. Members of British parliamentarian have questioned Ms. Penny Mordaunt, Secretary of State for International Development on why the UK government has not supportive to Somaliland’s quest for statehood. The members of British parliament have said that the UK enjoyed long standing friendship with Somaliland over the past decades. Hon. Bob Stewart, a member of British parliament who is elected in Beckenham constituency in south east of London has told that he has seen with his eyes the republic of Somaliland on a visit and said that it used to a British protectorate. The MP who is also a member of the conservative party has asked the secretary of state for int’l development, Ms. Penny why not the UK government has not made its stance clear on Somaliland as it is a long standing ally in the region. First of all, Ms. Penny has thanked the MP for putting the question on Somaliland to her. Mr. Penny has announced that the UK govt is providing aid to Somaliland on the areas of socio-economic development, humanitarian aid, and further reiterated that the UK govt is committed to support Somaliland on its nationality security affairs and combating piracy and terrorism in the region. Secondly, UK’s State secretary for int’l development has said that the UK govt provides assistance to National Election Commission which is in-charge of conducting free and fair elections in the country. Hon. Bob Stuwart is among rare British parliamentarians who is a close ally to Somaliland and lobbies its quest for statehood. He has been serving as an MP since 2010. The UK govt has assisted the independent observers in November presidential polls and it is said that the polls were free and fair.
  10. By JAMES KARIUKI The African Union has injected Sh70 million towards a trypanosomiasis (Surra) surveillance study aimed at improving camel husbandry for higher meat and milk production in Kenya and Somaliland. The project will initially target Isiolo and Marsabit as well as Somaliland. Kenya Agricultural Research and Livestock Organisation director general Obadiah Njagi unveiled a team of researchers to conduct the three-year study at the Bio-technology Research Institute (BRI) Muguga. “Camels are a beacon of resilience during droughts and stress. Surra is a major constraint to camel production threatening livelihoods and food security,” said BRI centre director Judith Chemuliti. The team comprises Kenyan and Somaliland veterinary experts who will work jointly with their Isiolo and Marsabit counterparts during the research. Source: businessdailyafrica
  11. The Portable Mathematics Museum, set up by the Yunus Emre Institute aims at increasing awareness of mathematics and science. The “Portable Mathematics Museum” set up by Turkey’s Yunus Emre Institute has attracted hordes of students in northern Ethiopia. The portable museum, aimed at increasing awareness of mathematics and science, was set up as part of the ninth All Africa University Games 2018, which is underway in Mekelle University. The five-day games began on July 2, with the participation of 18 African countries. Thousands of university students participated in different activities, competitions and exhibitions in science, sports and arts. The museum is established within the scope of Yunus Emre Institute’s Turkish Academic and Scientific Cooperation Project. Ozgur Can Yildiz, an official at the museum, told Anadolu Agency that the museum was built yesterday, and it has been visited by hundreds of students displaying great interest. Professor Kindeya Gebrehiwot rector of Mekelle University, also visited the museum. “This is definitely the most interesting stand at the event,” he noted. Travelling to other parts of Ethiopia Dr Macit Koc, adviser