-
Content Count
211,261 -
Joined
-
Last visited
-
Days Won
13
Content Type
Profiles
Forums
Calendar
Everything posted by Deeq A.
-
Howlgal muhiim ah oo lagu tallaalayo dhammaanba xoolaha Kenya ayaa lagu wadaa inuu toddobaadkan dhexdiisa furmo xilli diidmo xooggan ay ka imaaneyso beeralleyda oo aaminsan khuraafaad marin-habaabin ah oo ku saabsan tallaalka. Waxba uguma kacayso beeralleyda in xoolahooda la tallaalo iyadoo dowladdu ay sheegeyso inay bixineyso kharashaadka ku baxaya. Balse Robert Nkukuu, oo lo’ ku dhaqda deegaanka Mai Mahiu ee magaalada Nakuru – oo qiyaastii 50km (30 meyl) waqooyi-galbeed ka xigta caasimadda, Nairobi, ayaa sharraxay sida arrin sumeysan ay u noqotay tan iyo markii Madaxweyne William Ruto u uku dhawaaqay qorshaha bishii November. “Haddii bulshada halkan ay ogaadaan inaad tallaalka taageersan tahay way ku dhibaateynayaan. Marka jooji ka hadalkeeda, ma dooneyno,” ayuu u sheegay BBC. Ujeeddada dowladda ayaa ah in la tallaalo ugu yaraan 22 milyan oo lo’ ah iyo 50 milyan oo ari iyo ido ah muddo saddex sano gudahood ah. Haatan keliya 10% xoolaha dalka ayaa hela tallaalka ay u baahan yihiin dowladda ayaana sheegeysa inay doonayan inay kordhiyaan oo ka dhigaan ilaa 85% si manaafacaadka xoolaha Kenya looga dhigo kuwo la dhoofin karo. Madaxweynaha, oo qudhiisa beer leh isla markaana xoolo badan leh, ayaa sheegay in tallaalku muhiim u yahay xoolaha iyadoo lagu xakameynayo xanuunka cabeebka ee lo’da ku dhaca iyo kuwa ariga iyo idaha ku dhaca. Balse qaar ka mid ah kuwa kasoo horjeeda barnaamijka ayaa aaminsan in aasaasaha shirkadda Microsoft Bill Gates uu maal-gelinayo, waxaana arrintan dabka usii huriyay dad soo wadaagaya muuqaallada wareysiyo uu kaga hadlayay tallaalka lo’da si loo xakameeyo gaaska methane ee hawada lagu sii daayo. Xigashada Sawirka,AFP Qoraalka sawirka,Kenya waxay ka mid tahay dalalka ugu badan Afrika ee manaafacaadka xoolaha laga soo saaro Gaaska methane ee marka xoolaha la afuufo kasoo baxa iyo dhuusadooda ayaa 15% ka mid ah gaaska hawada lagu sii daayo guud ahaan dunida sanad kasta, sida ay muujineyso qiyaasta QM. Waa kan ugu caansan nooca gaaska aan la cusbooneysiin karin marka laga soo tago carbon dioxide (CO2). Jonathan Mueke, oo ah sarkaal sare oo ka tirsan wasaaradda beeraha Kenya, ayaa beeniyay in Gates uu ku lug leeyahay barnaamijka tallaalka xoolaha – isagoo intaa ku daray in bilyaneerka Mareykanka iyo cid kale oo shisheeya ahba aysan maalgelin ku sameyn. Balse tan ma aysan joojin fakradaha shirqoolka ee la isla dhex marayo baraha bulshada, oo aalaaba ay soo gudbiyaan dad caan ah. Caleb Karuga, oo ah weriye hore haatanna ah xoolo-dhaqde saameyn leh, ayaa barta X kusoo wadaagay inuu ka hor imaan doono tallaalka, isagoo sheegay in cidna aysan xoolihiisa tallaali doonin “sababtoo ah inuu Bill Gates sidaa yiri.” Ledama Olekina, oo ah sanatarmucaarad ah iyo xoolo-dhaqde caan ah oo qowmiyadda Maasai ka tirsan, ayaa barta X kusoo qoray: “Waxaa [jira] malaayiin lo’ ah oo Yurub iyi Ameerika ku nool midkoodna looma tallaalo neefta kasoo baxda … teyda lama tallaali doono.” Gates ayaa hore u maal-geliyay mashaariic lagu yareynayo gaarka methane ee lo’da kasoo baxa wuxuuna maalgelinayaa shirkad Mareykanka fadhigeedu yahay oo dooneysa soo saaridda tallaalka, si la mid ah maalgashadeyaal kale oo Mareykan ah. Balse Prof Ermias Kebreab oo ka tirsan Jaamacadda California, Davis oo Mareykanka jooga, oo baaritaan ku sameeyay sida loo yareeyo gaaska meshane ee xoolaha kasoo baxa, ayaa BBC u sheegay in haatan uusan jirin tallaal xoolaha ah oo lagu yareynayo gaaska metahne. “Waxaan jeclaan lahaa inaan mid heysanno balse weli horumarin buu ku jiraa – midna weli ma gaarin [marxaladda] in lagu tijaabiyo xoolaha,” ayuu yiri. Si kastaba, xaqiijinta sidan oo kale wax badan kama beddelin faham-darrada laga qabo ujeeddooyinka ka dambeeya ololaha tallaalka. Aaminaad-darrada ayaa waxaa riixaya qaar ka mid ah siyaasiyiinta mucaaradka ah, kuwaas oo sheegay in tallaalka uu la falgeli doono hiddo-sidayaasha xoolaha, taas oo ay ka dhalan karto in xoolaha dhalanaya ay wax ka khaldamaan. “Ruto ayaa horumarinaya ajande shisheeye oo shaki leh. Qorshahan waa mid halis ah waana in la joojiyaa,” ayuu yiri Kalonzo Musyoka, oo ah hoggaamiye mucaarad ah, muddo aan ka fogeyn marka barnaamijka lagu dhawaaqay. Markii BBC ay Musyoka wax ka weydiisay sheegashooyinka gaarka ah ee tallaalka inay dhib u keeni karaan lo’da, afhayeenkiisa ayaa sheegay in ololaha tallaalka uu “carqalad ku yahay dastuurka”. Wuxuu intaa ku daray inay “ku hareereysan yihiin sir” dowladduna aysan faahfaahin ka bixin maal-gelinta, hirgelinta amaba xogaha teknolojiyadeed ee tallaalka. Soo jeedinta ah in tallaalka xoolaha uu isbeddel hiddo-side ku keeni doono xoolaha ayaa ah mid marin-habaabin ah, sida uu sheegay Prof Ermias. “Waxay aad ugu ektahay dadka qaadanaya tallaalka lagula dagaallamo xanuunnada kala duwan. Ma jiro war sheegaya inuu sababo curyaannimo amaba uu la falgalo DNA,” ayuu aqoon-yahanka u sheegay BBC. Qoraalka sawirka,Xoolo-dhaqde Robert Ngukuu way ka go’an tahay inuusan tallaalin xoolihiisa Madaxweyne Ruto ayaa aragtiyaha kuwa kasoo horjeeda tallaalka ku sheegay “inay keliya yihiin kuwo la marin-habaabiyay oo aan wax sabab ah loo heyn”. “Dhammaaneen kuwa la tallaalay, ma cid bay dhuusada ka joogsatay?” ayuu Ruto yiri isagoo sheegashooyinka methane ku tilmaamay kuwo “aan micno lahayn”. Haddana falanqeeyeyaasha ayaa sheegaya in faafitaanka fakradaha noocan ee shirqoolka lala xiriirinayo xiriir xumo ka timid Ruto qudhiisa iyo sidoo kale aaminaad-darro lagu qabo dowladdiisa kadib dibadbaxyadii canshuuraha looga soo horjeeday sanadkii hore iyo dhowr fadeexado musuqmaasuq ah. Dowladda ayaa wajahday cambaareyn ballaaran oo ku aaddan kordhinta canshuuraha tan iyo markii Ruto uu madaxweyne noqday sanadkii 2022. Bishii June ee lasoo dhaafay waxaa lagu qasbay inay ka laabato sharciga lagu murmay ee dhaqaalaha kaasoo canshuur kordhin badan ay ku jirtay. Qoraalka sawirka,Haatan keliya 10% xoolaha dalka ayaa hela tallaalka ay u baahan yihiin dowladda ayaana sheegeysa inay doonayan inay kordhiyaan oo ka dhigaan ilaa 85% si manaafacaadka xoolaha Kenya looga dhigo kuwo la dhoofin karo Wasiirka Beeraha Mutahi Kagwe ayaa doonaya inuu cid walba uu u xaqiijiyo in howshan ay noqon doonto mid mutadawacnimo ah wuxuuna ka codsaday in dhammaanba loo howlgalo “si loo daweeyo been-abuurka” ku hareereysan arrinta. Dowladda ayaa sidoo kale dadweynaha u xaqiijineysa in tallaalka lagu soo saaray gudaha dalka. Balse beeralleyda qaar ayaa weli wacad ku maraya inay ka hor imaan doonaan damaca tallaalka, iyagoo u aaneynaya suurto-galnimada in farogelin shisheeye ay ku jiraan iyo aaminaad darro dowladda lagu qabo. David Tiriki, oo ah xoolo-dhaqde ku nool deegaanka Kajiado, koofurta Nairobi, ayaa BBC u sheegay inuusan oggolaan doonin in xoolihiisa la tallaalo, isagoo u aaneynaya cabsi dhanka ammaanka aj. Qaran News
