SOO MAAL Posted May 11, 2005 Siyaasadda Madaxweyne Riyaale: Lafo Geri iyaga Ayaa (Maqaalkan soo socda oo lagu magacaabo LAFO GERI IYAGA AYAA LA ISKU JEBIYAA waa lafo-gurid iyo falanqayn siyaasadeed (Political analysis) oo ku saabsan ujeedada ka dambaysa qaabka uu madaxweyne Daahir Riyaale Kaahin u maamulo dalka Somaliland iyo sababta aan marnaba rajo fiican looga qabin inuu toosiyo hoggaanka dalka ama qabto doorasho baarlamaan oo hufan) Dad badan oo Reer Somaliland ah oo kala jooga dalka gudihiisa iyo dibediisa ayaa waxay is-weydiinayaan su`aasha ah sababta markii madaxweyne Daahir Riyaale qabtay hoggaanka dalka Somaliland badhtamihii sannadkii 2002 ay u dhacday in maamulka ******teeniya ee Puntland ku soo duulo welina haysto magaalo-madaxda Sool, Laas-caanood, iyo Bariga Sanaag, isla markaana Sanaag iyo Togdheer laga sii riixayo maamulka dalka, sida muuqatana wax kasta oo qaranimada la xidhiidha u sii burburayaan rajana aan laga qabin in wax ka sii dara mooyee wax hagaagaan. Sida la ogyahay, dal kasta madaxweynaha ayaa toos uga mas`uul ah xumaan iyo wanaagba middii la soo gudboonaata waayo isaga ayaa wax kasta ka go`aamiya. Dhibaatooyinka maanta ka taagan Jamhuuriyadda Somaliland laguma tilmaamikaro maamul-xumo laakiin waa qaran-dumisnimo loo qasdiyay (Calculated High Treason) maadaama aan gacanta lagu hayn dad iyo dal isku dhan lagana aamusanyahay. Kelitaliye kasta ama madaxweyne kasta oo liita balse daacad ah marnaba kama suurtoobikarto inuu oggolaado ama ka aamuso dhibaatooyinka badan ee maanta ka taagan Somaliland kuwaas oo ay ka midyihiin: Kala dhantaalidda midnimada qaranka iyo dhulka Somaliland, laalidda dastuurka qaranka, ku tumashada nidaamka dimoqaraadiga ah, khalkhalgelinta nabadgelyada guud ee dalka, dilka shaqaalaha ajanebiga ah iyo muwaadiniinta aan waxba galabsan, wiiqidda dhaqaalaha iyo difaaca dalka, la dagaallanka Taariikhda Halgankkii Ururkii SNM ee badbaadinta sharafta iyo jiritaanka dadka iyo dalka, ka aamusidda gaadiidka dadweynaha Reer Somaliland ee maalin kasta Jabhadda ONLF ku gubto xuduudda, la dagaallanka axsaabta mucaaradka ah, xalaalaysiga boobka hantida iyo dhulka ummadda, qalloocinta maamulka dalka, la dagaallanka xurriyadda hadalka iyo saxaafadda madaxbanaan, mamnuucidda banaanbaxyada, ku xad-gudubka xuquuqda aadanaha iwm. Marka la eego dhibaatooyinka laxaadkaas leh waxaa soo baxaya jawaabta su`aashaas dadku is-weydiinayaan oo ah in dhaqanka hoggaaminta madaxweyne Riyaale runtii yahay mid qaran-dumis ah oo ka soo horjeeda qadiyadda iyo qaranimada Somaliland kaas oo muujinaya in kelitalisnimada dalka ka jirta aanay ku dhisnayn xukun jacayl balse ay ku dhisan tahay ujeedo qaran-dumisnimo oo ku salaysan in madaxweyne Riyaale xukunka dalka xoog ku haysto ilaa inta uu ka duminayo qadiyadda Jamhuuriyadda Somaliland si loo soo cesho midnimo-ku-sheegii Somalia ee ummadda Somaliland ka dhaxashay