Muxuu tufaaxu caafimaadka ugu wanaagsan yahay?

[Deeq A.]

Waxaa naloo sheegay in hal tufaax maalintii uu dhakhtarka kaa fogeynayo, laakiin mirahan ma waxay runtii saamayn togan ku leeyihiin caafimaadkeenna?

Dunidu way jeceshahay tufaaxa. Sannad kasta, ku dhawaad ​​100 milyan oo tan oo tufaax ah ayaa laga soo saaraa caalamka. Mirahan oo leh midabyo iyo dhadhan kala duwan, ayaa muddo dheer sumcad ku lahaa inay naga caawiyaan inaan caafimaad qabno.

Weedha caanka ah ee “ah tufaax ah maalintii ayaa dhakhtarka kaa fogeeya” waxay ka timid maahmaah Welsh ah oo la qoray 1866: “Cun tufaax markaad seexanayso, waxaadna ka ilaalin doontaa dhakhtarka inuu helo nolol-maalmeedkiisa.”

Laakiin ma jirtaa wax run ah oo xuddun u ah weedhan muddada dheer? Oo tufaaxa si gaar ah miyuu caafimaadka ugu wanaagsan yahay marka la barbar dhigo midhaha kale?

Marka hore, aan ka fikirno nafaqooyinka ku jira tufaaxa. Hal shay, waxay yihiin il qani ah oo laga helo phytochemicals, oo ay ku jiraan flavanols. Iskudhisyadaan ayaa lala xiriiriyay faa’iidooyin caafimaad oo badan, sida ilaalinta miisaanka caafimaadka leh iyo hoos u dhigida khatarta cudurrada wadnahaaga.

Muxuu tufaaxu caafimaadka ugu wanaagsan yahay?
Tufaaxa waxa kale oo ku jira polyphenols kala duwan, oo ay ku jiraan anthocyanins, kuwaas oo gacan ka geysta siinta qaar ka mid ah tufaax diirka midabkiisa cas oo lala xiriiriyo horumarinta caafimaadka wadnaha. Polyphenol kale oo aad ka heli doonto tufaaxa waa phloridzin. Waxa la ogaaday inay gacan ka geysato xakamaynta gulukoosta dhiigga.

Waxa kale oo jira faybar badan oo tufaaxa laga helo, oo u badan pectin, kaas oo yareeya xaddiga lipoprotein-ka cufan-hooseeya (LDLs) -nooca aan caafimaad qabin ee kolestaroolka – ee dhiigeenna. Pectin waxay sidoo kale hoos u dhigtaa xaddiga sonkorta iyo dufanka aan ka nuugno cuntada, waxay gacan ka geysataa xasilinta heerarka sonkorta dhiigga.

Nafaqooyinkan ku jira tufaaxa waxay u muuqdaan kuwo leh faa’iidooyin caafimaad. Dib u eegis 2017 lagu sameeyay shan cilmi baaris ayaa lagu sheegay in cunista tufaaxa ay la xiriirto hoos u dhac 18% ah khatarta ah in uu ku dhaco nooca labaad ee sonkorowga. Dib u eegis kale oo laga sameeyay 2022, oo lagu falanqeeyay 18 cilmi-baaris, ayaa lagu ogaaday in cunista tufaaxa badan, ama cuntooyinka laga helo tufaaxa, sida casiirka tufaaxa, ay yareyn karto kolestaroolka, haddii aad sii waddo caadada muddo ka badan hal toddobaad.

TufaaxXigashada Sawirka,Getty Images
Helidda cunto caafimaad leh guud ahaan waxay hoos u dhigi kartaa halista kansarka ilaa 40%, taas oo ay ugu wacan tahay isku-dhisyada bioactive, phytochemicals, ee ku badan tufaaxa. Daraasadaha qaar ayaa xitaa ku xiray isticmaalka tufaaxa inuu leeyahay khatar hoose oo ah inuu ku dhaco kansarrada qaarkood.

Cunista joogtada ah ee tufaaxa waxay u muuqataa inay la xiriirto faa’iidooyin caafimaad oo kala duwan – waxaana ognahay inay ka buuxaan waxyaabo caafimaad leh. Laakiin tufaaxa, gaar ahaan, miyay ka waxtar badan yihiin cuntooyinka kale ee dhirta ku salaysan si ay dhakhtarka kaaga fogeeyaan?

Muxuu tufaaxu caafimaadka ugu wanaagsan yahay?

Tufaaxa waxa kale oo ku jira polyphenols kala duwan, oo ay ku jiraan anthocyanins, kuwaas oo gacan ka geysta siinta qaar ka mid ah tufaax diirka midabkiisa cas oo lala xiriiriyo horumarinta caafimaadka wadnaha. Polyphenol kale oo aad ka heli doonto tufaaxa waa phloridzin. Waxa la ogaaday inay gacan ka geysato xakamaynta gulukoosta dhiigga.

Waxa kale oo jira faybar badan oo tufaaxa laga helo, oo u badan pectin, kaas oo yareeya xaddiga lipoprotein-ka cufan-hooseeya (LDLs) -nooca aan caafimaad qabin ee kolestaroolka – ee dhiigeenna. Pectin waxay sidoo kale hoos u dhigtaa xaddiga sonkorta iyo dufanka aan ka nuugno cuntada, waxay gacan ka geysataa xasilinta heerarka sonkorta dhiigga.

