odayga inanta
-
Content Count
25 -
Joined
-
Last visited
Posts posted by odayga inanta
-
-
Adiguna Habbooney,
Soomaali hubban iyo,
Hidda dhalad inaad tahay
Hal-abuurka guunka ah
Howraarta maansada,
Heesahiyo gabayada,
Suugaanta hodanka ah,
Erayadan rag wada helin,
Qurux iyo hannaan dumar,
Ama heybad iyo sharaf,
Waxay hoodo leeyiin,
Halkii uu ka sheegaba,
Maxaad ugu horreysaa?
,,,,
Cilmi Faradheere.... Hees:- Habboon
-
Cilmi axmad muxumed "Faradheere" has once grew his hair into Somali afro-style. Kaynuun saw him showing off on Facebook. As they always have a mutual poetic fun, Kaynuun began with this following verses.
Ninkii fooddu wayntahay ayaan , fidhinka daynayne
Feedhfeedhayaa iyo ammase, fuudka mariyaaba
Markii ay faniinaan sidii, foosto gubanaysa
Waa inuu saliid fixi markaa fiidka daydaya'e
Cilmi Responded
Gardho fidi og wuu firan yaqiin, faraca soomaale
Waa waxa fagaaraha adduun lagu, fil soocaaye
Fool cowdan dhinac fiiqan waa, foos dad leeyahaye
Farsamada galbeedkiyo adaa, meykal fiirsadye
Ninka madaxa foocfoocsanaw, faalka iga joogi
-
Halkaan naawilaayee
Qalbigaygu nagiyahay
Naftaydaa u heelane
Niyadaydu waa meel
Waxa jira mid nacasoo
Ku naxuusinaayee
Yaanu nacabka kuu jabin
Waxba yuu naruuriyo
Uu nasteexo kuu galin
Nuxurkeedu wuxu yahay
Naftaneey ka diga rogo
Saaxiib an kuu nixin
Nabarrada an kaa dhayin
Naxariisna kuu galin
,,,,
Kaynuun Cisman,,,,,
.....True friends are rarely found...
-
Waa laac adduunyadu ninkii ,laab leh baa garane
Labadii ku kulantaba mudday, ladantu haysaaye
Waxay laamadoodaan sidii, lulanta geedaha'e
Libiqsiguna waa uu mac yahay, leedda fuulka'iye
Lootada mar bay kugu dhigtaa, laydhu soo celine
Layaab ma leh adoo yara ladnaa, inay ku laashaaye
Nin labeen ku dhaashtow rag baa, leefay dacartiiye
Libaanteeda aakhiro ayaan, laasanayn abide
,,,
Kaynuu Cismaan.,,,,,,, Gabay:- Lahashada ka gaar noqo
-
Sannad waliba kuwa sii qaxee, qaaradaha buuxshay
Qorba jooga waxa noogu wacan, waa qorshe la'aane
Qaxarkeennii waakaa ku fiday, qaaligaa yurube
Qolqolada galbeedkoo dhan baan, quud ka guranaaye
Arrinteenu waa qaash iyo mayaash, qaabadeediiye
Qasaaraha adduunkaan u nahay, qoomamkaa kale,e
Sida filinka lays qoomayay, nagu qoslaayaane
Afrikana in baa lagu qalqalay, oo la quudhsadaye
Qatligooda waxa iiga daran, qiimo li'idaase
Qufac iyo waxay igu dileen, qoomamiyo ciille
Dhallinteenna qaaliga ah ee, lagu qamaaraayo
Qalbigii damiir lihi runtii, waa qajilayaaye
,
,,,,,Kaynuun Cismaan ,,,, Gabay:- waano qaadan maysaan
-
Adduunyadu waa waraaq
War iyo wax kastaba qortoo
Xogtay kaa warisay baa
Weynuhu kaa abaal marshaa
Ogow weerkii caddaa
Waadaantiyo iilka kulul
Markii wadar iyo waxdiba
Gagada lagu soo waxsharo
Ayaanta wadaadka iyo
Intii walad kheyr qabtaba
Jannooyinka looga Waco
Kolkay warasada jannadu
Kufaarta ku wiirsadaan
Dharaar wacadkii baqara
Jaxiima la wayraxdee
Wadiiqada naarta iyo
Waadiga jahanama la shido
Markay gaaladu warraaq
Weheeyda ku booyayaan
Ogow warra'aa ku dhacay
Horay u qabeen warkee
Adduun lama waarayee
Eebaha wacdigiisa iyo
Wasaayada diinta raaca
,,,...
Kaynuun Cismaan ,,,,, Maanso:- Waano
-
Haweenkii adkaysiga badnaa, hawsha gurigooda
Hadafkuudo waatuu ahaa, haynta ubadkoode
Imikana dir wada hawle oo, haadhayaa jira'e
Hugiskii gurada lagu awdayiyo, heeryadaa maqane
Kuwa madaxa hool-hoolay baa, haatan soo baxaye
Haatif wada sanqanayiyo bir baa lasyku hagayaaye
Hootaaba kuu iman kolkay halaw yidhaahdaane
Markaasaa huteel loo cayimay lagu hoyaadaaye
Hablawayntu waxa laga hagbaday, hoo ninkow tidhiye
Heerinkiyo carmalidaa ku badan, haadda reer yurube
Allaylehe habaar baa ku dhacay, hiririflayntoode
Madheedkoodii laga haadsayoo, hadhaca loo oodye
Hiddihiyo asluubkii wacnaa, haysta laga waaye
Giddigoodba naayaa hambooy, iyo hun weeyaane
Dhan waliba mid aan laga horrayn, dumar hal-doorkooda
Waad heli tu kula haad ah, ood hilib wadaagtaane
Ninkii guurku hoonka u tumoow, xulo halbeegaada
,,,,,
Kaynuun Cisman Cumar,,,,, Gabay:- Halbeeg
-
It came without even warning, the period of drought had extended, the region noticed extra months of water deficiency and nobody conjectured this lengthy aridity. Grass denied flourishing, seed disavowed to germinate and trees kept out their shed by denouncing the climate change. A lot like volcanic eruption, the ground lost its color flashing a hot and bloodless dust, so as the ponds, sluices, creeks, basins and lakes, they all showed dehydration with cracked surfaces where mud had dispelled into pieces.
The impact of this epidemic drought fluctuated according to vulnerability of animal species. Some of them ceased to exist immediately; other group took breath for some days and gave away their ghost, while some others followed through, enduring and persisting not to stop living. However, the muscled species had already deserted, milking their tissues to seek refuge as asylums. The only batches that were not touched by the desiccation were the ants. They observed neither a tiny impression about the environmental condition nor the animal fleeing, they just looked so relaxed and undisturbed. Seeming that as if they had a party, a colony of ants was marching around, Touring in groups like tourists; some were disquietly talking as that they had an exam a moment ago; others had the features of attachment, touching slightly one another, hugging and giving a goodbye kiss.
On the other hand, a despairing frog that had vanished deep in the mud for the past couple of weeks to mitigate hunger showed up. Thought that at least a year elapsed and everything recovered, but it wasn't that it counted. Surprisingly, the frog spotted unexpected community working and conveying a food to different apartment.
Frog: eh! The ants. I knew it, I knew it. I missed that they always have depository to keep food.
Then the frog uttered to some ants and asked if there is any way to get some food, but nobody commented it. The frog tried again to adult one.
Frog: excuse me sir! May I have a word with you?
Adult ant: sure.
Frog: sir I need assistance, I have been around for number of days and I didn't ingest something very long. I am starving; I need chow and housing temporarily.
Adult ant: sorry man, you are mistaking us with others. We ever ask neither help from anybody nor give something to anyone too. It is our motto "Never demand anything, never give a hand to someone, just move your limbs, stretch your paws and take the blessing of sweet days for the coming salt days". So I am afraid that I can't guarantee.
Frog: sir I am broke, please look at me I am depleted and exhausted. I will pay it back to you as soon as the season comes back.
Adult ant: OK, I will think about it. Hold-up a second I will be back.
The Adult ant went to some cousins and said "guys, a dirty poverty-stricken frog came to me and asked for aid, I don't know what to say. Has anyone of you been asked before, what should I say?....." what! A help, Why are you helping, what is going on between you and the frog?. Listen up, they are all losers and disadvantaged. You adore doing that, I don’t think it is a welcomed idea, but the decision is yours." They told.
Adult ant: guys I can't bear like this, I am offering a shelter and food
The adult ant returned to the meager frog and said
Adult ant: hey! Listen. There is nothing free in this world; I am going to give you a debt and place for habitation that is as much as I can do for you. The shelter is gratis and it's compatible, but the rest you are going to bring back soon.
Frog: that is great. Thank you very much indeed; I really don't know what to say. I am very grateful.
In that way, the frog had been hosted admirably and got everything; food, drink and hospitable place, and there it began kicking up heels and kept on ribbiting until the rest of the dry season. Drought went by as the rain started to activate, land obtained some nourishment, grass announced to take roots and trees ensured to shade again.
Ant: hey! I think it is time to go back to your dwelling. Hope life is available again.
Frog: yes I know, but I want thank you for helping me more or less. I will never ever forget what you did for me, and about the debt, don't worry I will pay it back to you as soon as possible. The fortunate frog then went way whistling and tooting.
Several months passed, the ant went to see the frog to have its loan back. It was delightful time, the land was green, streams, ditches and channels were all flowing. The ant arrived at the gully where the in debt frog was having a swimming fun with some playmates. As they were having a comical time, the ant called the frog to ask the debt, but nobody heard it. Again it began signaling and shouting, unfortunately they paid no attention. The ant kept on that for a while howling and bawling. Suddenly the frog alarmed with grievance and said
Frog: what the hell is this, have you lost your mind, why are you yelling like that?.
Ant: I am sorry, I didn't have a choice. I tried to call you a couple of times but you were very busy.
Frog: why are you here anyway?.
Ant: It's me remember, I came to take back my loan sir.
Frog: OK, but this is inconvenient time. I am having a fun, go away and come another time.