duudsi, dulmi, iyo tacadi weyn 30kii sano ee Israaca, 1960-1990. Waana sababtaas midda uu madaxweyne Riyaale ugu dheganyahay una diidanyahay inuu xilka ka qaado nimanka ugu daran kooxaha uu u adeegsado burburinta dalka kuwaas oo kala ah: Ismaciil Adan Cumar, Wasiirka Arrimaha Gudaha, Xuseen Cali Ducaale (Cawil), Wasiirka Maaliyadda, Cabdullaahi Moxamed Ducaale, Wasiirka Warfaafinta, Axmed Cali Cadami, Guddoomiyaha Guddiga Doorashooyinka Qaranka, Moxamed Cige, Taliyaha Ciidanka Boliiska Qaranka iyo kuwa la midka ah. Xataa Siyaad Barre oo ahaa kelitaliye naxariis daran ayaa xilka ka qaadijiray qofka mas`uulka ah ee ummaddu ka qayliso. Haddaba, su`aashu waxay tahay maxaa ku kellifaya madaxweyne Riyaale inuu u feyto duminta qadiyadda iyo qaranimada Somaliland kana abaal-dhaco madaxweynanimada ummaddu ku sharaftay? Muxuu u qaddarinwaayay cafiskii beelaha Somaliland ee sannadkii 1991 ee uu ka faa`iidaystay isaga oo ahaa sarkaal ka tirsan saraakiishii NSSta ee Taliskii Siyaad Barre ee la dagaallamijiray Halgankii Ururka SNM iyo jiritaanka dadka dalkaas u badan? Sida ka muuqata qaabka maamulkiisa, jacaylka uu madaxweyne Daahir Riyaale u hayo madaxweynanimada Somaliland waxaa ka weyn nacaybka uu u hayo gooni-isu-taagga dalkaas oo la tuhunsan yahay inuu ka dhex arko dadka Isaaqa una nisbaynayo qadiyadda Somaliland inay tahay qadiyad ***** isaga oo aanay weli u muuqan dib-u-heshiintii ummadda ee dhashay in 18kii May, 1991 ay dhammaan beelaha Somaaliland si wadajir ah ugu dhawaaqeen gooni-isu-taagga Somaliland laguna sii dhidbay aftidii ummadda Somaliland laga qaaday 31kii bishii May, 2001 ee ay ku dooratay inay noqoto dal ka madax banaan Somalia iyo isaga oo aan weli yaqiinsan in madaxweynanimadiisu ku timid xukun-wadaag dalka ka jira oo aan la kala lahayn. Inkasta oo ay jiraan dalal kooban oo lid ku ah gooni-isu-taagga Somaliland, ayaa haddana waxaan shaki ku jirin in talada uu Riyaale dalka ku maamulo si toos ah iyo si dadbanba uga qaato madaxweynaha Jabuuti, Ismaciil Cumar Geelle, oo ah nin aad u naceb gooni-isu-taagga Somaliland, kooxo ka tirsan Somaliland oo qaar maamulka dalka ku jiraan sida 5ta nin ee kor ku xusan qaarna kala deganyihiin dalka gudihiisa iyo dibediisa sida kuwa ku jira dawladda Somalia loo dhisay dhawaan, iyo kooxo ka tirsan Somalia. Taladan oo ku dhisan shirqool qaran-dumisnimo lagu mijaxaabinayo qaranimada Somaliland waxaa la rumaysanyahay inay ku dhisantahay in marka hore Somaliland laga wiiqo dhinac kasta oo qaranimada la xidhiidha, taas oo in badan lagu guullaystay, dabadeedna laga huriyo dagaal sokeeye oo dhexmara dadka Isaaqa iyada oo la adeegsanayo shakhsiyaad u dhashay iyaga kana mid yihiin: Ismaciil Adan Cumar, Xuseen Cali Ducaale (Cawil), Cabdullaahi Moxamed Ducaale, Moxamed Cige iyo kuwa la midka ah. Shakhsiyaadkaas oo qaarkood danta gaarka ah ka hormariyaan danta qaranka qaarna aaminsanyihiin