Madaxweynihii ugu Muddada gaabnaa Taariikhda Madaxweynayaasha soo maray Wadamada caalamka

[Deeq A.]

Madaxweynihii ugu Muddada gaabnaa Taariikhda Madaxweynayaasha soo maray Wadamada caalamka

Pedro Lascurain

Xitaa 60 daqiiqo kama aysan soo wareegan markii madaxweyne Pedro Lascurain ay madaxtimnimadiisa ay noqotay taariikh. Siyaasigan reer Mexico ayaa madaxweyne noqday bishii Febaraayo ee sannadkii 1913-kii 45 daqiiqa ka dibna waxa uu istiqaaladiisa u gudbiyay Congress-ka.

Tani waa muddadii ugu gaabanayd ee uu qof madaxweyne noqdo taariikhda adduunka. Xitaa sidan oo kale ayaa looga diiwaan geliyay buugga diiwaanka ee Guinness Book of Records.

Tobaneeyo sano, sawirka Lascurain wuxuu xambaarsanaa tuhun ah inuu u adeegayay afgambiga, sidoo kale waxaa loo bixiyay naanaystii “madaxweyne baxsad ah”.

Laakiin baaritaanno lagu sameeyay wixii dhacay Febraayo 1913-kii ayaa muujinaya sida siyaasigan aqoonta leh, balse ay yareed khibradiisa siyaasadeed, uu dhibane ugu noqday iskahorimaadyadii aan la saadaalin karin ee Kacaankii Mexico ee sanadihii (1910-1920).

“Waxa lagu yaqaanaa taariikhdiisii 45-tii-daqiiqo ee uu xukunka hayay, waa madaxweynihii ugu mudduda gaabanaa ee soo mara adduunka. Si kastaba ha ahaatee, qofna ma eego waxqabadkiisii jagada ra’iisal wasaaraha,” taariikhyahan Graziella Altamirano ayaa sidaasi u sheegay BBC Mundo.

“Waxa uu door aad u muhiim ah ka ciyaaray wakhtigii adkaa ee xiriirka uu la lahaa Mareykanka, gaar ahaa mid ka mid ah safiiradii ugu xumaa ee Maraykanka ee Mexico soo maray taariikhda adduunka: Henry Lane Wilson,” ayuu raaciyay cilmi-baaraha, oo ka mid ah dadka yar ee fursadda u helay nolosha Lascurain.

Madaxtinimda Lascurain waxay ku ekeyd 45 daqiiqo oo keliya

Sida uu ku timid in uu qabsado madaxnimada Mexico 45 daqiiqo oo keliya ayaa iftiiminaysa harkii khiyaamada ee had iyo jeer uu uu yaabayay Lascurain.

“Waa ceeb aan meesha laga saari karin, dhacdadaas ka dib wuxuu sannado badan ku qaatay inuu isku dayo inuu sharaxo wixii dhacay iyo sidoo kale inuu naftiisa caddeeyo, sababtoo ah qof kastaa wuxuu u sheegaa inuu ahaa khaa’in,” ayuu yiri taariikhyahan Guadalupe Villa, oo ah cilmi-baare kale oo baaray taariikhda “madaxweynaha baxsadka ah”.

Tobankii sano ee murugada badnaa

Marxaladda aadka u kooban ee Pedro Lascurain ee madaxtinimada Mexico waxay dhex dhacday 10 maalmood ee afgambiga lagu sameeyay oo ku beegnayd 9-kii bishii Febraayo ilaa 19-kii isla bishaas ee sannadkii 1913-kii. Afgambiga ayaa lagu sameeyay Madaxweyne Francisco I. Madero.

Dhacdadan ayaa loo yaqaanaa Tobankii sano ee murugada badnaa.

Sannadkaas, Madero wuxuu la kulmay kacdoon militari oo ka dhan ah dowladdiisa, oo ah kii ugu horreeyay ee si dimoqraadi ah loo doorto ka dib 30 sano maamulkii militariga ahaa ee General Porfirio Díaz.