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Danjire Axmed Macallin Fiqi ayaa si rasmi ah u xaqiijiyay in dhinacyo dhowr ah isku dayeen in Masar laga reebo howl-galka cusub ee AUSSOM. Wasiir Fiqi oo ka hadlayey xaaladdii loo soo maray in ciidamada Masar ay aqbasho dowladda si ay qayb uga noqdaan howl-galka ayaa wuxuu si daahsoon u sheegay in bilihii lasoo dhaafay dhinacyo kala duwan laga soo tuurayay sidii Masar looga hortagi lahaa inay ku biirto howl-galka cusub ee dalka ka bilowday. Inkasta uusan magac xusin cidda ama dhinaca dowladda Soomaaliya ku cadaadiyay sidii Masar looga reebi lahaa howl-galka, ayaa haddana waxaa iska cad in liiska ay safka hore uga jirto Itoobiya, oo ayadu si weyn isku hayaan Masaarida. “Bilihii lasoo dhaafay waxaa jiray cadaadis Masar looga reebi rabay howl-galka Midowga Afrika, dhinacyo kala duwan ayaa laga soo tuuray arrintaas. Jabuuti iyo dalalka kale ee deriska ayaa howl-galkan ku jira balse culeyska waxaa la saaray Masar ku biiristeeda howl-galkan,” ayuu yiri Fiqi. Sidoo kale wuxuu tilmaamay in Masaarida ay taageeraan ciidamada ammaanka dowladda, islamarkaana ay gacan ka geystaan tababarkooda iyo qalabeyntooda, sidaas awgeed aysan jirin sabab keeni karta in laga reebo ciidanka nabad ilaalinta Midowga Afrika. Itoobiya oo xiisad dhanka biyaha webiga Nile-ka kala dhaxeysa Masaarida ayaa dhowr jeer isku-deyday tallaabooyin ay ku hor istaageyso in Masar ay saami ku yeelato ciidamada Midowga Afrika ee AUSSOM. Si kastaba, Qaahira ayaa dadaalkii ay gelisay ka qeyb noqoshada howl-galka cusub ugu dambeyn ku guuleysatay saddex maalin kahor, iyadoo laga aqbalay xubinnimada howl-galkan dalka bilowday sanadkan cusub.
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee HirShabelle ayaa si weyn u weeraray Xildhibaan Daahir Jeesoow, isagoo su’aal geliyay inuu leeyahay xasaanaad ka duwan midda xildhibaannada. Cosoble oo daba socday hadal uu dhawaan warbaahinta mariyey xildhibaan Jeesoow, kaasi oo uu kaga soo horjeestay in guluf culus lagu qaado deegaanada galbeedka Hiiraan, oo uu sheegay in Shabaab ku haystaan dadkiisa, uuna rejo niyadjab ka muujiyay in shacabka iyo Shabaab isku si loo dilo karo, taas oo madaxweynihii hore ee HirShabelle wax lala yaabo ku tilmaamay. “Waxaan dhageystay Xildhibaan Daahir Aamiin Jeesoow oo dhahaya galbeedka Hiiraan waxaa ku nool oo la-heystayaal ku ah adeeradey, abtiyaashey iyo eedooyinkay, haddii Shabaabka jooga galbeedka Hiiraan la weerarana waxaa halkaas ku la’anaa tolkey ee yaan la weerarin,” ayuu yiri Cosoble. Waxa uu intaas kusii daray “Waxaan ku talinayaa in xildhibaanada Soomaaliya la siiyo xasaanad la mid ah midda uu leeyahay Xil Dahir Amiin Jeesaw ama asaga laga qaado xasaanadda dheeriga ah ee inuu heysto uu warbaahinta ka qirayo.” Hoos ka aqriso qoraalka Cosoble; Waxaan dhageystay Xildhibaan Dahir Amiin Jesaw oo dhahaya galbedka Hiiraan waxaa ku nool oo la heystetayaal ku ah adeeradey, abtiyashey iyo eedooyinkey, hadii Shabaabka jooga galbeedka Hiiraan la weerarana waxaa halkaas ku la’anaa tolkey ee yaan la weerarin. Waxaan u maleynayaa xildhibaan Daahir inuu leeyahay xasaanad ka duwan midda ay leeyihiin xildhibaanada Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya. Waxaan ku talinayaa in xildhibaanada Soomaaliya la siiyo xasaanad la mid ah midda uu leeyahay Xil Dahir Amiin Jeesaw ama asaga laga qaado xasaanadda dheeriga ah ee inuu heysto uu warbaahinta ka qirayo. Kuye yaan loo dhawaanin Shababka jooga galbeedka Hiiraan. Xil Dahirow, seedi ama naga cesho Shabaabkaaga oo yeysan webiga ka soo talaabin ama waa ku qasbannahay inaan ugu tagno galbeedka Hiiraan.
-
Ciidamada difaaca dowladda Puntland oo ku raad-jooga firxadka Argagixisadii kala daatay ee Daacish ayaa saaka hawlgal amni ka sameeyay dhammaam malkooyinka laga galo togga weyn ee Jeceel. Qoraal kooban oo ka soo baxay Hawlgalka Ciribtirka Argagixisada ee Puntland ayaa lagu sheegay in Ciidamadu hawlgal amni ka sameeyeen aagagga laga galo togga weyn ee Jeceel oo la rumaysan yahay in ay weli ku dhuumanayaan kooxo firxad ah oo ka tirsan mileeshiyaadka Daacish. Ciidamada difaaca Puntland ayaa sidoo kale hawlgalkaasi ciidan ka sameeyay degaannada ku teedsan Turmasaale oo dhawaan laga saaray kooxaha Argagixisada ah “Ciidanku waxay howlgalo Amni ka sameeyeen aaga Tog Jaceel, Waddooyinka Togga soo gala iyo deegaannada u dhow Turmasaale” ayaa lagu yiri qoraalka. PUNTLAND POST The post Ciidamada Puntland oo saaka jihooyin kala duwan kaga yimid Argagixisada ku jirta togga Jeceel appeared first on Puntland Post.
-
Cheap data, social media and creativity are filling in for an absent state Thirty years ago, making a phone call from Somalia meant crossing the border into better-connected Kenya or Ethiopia. Yet by 2004 the lawless nation had more telephone connections per capita than any other east African country. Today, the Somali state is still fragile: insecurity is rife and government services are poor. But mobile data in Somalia is cheaper than in Britain, Finland or Japan—and the signal is good, too. Jethro Norman, a Mancunian anthropologist who does research in Somalia, says he gets better mobile coverage in some of the remotest parts of the country than he does in Manchester. How has dysfunctional Somalia managed to develop such an outstanding telecoms network? The answer lies in the stateâ€s very weakness. Three decades of chaos and conflict have forced hundreds of thousands of Somalis to flee their country. Those who have stayed depend on them: the diaspora sends home around $2bn a year, roughly double the governmentâ€s budget. An extensive phone network was needed to handle those vast remittance flows. In Somaliaâ€s radical free-market, the invisible hand did the rest. The upside of a lack of government is that there is no need to pay for licences or to bribe corrupt officials to get the job done. If telecoms flourished at first in the absence of the state, cheap internet is now helping to replace it. A recent research paper by Mr Norman shows how clan-based WhatsApp groups are increasingly being used to crowdsource capital from “investors†in the diaspora, and then to co-ordinate the building of schools, hospitals and roads with the money that is raised. Social media is filling in for the failing state in other ways, too. WhatsApp groups serve as virtual courts, for instance, where disputes are resolved without distant judges, resolve health emergencies, where members raise money to pay for life-saving operations, and even as a kind of insurance, for instance, to help with health care if a family member falls ill. The rise of this WhatsAppocracy is not without its flaws. Hate speech that deepens clan conflicts is common, particularly among the diaspora. And WhatsApp groups can also raise money to buy guns as well as schools. Still, for now, governance via WhatsApp seems to beat rule by warlords. Somalis are making do with what they have. Source: The Economist The post Government by social media in Somalia appeared first on Puntland Post.