midnimo-ku-sheegii Somalia waxaa lagu hawlgeliyaa laaluush lacageed, jagooyin, iyo darajooyin waxaana loo dhiibaa lacag badan si ay u kala dilaan dadka Isaaqa dabadeedna dagaal uga dhexqarxiyaan taas oo hadda abaabulkeeeda lagu jiro mid ka mid ahina dhacday markii 4tii bishii April, 2005 la weeraray Xarunta Xisbiga Kulmiye ee ku taal magaalo-madaxda Hargeysa. Marka sidaas dalka looga burburiyo dhinac kasta, dadka u badanna la iskaga horkeeno dagaal waxaa markaas la saadaalinayaa inay kala daadato awooddii wadajirka iyo midnimada ee lagu difaaci lahaa Jam. Somaliland dabadeedna fursad dhiirigelin helayaan cadowga gudaha iyo dibedda oo inta ay ka faa`iidaystaan qalalaasaha ku soo qaadaya dagaal Somaliland si markaas looga takhaluso qaranimada iyo madaxbanaanida dalka dantuna ku qasabto in lagu noqdo midnimo-ku-sheegii Somalia shuruud la`aan. Siyaasaddan oo ah: KALA DIL ***** ISKUNA *** nuxurkeedu waxa weeye: LAFO GERI IYAGA AYAA LA ISKU JEBIYAA maadaama ay yihiin dadka ugu badan dalkaas si markaas loo soo dedejiyo duminta qadiyadda Somaliland. Siyaasaddan qaran-dumisnimada ku dhisan ee ay maleegayaan madaxweyne Riyaale iyo kooxihiisa qaar la taliyaan qaarna dalka la maamulaaan waxaa kula jira xubno baarlamaan, wasiirro, xubno Xisbiga UDUB ee Riyaale ka tirsanyahay, iyo taliyeyaal ciidan. Maadaama maamulka Riyaale ka dambeeyo khalkhalka iyo qaran-dumisnimada maanta ka taagan Somaliland marnaba rajo lagama qabo inuu dalkaas ka sameeyo doorasho xalaal ah oo xukunka dalka loogaga adkaanayo ama uu wax ka qabto dhibaatooyinka dalka ka jira hoggaanka dalkana toosiyo mustaqbalka sababta oo ah: 1. Doorasho kasta oo si xalaal ah u dhacda waxay ka soo horjeedaa isla markaana fashilinaysaa ujeedada la maleegayo ee lagu duminayo gooni-isu- taagga Jam. Somaliland. Sidaas darteed, waa inuu xoog ku haystaa xukunka dalka doorasho kastana ka hortagaa, carqaladeeyaa ama boobaa ilaa inta shirqoolkiisa qaran-dumisnimo hirgelayo. 2. Madaxweyne Riyaale iyo kooxdiisu way ogyihiin in haddii doorashada baarlamaanka ee 15ka Sabtambar 2005 ay xalaal u dhacdo oo ay aqlabiyadda ku guullaystaan baarlamaan daacad u ah qadiyadda iyo qaranimada Somaliland in markaas Riyaale iyo kooxdiisaba lagu oogayo xil ka qaadis deg deg ah laguna qaadayo dembiyada culus ee ay ka galeen dadka iyo dalka isla markaana la fashiliyo qaran- dumisnimadooda. Markaas si ay arrimahaas uga hortagaan marna ma oggolaa doorasho xalaal ah oo baarlmaan ama awoodda dalka oo farahooda ka baxda. Maamulka Riyaale waxaa ka go`an inay doorasho kasta ku boobaan ciidan daacad u ah, guddi doorasho xag-jir ah, iyo hantida iyo gaadiidka qaranka ee ay gacanta ku hayaan. Sidaas darteed, maranaba lagama sugayo maamulkiisa doorasho hufan ama cadaalad ah amaba hoggaanka dalka oo hagaaga. Xataa waxa uu maamulka dalka ka jira ee Riyaale ka soo horjeedaa in la soo dhaweeyo beelaha Sool iyo Bariga Sanaag oo