The noble ant encountered a flippant disposal, some frogs made a fool of it, giggling and teasing." I am asking when ants will get a mind when they are hiking and intruding into the parties" one frog chattered. With overwhelming and breathtaking, the meek ant dumbed and left speechless. Many days later, the ant set up another attempt, this time it seemed more aggressive. As soon as it arrived so, it began yelling and screaming again, but the frog was shooting a sun burning enlarging its body to take some heat. Once more, the frog got offended by the ants sound and "What the………." Spoke angrily.
Frog: who is that?
Ant: its me, I am here again. I want my debt back.
Frog: first of all, this is not your mother's home and you can't…..
Ant: you stupid, senseless, irresponsible, how dare you talk to me like that? The ant interrupted.
Ant: This is my fault when you came to me croaking and I saved you ass, and then you are paying back to me like this. Now I see how idiotic and brainless you are.
Frog: has anyone told that you need a therapy?. Get out of my house, now. I will bring your shit debt back when I get a chance.
Ant: OK, that is very kind of you. Let's see what is going to happen
Grumpy ant hit the road back to the family. Not more than a number of hours, it appeared with a colony of ants armed with knife-like sticks and they advanced the frog's bar. Mad ants engaged a playing frog, hitting with all piercing woods they got, the poor frog simply passed away. They hauled it out of the water, skinned, flattened and left swinging like a thread. Everything is over now as they imagined, they took the leave and moved with great speed like the gale to escape. Through the gateway, their eyes perceived another frog in the tub. Glimpsing back to scan what was moving through the water, the cribbed frog itself appeared." O my God! We have executed a wrong one" the adult ant regretted. But they were in a point of no return, so they cleared out the site and run way immediately.
The borrowed frog clamored and clamored to send a mourning message to the other frogs. They came in bands, just for the first they saw the cadaver, their faces turned into colorless, limbs started shivering and a babble of cry started to come out of their abdomen. It was the most generous, princely and respectful frog among them. Sitting around the dead body with distress, the problematic frog told the assassins, but it didn't make clear the whole story and how everything happened. Frogs called for urgent meeting, they assembled and declared war against ants without tracing the murder and look the case cautiously. They split up into gangs; every group was given the authority of specific water body to take guarding and hunt dawn the visiting ants. Unfortunately, indiscernible ants came to imbibe water, but late they realized that they were surrounded by crowd of frogs ready for homicide. They tried their best to defend, but they couldn't. Except few ants that sneaked out and escaped, the rest were massacred indecorously.
The survived ants arrived home and gave the news to the families. Abruptly, ants dispatched a delegation to different available species and they called up mobilization as well. From any direction, various types of ants came; Black, white, yellow, brown and even some who never attended a war appeared to take their first chance. This is going to be deadly battle, the ants planned to assault early in the morning before the enemy get out of their places. Similarly, the frogs considered the situation and anticipated a rebuttal ambush from the ants. They took a good preparation too, arranging the troops again to make a better resistance. The oldest frog demanded from anyone the best strategy to put forward. Many ideas were given, some of them took the concept of letting them into the water and then to assassin all, some others advised not approach at the banks, just to stay deep in the water and to contempt them. One brainy frog came out with fabulous idea and said "you know they will come in considerable clusters and one to one is not going to work. So we need split into small groups, not more than three or four and camouflage beneath the water. Stay calm until they arrive at the right place, then we will engage a continuous shouting from any direction. In this way they will think that we are more populous, some will die and others break away their confidence and escape back to their castles". The oldest frog adored this brilliant idea and recommended to do it right away.
Next morning, influx of ant colony slithered dawn from any tilt and any slant, they came to basins, gulleys and ditches to search for frogs. All water fields were so quiet and nothing was shifting in. it seemed that frogs took their positions, As soon as they checked, a decisive moment had begun. Toads launched to flash a high pitched scream from any corner; below the water to the vertex of giant woods and along the banks of the ditches to the cliffs of surrounding hills, the throaty sound of anurans outraged the atmosphere. Ants confused and frightened by the frog's shocking holler, they thought that they were in the middle of a trap, so they started running from here to there. Some of them bowled over into the water and then killed by the frogs, some others diminished their body and leased to the ground, and the rest, they got the fortune to escape away. Again, another defeat by their own foe, they couldn't accept what happened to them.
Ants didn't give up, they just took some days off. Few weeks progressed; they came out with new avenging plan. They began operating on a campaign of compiling the Mort of snakes and scorpions, stung them randomly but not eating away, they made bitty holes on the dead bodies of python and scorpions. The dead bodies had been taken to the water fields; they dragged the carcass to the water and waited the toads to move. Ants lined up along the water fields trenching defensively to besiege and wait the fugitive toads to come off.
A marvelous plan to succeed upon, frogs baffled with profuse corpse of snakes and scorpions in the water cast by the ants, they bore in mind about the skeleton but they had something else in advance. Poison fused with the water at once, some had already been absconders merely when they visualized dead bodies, but it was the worst as the remaining group throttled in and couldn't get to survive. Incredible massive unit of toads drowned and perished as a result of contagion water by the ants, nothing had gone through, frogs had either been captured or marooned dead and hovering on the water. The in custody congregation had been taken to the chateaus where a capital punishment was prepared, without cooling off, they were all audibly decapitated in a mass murdering and even blooming tadpoles were not left over.
Victory turned up at the end; they led dawn a social gathering to ceremonialize the occasion, regarding that everything was accomplished, but it wasn't that as they supposed to be. Morosely, they left uncontrolled rampant tragedy that they had never forecasted. Other animals had to come for guzzling the indisposed water, more easy victims had to suffer and numerous beasts then had to join the lifeless frog community……..
……..continue……………………
-
Marka suugaan ama maanso la soo hadal qaado waxa dhagahaaga kusoo dhacaya; Abwaan hebel wuxu yidhi, Gabayaagii caynkaa ahaa wuxu yidhi iyo wax la mida. Marnaba in aad gabadh soomaaliyeed waxay tidhi aad soo qaadato aad ayay u yartahay. Maadaama aanay soomaalidu inta badan dumarka tusaale u soo qaadan, taa macnaheedu ma waxa weeyaan dumarku ma maansoodaan, mise suugaanta dumarka ayaaba ahayn mid tayo leh sida ta ragga soomaalida.
Dadkii ajaanibta ahaa ee ugu horrayn gayiga soomaaliyeed soo gaadhay waxay soomaalida ku sheegeen inay yihiin dad wada gabya, uma kala saarin rag iyo dumar. Intii suugaan soomaaliyeed la ururiyay ama la qoray, waxay u badantahay wax rag ay tiriyeen. Halkaa waxa ka cad in kaalintii dumarka ee suugaanta la iska indha tiray amaba aan la siin xaqeedii.
Dhaqanka soomaalida oo aad ugu ad adkaa dumarka sidii kii carabta islaamka ka hor ayaa waxan odhan karnaa inuu sobab u yahay hoo u dhigida kartida dumarka soomaalidu ay leeyihiin. Waxa la yidhi soomaalidu been way sheegtaaye been ma maahmaahdo. Dhaqanka qaybta kaliya ee dumarka xaqooda siisa waa maahmaahyaha; sidaa darteed waxay soomaalidu ku maahmaahootaa; Dumar baa rag is dhaafshay iyo kuwa badan.
Haddaba dumarku dhanka suugaanta ragga kama yaraystaan, balse qaybo raggu aanay lahayn ayay iyagu leeyihiin. Bal aan is yar dul taagno godadka kala duwan ee dumarka ka maansoodaan.
Godka gabayga:
Gabaygu godadka maansada laga tiriyo waa ka ugu sarreeya, dumarkuna qayb libaax ayay ku leeyihiin. Waxa kamida dumarkii tiriyay;
Caasha Jaamac Diiriye
Silsiladdii siinlayda ee 1970 horraantiisa ayay caasha ka qayb qaadatay. Maansooyinka la is dhaafsanayay waxa laga wada tiriyay godka jiiftada, laakiin Caasha jaamac oo ahayd gabadha kaliya ee ka qayb qaadatay ayaa iyadu raggii oo dhan ka badisay oo ka tirisay godka gabayga. Gabaygeedii waxa kamid ahaa.
Saddex inan rag waw simanyahee sadar kalaan baanay
Midi waa saddexyaha ku yaal sadar kalaan baanay
Magta inan rag waw simanyahee sadar kalaan baanay
Haddiise saawa saawiyo la galo suruf colaadeeda
Ooy soo rogaay iyo ceshaay siigo kor u duusho
Lama simo sarbeed halgabaha iyo dib u saqleeyaha e
Nimankii saxarla faalleeyay ee siinka ka hadlaayay
Aniguna iskuma soorayoo kala sad weeyaane
Sarise maayo boogtee waxan ku saameelay
Waa wada sokeeyiyo rag aan summad wadaagnaaye
Intiinaa sadkiin wuxu noqdaan idinku sooryeeyay
Saddex hadal-xidhaaloo jira siinka ka higaadsha
Siday tahay u soo qora ma rabo inaydun seegtaane
Sahan hooyadaa nin ay dhashoo saaka kula joogaa
Ood sal iyo maandhaw taqaan soorna kula quutay
Sina aan walaal kuugu noqon siinka ka higaadsha
Jamaad Cabdulle Xasan " sayidka walaashii".
gabaygan waxay tirisay markii daraawiishtii laga adkaatay ee ay jabeen ayaa waxay magan galyo ugu galeen boqoro oromo ah. Nin boqorada kamida ayaa Jamaad isku dayay inuu guursado, markaasaa iyada oo ka qashaafaysa gabaygan tirisay. Iyadoo xuseen diqle kusoo hal-qabsanaysa ayaa waxay tidhi.