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa waayeysa lacag taageero ah oo dhan 125.5 milyan dollar, kadib markii hay’adda USAID ku dhowaaqday inay si KMG ah u joojinayso dhammaan barnaamijyadeeda taageerada dhaqaale ee caalamiga ah. Tan ayaa imaneysa hay’adda horumarinta caalamiga ah ee Mareykanka (USAID) ay Soomaaliya u ballan-qaaday malaayiin doollar oo lagu taageerayo dadaallada horumarinta iyo adkeysiga bulshada Soomaaliyeed. Mareykanka iyo Soomaaliya ayaa bishii October ee sanadkii tegay waxay kala saxiixdeen heshiis $68.5 milyan ah oo loogu talagalay horumarinta dhaqaalaha, dib u habaynta maamulka, caafimaadka, waxbarashada iyo awood-siinta haweenka iyo dhallinyarada. Waxaa kamid ahaa heshiiskan ballan-qaad lagu ballaarinayo barnaamijyada waxbarashada, iyadoo la qorsheynayay in ka badan 150,000 oo carruur Soomaaliyeed ah ay ka faa’iideystaan, laguna dayactiro 200 fasal ka badan. Sidoo kale isla sanadkaas bishii December waxay USAID ku dhowaaqday $29 milyan oo dheeri ah oo loogu tala-galay wax ka qabashada cunto yaraanta iyo nafaqobxumada ka jirta Soomaaliya. Maal-gelintan ayaa xoogga saareysay sugnaanta cuntada iyo xoojinta u adkeysiga bulshooyinka maxalliga ah ee la daala-dhacaya saameynta isbeddelka cimilada. Iyadoo hakinta barnaamijyada USAID ay durba walaac xooggan ka abuurtay Soomaaliya oo xilligaan si weyn ugu tiirsan gargaarka caalamiga ah si loo maareeyo xaaladaha nololeed ee adag. Sidoo kale wuxuu go’aanka Mareykanka saameyn weyn ku yeelan karaa qoysaska nugul ee ka faa’iideysta barnaamijyada taakulo, iyadoo geesta kalena abuureysa hubanti la’aan ku saabsan mustaqbalka taageerada Mareykanka ee Soomaaliya
-
Muqdisho (Caasimada Online) – Shiinaha ayaa dhowaan xayiraad kusoo rogay soo-dejinta xoolaha iyo hilibka xoolaha ee ka imanaya Soomaaliya iyo dalal kale, tallaabadaas oo walaac xooggan ka dhalisay Soomaaliya, halkaasoo dhaqaalaha dalku uu aad ugu tiirsan yahay dhoofinta xoolaha. Xayiraaddan, oo looga gol leeyahay in lagu xakameeyo faafitaanka cudurrada xoolaha, gaar ahaan cudurka qow-qowda, ayaa saamayn ballaaran oo toos ah ku leh ganacsiga Soomaaliya iyo hab-nololeedka bulshada reer guuraaga ah. Xayiraadda, oo ay ku dhawaaqday Wakaaladda Guud ee Kastamka Shiinaha, ayaa si gaar ah u saamaynaysa dalalka waaweyn ee dhoofiya xoolaha, oo ay ku jiraan Soomaaliya, Ghana, Masar, iyo Nigeria. Badeecadaha la warshadeeyay iyo kuwa aan la warshadeyn labadaba, sida idaha, ariga, digaagga, iyo deerada, ayaa dhamaantood qayb ka ah alaabaha ay xayiraaddu khusayso. Go’aankan ayaa daba socda digniino culus oo kasoo baxay Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO) oo ku saabsan cudurro xoolo oo ka dillaacay gobollo dhowr ah. Dhaqaalaha Soomaaliya, ayaa si weyn ugu tiirsan dhoofka xoolaha, kuwaasoo qiyaastii boqolkiiba toddobaatan (70%) ka ah guud ahaan waxyaabaha dalka laga dhoofiyo. Sanadkii 2023-kii, dalku wuxuu ku dhowaad $1 bilyan oo dollar ka soo saaray dhoofinta geela, lo’da, ariga, iyo idaha, kuwaasoo loo iib geeyey, inta badan, dalka Sucuudi Carabiya. Sidaas darteed, xayiraaddan cusubi waxay saamayn laxaad leh ku yeelan kartaa nolosha dhaqaale ee bulshada reer guuraaga ah iyo guud ahaan dhaqaalaha qaranka. Ilaa iyo hadda, xukuumadda Soomaaliya kama aysan hadlin xayiraaddan, taasoo abuuraysa su’aalo la xiriira sida ay Muqdisho u waajaheyso, ugana falcelineyso xaaladdan cusub. Xayiraadaha Shiinaha ayaa sidoo kale khuseeya dalal ku yaalla qaaradaha Aasiya iyo Yurub, sida Pakistan, Afghanistan, Jarmalka, iyo Bulgaria. Cudurka qow-qowda, oo ah xanuun fayras keeno, si aad ahna u faafa, ayaa ah udub-dhexaadka walaacyadan caalamiga ah. Cudurku wuxuu curyaamiyaa wax soo-saarka, wuxuu khatar ku yahay ganacsiga, sidoo kalena, wuxuu khatar weyn ku yahay nolosha reer guuraaga adduunka oo dhan. Faafitaannadii ugu dambeeyey ee cudurka, oo ka dhacay gobollada sida Caucasus, Ruushka, iyo Bartamaha Aasiya, ayaa sare u sii qaaday wacyiga la xiriira baahida loo qabo tallaabooyin ka-hortag oo degdeg ah. Hay’adda Cuntada iyo Beeraha ee Qaramada Midoobay (FAO) ayaa iyadu billowday inay dhakhaatiirta xoolaha iyo xirfadlayaasha kale ee arrimaha xoolaha siiso tababarro dhanka internetka ah, kuwaasoo ku saabsan maaraynta iyo xakamaynta cudurrada xoolaha. Soomaaliya lafteedu waxay horrey ula daalaa dhacday dhibaatooyin la xiriira cudurrada xoolaha. Bishii Agoosto ee sannadkii 2023-kii, waxaa gobollada Mudug iyo Galgaduud laga soo sheegay cudurka loo yaqaanno “Jadeeco Madow,” ama “Ku Habso.” Cudurkaas, oo la rumeysan yahay inuu kasoo billowday dhanka Itoobiya, ayaa sababay calaamado aad u daran, oo ay ka mid yihiin qandho, duuf sanka ka socda, iyo caajis ama itaal-darro. Xoolaha uu ku dhaco cudurka ayaa caadiyan u dhinta muddo toddobaad gudihiis ah. Dr. Suleymaan Maxamed Saalax, Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Xanaanada Xoolaha ee dowlad-goboleedka Galmudug, ayaa ku tilmaamay faafitaanka cudurkaas mid aad u daran, isagoo hoosta ka xarriiqay baahida loo qabo in si weyn loo xoojiyo tallaabooyinka looga hortagayo cudurrada xoolaha ee Soomaaliya. Waxaa intaa dheer, in ka sokow caqabadaha la xiriira cudurrada, qaybta xanaanada xoolaha ee Soomaaliya waxaa ruxay fadeexad weyn. Warar ayaa sheegaya in xukuumadda Soomaaliya ay dhowaan siisay ganacsade shisheeye ah, xuquuq gaar ah oo la xiriirta dhoofinta xoolaha, arrintaas oo caro xooggan ka dhex dhalisay ganacsatada maxalliga ah iyo ku dhowaad 100 xildhibaan oo ka tirsan Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya. Xildhibaannada ayaa si kulul u dhaleeceeyey go’aanka xukuumadda, iyagoo ku dooday inuu meesha ka saarayo, isla markaana dhaawac weyn u geysanayo danaha ganacsatada Soomaaliyeed. Waxay sidoo kale sheegeen in hal meel lagu uruurinayo awoodda qayb muhiim ah oo ka mid ah dhaqaalaha dalka. Xildhibaannadu waxay dalbadeen in go’aankaas si degdeg ah dib looga noqdo, iyagoo ku hanjabay inay qaadi doonaan tallaabooyin dheeraad ah haddii walaacyadooda aan wax laga qaban.