to the rector of Mekelle University and coordinator of the project in Ethiopia, said, “We are very pleased with the response we get. After the African University Games, our museum will be travelling to different cities of Ethiopia to meet with students from various regions.” Koc said that the portable museum will be donated to one of the universities in Ethiopia. Students of Mekelle University in Ethiopia visit the “Portable Mathematics Museum” set up by Turkey’s Yunus Emre Institute for the ninth All Africa University Games 2018. (AA) The Turkish Academic and Scientific Cooperation Project or TABIP is initiated by the Turkish presidency to allow youth in poor countries to experiment with new ideas and for young scientists to connect with each other. In February and March, the travelling museum was visited by 45,000 Syrian children aged 6-18 years, who are living at temporary shelters and protection centres in Turkey. The portable museum also visited Bosnia and Herzegovina and Hungary after its tour in Turkey. AA
  12. Cadaado (Caasimada Online) – War goordhow nasoo gaaray ayaa sheegaya in dowlada Somalia ay Hub iyo Saanad ciidan ugu deeqday dadka shacabka ah ee ku dhaqan qeybo kamid ah Gobolka Mudug. Xogtu waxa ay sheegeysaa in diyaarad siday Hub, Saanad iyo Dawo ay galinkii danbe shalay ka duushay magaalada Muqdisho, taa oo gaartay magalada dhuusamareeb. Saraakiil ka tirsan Dowlada ayaa siday Hubka waxaana lagu wareejiyay Sheekh Shaakir oo ah Madaxa xukuumadda Galmudug iyo Saraakiil kale oo ka tirsan Ciidamada Galmudug. Dowlada ayaa Hubka iyo Saanada ugu tallo gashay in dadka deegaanka ay kula dagaalaman maleeshiyaadka Al-Shabaab si ay u difaacdan hantidooda. Deegaano ay kamid yihiin caad iyo maamiyo ayaa dagaaladii u dambeeyey ay ka dhaceen,waxaana la sheegay in dagaalka labada dhinac uu ku kala gaaray khasaaro aad u farabadan. Dagaalka ayaa u dhexeeyay dadka deegaanka iyo maleeshiyaadka Al-Shabaab, waxaana soo baxaaya in deegaanadii lagu dagaalamay badi ay la wareegeen Al-Shabaab. Dagaalka oo weli taagan ayaa waxaa lagu kala gubay Gaadiid iyo Guryo dhowr ah, waxa ayna dowladu dooneysaa inay hubeyso shacabka si Al-Shabaab looga saaro deegaano ay qabsatay. Geesta kale, waxaa aad u kacsan xaalada deegaanada caad iyo maamiyo, waxaana aad looga cabsi qabaa in Shabaabka ay isku balaariyaan deegaanka. Caasimada Online Xafiiska Cadaado Caasimada@live.com
  13. Sri Lanka Navy troops were able to rescue three Somali fishermen onboard a fishing vessel stranded at sea and bring them ashore during a rescue operation on Thursday (05 July). The rescue mission was launched by the Navy after being alerted by the Department of Fisheries and Aquatic Resources of a Somali fishing vessel being lost at sea. Naval authorities had promptly rushed one their ships ‘SLNS Nandimithra’ with a group of medical personnel for the rescue mission on Wednesday evening. Naval troops were able to reach the stranded fishermen 115 nautical miles off the Galle Lighthouse the next day. The fishermen were given basic medical care and safely brought ashore to the Galle harbor. Later they were handed over to the Galle police. News LK
  14. Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’isul wasaarihii hore ee dalka Australia Tony Abbot ayaa markii ugu horeysay shaaciyay inuu taageeray Go’aanka ay maleeshiyaadka Al-Shabaab ku mamnuuceen Isticmaalka Bacaha. Tony Abbot, waxa uu sheegay in go’aankaasi uu yahay mid wanaagsan, waxa uuna dhankiisa ka qiray in Bacaha ay khatar ku yihiin dadka iyo xoolaha. “Shabaab ma jecleysan inay sii jiran balse waxa aan aad usoo dhaweynayaa qodobka deegaanadooda looga mamnuucay isticmaalka Bacaha” Sidoo kale, Tony Abbot, waxa uu sheegay in Bacaha ay khatar halis ah ku hayaan