Iyada oo ay colaaddu dhex-martay, danjiraha Maraykanka ee Mexico, Henry L. Wilson – oo caan ku ahaa faragelintiisa siyaasadeed iyo diidmadii Madero- waxa uu sameeyay dalabaad xiriir ah oo ku aaddan ilaalinta muwaadiniinta Mareykanka iyo ganacsigooda Mexico.

Madaxweyne Francisco I. Madero

Lascurain, oo markaasi ahaa Xoghayaha Arrimaha Dibadda, waxuu la kulmay cadaadisyadaas Wilson, oo xitaa si cad ugu baaqay is-casilaadda madaxweynaha oo ku hanjabay inuu abaabulayo faragelinta milatari ee Maraykanka ee Washington.

45-tii daqiiqo ee uu madaxweynaha ahaa

General Victoriano Huerta, oo Madero uu ku eedeeyay xakameynta kacdoonka, ma ahayn xulafada madaxweynihiisa.

Sida markii dambe la ogaaday, wuxuu la shirqoolay General Félix Díaz (oo uu adeer u yahay madaxweynihii hore ee Porfirio Díaz) iyo danjire Wilson si uu u afgembiyo Madero oo uu awood u yeesho “si ku meel gaar ah.”

Waxay u bixiyeen “Heshiiska Safaaradda” .

Danjire Henry L. Wilson

Si uu ujeedadiisu u gaaro, Lascurain waxa uu meesha soo galay isagoon aqoon u lahayn.

Waxay ahayd Febraayo 18, 1913, iyada oo ay jireen iskahorimaadyo u dhexeeya kuwa daacadda u ah iyo fallaagada, Madero iyo ku xigeenkiisa, José María Pino Suárez, ay qabteen ciidamada Huerta.

Iyada oo lagu qanciyay in wax walba ay isaga ka soo horjeedaan, burburkiisuna soo dhow yahay, maalintii xigtay ayuu madaxwaynuhu warqadii iscasilaadda u qoray oo u gudbiyay wasiirkii arrimaha dibadda Laascurain si uu u geeyo Congress-ka. Waxayna codsadeen in hab ammaan ah ay uga baxaan dalka.

“Nolosha Madero mar horeba waa lagu gorgortamay, si la mid ah tii Pino Suárez. Bilowgii waxaa lagu xukumay dil, inkastoo ay jireen ballanqaadyo uu u sameeyay Victoriano Huerta,” ayuu yiri Villa.

Lascurain ayaa Congress-ka kula hadlay warqada iscasilaadda Madero ka dib markii uu gudbiyay, sida Dastuurku sheegayay wakhtigaas-na, isaga ayay ku xiranayd inuu qabto xukuumadda.

Sidaa ayuuna Lascurain ku noqday madaxweyne.

General Victoriano Huerta waxa uu awooda kula wareegay qorshe markii dambe lagu tilmaami doono afgambi

Isagoo ku kalsoon heshiiska Huerta, Lascurain wuxuu u magacaabay hogaamiyaha jabhadda inuu noqdo Xoghayaha Arrimaha Gudaha wuxuuna u gudbiyay warqadiisa istiqaalada 45 daqiiqo gudahood.

Sidaas darteed Huerta wuxa uu sidaasi ku noqday madaxweynaha cusub.

Marna ma jirin dammaanad qaad u aaddan masaafurinta Madero iyo asxaabtiisa.

Isaga iyo Pino Suárez ayaa 22-kii Febraayo lagu dilay bannaanka xabsiga Lecumberri, ka dib markii loo ekeysiiyay inay isku dayeen inay xabsiga ka baxsadaan.

Lascurain waxaa lagu shaabadeeyey inuu yahay khaa’inul waddan u shaqeeynayay Madero.

Qaran News