-
Kampala (Caasimada Online) – Ciidamada Difaaca Shacabka Uganda (UPDF) ayaa isku diyaarinaya inay ka qaataan dowr nabad ilaalineed oo ballaaran gudaha Soomaaliya, iyagoo hoos tegaya howlgalka cusub ee Midowga Afrika ee Xasilinta Soomaaliya (AUSSOM). Howlgalkan, oo hawlgalladiisa bilaabay 1-da Janaayo 2025, wuxuu socon doonaa shanta sano ee soo socota, waxaana Uganda ay la wareegtay maamulka laba qeybood oo dheeraad ah—qeybaha 1 iyo 3—oo ay markii hore maamulayeen ciidammada Burundi. Tallaabadan ayaa rajo wanaagsan laga muujiyay gudaha Uganda, iyadoo saraakiisha ay ammaaneen sida ay UPDF uga go’an tahay xirfaddooda ciidannimo. Brigadier General Felix Kulayigye, afhayeenka UPDF, ayaa muujiyay sida ay ciidamadu ugu faraxsan yihiin kaalintan la ballaariyay, isagoo yiri, “Doorkan dheeraadka ah ee cusub wuxuu ka dhigan yahay inaan qabannay shaqo aad u wanaagsan, waana ku faraxsannahay inaan qaadanno.” Ka qeybgalka UPDF ee Soomaaliya waxa uu socday dhowr sano, ciidamaduna waxa ay la kulmeen caqabado kala duwan oo ka jira gobolkaas xasiloonida ka arradan. Uganda ayaa markii hore gaysay Soomaaliya in ka badan 12,000 oo askari, balse tiradaas ayaa markii dambe hoos loo dhigay ilaa 3,000, kaddib markii howlgallada kale ee nabad ilaalinta ay qaateen mas’uuliyado dheeraad ah. Kulayigye ayaa u xaqiijiyay dadweynaha in ciidanku uu si wanaagsan ugu diyaar garoobay inuu la tacaalo baahiyaha sii kordhaya. “Markii hore waxaan halkaas ku haysannay ciidamo ka badan kuwa maanta jooga. Markii ay daneeyayaasha kale soo biireen, waxaan dib u soo celinnay qaar ka mid ah ciidammada. Hadda, waxaan sugeynaa tilmaamaha, waxaana diyaar u noqon doonnaa inaan dirno ciidamo dheeraad ah si ay u qaataan doorka cusub,” ayuu sharraxay. Iyadoo xamaasadda ciidanku ay muuqato, haddana howlgelinta la ballaariyay ayaa walaac ka dhex dhalisay siyaasiyiinta mucaaradka. Dhaliilayaashu waxa ay ku baaqayaan in baaritaan dheeraad ah iyo isla xisaabtan la sameeyo ka hor inta aan ciidamo dheeraad ah la geynin Soomaaliya. Xildhibaan Francis Mwijukye oo ka tirsan Baarlamaanka Degmada Buhweju ayaa walaaciisa soo bandhigay, isagoo su’aal geliyay maamulka dhaqaalaha loo qoondeeyay howlgalka nabad ilaalinta. “UPDF waa inay Baarlamaanka uga warbixiso dhaqaalaha ay ka helaan saaxiibbada horumarinta si ay ciidamadeenna halkaas ugu sii hayn lahaayeen. Qaar ka mid ah wiilasheenna lama siin mushaar tan iyo Janaayo 2024, haddana saaxiibbada horumarinta sida Qaramada Midoobay iyo Midowga Yurub ayaa maalgelinaya hawlgallada ciidan ee Soomaaliya, oo ay ku jiraan qalabka iyo mushaharka shaqaalaha,” ayuu yiri Mwijukye. Sidoo kale, Derrick Nyeko, wasiirka hooska ee amniga, ayaa ka digay xaaladda nololeed ee ciidamada UPDF ee hadda ku sugan Soomaaliya. “Ma diri karno ciidamo dheeraad ah Soomaaliya haddii xaaladaha nololeed ee ciidamadeenna halkaas ku sugan ay tahay mid laga walaaco. Qaar xitaa ma haystaan qalab la isticmaali karo sida agabka aasaasiga ah,” ayuu xusay. Nyeko ayaa ka digay in ciidamo badan oo loo diro xaaladahan ay horseedi karto arrimo fal-dambiyeedyo ah, taasoo keeni karta cawaaqib xumo sharci iyo mid sumcadeedba ku yeelan karta Uganda. Iyadoo UPDF ay isu diyaarinayso inay bilowdo cutubkan cusub ee Soomaaliya, ayaa dooddu ka socotaa sidii loo dheelli tiri lahaa u diyaar ahaanshaha ciidanka iyo baahida loo qabo daah-furnaan iyo isla xisaabtan. Iyadoo cadaadiska gudaha iyo dibaddaba uu sii kordhayo, tallaabooyinka ciidanku qaadaan bilaha soo socda ayaa u badan inay qaabeyn doonaan mustaqbalka ka qeybgalka Uganda ee dadaallada nabad ilaalinta ee Soomaaliya.
-
Ciidamada Amniga Gobolka Bari oo weli magaalada Boosaaso ka wada hawlgal lagu xaqiijinayo ayaa xalay baaritaan ka sameeyay xaafadaha kala duwan ee magaalada. Ciidamada Amniga Gobolka Bari ayaa la sheegay in ay hawlgalkaasi ku soo qabteen dad looga shakisan yahay in ay xiriir la lee yihiin kooxaha Argagixisada ah gaar ahaanna mileeshiyaadka Daacish ee Ciidamadu kula dagaallamayaan buuraha Calmiskaad. Saraakiisha Laamaha Amniga Boosaaso ayaa sheegaya in dadka lagu qabtay hawlgalkii xalay ay gacanta ku hayaan laamaha baarista Gobolka Bari si loo hubiyo kiiskooda islamarkaana haddii wax danbi ah ku caddaado loo gudbin doono hay’adaha Garsoorka. PUNTLAND POST The post Ciidamada Amniga Gobolka Bari oo xalay hawlgal baaris ah ka sameeyay magaalada Boosaaso appeared first on Puntland Post.
-
Copenhagen (Caasimada Online) – Denmark ayaa Isniintii shaacisay inay ku bixin doonto 14.6 bilyan oo Krone-ka Danish-ka ah ($2.05 bilyan) si ay u xoojiso joogitaankeeda ciidan ee gobolka Arctic-ga, kaddib markii uu dib u soo cusboonaaday xiisaha madaxweynaha Maraykanka, Donald Trump, uu u qabo inuu gacanta ku dhigo Greenland, oo ah dhul is-maamul hoosaad leh oo hoos yimaada Denmark. Bishan, Trump ayaa sheegay in Greenland ay muhiimad istaraatiijiyadeed u leedahay amniga Maraykanka, isla markaana ay tahay in Denmark ay ka tanaasusho gacan ku haynta jasiiraddan muhiimka ah ee Arctic-ga. Waxaa jirta hadal-hayn iyo cabsi ku saabsan in Trump uu awood u adeegsan karo inuu qabsado Greenland, taasi oo walaac ka abuurtay caasimadaha Yurub. Kaddib in ka badan toban sano oo ay si aad ah hoos ugu dhigtay kharashaadka dhinaca difaaca, sannadkii hore Denmark waxay u qoondeysay 190 bilyan oo Krone-ka Danish-ka ah ($26 bilyan) ciidammadeeda muddo toban sano ah, qeyb ka mid ahna hadda waxaa loo asteeyay Arctic-ga. Denmark, iyadoo mas’uul ka ah sugidda amniga iyo difaaca Greenland, haddana waxay leedahay awood ciidan oo kooban oo ku sugan jasiiraddan baaxadda weyn, taas oo inta badan loo arko inay tahay meel amni ahaan dalool weyn uu ka jiro. Waqtigan xaadirka ah, awoodaha ciidan ee Denmark waxaa ka mid ah afar markab oo kormeer ah oo duug ah, diyaarad ilaalo ah oo nooceedu yahay Challenger iyo 12 kooxood oo wata eeyaha barafka lagu jiido, kuwaas oo dhamaantood loo xilsaaray inay kormeeraan dhul baaxaddiisu afar jeer ka weyn yahay dalka Faransiiska. Miisaaniyadda cusub waxaa ka mid ah maalgelinta saddex markab oo cusub oo ciidammada badda ah oo loogu talagalay hawl-gallada Arctic-ga, taasoo laba laabaysa tirada diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee ilaalo foge ah ee markii hore la qorsheeyay, afarna ka dhigaysa, iyo sidoo kale in kormeerka lagu sameeyo dayax-gacmeedyada, sida uu shir jaraa’id ku sheegay Wasiirka Difaaca Denmark, Troels Lund Poulsen. Xisbiyada siyaasadda ayaa isku raacay in miisaaniyad dheeraad ah loo qoondeeyo Arctic-ga, heshiis kaas oo la soo bandhigi doono qeybta hore ee sannadkan. Ciidammada Maraykanka ayaa saldhig rasmi ah ku leh Xarunta Cirka ee Pituffik oo ku taal waqooyi-galbeed Greenland, goobtaas oo ah deegaan istaraatiijiyad u ah nidaamkeeda digniinta hore ee gantaalaha ballistic-ga, maadaama jidka ugu gaaban ee Yurub ka soo gala Waqooyiga Ameerika uu maro jasiiradda.