Xuseenoow qof meel laga hayoo maahsan baan ahaye
murugaygu raagtoo qalibigu way madawyahaye
Mid yaroon ku faro iiga gee madaxda reer daadhi
Muddaday shiraan iyo ka wari madasha geedkooda
Axmad iyo mukhtaariyo u sheeg qoomka maxamuud leh
Xasan iyo qayaash-maash abtoow dhab ugu maaweeli
Malaw dhima e reer muxumadoow waad I moogtahay dheh
Maxaad iigu muhateen sidii naado miis daran dheh
Amran Max'ed Jaamac ayaa iyadna godka jiiftada kaga dhufatay. Waxay tidhi.
Guursan maayo jeeroon
Cilmi gaadho dooro
Aan gu dhigo tacliinto
Gayiga u adeegee
Guursan maayo jeeroo
Waddankaygan qaniga ah
Macdan aan ka gooboon
Gobol gobol warshadihiyo
Laydhku ay is gaadheen
Suugaanta god kasta oo ay raggu ka maansoodeen dumarkuna way ka tiriyeen iyaguna. Waxase jirta qaybo dumarka ku kooban oo ay ragga dheeryihiin, waxa kamida.
Buraanburka, Sitaadka, hees-hawleedad dumarka u gaarkaha sida; kabada, aloolka, aqal dhiska, lulida haanta, caws gurida, xoolaha iyo maqasha. Waxa kale uu u gaar ah kuwa sida galbiska gabadha, kuwa tiritirsiinta bulashada, iyo waddaniyadda.
Haddaan mid walba tusaal kasoo qaadano.
Buraanburka.
Ceebta waa laga fogaadaaye feejignow
Ayaanu ciishoonin wiilkaa kusoo calmaday
Ciidan wuxu kariyay cuntadiisu yaanay noqan
Sitaadka:
Alla mulkow maaligow murug tiroow ilaah
Oo maalinta la is xisaabaayo noo xil qari
Oo maalinta bacadka kulul biyo qabow nasii
Heesta Kabaddan:
Koronkor cuni maynoo
karina maynee
Karuur geel ma lahayaayee
Naagta kabada laheey
Kaalin daraneey
Adaan kayd hore u dhaganeey
Heesta Aloolka:
Alla waa xujooy allah waa xujooy
Geel xirada diida waa xujooy
Alla waa xujooy alla waa xujooy
Xero kale ka ololaa waa xujooy
Heesta haanta:
Haantii qabooy qoor yar
Laba qaalin kula buubtay
Laba qoor laguu kala jar
Qooraansigay baratay
Qalabkii raggay aragtay
Heesta Cawska marka la gurayo:
Cawskanoow sabool diidoow
Waqaan suuqa lagu dhiginoon
Soddon lagugu baayicinoon
Sadiiq lacagta kaa bixinoon
Yaa sameeyay lagu odhan
Heesta Maqasha:
Daylo daylooy
Daylo wacaneey
Xasan waa kane
Yuu xanaaqine
Yuu ku xawdine
Xasil oo daaq
Heesta hadhuudh tumidda:
Qamareey qorqode waa qayliyaa
Naa muxuu yidhaa?
Wuu qayliyaa oo qalax tama
Naa muxuu yidhaa?
Naa rida qal oo qari buu yidhaa
Naa muxuu yidhaa?
Naa qiiqu yuu bixin buu yidhaa
Naa muxuu yidhaa?
………………………..
Mooyaha magacii, Ciil-tire
Heesta carruurta:
Ayaa dilay oo dagaalay
Ayaa duur kulul ku jeexay
Ayaa daqarada ku jiiday
Ninkii dilay dayni maayo
Dagaal baa naga dhexeeya
Dab iyo qool baan u qaadan
Heesta galbiska:
Gabadha soo galbiyaay guud xariireey
Gayaankeedii baa helayeey..
-
Qaybta Koowaad:..........................
http://www.somaliaonline.com/community/topic/habar-dugaag-oo-aroos-igu-casuuay/
-
qofku markuu exam baaso waxa la yidhaa " Uu gudbay"......erayga "Gudub" loo adeegsadaa
-
Waa runtaa sxb, afkeena waxba kuma qorno oo waan iskaga tagnay runtii. laakiin sida adigaba hadalkaaga ka muuqata afka soomaligu si fiican ayuu u dhandhamaa haddaad wax ku akhrido, hase ahaatee luuqada kale ayaa lagu wareeray..waad ku mahadsantahay faaladaa wanaagsan ee aad ka bixisay, sheekada qaybteeda hore way ku jirtaa iyadna,,bogaga lasoo dhaafay ka eeg sxb, waxan soo galiyay dhawr asbuuc ka hore qaybta hore.. markaa hadda qoraalo kale ayaa ka dambeeyay...
Qaybta 1AAD....
http://www.somaliaonline.com/community/topic/habar-dugaag-oo-aroos-igu-casuuay/
-
Daanyeer ayaa isagu waxa uu ahaa askariga meesha ama ninka dadka kiciya so loo heeso, Halgari iyo Bisad-sabaab ayaa iguna loo doortay boqor iyo boqorad "kuwa dadka xukuma ama sheega inta hees ee uu qaadayo qofka lasoo kiciyay".
Arooskiina uu bilaabmay sidaa iyo daawasho wacan.
Libaaxii ayaa markiiba ay ushu ku dhacday oo loogu hor kiciyay waxaana lagu xukumay hal heesa, heestiisiina waatan.
Wuxu yidhi Libaax:-
Boqor daacadaan ahay
Xoogii dalkaan ahay
Dugsi aan la marin iyo
waxan ahay waran wax dila
Dadkoo urusan baan dalaq idhaahdaa
Geesi aan baqayninoo dib u laaban baan ahay
Halkaa ayuuna ku dhameeyay heestii si fiicana waa loogu sacab tumay.
Dawoco ayaa iyadna lasoo kiciyay iyada oo laga filayo inay abtigeed Libaax amaanto ayay tidhi;-
Abtigay markuu sii jeedo socodkiisa jawhartaa
markuu soo jeedu wajigiisan jamilagaa
jannaba uma baahan gabadhii ag joogsataa
Markaa ayuu libaaxi intuu qoslay uu sacab oogta ka qaaday.
Waraabe oo la wada yaqaan inuu cunto jecel yahay ayaa lasoo kiciyay, markaa ayuu bilaabay hees ku saabsan cunto, waxana uu yidhi;-
Anagu waan baranee
Idinku maad barataan
Bariiska waan ku cunaaye
Idinku maad ku cuntaan
Cuntadu qaab daranaa
Ma Dawacaa karisay
Dawaco ayaa waxay tidhi " Alla hoogay inanka ma cunto ayaa laga raacay waa sidee". Markaa ayuu iska aamusay. Xaflada ka dib ayaa la waydiiyay heestii uu qaaday iyo canjalada ay ku jirto, markaa ayuu u sheegay in uu haysto canjalado awowgii uga tagay. Aniga laftayda waxay ahayd heestii kaliya ee aan garan waayay heesihii arooska laga qaaday. Waraabe isagoo sidiisii u yar dhutiyaya ayuu booskiisii ku laabtay.
Sagaaro ayaa lasoo kiciyay iyadna. Markaa ayay hees bilawday iyada oo waraabe ku dhaga hadlaysa, waxayna tidhi'-
Ragii turuqyada adkaa
tunkooduna uu sinaa
tabtooda la daawan jiray
talaabo xumaa badalay
Markaa ayuu Waraabe xanaaqay oo uu yar guuxay, laakiin libaax ayaa u sheegay in caawa wax walba furanyahay.
Deero ayaa lasoo kiciayay, hadday meesha soo joogsatay ayaa isna Biciid iska soo kacay oo uu soo dhinac joogsaday. Maroodi oo aan wada fadhinay ayaa ii sheegay in Biciidku uu in badan daba socday Deerada oo geedka ay daaqdaba uu daaqi jiray, dabadeed maalin ayaa intuu Deero u tagay uu ku yidhi "walaal mudo badan ayaan sheeda kaa milicsan jiray, runtii wakhti badana waan lumiyay sidaan kaaga maagmaagayay .Waan ku jecelahay waxanan rabaa inaan reer samayno oo aan nolol wada abuurno", laakiin Deero waxay ku tidhi sxb anigu arinkaas diyaar uma ihi ee cid kula wadaagta nolosha raadso dhulka waa la buuxaaye. Mudo badan ayuu daba socday Deerada laakiin waa u tag waayay, Sidaa darted ayay iskugu yara kacsanaayeen.
Markaa Deero oo yaaban sida uu usoo booday Biciid ayaa heestay, waxayna tidhi;-
Adigoon iba tohoyan wali
Waadigan isu kay tugee
Ayaad horta ii taqaan
Biciidkii intuu cadho iskala garan waayay ayuu isna ku heesay;
Hadaad kama helin tidhaahdo
Jacaylkana iga halayso
Anigu hadal badan ma doonee
Jacaylka dhibaatadiisa
Wixii hawl iga gaadhay
Halkaasaad dhigi magtiisa
Markaa ayaa uu Daanyeer ku yidhi;
Qasab maaha jacaylku
Ee waa labadii iskla qaada
Biciid oo kacsan ayaa iska fadhiistay.
Doofaar ayaa lasoo kiciyay, laakiin isagu waa ka cudur daartay oo waxa uu sheegay in aanu haba yaraatee wax heesa aqoon, waligiina aanu heesin. Markaa siduu Maroodi ii sheegay, Doofaar sheekada waa qarinayaayo waxa jirtay in uu isaga iyo Ayga lagu yidhi idinku xaawalayda la shaqeeya oo waxyaabaha calculus ka caawiya sida biyaha iyo wixii la mid ah " hawsha arooska". Hadaba isagu waa iska afgaaban yahee dawoco iyo kooxdii la shaqaynaysay ayaa iyagoo xaqiraya ku dheeldheelay, markaa iyaguna meesha way joogeen oo sidaa ayuu u xishooday, laakiin may ahayn sheekadu inuusan hees garanayn. Balse anigu waxaan is idhi maadaama uu biro ilka ku xidhnaa oo todobaad ka hor ilko siyaada ah laga saaray ilkihiisa dhaadheer ayuu la xishooday.
