Shiinaha oo jawaab culus ka bixiyey baaqa Ted Cruz ee ku aadan aqoonsiga Somaliland

[Deeq A.]

Muqdisho (Caasimada Online) — Safaaradda Shiinaha ee Soomaaliya ayaa Jimcihii cambaaraysay dadaalka Senator-ka Mareykanka Ted Cruz uu ku doonayo in Washington ay aqoonsato Somaliland, iyadoo ku tilmaantay faragelin “sal iyo raad toona lahayn” oo “gardarro ah” oo lagu hayo arrimaha gudaha Soomaaliya.

Safaaraddu waxay sheegtay in baaqa Cruz—oo ku xusnaa warqad uu 14-kii August u diray Madaxweyne Donald Trump—uu ku xadgudbay mabaadi’da aasaasiga ah ee madaxbannaanida iyo midnimada dhuleed ee ku xusan Axdiga Qaramada Midoobay (United Nations Charter), ayna ka tarjumayso “dabeecad is-ballaarin iyo cagajugleyn ah” oo siyaasiyiinta qaar ee Mareykanka ay kula dhaqmayaan shacabka Soomaaliyeed.

“Shiinuhu marna ma farageliyo arrimaha gudaha ee dalalka kale, sinaba uma aqbalo in midkiisa la farageliyo,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka. Sidoo kale wuxuu dib u adkeeyay mawqifka Beijing ee ah in “Taiwan ay tahay qayb aan laga goyn karin dhulka Shiinaha,” isagoo wacad ku maray inuu ka horyimaado “gooni-goosadnimada iyo faragelinta dibadda” uuna difaaco madaxbannaanida qarankiisa.

Diblomaasiyadda Shiinaha ayaa xiriirisay dadaalka Mareykanka ee aqoonsiga Somaliland iyo siyaasadda Washington ee ku aaddan Taiwan, iyadoo labadaba ku tilmaantay isku dayo lagu wiiqayo xuduudaha caalamku aqoonsan yahay.

Diidmada degdegga ah ee Soomaaliya

Warqadda Cruz waxay ku boorrisay maamulka Trump inuu si rasmi ah ugu aqoonsado Somaliland dal madaxbannaan oo ku dhisan xuduudihii 1960, isagoo ammaanay diiwaankeeda dhanka maamul-wanaagga dimoqraadiga ah tan iyo markii ay madaxbannaanida kaga dhawaaqday Soomaaliya sanadkii 1991.

Saacado gudahood, safaaradda Soomaaliya ee Washington ayaa soo saartay jawaab deg deg ah, iyadoo ka digtay in tallaabo kasta oo lagu wiiqayo midnimada dalka ay dhiirigelin doonto kooxaha xagjirka ah, ayna khalkhal gelin doonto xasilloonida Geeska Afrika.

“Soomaaliya waa saaxiib amni oo adag oo Mareykanku ku tiirsan yahay,” ayay tiri safaaraddu, iyadoo xustay in in ka badan 20 weerar oo wadajir ah oo ay fuliyeen ciidamada Mareykanka iyo kuwa Soomaaliya oo ka dhan ah Al-Shabaab iyo Daacish la qaaday sanadkan 2025 oo keliya—heerkaas oo iskaashi ah oo ay sheegtay inuu “si weyn uga sarreeyo kii sanadihii hore.”

War-saxaafadeedka ayaa carrabka ku adkeeyay in “kooxaha argagixisadu ay awoodaystaan oo keliya marka la wiiqo midnimada iyo wadajirka dhuleed ee Soomaaliya,” wuxuuna Washington ku boorriyay inay diiddo dalabka aqoonsiga.

Sababaha Cruz u cuskanayo aqoonsiga

Warqaddiisa, Senatarkan Jamhuuriga ah ee Texas wuxuu Somaliland ku tilmaamay “qaran xasilloon, is-maamula, oo dimoqraadi ah” iyo saaxiib amni oo Mareykanku isku halleyn karo, kaasoo ku yaal goob istiraatiiji ah oo ku teedsan Gacanka Cadmeed—oo ka mid ah marinnada badaha ee ugu mashquulka badan caalamka.

Wuxuu farta ku fiiqay iskaashigeeda dhanka la-dagaallanka argagixisada iyo amniga badaha, iyo sidoo kale dadaalladeeda diblomaasiyadeed, oo ay ka mid yihiin furitaanka Xafiiska Wakiilka Taiwan ee Hargeysa, xoojinta xiriirka ay la leedahay Israel, iyo muujinta taageerada ay u hayso Heshiisyadii Abraham (Abraham Accords).

Cruz wuxuu Beijing ku eedeeyay inay adeegsanayso “cadaadis dhaqaale iyo mid diblomaasiyadeed” si ay Somaliland ugu ciqaabto xiriirka ay la leedahay Taiwan, isagoo tusaale u soo qaatay go’aankii Muqdisho ee April 2025 ee lagu mamnuucay dadka sita baasaboorka Taiwan—kaasoo uu ku andacooday in lala kaashaday Xisbiga Shuuciga ee Shiinaha (Chinese Communist Party).

Wuxuu ku dooday in taageerada Shiinaha ee Soomaaliya ay awood siinayso kooxaha ka soo horjeeda Somaliland si ay “u wiiqaan madaxbannaanideeda.”

Bar kulul oo istiraatiiji ah

Is-weydaarsiga degdegga ah ee jawaabaha ayaa xaaladda Somaliland u beddelay bar kulul oo ka dhex dhalatay xifaaltanka sii xoogaysanaya ee u dhexeeya Washington iyo Beijing ee Geeska Afrika.

Somaliland, oo leh dowlad, ciidan, iyo lacag u gaar ah, ma jiro hal waddan oo aqoonsan balse waxay xiriir aan rasmi ahayn la leedahay dhowr dal. Muqdisho, oo ay taageerayaan Midowga Afrika, Jaamacadda Carabta, iyo Qaramada Midooba, waxay ku adkaysanaysaa in dhulkaasi uu weli yahay qayb ka mid ah Soomaaliya.

Taageerada shaacsan ee Shiinuhu u muujiyay Soomaaliya waxay hoosta ka xariiqaysaa saamayntiisa diblomaasiyadeed ee sii kordhaysa ee Afrika iyo sida uu diyaar ugu yahay inuu caqabad ku noqdo tallaabooyinka Mareykanka ee loo arko inay wiiqayaan dowladaha ay xulafada yihiin—iyadoo isla markaasna ay madasha caalamka ku sii xoojinayso mabda’eeda ‘Hal Shiine’.

Dhanka Washington, doodda ku saabsan aqoonsiga Somaliland waxay ku qasbeysaa isku-dheellitir xasaasi ah oo u dhexeeya ka hortagga saamaynta Shiinaha ee gobolka iyo dhowrista iskaashiga la-dagaallanka argagixisada ee kala dhexeeya Muqdisho—waana isku-dheellitir ay sii adkeeyeen is-weydaarsiga hadallada heerka sare ah ee dhacay muddo labo maalmood gudahood ah.