-
Magaalada waaweyn ee dowlad goboleedka Puntland waxaa ka billowday howlgal ballaaran oo lagu qab qabanayo dadka ajaanibta ah ee ku sugan deegaanadaas, waxayna tillaabadaasi qeyb ka tahay dagaalka lagula jiro kooxda Daacish. Kocdoon uu maamulku hormuud u yahay oo ka dhan ah ajaanibta ayaa hadda ka socda Puntland, dhowaanna waxay Wasaaradda amnigu soo saartay amarro culus oo ay dul dhigtay shisheeyaha dalalka kala duwan ka soo jeeda ee jooga deegaanadaas. Muuqaallo baraha bulshada la soo galiyay ayaa muujinaya qaar kamida dadka dawarsada oo laga aruurinayo goobaha faras magaala ah, ayadoo arrintaas lala xariirinayo howlgallada amni ee ka socda gobolka Bari. Soo-galootida ku nool Puntland ayaa isugu jira qaxooti ka soo hayaamay dalalka Yemen iyo Suuriya, iyo dad Itoobiyan ah oo isugu jira tahriibayaal doonaya inay sii gudbaan iyo qaar deegaanadaas qudhooda u soo shaqo doontay. Source: goobjoog.com
-
Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa shaaca ka qaadday in dalka ay soo gaari doonaan laba ciidan oo ka socda dalka Masar. Ciidamadan ayaa kala ah kuwa ka mid noqonaya Howlgalka Nabad Ilaalinta Afrika ee cusub (AUSSOM) iyo kuwo madax-bannaan oo ku imanaya iskaashi ka dhexeeya labada dal. Wasiirka Arrimaha Dibedda Soomaaliya, Axmed Fiqi, ayaa sheegay in dowladda Soomaaliya ay dadaal badan gelisay sidii Masar ay qeyb uga noqon lahayd taageerada amniga dalka. Wuxuu xusay in keenista ciidamada Masar ay ahayd arrin culeys laga maray, balse ay qayb ka tahay xoojinta xiriirka labada dal iyo dadaallada nabadgelyada. Howlgalka AUSSOM, oo beddelaya ATMIS, ayaa la filayaa in uu door muhiim ah ka ciyaaro sugidda amniga, halka ciidamada kale ee Masar ay la shaqeyn doonaan dowladda Soomaaliya si loo xoojiyo iskaashiga amni iyo tababarada ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya. Dowladda Soomaaliya ayaa horey u shaacisay in ay ka go’an tahay xoojinta iskaashiga milatari ee ay la leedahay dalalka saaxiibada la ah, si loo dardargeliyo dagaalka lagula jiro kooxaha argagixisada iyo dib-u-dhiska hay’adaha amniga. Source: goobjoog.com
-
7Washington (Caasimada Online) – Waxaa jiri jirtay in muhaajiriinta ku guulaysta dhalashada Mareykanka lagala noqon karay oo keliya haddii ay qariyaan taariikhdoodii Naasinimo, xiriir la lahaayeen argagixisada, ama ay ka been sheegeen codsigooda – tiradooduna way ka yareyd darsin qof sannadkii. Arrimuhu way isbeddeleen intii lagu jiray maamulkii ugu horreeyay ee Madaxweyne Donald Trump, markii uu horkacay olole lagula noqonayo dhalashada kumanaan muwaadiniin Mareykan ah oo asal ahaan muhaajiriin ah – inkastoo uusan weligiis gaarin hadafyadiisii. Toddobaadkii hore, Trump wuxuu dib u bilaabay dadaalladaas, isagoo amray in “khayraad ku filan” lagu bixiyo la noqoshada dhalashada qaar ka mid ah muwaadiniinta Mareykanka, taasoo qayb ka ah qorshihiisa ballaaran ee xaddidaadda socdaalka. Waxyaabaha mudnaanta u leh ee ku taxnaa amar-fulineedkiisii maalintii ugu horraysay waxaa ku jirtay hal sadar oo tixraacaya dhaqan-gelinta qayb ka mid ah sharciga socdaalka, kaas oo u oggolaanaya dowladda inay la noqoto dhalashada Mareykanka ee muhaajir haddii “si sharci-darro ah lagu helay.” Tilmaamahan ayaa ku qoran amarka loogu magac-daray “Ka Ilaalinta Mareykanka Argagixisada Shisheeye iyo Khataraha Kale ee Amniga Qaranka iyo Badbaadada Dadweynaha.” Waa calaamad muujinaysa in dhalasho ka-qaadistu ay qayb ka noqon doonto beegsigiisa, sida ay sheegtay Amanda Frost, oo ah bare dhanka sharciga ah kana tirsan Jaamacadda University of Virginia, isla markaana ah qareen u doodda arrimaha socdaalka. “Waan aragnay wixii dhacay markii hore,” ayay tiri Frost. “Khayraad aad u badan ayaa la geliyay la noqoshada dhalashada.” Amarka cusub ee Trump ayaan dareen badan kicin, iyadoo ay socdeen amarro xiriir ah oo indhaha soo jiidanayay, kuwaas oo daah-furayay “tarxiil-wadareedka” ballanqaadkiisa ahaa. Toddobaadkiisii ugu horreeyay, Madaxweynuhu wuxuu ku dhawaaqay xaalad degdeg ah oo xuduudda qaran ah; wuxuu geeyay 1,500 oo askari xuduudda, oo ay ku jiraan ciidan dagaal; wuxuuna u igmaday kumanaan kale oo saraakiil sharci-fulinta federaalka ah inay xiraan soogalootiga, iyo tallaabooyin kale. Laakiin tilmaamahan aamusan ee ka socda xafiisyada dambe ayaa walaac ku abuuray u doodayaasha xuquuqda muhaajiriinta, sababtoo ah shabaqa ballaaran ee maamulkiisu shiday markii ugu dambeysay. “Tan iyo markii la saxiixay amar-fulineedka, waxaa jirta cabsi guud,” ayay tiri Gintare Grigaite, oo ah qareen u doodda arrimaha socdaalka oo fadhigeedu yahay New Jersey, taasoo si guul leh uga hortagtay dacwad la noqosho dhalasho ah intii lagu jiray maamulkii ugu horreeyay ee Trump. Waxay ka jawaabeysay wicitaanno ka imaanayay macaamiisheeda walaacsan, oo ay ku jiraan kuwa horay u noqday muwaadiniin. “Dadku waxay is-weydiinayaan noocyo kala duwan oo mala-awaal ah,” ayay tiri. “Ma jiraa waddo sharci ah oo qof raaci karo, oo uu kaga qaadi karo dhalashadooda? Haddii wax walba ay run yihiin, waa inaysan cabsan. Haddii ay dhalashada ku heleen si xaq ah, markaa waa inaysan ka baqin in lagala noqdo dhalashada.” Olole ‘dulqaad la’aan’ ah Intii lagu jiray maamulkii koowaad ee Trump, Xeer-ilaaliyihii Guud ee markaas, Jeff Sessions, wuxuu amar ku bixiyay in baaritaan lagu sameeyo 700,000 oo muwaadin oo dhalashada qaatay, iyadoo ujeedadu ahayd in qiyaastii 1,600 oo kiis la geeyo maxkamadaha. Dadaalkan la noqoshada dhalashada wuxuu qayb ka ahaa ololihii “dulqaad la’aanta” ee maamulka, kaas oo loogu yaqaanay maxkamadeynta dadka xuduudaha ka soo tallaaba iyo kala-soocidda qoysaska. Afhayeen u hadlay Adeegga Dhalashada iyo Socdaalka ee Mareykanka (USCIS), oo dib u eegis ku sameeya codsiyada dhalashada, ayaan ka jawaabin codsi wargeyska USA TODAY u gudbiyey oo looga doonayey fal-celin. Riyadii hore ee Trump ee baaritaanka muwaadiniinta dhalashada qaatay waxay ahayd ballaarin laga sameeyay hindise ka bilaabmay xilligii Madaxweyne Barack Obama. Waqtigaas, dowladda federaalka waxay ka beddeshay warqad una beddeshay adeegsiga faraha dhijitaalka ah, saraakiisha Amniga Gudaha waxay soo saareen boqolaal kiis oo muwaadiniin dhalashada qaatay oo horay loo tarxiilay ama ka been sheegay diiwaannada dembiyada ee USCIS aysan arki karin. Maamulka Obama wuxuu bilaabay dib u eegis, isagoo ujeeddadiisu ahayd inuu dhalashada kala noqdo muwaadin kasta oo xiriir la leh ururada argagixisada shisheeye. Dib u eegistii dhalasho ka qaadista ee Obama waxay diiradda saartay dadka laga yaabo inay xiriir la leeyihiin kooxaha argagixisada, ama taariikh dembiyeed leh, ama kuwa khatar ku ah amniga qaranka. “Waxay iska in-dhatireen is-khilaafka caadiga ah ee ku jira taariikhda socdaalka qofka,” ayay tiri Cassandra Burke Robertson, oo ah bare dhanka sharciga ah kana tirsan Jaamacadda Case Western Reserve, taasoo baaritaan ku samaysay ololayaasha dhalasho ka qaadista. “Maamulka Trump ayaa taas beddelay. Waxay khayraad dheeraad ah geliyeen barnaamijka. Tilmaamtu waxay ahayd in la raadiyo dhalasho ka qaadista qof kasta oo leh sababo macquul ah oo taas loo sameyn karo.” Taas waxaa ka mid ahaa “is-khilaaf ku jira faylka – xitaa khaladaadka qoraalka ama qalad aan ula kac ahayn oo ku jira habsocodka socdaalka,” ayay tiri. Cilmi-baaristu waxay soo jeedinaysaa in maamulkii ugu horreeyay ee Trump uusan weligiis gaarin hadafkiisii ahaa inuu 1,600 oo kiis u gudbiyo dacwad madani ama dembi, laba waddo oo loo isticmaalo in lagu buriyo dhalashada. Irina Manta, oo ah bare dhanka sharciga ah kana tirsan Jaamacadda Hofstra, ayaa bilowday dhismaha xog-ururin kiisaska dhalasho ka qaadista. Waxay ka heshay 168 kiis maxkamadaha intii lagu jiray maamulka Trump iyo 64 kiis intii lagu jiray maamulka Biden, taasoo soo jeedinaysa in dadaalku laga yaabo inuu gaabiyay laakiin uusan dhammaan afartii sano ee la soo dhaafay. “Waxaad u malayn lahayd in dhalasho-qaadashadu ay tahay mid kama dambays ah, iyadoon loo eegin waxa dadku sameeyeen ama aysan samayn,” ayay tiri Manta. “Dawladdu waa inaysan awoodin inay soo noqoto shan sano ka dib oo ay su’aal geliso.” Habka