Gorayo ayaa lasoo kiciyay, kolkaasay iyada oo Doofaar ku wadda hadalka ku heestay;
Haddii aad miskiin tahay
Ood ka boqayso meeshani
Maahmaah horaa tidhi
Ama waa la muuqdaa
Ama madasha la matago
Doofaarkii uu iska qoslay, markaa ayuu Maroodi yidhi " kan doqoniiada ayaan ku nacay, Doofaarna ficil la'aan ayaa loo cadaabi".
2 shimbirood oo iyaguna arooska joogay ayaa buuq ka dhaxeeyay, waxay isku haysteen beedkii ay dhaleen ayaa ay kawada yimaadeen, marka adiga ayaa ulahaa inaad ku fadhiisato iyo mayee adiga weeyi ayaa laysku haystay. Daanyeer ayaa yidhi waar idinku naga daaya qaylada ama kaalaya heesa, markaa mid ayaa soo booday oo heestii bilaabay, wuxuuna yidhi;-
Waad I waashoo
waan wareeroo
Adna adigaan ku wanaajee
Waa su'aalee labadeena
reerka yaa u waynoo u awood wayn
Markaa ayay iyadna u jawaabtay, waxayna tidhi;-
Wareeg mooyiye
Adoon waligaa
Wanaagba lahayn
Waa jawaabe labadeena
Reerka anaa u waynoo
U ah waayeel.
Dacawo sheeg "shimbir" ayaa idna halkaa ka heestay iyadoo caan ku ah gaadhka iyo arimaha
amniga, waxay iyadna ku heestay;-
Geedkaad gashaba way goynayaan
Gurigaad gashaba way kugu gubaan
Gubanimo doonka somaliyeed ee galbeed.
Balanbaalis ayaa iyaduna heestay, markaa ayay tidhi;-
Yar iyo waynba waysaysta
Waanadana qaata
Waaxidkeen ka yaaboo
Nafta wehel u yeela
Jiir"dooli" ayaa Balanbaaliskii ku yidhi meeshu waa aroos ee xadiiska jimcayaasha la sug, baashaal iyo dancing ayaa loo yimid inaadeer.
Koox Bisada ah oo aan iyagu heesna qaadayn ayaa meel isku urursaday, markaa shacab waynihii habar dugaag ee meesha yimid ayay faalaynayeen, inta ay dadka soo eegaan ayaa ay ku qoslayeen. Shabeel ayaa arinkaas in badan la socday kadibna waa uu u adkaysan waayay, markaa ayuu intuu kusoo dhacay heestii yidhi;-
Bari hore waxa jiray
Hablo jeedal lala dhaco
Oo soo jeesta lagu karin
Imikana waxa jira
Kuwa jeedal lala dhaco
Oo naga jeesta lagu Karin.
Naa biisay dhaqankii
Sharcigii ka baydhoo
Diinkii burburisii
Hablaw maad is badh qabataan.
Markaa ayay bisadihii ku qaylyeen oo ay ku yidhaahdeen "Ninka wayn ninka wayn, oradoo ugaadhsi tag sxb".
Gabagabadii arooska ayaa waxa yimid Dabagaale oo lawada sugayay, isaga oo muraayad cad wata iyo suudh ayuu meesha soo istaagay, sacab iyo qaylo ayaa lagala hor yimid. Dabagaale markaa isaga oo ingiriis ku hadlaya ayaa wuxuu yidhi" I am sorry for being too late, final exam ayaan lahaa markaa iga raali ahaada". Abeeso oo iyadu baryahanba is waydiinaysay toloow starkii caawa miyuu kasoo gaadhi arooska ayaa meeshii kusoo dhacay markay aragtay Dabagaale, kadib Dabagaalena waa kula biiray.
Dabagaale ayaa heestii bilaabay iyaga oo gacmaha is haysta wuxuuna yidhi;-
Allaylehe ilwaaday
imaanka deeqdoo
indhahaad u roontahay
ku amaani maaye
qurux waxad u eegtahay
ilig geed ka baxay iyo
jiridoo adayg badan
Abeeso iyadna waxay tidhi;-
Allaylehe aqoonyahan
aqal loogu hoydoo
ubad loo dhalaa tahay
ku amaani maayee
qurux waxad u eegtahay
sida dhagaxda buurta
iyo ciida beeraha
Markaa ayaan anigu iskala garan waayay oo isla kacay,kadibna intaan sacabiyay ayaan foodhina ku dhuftay.Laakiin waxaan aad uga yara xumaa sxbkay Maroodi oo aan aad isku dhex galnay ayaa lagu yidhi adigu heesta kuma fiicnide waa lagaa cafiyay,inkastoo isagu uu jeclaa inuu heeso.
Daanyeer ayuunbaa i arkay markaan qiirooday,kadib ayuu aniga usha igu soo fiiqay oo uu yidhi " waan kaa helaa walee waa iiga wacadee ila wadee wixii aan kaa rabay ".Markaa ayaan soo istaagay waxaanan bilaabay heestii.Waxaan idhi;
Afrka qaylisoo
Waxay war qayaxan ku tidhi
Anigu qayrkay ka hadhay
Qaaradihii iga tagoo
Aqoonbay kaashadeen
Oo qaarbaa dayaxa qabsaday
Libaax ayaa inta uu kacay madaxa iga dhunkaday waxana uu yidhi "Waxaas ayaa heesa,ama sidaa u heesa ama iska daayay.Waxaad nagu wareeriseen heeso jacayla oo aan faa'ido lahayn,waa wadani ninkani oo dadkiisay ayuu u heesayaa.Intiina badani waxaad u haysataan inaad dhulkiini joogtaan laakiin maaha sidaa,halkan waxa ina keenay qax iyo dagaalo oo awowyaasheen ayaa qoxooti ahaan ku yimid,markaa ninkan ayaa ka yimid dhulkii hooyo ee ka waraysta.Kadib Libaax ayaa i gudoonsiiyay abaal marintii oo ahayd shaash Libaax,halkaa ayayna heesihii ku dhamaadeen".
Habar dugaag oo dhan ayaa igusoo xoomay oo waxay iga waraysteen wadanka,su'aalo
faradana way iga waydiiyeen.Markaa ayaan ku idhi " Wadankii hada xaaladiisu waa iska bariga dhexe,laakiin insha allahu waxaan rajaynayaa inay wax badan iska badalaan, idinkuna waad noo imaan doontaan oo xuquuq gaaar ah ayaa la idiin samayn,beero aad u waawayn iyo dhismayaal aad ku cawaysaana waa la idiin dhisi".
Arooskii halkaa ayaa lagu gabagabeeyay, Diina waa loo hambalyeeyay ana waan u hambalyeeya,sidaa ayaana lagu kala hoyda.
Subaxii ayaan ka ambabaxay halkii, Libaax ayaa I dhaweeyay oo aan sii wada sheekaysanay. Markaa ayaan ku idhi " aad ayaad u mahadsantahay, abaalkaad ii gashayna waligay ma ilaawi doono, markaa dee insha allahu waan ini soo mari doonaa". Sidaa ayaanan kaga soo baxay habar dugaag.
,
-
what!? haha, you made me laughing man. i am sorry i didn't choose them for one reason or another, i just wanted my story to be read by some of you. it was a random choice sxb, may be i was wrong about that. i am new to this place, that is...anyway thanks for reading the story, i will post the second part. stay with me...
-
Googaa?
1.Nina celin, nina dhaami
2.Maxaa tuurta saleebaanoow ka leh
3.Oday kaadshaya kobarta qabo
4.Gabadha reerka u wayneey guda bilbili
5.Ida gayr-gayran oo gabi ka soo jeeda
6.Googaayo madow
7.Dhagaxan tuuroow todoba dullow todoba duqood…
-
Galbeedi waad ku mahadsantahay fikirkaa aad soo gudbisay. Labadan xilli ee aan sheegay waa labada la isku raacay suugaanta soomaidu inay kor u kacday, taasina waxay sabab u aha suugaanta oo xifaaltan gashay; waxa la bilaabay silsiladaha suugaanta ee markii dambe caanka noqday. laakiin suugaantii gobanimo doonku iyada ayaa ugu qiimo badnayd, sobabta oo ah guubaabo iyo wanaag ayay ku salaysnayd. laakiin anigu waxan ka hadlay labada jeer ay suugaanta soomaalidu kor u kacday...salaam....
-
Bajal waxa uu aha nin wax u yara dhiman yihiin oo daganaa magaalada borama wakhitgii sagaashameeyadii. Hadaba bajal waalidiisu ma badnayn oo waxay ahayd mid aad u yar oo qofkii si fiican ugu fiirsada uu garto. Bajal in kasta oo uu ahaa nin wayn hadana guri iyo xaas midna ma lahayn oo kolba meesha ilaahay geeyo ayuu dagi jiray.Wuxu inta badan raadin jiray meel dhagax lagu rogay oo la rabo in guri laga dhiso, taas oo dadkii iska lahaa ay ugu talo galeen inay mudo kadib dhisaan. Halkaa ayuu dhagaxda is dul dhigdhigi jiray oo uu guri ka samaysan jiray. Marka ay dadkii guriga dhisanaysay ay bilaabaan dhismaha guriga waa laga dumin jiray gurigiisa si dhagaxda loo ismticmaalo. Odaygan isaga ah arinka in gurigiisa laga dumiyo wax dhib ah kumay hayn oo meel kale oo dhagax lagu rogay ayuu iska raadsan jiray, kadibna halkaa ayuu mid kale ka dhisi jiray.