deegaanada laga isticmaalo, waxa uuna horey u soo jeediyey in bacaha laga mamnuuco magaalada Woolworths ee dalka Australia. Balse waxa uu haatan ka soo horjeestay aragtidaasi inkastoo go’aankaasi markii danbe uu ka dhaqan galay Woolworths. Ra’isul wasaarihii hore ee dalka Australia ayaa carab ***** in ka badan 3.9 billion oo bacaha lagu adeegto sannad kasta laga isticmaalo qeybo kamid ah Gobolada Australia. Go’aanka Al-Shabaab ayaa aad uga yaabiyey dunida, ayada oo dad badan isweydiiyeen sabab urur dadkii bani’aadamka laynaya uu uga fakaro deegaan. Caasimada Online Xafiiska Muqdisho Caasimada@live.com
  15. Ethiopian Prime Minister, Abiy Ahmed, will carry out an official visit to the United States on July 28-29, official sources reported today. Source: Hiiraan Online
  16. When Steve Mbugua uprooted more than 500 coffee trees on his half-acre farm in Nyeri county eight years ago, his neighbours thought he was making a mistake. Source: Hiiraan Online
  17. Drivers of Kenya's digital taxis shut down operations Monday in protest of what they term as exploitative corporate practices. They say the firms are charging low rates to their clients, yet imposing high commissions on the drivers, leading them to work longer hours with little pay. Source: Hiiraan Online
  18. A Minnesota teenager who became the first American to win a prestigious Qur'an recitation contest will travel to Somalia to meet the country's president Mohamed Abdullahi Mohamed. Source: Hiiraan Online
  19. The African Union Mission in Somalia (AMISOM) said on Thursday that its police component has offered a specialized training to regional police forces on crime prevention. Source: Hiiraan Online
  20. The presidents of 17 countries will come to Ankara on July 9 to attend president Recep Tayyip Erdoğan’s oath-taking ceremony, pro-government Yeni Akit newspaper reported on Thursday. Source: Hiiraan Online
  21. No U.S. president has paid a visit to the British city of Sheffield in at least a century. The municipality of 570,000, tucked in the Yorkshire countryside, is not exactly a hot spot for heads of state. Source: Hiiraan Online
  22. Asia is bracing for the opening salvo in a tit-for-tat trade battle, with the US due to impose 25% tariffs on $34bn of Chinese goods on Friday. Source: Hiiraan Online
  23. Djibouti on Thursday launched the first phase of Africa's biggest free-trade zone, seeking to capitalise on its strategic position on one of the world's busiest trade routes. Source: Hiiraan Online
  24. Muqdisho (Caasimada Online) – Warar lagu kalsoon yahay oo aanu ka helnay Madaxtooyada Villa Somalia ayaa sheegaya in Madaxweynaha Soomaaliya Maxamed C/llaahi Farmaajo uu isbedel ku sameeyay qaar ka mid ah safiirada Soomaaliya u fadhiyay dalalka caalamka. Arintani ayaa la sheegay in ay ka dambeyso isbedel balaaran oo madaxweynuhu uu ku sameynayo xiriirka diblomaasiyadeed Soomaaaliya kala dhexeeya caalamka waxaana safiirada ilaa haatan la badalay kamid noqday Safiirkii Soomaaliya u fadhiyey Ethiopia Mohamed Cali Nuur Hagi oo sidaan xogta ku helnay loo bedelay safaarada Soomaaliya dalka Djibouti, halka safiirkii Soomaaliya u fadhiyay dalka Faransiiska Cali Shariif isna loo weeciyay Safaarada Soomaaliya ee Addis ababa. Sidoo Safiirada uu isbedelku ku dhacay ayaa la sheegay in uu kamid noqday safiirkii Soomaaliya u fadhiyay dalka Cumaan danjire Abdirizak Tano kaasoo isna la sheegay in loo magacaabay safiirka Soomaaliya ee dalka Qatar, Iyadoo aan safiirkii isaga kaga horeeyay safaaradan ee xilka laga qaaday an loo dhiibin wax xil safaaradeed ah. Xogta ayaa intaas kusii dartay in Safiirkii Soomaaliya u fadhiyey dalka Sweden iyo dalalka Scandinavian-ka Cawaale Kulane isna loo magacaabay safiirka Soomaaliya ee dalka