intooda badan raba inay wax la qaybsadaan ummadooda Somaliland oo ay wadaagaan taarikh, dal, dawlad, iyo xuduud. Waxaa kale oo maamulka dalku ka soo horjeedaa in doorashada baarlamaanka laga qabto dhulkaas labada sababood ee kor ku xusan awgood. Si ay uga hortagaan doorasho xalaal u dhacda ee baarlamaan waxa Riyaale iyo kooxdiisu ka suurtogal ah inay qaadaan olole lagu xidhxidhayo madaxda axsaabta mucaaradka ah iyo ciddii kale ee ka damqanaya qaran-dumisnimada dalka ka socota loona arko inay dadka iyo dalka badbaadinkaraan iyaga oo si been-abuur ah loogu eedaynayo khalkhalgelin nabadgelyada dalka iyo mijaxaabin xukuumad si markaas Riyaale laaluush ugu soo saaro baarlamaan isaga u daacad ah oo ka badbaadiya xil ka qaadis si uu markaas ugu guullaysto qaran-dumisnimadiisa. Madaxweynaha iyo in badan oo ka tirsan xukuumadda, baarlamaanka, iyo Xisbiga UDUB waxaa ay ku wacad-fureen dhaartii ay u mareen ummadda Somaliland iyo xilkii lagu aaminay, magicii Ilaahayna way ku balan-fureen markii ay danihii ummadda iyo dalka ka doorbideen shirqoollo siyaasadeed, dan gaar ah, dan qabiil, iyo laaluush la iskaga horkeenayo ummadda laguna duminayo qaranka. Duulkaas oo baabi`inaya danyarta, mustaqbalka ubadka dalka iyo qaranimada lagu aaminay iyaga oo og dhibaatooyinkii cuslaa ee dadka iyo dalka Somaliland soo mareen sannadihii 1982-1990, siiba sannadihii 1988-1990, loona baahnaa in laga ilaaliyo wax dambe oo damqaya nabaradaas ama dhaawacaya danahooda iyo qadiyadooda waxa hubaal ah inay iyaguun ku gubanayaan khiyaamada qaranka iyo iska horkeenka ummadda ee qaarkood maleegayo qaarkoodna ka aamusanyahay, mana foga waqtiga waaga xaqu ku dillaacayo oo ay ka dhaxlidoonaan taariikh-xumo sida daalimiintii Taliskii Siyaad Barre oo inta mar keliya awooddii Eebbe hareeraysay eeday caqli-xumadoodii. Waa kuwii qaar suuqyada la dhigay, kii ugu weynaa dar-xumo ugu dhintay dal shisheeye, qaarna weli tacluus iyo cudurrada dulmiga iyo xaq-darrada laga qaado ay la taahayaan dibedaha kana qoomamaynayaan dulmigii iyo dembiyadii cuslaa ee ay ka galeen dadkooda iyo dalkooda. Madaxweyne Riyaale iyo kooxdiisu marnaba yaanay u malayn in hub iyo ciidan la isku xeero loona adeegsado dulmi, tacadi iyo qaran-dumisnimo ay badbaadinkarayaan marka ummaddu la qaraxdo kacdoon cadho oo aan la loodinkarin dabadeedna sida daadka u jiidhaan hub kasta iyo ciidan kasta oo aan ku biirin kacdoonka badbaadinta ee ummadda iyagana loogu geli daaraha ay ku maamulaan dulmiga iyo qaran-dumisnimada sida ku dhacday Taliska Siyaad Barre ee awoodda badnaa. Dadka difaaca ama taageera siyaasadda madaxweyne Riyaale iyo maamulkiisa waxay u kala baxaan laba qaybood, qayb ku taageersan qaran-dumisnimada iyo qayb damiirka ka gubatay oo dan gaar ah u adeega danna aan kala lahayn dhibatada dalka ka taagan. Labadan qayboodna intii ummadda dhinac ka raaciweyda inta goori goor tahay iyagana in la jiidhayo