Hadaba bajal waxa uu ahaa oday cajiib ah oo waligii qof insaan ah waxba kama qaadan, hadii la siiyana uu diidi jiray. Marka la waydiiyo sobabta uu waxba dadka uga qaadan laayahay xataa hadii la siiyo waxa uu odhan jiray " waar dadka waxba lagama qaato waayo way kugu sheeganayaan hadhaw, kadibna way ku yaraysanayaan,markaa ilaahay ayaa wax la waydiistaa", sidaa darteed bajal uu iska xoogsan jiray oo subixii ayuu kalihi jiray. Waxa uu inta badan tagi jiray meelaha qashinka lagusoo qubo waxana uu ka raadin jiray hargaha xoolaha ama kabo lagusoo daadiyay halkaas, markaa suuqa ayuu gayn jiray kadibna waa laga iibsan jiray oo sidaa ayuu noloshiisa ku dabari jiray.
Sidaan horay idinku soo sheegay gurigiisu waxa uu ahaa dhagax uu dusha iska saarsaaray, wuxuuna dhinaca sare ku hagoogi jiray biro iyo baco badan, albaabkana dhusha sare ayuu ka samayn jiray oo markuu guriga soo galayo ama uu ka baxayo dusha sare ayuu ka bixi jiray ama kasoo gali jiray. Bajal waxa uu aad u jeclaa hilibka iyo maraqa, markaa waxa uu aad u iibin jiray hargaha uu soo helo oo lacag yar oo fiican ayaa laga siisan jiray.kadib waxa uu soo iibsan jiray hilib oo habeenkii ayuu karsan jiray,inta soo hadhana meel ayuu dhigan jiray.
Subixii hadaba marka uu bajal guriga ka baxo waxaa jirtay bisad "mukulaal" iyadu guri usoo waydaaran jirtay oo wixii aya guriga ka hesho ayay iska cuni jirtay.
Arintani bajal ayay dhib ku noqotay oo markasta oo uu guriga soo galo wuxuu arki jiray cuntadii iyo hilibkii meesha uu dhigtay oo la cunay iyo waliba gurigiisiina la dabagadiyay.
Marka uu guri soo galayo ayuu arki jiray bisada oo guriga kasii baxaysa, markaa ayuu odhan jiray " bisadani way I dhibtee wallee maalinta aan gacanta ku dhigo inta aan gawraco ayaan harageedana iibsan". Markaa isaga oo cabiraya dhibka isaga iyo bisada kala haysta ayaa waxa uu yidhi.
Bisadbaa I dhibtoo
Baadkii aan dhiganaayiyo
Biyihiiba dhamaysay
Waar ma anaa wax ka biiyay
Aduunku waa badanyee
Baytkan aan daganahay
Iyo maxaa daaskan ku baabay
Arsaaqdaa badatee
Eebaheen balbalaadhshay
Ma bustaa laga saaray
May banaanka u sooftoo
Bariis meel lagu daadshiyo
Baastadii la hambeeyay
Hadhaagii basasha
Xabuub aanan bislaan
Caanahoo burcadkii
Iyo biyihii laga saaray
Oo baraxaa lagu daadshay
Intaa miyay bajasho
Dabadeed budliso
Badhka ay kari waydana
May u baaqdo caruurta
Iyagna ay ka bogtaanoo
Bisinkaa u qabtaane
Gurigii iga biisay
Kadinkay balaqdaa
Gogoshii wada boodh
Biyihii fadaraysay
Bi'iwaa bajaloow
Beesteen saanay u qaadin
Waa inaan bisadaa
Plan wayn u dajaa
Arintu waxay sidii ahaataba, ninkii bajal mudo ayaa uu dhibkaa ku jiray oo marka uu guriga ka baxo ayaa bisadu soo gali jiraty kadibna wixii yaala guriga ayay cuni jirtay. Hadaba waxa dhacday in odaygii bajal suuqu ka xidhmay oo hargihii uu meelaha qashin qubka kasoo heli jiray uu waayay, markaa in mudo ah ayuu xaalkiisu sidaa ahaa oo uu iska bisaaradaysnaa. Maalin ayaa isaga oo fara madhan uu guriga kusoo laaabtay, kadib markii uu guriga xaga sare kasoo galay ayuu markiiba bisadii isha ku dhuftay, kadibna albaabkii ayuu si dagdaga u xidhay. Bisadii ayaa markay aragtay bajal isku dayday inay baxsato, laakiin way u suurto gali wayday oo albaabkii kaliya ee laga soo galayay ayaa xidhnaa.
Bajal ayaa isaga oo naftiisa la hadlaya yidhi "maanta waa in bisadaasi iyada oo nool ayna ka bixin guriga si harageedu uuna kuu seegin"
markaa bajal ayaa isaga oo bisadii la hadlaya yidhi.
Maanta waan ku hayaa
Habaryahay oofaha waynlii
Horta waad xidhantahay
Ha soo dhaafin bartaa oo
Halkaad joogto istaag
Gurigii aad halaysay
Hilibkii aad dhamasay
Caanahaaad hirqatay
Iyo hadhimadii idilkeed
Imika soo dhig halkaa
Ama waa haragaaga
Hadaad yeelin sidaa
Hadii aan lagu haybin
Oon haragaagana iibsan
Hebel layma yidhaa
Bajal waxa uu weerar laxaadle ku qaaday bisadii oo bud iyo birba uu iskugu daray. Kadib bisadii ayaa iyadna markay meel ay ka baxdo wayday kusoo jeedsatay odaygii markaa ayaa dagaal culus meesha ka dhacay. Labada dhinacba dhaawacyo daran ayay is gaadhsiiyeen, bisadii iyada bud ayaa lagu garaacay oo feedhaha ayaa laga jabiyay, ninkii bajal isagana ciddi ayay maqaarka sare kaga qaaday. Kadib bajal markuu budkii waxba tari waayay ayuu midi iska jiiday oo madaxa kaga taagay, bisadiina halkaa ayay ku dhimatay. Kadib bisadii ayaa inta uu gawracay haraga ka saaray, maydkeedina inta uu bac ku riday ayuu gidaafada ku daray.
Bajal hadaba dhaawacyo aad u waawayn ayaa ka gaadhay maqaarka oo inta dhiigu isku darsamay ayaa uu xanuun iyo hafeef joogi waayay. Markaa isaga oo guriga ka dhex taahaya ayaa waxa maqashay qof dumar ah oo jaarka ahayd oo la odhan jiray muumina. markaa muumina oo la yaaban buuqa ka soo baxaya guriga ayaa inta ay gurigiisii yaraa soo hor joogsatay bajal ku tidhi
Muumuna
Haye ii waran xaaji
Horta saw lama fiicna
Miyaad soo hadh gashay
Hawraarta aad tirinaysiyo
Higaada waan maqlayee
Ma cidbaad la hadlaysay
Bajal
Muumina ismaaciileey
Maanta waan ba'anahay
Miyaan jiifsan karaaba
Muumina
Oo maxaa ku helay
Ma mijihii adhiga
Maraqii ad ka saartay
Iyo baruurbaad miratay
Bajal
Madixii adhiga iyo
Maraqii an ka saaray
Maba saarin afkaygee
Mukulaalbaan is dilnay
Mininkayga dhexdiisa
Miyaadan dhiiga arkayn
Miciyahay I dartee
Ana middi aan af lahayn
Ayaan madaxaa ka gashayoo
Maydkeedaan ka kacay
Mijihaa adhiga iyo
Maraqaan karsanaayayna
Iyadaa madhisay
Muumina
Waar miyaad waalantahay
Wuxu waa mukulaale
Maxaa kuu geeyay miskiinta
Miciyahaa ay kugu taagtiyo
Naburkan guudka ka muuqda
Hadii aadan milixda
Iyo biyo aadan ku maydhin
Mililbay sobobtaaye
Ha moogaan bajalaw
Oo milicdana iska ilaali
Subixii dambe ayaa ninkii bajal jidhkii oo dhan bararay oo nabaradii bisadu gaadhsiisay ayaa kusoo wada baxay. Markaa subixii uu bixi kari waayay oo uu iska jiifay. Kadib muumina ayaa duhurkii si kadis ah is tidhi bal ninkii bajal inuu saaka baxay iyo in kale soo eeg, Kadib muumina ayaa bajal oo aad u xanuunsanaya u tagtay oo waxay aragtay odaygii oo aad u ba'an. Muumin intay gurigeedii kusoo laabatay ayay wiilal ay dhashay oo guriga joogay ku tidhi " Ninkii miskiinka ahaa ee bajal ayaa maanta aad u xanuunsane bal dhakhtarka geeya dawooyina uga soo qaada".
Labo wiil ayaa utagay bajal waxayna u sheegeen in dhakhtarka la gaynayo dawooyina lasiin doono. Hadaba ninkan bajal aad ayuu dhakhtarada u necbaa iyo meelaha dadka buka iskugu yimaadaan, isagoo aaminsan in qofkii dhakhtarka la geeyo uuna soo laaban oo uu sidaa ku dhinto. Sidaa darteed waxa uu odhan jiray dhakhtarka waa lagu dhintaa oo ma fiicna tagitaankiisu, markaa bajal waligii dhakhtar kama ag dhawaan dawana waligii ma qaadan.
Markii uu arintii maqlay ayaa inta uu hurdadii kasoo booday yidhi " dhakharaa!, ma anaad dhakhtar ii wadaan?, Waar anigu ma dhimanayee socda oo shaqadiina qabsada. Bisad ayuunbaa iyar xagatoo waxba ma qabee, hada ayaaban islahaa suuqa aad u baxdid". Markii bajal sidaa ku adkaystay ayaa ay wiilashii muumina ku laabteen oo ay u sheegeen inuu diiday in dhakhtar la geeyo. Muumina ayaa ku laabatay bajal oo waxay ku tidhi " dhakhtarka waa lagu gaynayaa hadalka badan jooji, hadii aan dhakhtar lagu gayn xaaladaadu way sii xumaan doontaa. Markaa diyaar ahaw waa lagu kaxaynayaaye". Odaygii bajal ayaa inta uu cadho qarsoomay ku jawaabay " muuminaay waligaa dhakhtar miyaad I gaysay, dee waa maya. Hadaba arimahayga ka bax hadii kale waan isku dhacaynaa. Anigu waligay dhakhtar ma tagin hadana tagi mayo".