China, Balse Safaaradaha ay baneeyeen safiiradan la badalay ee dalalka Faransiiska, Sweden, Cummaan iyo safiiradii dalal kale loo wareejiyey ayaan la sheegin iney banaan yihiin oo suurta gal ka dhigaysa in safiiro kale loo magacaabay. Isbedelkan kooban ee dowlada Soomaaliya ay ku sameysay safiiradii qaar ee caalamka u fadhiyay ayaa imaanaya xili dowlada uu hogaamiyo madaxweyne Farmaajo ay inabadan ku celcelisay in ay wanaajiso xiriirka diblumaasiyadeed ee caalamka kala dhexeeya Soomaaliya, balse waxaa xusid mudan in muddo ka badan sanad ay safiiro la’aan yihiin safaaradaha qaar ee Soomaalida ay ku leedahay caalamka. Isbeddeladan ayaa la filayaa in si rasmi ah dhowaan loogu shaaciyo warbaahinta. Caasimada Online Xafiiska Muqdisho Caasimada@live.com
  25. Inta aanan imaan dalkiisa, waxaan dhowr jeer ka daawaday TV-yada caalamiga ah is beddelka dhaqaale ee uu doortay. RW Erdogan ayaa meel walba ka sheegaya, “waa inaan ciribtirnaa ceebtan dhowr jiil galaafatay ee dalkaan sharafta leh heysata”. Waa November, 2005, maalintii iigu horeysay ee aan Turkey tago. Aniga iyo daraawalkii taksiga ayaa is fahmi la’. Wuxuu iga soo qaaday boosteejada weyn ee Ankara, ina keennay xaafadda Ulus. Waa meeqa marka aan iri, wuxuu igu yiri, “ konton iyo shan milyan oo Lira”, oo u dhigantay $50 xilligaas. Lacagta waraaqaha Turkey ka shaqaynaysay waxaa ugu yaraa 1,000,000 Lira, oo muddo ay Guinness World Records u diiwaan gelinaysay “lacagta adduunka ugu qiimaha liidata”. Waa ceebta soo jireenka ahayd ee uu ka hadlayo Erdogan in laga takhaluso. Waxaa wasiirka maaliyadda u ahaa Erdogan, wiil dhalinyaro ah, oo la yiraahdo, Ali Babacan, oo Jan 20th, 2005, wargayska caanka ah ee The Economist ka qoray maqaal guushiisa dhaqaale u hagar baxaya , “Babacan’s Miracle = Mucjisadii Babacan”. Asagoo aqoonta iyo geesinimada wasiirkiisa da’da yar kaashanaya, Erdogan wuxuu tirtiray “lixdii eber”, wuxuuna ku bedelay “1 Lira”, sidaas darteedna u yeelay Turkey lacag markaan la qiimo ahayd doollarka Maraykanka. Erdogan wuxuu tallaabdaasi qaaday ayadoo ay IMF diidan tahay. Turkey, oo ka mid ah 6 waddan oo keliya ee IMF inta ka faa’ideystay, haddana ka badbaaday dabinteeda, waxay wax ka barteen taariikhdii fogeyd ee ay IMF iyo World Bank isla soo mareen, ayadoo ay IMF ahayd tan ku kaliftay xukuumadihii Erdogan ka horeeyay in ay qiima ridaan Liiraha, ayagoo ka keennay meel hal Dollar ahaa 9 Lira, 1966, illaa 2001 la gaarsiiyay hal Dollar in lagu sarifo milyan lix boqol iyo konton kun oo Lira. IMF waxay waddamada u doontaan kaalmo, marka ay ciriiri dhaqaale dareemaan (sida hadda Masar). Haddii waddanka deyn lagu yeesho, waa inuu bixiyaa, si uu ammaah kale u helo, haddii uusan bixin Karin oo ay cafin u baahdaan ” Heavily Indebted Poor Countries” sida Soomaaliya, waxay dalbadaan cafis. Ka hor inta aysan amaah bixin, ama deyn cafin, IMF waxay shuruudo culus, ku soo rogtaa dalalka, kuwaas oo curyaamin kara dhaqaalaha, sida ku dhacday Turkey, Erdogan ka hor, ama Soomaaliyaba xiliggii maamulkii Siyad Barre. IMF waxay dalbataa shuruudahaan si ay lacagteeda dib ugu hesho, waddankana la hayste uga dhigto ama qalqal u geliso: 1- In ay dowladda aad u yarayso kharashka kaga baxa adeegga dadweynaha (waxbarashada, mushaharka shaqaalaha, ciidanka). Sida ku cad dikumintiga CIA, Siyaad Barre markii uu xiriirka u jaray Ruushka, dhaqaale daranna soo wajahday, IMF-na kaalmo ka doontay, waxyaabaha lagu xiray ee uu ka dhiidhiyay waxaa ka mid ahaa in uu ciidamada kala diro, shaqaalaha dowladda mushaharaadkooda yareeyo, sidoo kale Masar hadda ayay socotaa howshaas oo sicirka korontada shacabka lagu qaaliyeeyay. 2- In dowladda ay sharciyo adag ku soo rogto ilaha dhaqaalaha, canshuuro dheeraad ahna lagu soo rogo meelaha dhaqaalaha ugu badan ka soo xaroodo. 