Trump – oo Hay’adda Heritage Foundation ee muxaafidka ah ku qeexday Mashruuceeda 2025 – ayaa aad u ballaarnaa. Mark Krikorian, agaasimaha fulinta ee Xarunta Daraasaadka Socdaalka ee garabka midig u janjeerta ayaa sheegay in shabakad ballaaran la furo, iyadoo lagu raadinayo khiyaano ama been-abuur, ay macno samaynayso. “Waxay ka dhigaysaa sharciyada inay macneeyaan waxa ay sheegayaan,” ayuu yiri Krikorian. “Si ahaan, waa inay ahaataa mid ballaaran sababtoo ah nidaamka socdaalka oo dhan ayaa ahaa mid aad u dabacsan.” Dadaal beegsi oo siyaasadeysan Sanadihii 1950-meeyadii, dowladda Mareykanka waxay adeegsatay awooddeeda la taaban karo si ay dhalashada ugala noqoto muhaajiriinta ay u aragtay cadow siyaasadeed – hoggaamiyeyaasha shaqaalaha, suxufiyiinta, ama dadka dhaleeceeya dowladda ee lagu eedeeyay inay yihiin shuuci, ayay tiri Frost, baraha sharciga ee Jaamacadda Virginia. “Wuxuu ahaa dadaal aad loo beegsaday, siyaasad badan leh oo xilligii Dagaalkii Qaboobaa socday,” ayay tiri. Intii lagu jiray labadii dagaal adduun iyo ilaa 1950-meeyadii, qiyaastii 22,000 oo muhaajiriin ah ayaa dhalashadooda Mareykanka lagala noqday. Maxkamadda Sare waxay soo afjartay ololayaasha dhalasho ka qaadista ee siyaasadaysan 1967-kii, iyadoo xukuntay in dowladda ay kaliya ka qaadi karto dhalashada muhaajir haddii ay dhacdo been-abuur ama “been-sheegid ula kac ah.” Rubuc qarnigii ka hor inta uusan Trump xafiiska qaban markii ugu horreysay, laga soo bilaabo 1990 ilaa 2017, dowladda Mareykanka waxay beegsatay celcelis ahaan 11 muwaadin oo dhalashada qaatay sannadkii, sida lagu sheegay cilmi-baarista Frost. Intooda badan waxay galeen dembiyo dagaal ama arxan-darrooyin kale, ka dibna waxay ka been sheegeen taariikhdooda si ay u helaan dhalashada. “Maamulkii ugu horreeyay ee Trump, waxaan aragnay koror aad u weyn oo ku saabsan tirada dacwadaha dhalasho ka qaadista,” ayay tiri Burke Robertson. “Waa caddahay in maamulkiisa (cusub) uu u muuqdo mid ka bilaabaya meeshii ay ka tageen.
-
Madaxa Ururka Xisbullah ee dalka Lubnaan, Naciim Qasem, ayaa sheegay in aanay aqbali doonin wax qiil ah oo lagu kordhinayo wakhtiga ay ciidamada Israa’iil ay kaga baxayaan koonfurta Lubnaan. ” Israa’iil waa inay ka baxdo sababtoo ah 60-kii maalmood waa la soo dhaafay, mana aqbalayno wax cudurdaar ah oo lagu kordhiyo hal daqiiqo ama hal maalin,” ayuu ku yiri khudbad laga soo duubay oo uu baahiyay telefishinka taageera kooxdu. Israa’iil ayaa Jimcihii sheegtay in ka bixitaanka ciidankeeda uu socon doono muddo 60 maalmood ah, iyadoo intaa ku dartay in qaar kamida qodobbadii heshiiska xabbad-joojinta ah ee ay kula jirto Xisbullaahi aanay si buuxda u dhaqan gelin dowladda Lubnaan. Maraykanka ayaa sheegay in heshiiska u dhexeeya Lubnaan iyo Israa’iil uu sii jiri doono illaa 18-ka Feberaayo, taas oo kordhinaysa wakhtiga kama dambaysta ah ee xabbad-joojinta, kaas oo horay ugu ekaa 26-kii bishan Jannaayo. Source: goobjoog.com
-
Madaxweynaha Kenya ayaa sheegay inuu wadahadal dhanka telefoonka ah la yeeshay Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Maraykanka, Marco Rubio, iyagoo ka wada hadlay arrimo muhiim u ah labada dal. Waxay si gaar ah uga wada hadleen heshiiska Strategic Trade and Investment Partnership (STIP) oo lagu doonayo in la xoojiyo maalgashiga, kobcinta dhaqaale waara, iyo furitaanka fursado dhaqaale oo cusub. Sidoo kale, waxay isla falanqeeyeen howlgalka nabad ilaalinta ee Multinational Security Support (MSS) ee Qaramada Midoobay hoggaaminayso ee Haiti, iyagoo isku raacay istiraatiijiyad mideysan si howlgalkaasi u gaaro yoolkiisa. Madaxweynaha Kenya ayaa xog ka siiyay Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Maraykanka xaaladda amni ee Soomaaliya, isagoo uga mahadceliyay taageerada ay Maraykanku siiyaan dadaallada Kenya ee nabad ilaalinta gobolka. Maraykanka ayaa ballanqaaday inuu sii wadi doono bixinta taageerada uu siiyo Kenya si loo xoojiyo dadaallada nabadeynta ee gobolka, gaar ahaan Soomaaliya, Suudaan, iyo Koonfurta Suudaan. Dhinaca kale, Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Maraykanka, Marco Rubio, ayaa amaanay doorka Kenya ay ka ciyaarayso nabadda iyo xasilloonida gobolka, gaar ahaan dadaallada lagu xasilinayo bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo. Source: goobjoog.com
-
Guddoomiyaha Maxkamadda Sare JFS Baashe Yuusuf Axmed iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa ka qeybgalay Shirkii 8-aad ee Guddoomiyeyaasha Maxkamadaha Dastuuriga ah ee wadamada Afrika, oo ka socda magaalada Qaahira ee dalka Masar. Shirkan ayaa sanadkan hal ku dhig looga dhigay doorka dib-u-eegista dastuuriga ah ee garsoorka iyo horumarinta bulshada, Waxaana ka qeybgalay 44 dal oo Afrikaan ah, wufuud ka socota dalalka Carabta iyo sidoo kale hay’ado caalami ah oo ka shaqeeya arrimaha sharciga, dib-u-eegista dastuurka iyo horumarinta bulshada. Inta uu socdo shirka waxaa la jeedin doonaa khudbado iyo doodo muhiim ah oo la xiriira mowduuca shirka, iyadoo la is-weydaarsanayo waayo aragnimada iyo caqabadaha heysta Maxkamadaha sare iyo hay’adaha Dastuuriga ah ee dalalka Afrika. Shirkan oo socon doona muddo laba cesho ah ayaa diiradda la saarayaa xoojinta kaalinta Garsoorka ee ku aaddan horumarinta dastuurka iyo sare u qaadista adeegyada cadaaladda ee bulshada. Source: goobjoog.com
-
The mission, which began operations on January 1, 2025, will run for the next five years and has seen Uganda take control of two additional sectors—sectors 1 and 3—previously managed by Burundian forces. Source: Hiiraan Online
-
Somaliland: Trump’s Realist Foreign Policy in Action Trump’s recognition of Somaliland goes beyond just countering Chinese influence. It reflects a practical need to bring back realism – a foreign policy approach that emphasizes U.S. national interests and addresses the limits of relying too heavily on international institutions through the lens of Liberalism. The Shortcomings of Liberalism in the Horn of Africa Liberalism has worked well for Europe with the creation of the EU. It sets a high standard that inspires other regions like Africa with the African Union. However, this worldview has been damaging to both the United States and Somaliland. Globalization has allowed China to use trade as a weapon through pressure tactics, while not living up to the liberal expectation that China would be a fair player globally. Somaliland, with its Berbera port and relatively large population, could have benefited from a decentralized international system driven by shared trade. However, due to the strict application of the liberal theory of international law, their trade is invisibly labelled as Somalia’s, with all the negative failed state connotations that come with it. The focus on cooperation between many parties has also put Somaliland at a disadvantage, leading to its isolation and hindering both its human capital and hard-won sovereignty and freedom. Supporters of liberalism believe they can change the international system by promoting democracy through engaging non-governmental organizations, the diaspora, and sometimes war. However, this approach has had negative impacts on Somaliland. Somaliland’s homegrown democracy has not only been disregarded but actively undermined by UN agencies directly in the early 1990s and later indirectly by offering weapons and full recognition to Somalia but not to Somaliland. In contrast, realism starts with the view that the international system is anarchic, meaning there is no central authority governing relations between states, and that states act mainly in their own national interest. This, for example, better explains Turkish involvement in Somalia; it is not primarily about global collaboration and trade but about securing 30% of Somalia’s resources as a neo-colonial power. The issue is not with liberalism itself but with how it conceals the ongoing geopolitical dynamics. The rigid application of liberal internationalism in Somalia has produced measurable policy failures. Since 1991, international interventions guided by