Nafaqooyinkan ku jira tufaaxa waxay u muuqdaan kuwo leh faa’iidooyin caafimaad. Dib u eegis 2017 lagu sameeyay shan cilmi baaris ayaa lagu sheegay in cunista tufaaxa ay la xiriirto hoos u dhac 18% ah khatarta ah in uu ku dhaco nooca labaad ee sonkorowga. Dib u eegis kale oo laga sameeyay 2022, oo lagu falanqeeyay 18 cilmi-baaris, ayaa lagu ogaaday in cunista tufaaxa badan, ama cuntooyinka laga helo tufaaxa, sida casiirka tufaaxa, ay yareyn karto kolestaroolka, haddii aad sii waddo caadada muddo ka badan hal toddobaad.

Xigashada Sawirka,Getty Images

Helidda cunto caafimaad leh guud ahaan waxay hoos u dhigi kartaa halista kansarka ilaa 40%, taas oo ay ugu wacan tahay isku-dhisyada bioactive, phytochemicals, ee ku badan tufaaxa. Daraasadaha qaar ayaa xitaa ku xiray isticmaalka tufaaxa inuu leeyahay khatar hoose oo ah inuu ku dhaco kansarrada qaarkood.

Cunista joogtada ah ee tufaaxa waxay u muuqataa inay la xiriirto faa’iidooyin caafimaad oo kala duwan – waxaana ognahay inay ka buuxaan waxyaabo caafimaad leh. Laakiin tufaaxa, gaar ahaan, miyay ka waxtar badan yihiin cuntooyinka kale ee dhirta ku salaysan si ay dhakhtarka kaaga fogeeyaan?

“Tufaaxku ma laha fitamiin C badan, mana laha bir ama kalshiyam, laakiin waxay leeyihiin waxyaabo kale oo badan oo kor u qaada caafimaadka oo sameeya waxyaabo cajiib ah oo jirka ah,” ayay tiri Janet Colson, bare sare oo nafaqeynta iyo sayniska cuntada ah kana tirsan Jaamacadda Dhexe ee Tennessee State ee Maraykanka.

Tufaaxa waxa ku jira isku dhisyo ay wadaagaan khudaar iyo miro badan, oo ay ku jiraan kuwa polyphenols-ka waxtarka leh, ayay tidhi Flavia Guzzo, oo bare sare ku xigeen ka ah bayoolajiga dhirta ee Jaamacadda Verona ee Talyaaniga.

Polyphenols waa molecules antioxidant xoog leh. Waxay ka caawiyaan inay isku dheellitiraan saamiga walxaha sunta ka hortaga ilaa xagjirka xorta ah ee jirkeenna – xagjirrada xorta ah ayaa aad u falcelinaya, oo suurtagal ah unugyada waxyeellada leh unugyada ogsijiinta. Annagoo jirka ka ilaalineyna sunta, waxaynu yareeynaa khatarta ah inaan qaadno cuduro ay ka mid yihiin kansarka iyo cudurrada wadnaha oo ay keeneen barar iyo caabuq waqti dheer ah.

Cilmi-baarayaasha qaar ayaa sheegaya in tufaaxa uu leeyahay “heerka labaad ee ugu sarreeya ee awoodda walxaha sunta ka ilaaliya jirka ee dhammaan miraha”.

Tufaaxa waxa kale oo ku jira polyphenol phloridzin, kaas oo aad ugu badan midhaha kale ee ku jira baaquligaaga khudaarta. Sida pectin oo kale, phloridzin waxay u muuqataa inay yarayso xaddiga sonkorta aan dhiigga ka nuugno cuntada.

Tufaaxu sidoo kale waa il wanaagsan oo laga helo maaddooyinka phenolic, kuwaas oo ah nooc kale oo phytochemical ah. Waxaa jirta hal daraasad oo lagu ogaaday in dadka ku nool Mareykanka ay helaan ku dhawaad ​​shan meelood meel ka mid ah wadarta guud ee phenolic qaadashada tufaaxa. Cilmi-baaristu waxay soo jeedinaysaa in maddooyinka phenolic ee tufaaxa ay la xiriiraan khatarta hoose ee cudurrada wadnaha, kansarka, neefta, sonkorowga iyo buurnaanta.

Laakiin kaliya maaha in polyphenols-ka xoogga badan iyo walxaha sunta ka hortaga ee badan ay u horseedeen qaar ka mid ah saynisyahannada inay ku taliyaan tufaaxa midhaha kale. Maqaallo dhowr ah, saynisyahannadu waxay ku talinayaan cunista tufaaxa joogtada ah sababtoo ah midhaha ayaa si fudud loo heli karaa. Taas macnaheedu waxa weeye in cunidda joogtada ah ee tufaaxa ay tahay shay ilaa xad ay sameyn karaan dad badan.

Xigashada Sawirka,.

Way caddahay in tufaaxu leeyahay awood uu ku wanaajiyo caafimaadkeena. Laakiin waa sheegasho weyn in la yiraahdo hal maalin oo la cunaa waxay naga hor istaagi doontaa inaan aadno dhaqtarka.

Hal daraasad 2015 ayaase qaadatay su’aashan saxda ah. Cilmi-baarayaashu waxay falanqeeyeen sahan ay ku sameeyeen ku dhawaad ​​9,000 oo qof, kuwaas oo ka qaybgalayaashu ay sheegeen inay cuneen muddo 24-saac ah, taas oo ay sheegeen in ay muujinayso cunto maalmeedkooda caadiga ah.

Waxay ogaadeen in dadka cuna tufaaxa ay aad ugu dhow yihiin inaysan dhaqtar aadin marka la eego kuwa aan cunin, si kastaba ha ahaatee, natiijadani ma ahayn mid xisaabeed marka la tixgelinayo in dadka cuna tufaaxa ay u badan tahay inay noqdaan kuwo wax bartay oo ay u badan tahay inay sigaar cabaan.

Daraasadaha qaarse waxay leeyihiin waa in hal ka badan la cunaa maalintii.

Bbcsomali

Qaran News