Bajal subixii dambe jidhkii oo dhan ayaa bararay, kadib ayaa hal irbad inta laysku qabtay lagu muday. Markii uu bajal bogsaday ayuu meeshii uu daganaa ka guuray, gurigiisii yaraa ee dhagaxda ka samaysnaana uu burburiyay. Wuxu aaminsanaa in uu dhiman doono, markaa isaga oo muumina iyo wiilasheedii ku xanaaqsan ayaa uu yidhi " way tola'ay oo tola'ay, qaraabaday iyo tolkay ayaan doonanayaa, waxaan ahay nin lagu xad gudbay"…
Sidaa ayuu bajal uga guuray xaafadihii, waxana uu aad uga xanaaqi jiray bisadaha oo haday jid yar kaga soo hor baxdo wadada kale ayuu mari jiray. Haragii basada uu ka saarayna waxba lagama iibsan ee waa uu ku qasaaray. Wixii intaa ka dambeeyay marka uu guri dhisayo albaabka dusha sare kama samayn jirin ee dhinac ayuu ka samayn jiray sida guryaha caadiga ah.
Halkaa ayayna sheekadii bajal iyo bisadii ku dhamaatay.
-
...........................
Maalin maalmaha ka mida ayaan isku dayay inaan tahriibo oo aan wadanka iskaga tago. Waxan ka ambabaxay magaalad Borama ilaa iyo dhanka Itoobiya, sidii aan u socday ayaa waxaan gaadhay magaalada Addis Ababa ee caasimada Itoobiya. Dhawr maalmood ayaan halkaa ku nastay anoo raadinaya cid ila socdaasha oo ila gasha safarkan dheer, nasiib wanaag waxaan is helnay dhalinyaro Somali ah oo iyaguna rabay inay wadanka ka dhoofaan. Anagoo xayn dhalin yar ah ayaa waxan ka sahay qaadanay Adis abab anagoo gaadiid dhawra wadana, kolkaasaan u hayaanay ilaa dhinacaa iyo Sudan oo aan safar dheer halkaa ka bilawnay...
Jidkii udhaxeeyay Itoobiya iyo Sudan ayaa ahaa mid aad u dherer badan, roobku kala joogsi ma lahayn, dhirtuna waxay ahayd mid is wada haysata oo aanay geed mooyaane wax kale ishaadu qabanayn. Codadka shimbiraha kala duwan iyo duur joogta kale ayaa iyaguna jawiga qabsaday. Adigu ayaanan waxba hadal kugu daaline dhulku barwaaqo ayuu ahaa, indhuhuna waxay cosobsanayeen cagaarka dhulka iyo bilicda aadka u wanaagsan ee nagu hareeraysnayd.
Goor aan wadada ku taaganahay oo sheeko iyo madadaalo la is dhaafsanayo ayaa waxaan mar kaliya maqalnay gurxan iyo gooh kasoo baxaya kaynta gadaasheeda; nasiib daro waaba jabhad dhiigyo cab ah oo dadka safarka ah dhacda had iyo jeer. Nafi orod bay kugu aamintaa; qof walba cagaha ayuu wax ka dayay oo orod buu miciinsaday...
Aniga oo ambabarsan ayaa waxaan u orday dhinac anoo neef tuuraya. Garan maayo meel aan u socdaye, waxan sii dhacdhacba waan fogaaday. Sidii aan u caymadayay ayaa waxa aan usoo galay habar-dugaag. Joog ayaa markiiba la igu amray, " dad ayaad ka baxsanaysaye ma duur-joog ayaad daf u soo tidhi, waa yaab!" ayay naftadu I waydiisay. La igamaba hadline tudh ayaa la I siiyay, inta la isku kay jabiyay ayaa garba duub la ii xidhay waxana la ii geeyay boqorkii habar dugaag. Waa aar libaax oo aad wax walba ka filan karto, wuxu markiiba ii sheegay inaan dil ku xukumanahay, aroortana la khaarijin doono. Talo faraha ayay ka baxday, wax aan sameeyana waan garan waayay. " ma oydaa mise waad qaylidaa, ma baryootantaa ma iska aamustaa, mise waabad is dishaaba" ayaan isku la hadlay. Kolkaan qadar yar fikiray ayaa waxan is idhi waad dhimataye allah kuu naxariisto.
Libaaxii ayaa subaxii dambe ii yeedhay si uu ii waraysto waxaan ahay iyo meesha aan ka imid. Boqorkii oo xanaqsan ayaa la I horkeenay, wuxu igu yidhi "Waar maxaa dhulkayaga kusoo galiyay, miyaadan ogayn inaad wadkii lugahaaga kusoo doonatay?". Markaa ayaan anna waxan ku hadaaqay " Boqorow!, boqorkii habar dugaagoow waxaan ahay qof soo lumay oo ay tuugo eryanayso". Hadana wuxu i yidhi; halkeed ka timid?, kolkaasaan ku jawaabay; waxa aan ka imid SOOMAALIYA oo ay dagaalo rakaadiyeen, markaa waan is kaga soo barakacay maadaama aan ku noolaan kari waayay dhulkaygii. Libaaxii ayaa dhoola cadeeyay, aniguna yaab I hel oo aan is waydiiyo tolow muxuu kaaga qoslayaa. Laakiin niyada anoo wanaajinaya ayaan is idhi wallee qosolkiisa aragtaye wuxu soo wadaa ma xuma, balse aan iska sugo.
Kadib libaaxi intuu cabbaar aamusay ayuu af buuxa ku yidhi "Aniguba Somali ayaan ahay oo asalkaygu halkaa ayuu kasoo jeeda, awowgay ayaa sidan oo kale ugasoo barakacay. Waxa aan aad uga xumahay in ay wali dagaalo ka socdaan dhulkii hooyo. Waxba ha ka cabsan dhulku waa dhulkaagii".
Markay sidaasi dhacday ayaa aniga neef qaboobi iga soo baxay, waxan ku hadlo ayaan garan waayay. Waxan Is idhi madaxa ma dhunkataa, haddana markaasaan baqay, farxad darteed ayaan bood-booday oo aan garan waayay meel aan joogo. Wuxu igu yidhi hadana libaaxii "is daji, wax wanaaga kuuma aanu samayn. Waan isu leenahay oo noole wada dhashay oo carro qudha laga abuuray ayaan nahay. Iska naso oo nala yara joog". Goortaan Libaaxi is garanay ayaa uu yidhi aroos baa jira oo Diin ayaa guursanaya, sidaa darteed caawa marti ayaad ii tahay oo waan ku casuumayaa, arooskana waad nagala qayb gali hadduu alle ka dhigo. Arinkii waan ka gudoomay sidaa ayaan habeenkii marti ugu noqday habar-dugaag.
Goobtii waxan isku baranay dhamaan habar-dugaag oo dhan, yar iyo wayn, dhidig iyo lab, si wanaagsan oo kal iyo lab ahna way isoo dhaweeyeen. Badi habar dugaag waa iska wada mashquul sanayeen; qaarbaa ugaadhsi loo diray, koox kale dhaan ayay ku maqnaayeen, kuwa kale xaabo ayay dooneen, qaar kalena qaban qaabada arooska ayay ku jireen, meesha hawl aan caadi ahayn ayaa ka socotay. Libaax ayaa ku yidhi Maroodi oo na garan joogay "ninkan inoo ah martida kaxee oo dhulka soo yara marmari". Halkii ayaa aniga iyo Maroodi iska raacnay oo aan kusoo wareegnay goobtii uu aroosku ka dhacayay. Waxaan aad ula yaabay habsamida iyo kala dambaynta ay u shaqaynayeen; dawocooyin ayaa ahaa kuwa qaabilsan cunta karinta, markaa iyagoo basal badan wada ayay nasoo hor mareen. Dawoco ayaa hadal yar oo kaftan ah igu soo tuurtay oo tidhi" mashaa allaha maanta xataa arooska waxaa jooga tima yare, macnaha bani aadan". Maroodigii oon wada soconay ayaa ku yidhi "xishooda oo orda shaqadiina qabsada", iyaga oo hoosta iska gujinaya ayay na dhaafeen.
Shaqadii iyo hawshii arooska waa la dhameeyay, cadceediina way gaabatay oo way dhacday. Dhamaan intii shaqo loo diray ama hawl ku maqnayd way soo laabatay, xafladii arooskuna sidaa ayay ku bilaabantay. Boqorkii Libaax oo ku labisan shaash ayaa soo baxay oo kursgiisii dahabka ahaa ku fadhiistay. Diin oo ahaa caruuskii oo ay Masas badani minxiis u yihiin ayaa isagana loo soo kaxeeyay goobtii arooska oo aad loo qurxiyay, iyagoo mashxarad lagu galbinayo ayaa kuraastii loogu talagalay oo dahab lagu sharaxay ay fadhiisteen. Dhamaan markii ay habar dugaag oo aad u wada labisani halkaa iskugu yimaadeen, dabcan aniguna aad ayaan u soo labistay ayaa Libaaxii kacay, wuxu yidhi " Waxa farxad wayn ii ah inaan arooskan qiimaha leh idin kala soo qayb galo. Caawa kaftanka iyo in la isku foorjeeyaa way furantahay oo cid xanaaqi kartaa ma jirto, aniga laftaydu waan ku jiraa tartanka. Qafkii laga badiyo ha is adkeeyo, inta caawa madasha ka muuqatana abaal marin ayaan siinayaa. Waxan u hambalyaynayaa lamaanaha is guursaday, arooskuna ciyaar iyo cabitaanba waa furanyahay"..