liberal institutional frameworks have cost tens of billions in US assistance, yet key measures of state functionality have declined. Most of southern Somalia is controlled by Al-Shabaab terrorists. This is unsurprising as the World Bank’s governance indicators show Somalia’s government effectiveness score has decreased sharply since 2000, while Transparency International consistently ranks it among the world’s most corrupt states. These outcomes reflect a fundamental flaw in the liberal approach: the assumption that external support and institution-building can replace organic state development. This systemic failure demands a recalibration of international engagement strategies in the region. A Realistic Alternative for The Horn From a realist perspective, Somalia’s failed state status stems from its fundamental inability to define and pursue consistent national interests. It does not support the influx of foreign aid and intervention that has created a dependency that erodes both domestic accountability and the state’s capacity for self-governance in Somalia. In a realist view, international relations should prioritize state capacity over external intervention. A realist foreign policy shift, shown by Trump’s proposed withdrawal from Somalia and recognition of Somaliland, could spark Somalia’s transformation toward genuine self-governance. This dual approach serves multiple strategic interests: it pressures Somalia to establish effective control over its territory while acknowledging Somaliland’s successful state-building model. Somaliland’s economic self-sufficiency and democratic stability align with America’s vision of an Africa built on strategic partnerships rather than aid dependency. This creates a blueprint for U.S. engagement that enhances regional stability while advancing American interests. Building Consensus Through Strategic Realism Far from being a spur-of-the-moment decision, the recognition of Somaliland emerges from years of careful policy development within America’s foreign policy establishment. This methodical approach is evidenced by sustained efforts ranging from several bills to recognize Somaliland, to Senator James Risch’s successful incorporation of the Somaliland Partnership Act into the 2023 National Defense Authorization Act – marking Somaliland’s first formal recognition in U.S. law. This builds upon the groundwork laid by former Assistant Secretary of State Jendayi Frazer, whose earlier diplomatic initiatives for Somaliland recognition were constrained primarily by institutional deference to the African Union. The implementation of this policy represents the culmination of long-term strategic planning rather than a sudden shift in U.S. foreign policy. The Somaliland-US partnership has been developed through extensive consultation with policy institutions, national security experts, and diplomatic professionals, demonstrating how strategic realism can unite different political actors behind well-researched foreign policy objectives. State Recognition: Restoring Sovereign Prerogative The recognition of states remains fundamentally a sovereign prerogative, not subject to institutional vetoes. This principle holds particular relevance for Somaliland, whose independence predates both the African Union and its predecessor, the Organization of African Unity. While multilateral institutions serve valuable purposes, their recent effective monopoly over state recognition has created a rigid international system that fails to address legitimate cases of state formation. This institutional gridlock ignores historical precedent – the emergence of nations like Ireland, Bangladesh, and the United States itself demonstrates that state formation often requires bilateral recognition outside multilateral frameworks. The current system’s rigidity perpetuates regional instability by denying diplomatic solutions to unique cases that fall outside conventional parameters. Realism provides a more nuanced approach to state recognition that aligns with U.S. strategic interests. It enables the United States to distinguish between unique cases like Somaliland and separatist movements. This secures two national US interests: preserving independence-era borders in Africa and recognizing Somaliland. On the other hand, the vulnerability of liberalism is already evident: China has leveraged institutional frameworks to advance its regional influence, particularly through its growing sway over non-democratic states within the African Union. This reality demonstrates how rigid multilateralism can weaken rather than protect genuine African decision-making. To illustrate, the United States brings a unique historical perspective and diplomatic expertise in understanding state formation. This expertise stems from both its founding history and its extensive diplomatic record worldwide. U.S. State Department archives document America’s recognition of Somaliland’s independence in 26 June 1960, predating the existence of many modern African states. This historical precedent is particularly significant because it established a clear U.S. position: that the legitimacy of any union between Somaliland and Somalia would depend on the popular consent of both people and not just Mogadishu. While subsequent State Department interpretations have attempted to reframe this history through a liberal institutional lens, the original diplomatic record provides a clear foundation for contemporary U.S. policy considerations. Numerous historical events and documents demonstrate that Somalilanders have rejected the final Act of Union and that it was never ratified. Academic literature consistently highlights that the union was not legitimately established. The African Union’s own fact-finding mission in 2005 confirmed this assessment, though the organization failed to act—a shortcoming that underscores the limitations of multilateral institutions compared to the institutional memory of sovereign states like the United States. The U.S. has precedent in addressing forced unions, as seen in its stance on the Baltic states. In such cases, the United States did not view the situation as secession, but as a matter of state continuity. Just as the Baltic states were illegally incorporated into the Soviet Union, Somaliland was similarly incorporated into the now-collapsed Somali Republic. This will not be the first time the U.S. adjusts its diplomatic positions, as evidenced by its previous shift in recognition from the Republic of China to the People’s Republic of China. The U.S. experience in navigating complex cases of state formation highlights the soft power that allows it to lead Somaliland’s recognition more effectively than the African Union. The Horn of Africa in the Indo-Pacific Century The Horn of Africa stands distinctly apart from the rest of the continent, characterized by its unique geopolitical landscape and openness to external interventions. Recent diplomatic developments, such as Turkey’s mediation of diplomatic relations between Ethiopia and Somalia, underscore this region’s complex international dynamics. Somaliland’s strategic position becomes even more significant in this context, transcending traditional regional boundaries. Its connections to Taiwan and its location place it at the intersection of African and Indo-Pacific geopolitical interests, as outlined in the 2023 National Defense Authorization Act (NDAA). The strategic imperative is clear: diversify regional influence and prevent Chinese monopolization. By expanding diplomatic and strategic relationships with Somaliland, and potentially extending similar engagements to Ethiopia and Kenya, the United States can offer African nations a meaningful alternative to China’s growing economic and political influence. This approach empowers African states by providing them with more strategic options and reducing dependency on a single global power. Strategic Timing and Military Implications The current global landscape makes