3- In la soo daabaco lacag cusub, si qiimaha lacagta dalka ay hoos ugu dhacdo sicir barar awgiis, kaddibna taasi ay keento sida ay ku andacoodaan, in wax soo saarka dalka dhoofintiisa ay u sahlanaanto (shuruud uu diiday Erdogan, dowladihii ka horeeyay yeeleen, sicir barar kalifay, hadda waxaa shuruuddaasi aqbalay Madaxweyne Siisii, Geniga Masar wuxuu joogaa heerka ugu hooseeya”. Marka laga tago waxa ay IMF ku andacooto, ujeedada qiima dhimista lacagta laga leeyahay waa in si dadban loo fuliyo shardiga koowaad ee kharash yarenta. (Tusaale ahaa marka uu shaqaale qaato 4,000,000 Som Shillin ah bishii, oo u dhiganta $200 oo dollar, marka uu sarifka laba jibaarmo, isla qofkii la siiyo 4,000,000 oo shilin, waxaa doolar ahaan ugu soo aadaysa $100 oo keliya). 1980s, Siyaad Barre wuu yeelay, wuxuuna daabacay lacagta 500, 1000 taas oo keentay sicir barar baaxad leh, oo markii dambe sababtay dhaqaale xumo iyo in ay ciidamadii loo waayo mushahar, kaddibna dowladdiisa laciifto illaa jabhado ay dalka ka qabsadaan. Sidoo kale in la diiday lacagtii yaryarayd ida shilin, 5 shilin, 20 shilin ilaa 100 ayadoo markii dambe 500 la diiday xiligii sicir bararka ee Cabdiqaasim ganacsato lacagta soo daabacay. Maamulka Farmaajo, ma laha si deynta $5.2 bilyan looga cafiyo, deymo kalena u helo, wuxuu aqbalay shuruudahaan curyaaminta dhaqaale keenni kara ee ay IMF ku xirtay: 1- In la kordhiyo canshuuraha soo xarooda, taas oo ay yeelleen markii ay canshuurta iibka ku soo rogeen Muqdisho ayadoo aan wax sharci ah loo raacin. 2- In la sharciyeeyo ilaha dhaqaalaha ugu badan uu ka jiro sida Isgaarsiinta, kunturaadyada iwm. Taasna waa la yeelay. 3- In la soo daabaco lacag cusub, oo sicir barar hor leh keennaysa, oo 10,000, 5,000 kun ah, taas oo waafaqsan shuruudaha qiimo ridista IMF ee adduunka, laakiin su’aasha ayaa ah Soomaaliya wax walba Dollar ayay ku salaysan yihiin, kharash dhimis kama imaan doonto, sidoo kale wax aan dhoofino ma jiraan, oo noo sahlanaanaya. Maxay tahay ujeeddada? Erdogan waxa uu diiday shuruudaha qaar ee IMF, asagoo markaas lagu lahaa $50 bilyan lacag ka badan. Wuxuu ka doorbiday soo celinta sharafta lacagtiisa, asagoo 1 Lira ka soo bilaabay, asagoo taas beddelkeeda beeciyay shirkadii qaranka, kana dhigay shirkado gaar loo leeyahay. Dowladda Soomaaliya inta deyn cafintani indha saabtay ay dib uga gurato, ayay samayn kartaa in ay si tartiib ah u soo celiso qiimaha lacagta shilinka ayadoo ka soo bilaabaysa shilin. Balse uma muuqato. Deyn baa la cafiyay waa guul ma laha, ka weyn aasaaska dhismaha dhaqaale. Haddii la soo daabaco lacag cusub oo 10,000, 5,000 ah, waxaa halis loogu jiraa in gebi ahaanba lacagta Soomaaliyeed laga diido suuqa, sidii dhacday 2001 markii lacag N20 ah la soo daabacay, oo gebigeedba suuqa ka baxday. Guddoomiyaha Bankiga Dhexe, Bashiir Ciise, oo ma laha Bankiga ka soo shaqeeyay xiligii Siyaad Barre oo dhaqaalaha aan xurta ahayn, wuxuu walaaca ka dhalan kara lacagta cusub, iyo is bedelka suuqa la filayo eedda dusha ka saaray, “sariflayaasha ku cayaara sicirka lacagta” asagoo ugu hanjabay in la xir xiri doonno. Guddoomiye, sarifle lacag ma beddelo, mana xaddido, waa suuq furan sida seyladaha dhaqaalaha New York Stock Exchange, waxaa wada matoorka dhaqaalaha ee aan cidina xukumin ee la yiraahdo, “Fear and Greed = Cabsi iyo Hunguri”. Adinka oo “deyn baa na laga cafiyay” guul u malaynaya, $5.2 bilyan oo berri la gudi karo, ha u waxyeeleynina aasaaska dhaqaalaha dalka. Ugu horeyn dhisa aasaaska dhaqaalaha sida sharciyada, la shaqeynta maamulada, hindiska iyo aqbalaadda siyaasad maaliyadeed oo wadajir ah iyo canshuuraadka, ee IMF iyo deynteeda naga hakiya. Ugu yaraan ka talo qaato Turkey, si aad IMF una adeegsataan ugana guuleysataan. W/Q: Hassan Adam Hosow