Habar-dugaag markay aroos sidan oo kale isku yimaadaan wacdaro ayaa ka dhaca laga sheekeeyo sannadada soo socda. Waxa laga dhaxlaa aroosyadan oo kale hadalo dhaxal gal noqda oo ay habar-dugaag is kugu maahmaahaan. Habar-dugaag way kala duwanyihiin sida aadamuhu u kala duwanyahay; qaar baa heesaha ku fiica oo cod dahabiya leh, qaarba gabya oo aftahano ah, kuwa kale ayaa majaajilada ku wanaagsan, kuwa kale ayaa iyaguna qoob ka ciyaarka "Dancing" ku fiican, qaarbaa waxbaba aan ku fiicnayn, qaarbaa la wada jecel yahay. Waxa iyaduna meesha ku jirta ina habar-dugaag qaarkood ay sheeko u dhaxayso; qaarba arimo jacayl dhex yaalaan, qaarbaa inay is guursadaan la isku diiday, midbaa mid mid kale ka raacday.
Waxba ayaan hadal idinku daaline arooskii ayaa la is kugu wada yimid, iyada oo aad loo wada labisanyahay. Aan idiin kala baxo arooskii habar-dugaag iyo wacdarihii ka dhacay....
............La soco qayta kale...........
-
Suugaanta soomaalidu waxay soo martay marxalado kala duwan sida ay dadku sheegaan. Marxaladaha waxa kamida
1.Guumaysiga ka hor
2.Wakhtigii gumaysiga
3.Xilligii gobanimo doonka
4.Markiii xornimada la qaatay ee dawladu dhalatay
Suugaanta hadaba laba jeer ayay ugu fiicnayd, taas oo aan odhan karno waa labada xilli ee dahabi ahaa oo ay suugaanta soomaaliyeed soo martay.
1.Xilliga hore waxa weeyaan kasoo bilaw qarnigii 19aad ilaa qarnigii 20aad horaantiisii. Waxana kamida suugaanyahanadii wakhtigaa noolaa; Sayid max'ed c/lle xasan, Qamaan bulxan, Ismaaciil mire, Salaan carrabay, Cali dhuux. Wakhtigaa waxan odhan karnaa waa casrigii dahabiga ee ay maansadu soo martay abid, gabayada ugu doorka roon ee dhaxal galka ahna badi wakhtigan ayaa la tiriyay. Xilligan kaliya godka gabayga ayaa suugaanta laga tiring jiray, inta badan.
2.Xilliga labaadna waa markii la bilaabay in suugaanta masraxa ama tiyaatarada la keeno. Waa wakhtigii xornimada la helay ee ay dawladu dhalatay. Waxana kamida hoobaladii wakhtigaa jiray; Xasan sheekh muumin, Hadraawi, Sangub, Cabdi qays, Dhoodaan, Xasan ganay iyo intii kale ee la lod ahayd. Xilligani wuxu kaga duwanyahay wakhtigaa hore maansada godadkeeda kala duwan ayaa la istic maali jiray. sida; gabayga, jiiftada iyo heesta, buraanburka iyo qaybaha kale ee maansadu ka koobantahay.
Silsiladaha suugaanta soomaalida
Silsiladuhu waxay kamid yihiin waxyaabaha suugaanta soomaaliyeed kor u qaaday. Silsiladuhu waa maansooyin taxane ah oo la isku tiriyo. Inta badan silsiladuhu waxay ka yimaadaan mawduuc la isku qabto oo kadib la isku af dhaago, markaasaa gabayaa kastaa caqligiisa iyo wixii uu dufaacayo ka gabyaa. Silsiladaha ugu caansan ee soomaalida waxa kamida;
1.Silsiladii Halac dheere:- Silsiladan oo sidoo kale loo yaqaano Haamey am doollo ayaa waxay ku bilaabantay sidan; niman ka soo hayaamay agagaarka banka qoraxay ayaa gabadh la yidhi ina keenadiid ayay ahayd waxay ka dooneed gobolka mudug gaar ahaan deegaanka hobyo. Nin cali sharmaake la yidhaa oo reer mudug ah ayay nimankii gabadha doonayay biyo ka dalbadeen. Nin halac dheere lagu naanayso oo ragga la socday ayaa wiil yar oo uu dhalay cali sharmaake ku yidhi " waar orod oo reerka nagasoo waraabi". Intaanu wiilkii yaraa dhaqaaqin ayaa raggii mid kamid ihi yidhi " waar halac dheerow haduu cali sharmaake ku yidha waxan ahay ninkii halac dheere baryo hayn jiray maxaad samayn?". Wiilkii yaraa ayaa hadalkii ka hoos qaaday raggi markaasuu cali sharmaake u sheegay.
Markuu cali sharmaake sheekadii maqlay ayuu raggii marti qaad u fidiyay isaga oo arrin la maagan. Kolkuu martiqaadkii dhamaaday ayuu gabayna u dhiibay, waxa kamid ahaa gabayga
Gobanimo inay hodan tahay oo horay naloo siiyay
Hanti tiisa isagoon wadanoon tolkii iga horaynin
Halac dheere ninkii sannado hayn jiraan ahaye.
Sidaa ayay silsiladu ku bilaabantahay. Waxa loo kala baxay reer qorraxay iyo reer mudug. Waxa ka qayb galay silsiladan; Cali sharmaake oo bilaabay, Sayid maxamad c/lle xasan, Qamaan bulxan, Cali dhuux, Maxamuud qamaan, Gooni cabdi xaaji, Yuusuf ibraahim iyo Faarax yuusuf.
2.Silsiladii Guba: -Silsiladani waxay salka ku haysaa mashaakil iyo dagaalo ka dhex dhacay laba beelood oo soomaali ah. waxay ka bilaabantay mar gabayaagii caanka ahaa ee Cali dhuux uu hal uu lahaa loo diiday inay ceel ka cabto. Kadib cali dhuux ayaa gabay tirinaya uu beel ku kicinayo isaga oo ku guubaabinaya inay beel kale goroda is daraan. Gabaygii uu cali dhuux tiriyay wuxu sobabay isku dhac laba beelood oo markii danbe geel iyo hantina lakal dhacay. Silsiladani waxay socotay muddo badan " 1920s illaa 1950s" , ilaa wiilkii markay bilaabantay dhashay uu soo galay markii danbe.
Waxa ka qayb galay; Cali dhuux, Qamaan bulxan, Salaan carrabey, Ismaaciil mire iyo niman kale oo badan
3.Silsiladii xaydha: -waxay dhacday markuu dagaalkii labaad ee aduunku socday. Waxayna ka kacday niman socota ahaa oo intay burco ka tageen hawd kusii jeeday ayaa markay magaalaada kasoo baxeen waxay u baahdeen subag ay jidka kusii maraan. Nin xirsi caamir la odhan jiray ayaa subag loo diray kaas oo markii danbe rag kale yidhaahdeen xaydh ayuu ahaa. Halkaa ayay ka bilaabantay. Silsilada waxa ka qayb galay; Xirsi caamir, Weerar cali geelle, Maxamad nuur abokor " huube", Aar xandulle nuur iyo Diiriye x. guuleed warsame.
4.Silsiladii siinley:- silsiladani waxay bilaabantay sanadkii 1972 or 1073-kii, waxana bilaabay Cabdi qays iyo hadraawi. Hees la yidhaa "aakhirooy halkeebaad naga xigtaa" ayuu Cabdi qays tiriyay, kolkaasuu hadraawi ka jawaabay isagoo uga digaya inuu siyaad faraha la galo. Markaa wuxuu hadraawina kaga jawaabay hees la yidhaa "Arraxmaan". Muddo markay kasoo wareegtay ayaa waxa soo baxay ruwaayad la odhan jiray "aqoon iyo af-garad" taas oo rag hadraawi kamid yahay ay sameeyeen. Waxa ku jirtay riwaayada heestii " saxarlaay ha fududaan", kadib Cabdi qays ayaa isaguna hadraawi dib ugu jawaabay hees la yidhaa " Ninka soo scodow joog". Sidaa ayay ku bilaabantay. Laakiin waxa la yidhaa siyaasad ayay ahayd oo Saxarlada la sheegayay waxay ahayd Jabuuti oo la xoraynayo.
Silsiladani waxay kuwa hore kaga duwantahay waxa laga tiriyay godka heesta ama jiiftada, waxana ka qayb galay; Cabdi aadan xaad " cabdi qays", Max'ed ibraahim warsame " hadraawi", Cali saleebaan bidde, Xaaji aadan axmad " af-qalooc", max'ed xaashi dhamac " gaariye", Siciid saalax axmad, Max'ed C/laahi riiraash, Yuusuf jaamac " yuusuf canfar", axmad max'ed " 18 jir", Xasan cilmi " reer jibouti", Ibraahim gadhle " reer jabuuti iyo Caasha jaamac diiriye " oo saxarla ahayd, reer jabuuti"…
5.Silsiladii deelay:- waxay bilaabantay sanadkii 1979- 1982-kii. Silsilada waxa bilaabay gaariye oo ka hadlayay dawladii wakhtigaa jirtay. Silsiladii way balaadhatay, waxana loo kala baxay rag dawladii kacaanka taageersan iyo kuwa kasoo horjeeda. Silsiladan deelay waxa ka qayb qaatay; maxamed xaashi dhamac " gaariye", maxamd ibraahim warsame " hadraawi", siciid saalax axmad, cabdi lidaan faarax, axmad faarax cali " idaajaa", ibraahim gadhle, c/qaadir xirsi yamyam, c/laahi macalin axmad " dhoodaan", ibraahim she. Sulaymaan, cabdi aadan xaad " cabdi qays", aadan cilmi " qooryare", aadan tarabi jaamac, maxmad jaamac " gaax-nuug" iyo muuse cali faruur.