this strategic pivot to realism particularly timely. The limitations of liberal internationalism are increasingly evident across multiple strategic theatres: protracted conflicts in the Middle East, Ukraine’s complex relationship with international institutions, and the deteriorating security situation in the Red Sea. The timing for Somaliland recognition is critically opportune. The potential shock of such a move has been minimized by recent diplomatic developments, including Ethiopia’s Memorandum of Understanding with Somaliland. This approach naturally aligns with the strategic imperative to withdraw U.S. troops from Somalia, positioning Somaliland’s recognition as a signature foreign policy move that reestablishes realism as the cornerstone of future American diplomatic strategy. Militarily, a presence in Somaliland would provide exceptional strategic value. Its geographic position offers a unique opportunity to reduce U.S. dependence on bases in the Arab Gulf while simultaneously securing American interests across three critical regions: the Horn of Africa, the Red Sea corridor, and the sphere of Iranian influence in these regions. Conclusion Recognizing Somaliland presents a defining opportunity to cement a realist approach to foreign policy. The Somaliland case demonstrates how realist foreign policy can achieve what decades of liberal internationalism could not: supporting genuine African democracy without creating aid dependency or requiring military intervention. This strategic realignment would not only reshape the Horn of Africa’s political landscape but also provide an opportunity to reexamine our understanding of the international system. About the Author: Abdirahman Mohamed Abdi Daud is an Australian Somalilander and Software Engineer. Works as a principal developer for a financial technology company. Melbourne, Australia. Mr. Daud is also a Non-Resident Scholar at Institute for Peace and Conflict Studies, Hargeysa Somaliland Qaran News
-
Riyadh (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Talyaaniga Giorgia Meloni ayaa sheegtay in aysan rumeysneyn in Donald Trump uu leeyahay “qorshe qeexan” oo lagu rarayo dadka Falastiiniyiinta ah ee Gaza, hase yeeshee ay soo dhaweysay doodda ku saabsan dib-u-dhiska dhulkaas. Madaxweynaha Mareykanka ayaa Sabtidii sheegay inuu doonayo in Urdun iyo Masar ay qaataan dadka Gaza, isagoo soo jeediyay in “si buuxda loo nadiifiyo halkaas” – fikrad ay si degdeg ah uga soo horjeesteen hoggaamiyayaasha Falastiiniyiinta, Jaamacadda Carabta, Urdun, iyo Masar. Meloni, oo ka qeybgashay caleema-saarkii Trump isla markaana rajeyneysa inay isku xirto maamulka Mareykanka iyo Midowga Yurub, ayaa arrinta ku tilmaantay “mid adag.” “Trump wuu saxan yahay marka uu leeyahay in dib-u-dhiska Gaza uu si cad uga mid yahay caqabadaha waaweyn ee aan wajahayno, hase yeeshee, si guul loo gaaro, waxaa lagama maarmaan ah in beesha caalamku ay si weyn uga qeybqaadato,” ayay tiri intii lagu jiray booqasho ay ku tagtay Sacuudi Carabiya. “Marka laga hadlayo arrinta qaxootiga, waxaan u maleynayaa, mar kale, inaanan la tacaaleynin qorshe qeexan. Waxaan aaminsanahay in aan wajaheyno dood ku saabsan la-tashiyo lala sameynayo dhinacyada gobolka, kuwaasoo shaki la’aan ay tahay in la xoojiyo ka qeyb qaadashadooda,” ayay tiri. Dadka Gaza oo gaaraya 2.4 milyan ayaa intooda badan lagu barakiciyay dhowr jeer dagaalka ka socda ee u dhexeeya Israa’iil iyo Xamaas oo bilowday kadib weerarkii Xamaas ay ku qaaday koonfurta Israa’iil 7-dii Oktoobar, 2023. Trump ayaa sheegay in dhulka dagaalka uu saameeyey uu noqday “goob burbur” isagoo intaa ku daray in “qarniyo badan ay halkaas ka dhacayeen dagaallo badan. Ma aqaan, waa in wax uun la sameeyo.” Waxa uu sheegay in raritaanka dadka Gaza uu noqon karo mid “ku-meel-gaar ah ama mid joogto ah.” Dhanka Falastiiniyiinta, isku day kasta oo looga rarayo Gaza wuxuu dib u xusuusin doonaa dhacdooyin murugo leh oo taariikhda ku suntan, kuwaas oo ay Carabtu ugu yeeraan “Nakba” ama masiibo – barakacii ballaarnaa ee Falastiiniyiinta xilligii la dhisayay Israa’iil 75 sano ka hor. Meloni ayaa ka digtay “saameynta ballaaran” ee qaxootiga Suuriya ee dalalka gobolka qaarkood, taasi oo ay sheegtay “in aanay caawinayn xasilloonida.” “Kuwani waa arrimo runtii aad u adag, laakiin xaqiiqda ah in laga doodayo, xitaa heer aan rasmi ahayn, iyada oo lala tashanayo dhinacyada gobolka, waxay ila tahay inay muujineyso in arrinta dib-u-dhiska Gaza si dhab ah looga shaqeynayo,” ayay tiri. Ra’iisul Wasaaraha Talyaaniga ayaa hadalladan jeedisay intii ay ku sugneyd booqasho ay ku tagtay Sacuudi Carabiya, halkaas oo labada dal ay kala saxiixdeen heshiisyo iskaashi iyo warshado oo qiimahoodu gaarayo qiyaastii $10 bilyan.
-
MOGADISHU, Somalia – Political efforts to unseat Somali Prime Minister Hamza Abdi Barre are gaining momentum in Nairobi, Kenya, where members of Somalia’s House of the People are meeting to strategize. Lawmakers are reportedly finalizing plans for a no-confidence motion against Barre, which they intend to submit during the 6th parliamentary session set to open in February. The draft motion is already underway, according to sources close to the discussions. If passed, it could bring Barre’s tenure to an abrupt end. However, should he survive this challenge, he may cement his position as one of Somalia’s longest-serving prime ministers in recent history, a rare feat in the country’s tumultuous political landscape. Rising political tensions The looming no-confidence motion reflects mounting tensions in Somali politics. Observers note that parliamentary activity often wanes after the 6th session as the focus shifts toward preparing for national elections. This timeline adds urgency for Barre’s opponents, who aim to act swiftly before political attention dissipates. The situation escalates hostilities between Barre and Jubaland President Ahmed Mohamed Islam, widely known as Ahmed Madobe. Their feud intensified following a military confrontation in Ras Kamboni, a strategic border town, where federal forces clashed with Jubaland troops. The incident marked a significant escalation in the long-running rivalry between Somalia’s federal government and the semi-autonomous Jubaland state. Madobe, who is currently in Nairobi, has reportedly been rallying support for the motion among Somali lawmakers. His defiance of a federal ban on international travel further underscores the depth of his resistance to Mogadishu’s authority. Analysts view his lobbying efforts as a key component of the broader political battle taking shape. Federal vs. regional power struggles The conflict between Somalia’s federal government and its regional states has long undermined political stability. Jubaland, located in southern Somalia, has been at the center of these disputes, with disagreements over resource control, security, and political autonomy frequently surfacing. Ahmed Madobe, a pivotal figure in Somalia’s federalism debates, has consistently resisted federal efforts to centralize power. His ongoing challenge to the government, both politically and militarily, underscores the fragile nature of Somalia’s governance system. The outcome of this no-confidence motion could have far-reaching consequences. If Barre is removed, it may deepen political instability as Somalia prepares for national elections. Conversely, his survival could strengthen his administration but risks further polarizing relations with regional leaders like Madobe. The motion also highlights the persistent inability of Somalia’s political elite to reconcile their differences and focus on pressing national issues such as security, economic reform, and reconciliation. The stakes are particularly high as international partners look for signs of stability in a country struggling with decades of conflict and governance challenges. As the 6th parliamentary session approaches, all eyes will be on developments in Nairobi and Mogadishu, where the battle over Somalia’s political future unfolds.