-
Hadalka soomalidu ku hadasho wuxu ka koobanyahay 75% soomali caadi ah, 24% afcarabi, 1% waa luuqada kale. hadaba markaan afsoomaliga ka hadalno hadalku wuxu u qaybsamaa labo qaybood oo kala ah
1.Tix
2.Tiraab
Tix: waa qaybta hadalka ugu saraysa uguna qiimaha badan, waa duxda ama iidaanka hadalka macaaneeya ama qurxiya. Hadaan si kale u sheegno waa suugaanta afka. Tixdu waxay u kala baxdaa
1.Maanso
2.Maahmaahyo
Maanso: maansadu waa hal-abuur, kaas oo bulshada qaar uun ka yimaada. Maansadu waxay leedahay habdhac iyo qaafiyad iyada u gaar ah. Waxay u qaybsantaa;
. Gabay . Geeraar . Jiifto . Mansafo . Buraanbur . Guurow . Shirib
. Saar . Salsal . Waglo
Gabay:- maansada marka laga hadlayo gabayga ayaa ugu horeeya, maansada qaybeheeda kalena gabayga ayay ka farcamaan. Gabaygu waa hal-abuurkii ugu horeeyay ee ay suugaanyahaniintu tirin jireen. Inta badan gabaygu wuxu ku dhisanyahay qaafiyada ah ugu yaraan xaraf laba jeer kusoo laabta bayd kasta, wuxu leeyahay habdhac gaar ah oo lagu garto. Gabaygu uu laba dhacaa intiisa badan, ama uu saddex dhacaa sida gabaygii "Jiinley" ee sayidka. Tusaale waxa kamida
Giddigood adoomaha waxaa gaadhay nabar wayne
Abaar gaag ma reebaa dhacdiyo gaatamoo kale e
Geelii aduunka u adkaa gobolla naafawye
Golihii ka kici waa ragii gaydho hayn jiraye
…Ismaaciil mire gabaygii " Guuguule"……gabaygu wuxu ku sucdaa qaafiyada " G" waxayn baydkasta ku jirtaa laba jeer.
Xarafku wuxu baydka ku jiri karaa laba jeer in ka badan. Waxa kamida
Bad kalluun ku jira kolay ku tahay amase koob shaaha..
Geeraar:- waa martabada labaad ee maansada marka laga yimaado gabayga. Waxa gabayga lagaga soocaa qaab dhismeedka iyo dhererka meeriska. Geeraarku uu mar dhacaa. Tusaale geeraar
Gamaan waa magac duudoo
Sanga aan gabanayniyo
Magaankii godonaa iyo
Geenyadii dhadigayd baa
Gabigood ka dhaxaysoo
Haybta way isku gartaan
..Cali bucul " amaan faras".
Jiifto:- jiiftadu waxay kaga duwantahay mansooyiinka kale gaabida meeriska iyo habdhaceeda oo kooban. Waxa inta badan loo isticmaalaa heesaha iyo afarayda la is dhaafsado ruwaayadaha. Qaafiyada xarafku waa inuu ugu yaraan hal mar ku jiro bayd kaste. Tusaale waxa kamida
Sida geed caleenloo
Ubax guudka qariyay
Ooy gooni laamaha
Ay midiba geesteed
Hoobaan is gaadhiyo
Guntin mira ah leedahay
Oo soo gandoo doo
Galka faraqa soo daray
..Midhihii axmad saleebaan bide iyo codkii Maxamad axmad kuluc
Mansafo:- waxay kamid tahay bahaha maansada. Waxay jiifka kaga duwantahay meeriska oo ka yara dheer jiifta iyo habdhaca. Jiiftu waa mar dhacdaa laakiin mansafadu way laba dhacdaa. Tusaale waxa kamida
Ma seexane cambaro sagal samaday u boodaye
Sahankeedu wuxu gaadhay saxalkiyo mariikhee
Subax noolba waxa jooga saacad qudha ma moogine
Sabrina mayso jeerooy suuban u ciyaartee
Siciida iyo deeqina sacabka way ka boodiye
Wuxu soo sidaa odagu waa siyaakhadoodee
Siinka iyo saadkaad kala sooci waydee
Ninka soo socda ha celin sarbeeb weeyi heestuye
..Xaaji aadan afqalooc silsiladii " Siinley".
Buraanbur:- buraanburku waa qayb kamida maasooyinka suugaanta ee soomaalida. Wuxu gaar u yahay dumarka, waxana la tiriyaa wakhtiyada farxada iyo guubaabinta. Wuxu leeyahay meeris iyo qaabdhac gooniya iyo qaafiyada oo laga bixi karo, taasina waxa weeyaan in xarafkii ay qaafiyadu ku socotay laga bixi karo oo marka dhawr bayd la tiriyaba xarafka kale la galayo. Tusaale waxa kamida
Hooyo iisoo dhawow dhegta iga maqal
Dhawaaqaan idina dheeldheel ayaanu noqon
Been ha u qaadan beerkuu kasoo go'ee
Ceebta waa laga fogaadaaye feejignow
Ayaanu ceeshoonin wiilkaa kusoo calmaday
Ciidan wuxu kariyay cunnadiisu yaanay noqon
Inta xigtada u ah iyo gacalka wada xurmee
…Cibaado maxamad
Guurow:- guurowgu waa gabay ama godka gabayga ayuu soo galayaa. Meeriska iyo habdhaba way isku dhawyihiin, laakiin sida loogu luuqeeyo ayuu kaga duwanyahay gabayga. Waxana inta badan laga isticmaalaa koonfurta soomaaliya. Tusaale waxa kamida
Muqmuqlayda naageed ninkey joogto minankiisa
Iyada munaafaqa xadoo meel iskula dhuuntay
Hadday meel iskaga soo dhacaan ee la wada maadsho
Ma joogaa iyo maya warkay mahadiyaan waaye
Shirib:- wuxuu isaguna kamid yahay bahda maansada. Wuxu leeyahay miisaan iyo meeris gooniya, waxaana lagu gartaa qaabka loogu luuqeeyo. Tusaale waxa kamida.
Hogaankii dalka waa heblow, idinna waa hor joogsateen
Haramacas hilib qaatayaad, kadaba habhab leedihiin
Hub cusub ninka soo heloo, heshiiska diiday waa heshaa
Hadaad ka hilba hugsateen, himiladiinii waa hesheen
Saar:- inta badan saarka aad looma adeegsado, waxa isticmaali jiray sugaanyankii cadhays ciise kaarshe allah u naxariistee. Waxa loo qaada qaab gooniya oo iyada u gaar ah. Tusaale waxa kamida
Siin looxaa lagu dhigtaa
Sadar waa la akhriyaa
Socdaal waa loo kacaa
Sakada waa lala baxaa
San waa laga neefsadaa
Sariir waa lagu hurdaa
Sidii kale waxan lahaa
..Cadhays ciise kaarshe "Soonqaad"
Salsal:- salasal isaguna wuxu kamid yahay qaybaha maansada. Wuxu leeyahay habadhac iyo qaab gaar ah oo loo qaado. Waxa inta badan la adeegsadaa wakhtiyada hawasha iyo hees hawleedada kala duwan, sida marka beerta la qodayo ama xoolaha la waraabinayo. Tusaale
Cayn gabadhi kuu jiidaad
Ka calaacalaysaa oo
Cudadiina kuu taal
Sida caynku kuu gubay
Ayaa cagtu ii daloosha
Inaan kugu dhuftaad moodee
Waan kugu la soo dhacay
..Hees hawleed marka geela la rarayo.
Waadigii cararaayee
Car I taaba laahaye
Dullaha caaradiisu
Baguu caynku ku gooyay
Markay beertu bislaato
Waan kuu badhi goyn
…Hees hawleed marka beerta la qodayo
Weglo:- waxay iyaduna leedahay qaab gooniya oo loo qaado iyo miisaan iyo meeris iyada u gaar ah. Tusaale waxa kamida
Wixii wacanbaa wad laga karine
Wajaale wanaagsanaydaa
Sidii adhi goosmayoo bahal galay
Miyaanu u gaynay gaalada
-
One bloke once brought his cattle at nightfall. He looked at the sky after he milked them and drank huge amount, getting very dark, thundering and threatening to soak all the world. The man had no life partner as he was parent-less from the beginning, very poor, jobbed cattle rearing for the people and not yet had the muscle to get married. Alone with the herd and a bare-ribbed to sleep on the cow dung, while his friends of the same age already married by their families support. He saw the rain coming, lightening and sounding against him.... he said
...............................
Cirka qaw-qaw low qadhqadhay
Qaawanaantayduu arkaye
Ee qudhayda halkeen dhigaa
Kuwii aabaha lahaa
Amaa hooyada lahaa
Aroos yay wada hurdaane
Aroori anaa ku hadhay
..Hidii dii yoo hidii, way hidii dii yoo hidii, way hidii dii yoo hidii.....
-
sheekooyinka caruurtu aad ayay u fiicanyihiin, waayo dhaqanka ayaa lagu ilaaliyaa. waxaad moodaa in afsoomaaligii dabar go'ayo
because somalidii ayaaba kala yaacday..waxaan rabaa inaan idin su'aalo imisa buug oo sheekooyinka caruurta ah ayaa jira?...anigu hada waxaan rabaa inaan buug sheeko xariiro ah soo saaro, laakiin i dont' know how far do somali people need sheekooyinka caruurta, gaar ahaan young mothers-ka hada jira, waxan filayaa inay aad ugu baahanyihiin...haday jirto in buugtaa oo kale loo baahanyahay waxaan jeclaan lahaa inaan buug daabaco. waliba mid ay dadka waawayn akhrisan karaan....thanks...
-
wax cirka taar ku leh dhulka taar ku leh tagoogo orgileh tunka shaash ku leh; waa haadka ama yilida
-
Waxa la yidhaa " Gudbid"....the word Gudub means pass. uu gudbay,way gububtay, way gudbeen.,, all these indicate passing
Suugaan iyo Sawir
in General
Posted
48) Adoo maalin heli kara,
49) Mugdi yaanu kugu galin,
50) Adoo miidda cabi kara,
51) Murud weelka haw dhigan,
52) Adoo malab qurqurin kara,
53) Milix yaan laguu tumin,
54) Adoo miir u socon kara,
55) Heys maqiiqin weligaa,
56) Adoo maaro heli kara,
57) Taada yaan laguu marin,
58) Adoo mowjad kicin kara,
59) Marriin yaan lagaa dhigan,
60) Meegaarka xeradiyo,
61) Muska yaan lasoo jebin,
62) Adoon mowdku kuu iman,
63) Magacaagu yuu lumin.
,,,,
Faradheere.......