waa hubaal. Ummadda waxaa u beryidoona waa cusub oo yididiilo, nabadgelyo iyo horumar leh waxayna markasta mustaqbalka doorandoonta madax daacad u ah danta guud si dhab ahna u xushmaysa ku dhaqanka dastuurka qaranka oo ah danta qof kasta, beel kasta, iyo ummadda oo dhan. Waxaa dalku gaadhidoonaa horumar dhaqaale oo lagaga baxo saboolnimada (Poverty) oo ah hooyada qabyaaladda (Tribalism) iyo maamul-xumada dawladeed (Government corruption) ee ku habsatay ummadda Somaliland tan iyo maalintii xornimada la qaatay ee 1960 oo hadda laga joogo 45 sano. Waxaa laga bixidoonaa baahida ah in beeli daba orado oo ay difaacdo qof madax ah oo daalim ah ama qabiliiste ah oo beeshaas magaceeda si gaar ah ugu danaysta waxna aan u qaban balse eed uga soo jiida ummadda inteeda kale inta badanna dhaliya colaad iyo dagaal sokeeye oo aan cidina ka baxsan. Baaq Talo Soo Jeedin - Iyada oo aan qofna mugdi kaga jirin qaran- dumisnimada ay madaxweyne Riyaale iyo kooxdiisu ka wadaan dalka Jamhuuriyadda Somaliland oo badbaadinteeda loo daadiyay dhiig badan kuna burburtay hanti badan, rajana aan laga qabin in xaalad ka sii darta oo sii murugta mooyee wax hagaagaan lana ogyahay in qayb ka mid ah Jamhuuriyadda Somaliland ay faraha ka baxday (Sool iyo Bariga anaag) haddana la rabo in la isku jebiyo ummadda si loo dumiyo qadiyadda iyo qaranimada Somaliland. - Iyada oo la ogyahay in aqoonsigii dalka Somaliland ay aad u dhaawacday kala dhantaalidda midnimada dhuleed iyo qarameed ee dalka ka dib markii maamulka ******teeniya ee Puntland si fudud u qabsaday magaalo-madaxda Sool ee Laas-caanood iyo Bariga Sanaag lana tuhunsanyahay in madaxweyne Riyaale laftiisu si sir ah ula dagaallamo aqoonsiga dalka. - Iyada oo la ogyahay in kelitaliye Cabdullaahi Yusuf Axmed oo loo doortay madaxweynanimada Somalia 10kii bishii Oktoobar, 2004 uu ku jiro olole joogto ah oo uu ku uruursanayo hub badan iyo ciidan (Shisheeye iyo qabiilba) si uu u qabsado Somalia dabadeedna weerar ugu soo qaado Jam. Somaliland isaga oo aaminsan inuu midnimo-ku- sheegii Somalia xoog ku soo celinkaro ama ka qabsankaro dalka Somaliland gobollo cusub taas oo uu u arko inay u suurtogelayso haddii uu Riyaale sii hayo madaxweynanimada Somaliland, ayaa waxaa loogu baaqayaa dhammaan ummadda Somaliland (Gudaha iyo dibedaba), madaxda axsaabta mucaaradka ah, madaxda dhaqanka, siyaasiyiinta, indheergaratada, iyo ciidamada qalabka sida in laga digtoonaado tabaha maamulka madaxweyne Riyaale ee uu rabo inuu dagaal sokeeye ka rido dalka Somaliland si uu fursad ugu helo duminta gooni-isu-taagga dalka iyo in loo tabaabulshaysto qaabka ugu habboon ee xukunka looga wareejinayo maamulka sama-diidka ah ee madaxweyne Riyaale, ummadda iyo dalkana looga samata-bixinlahaa qaran-dumisnimada la soo gudboonaatay. Haddii madaxweyne Daahir Riyaale diido inuu xukunka dalka u wareejiyo si nabadgelyo ah, waa in la ogaadaa in dhibaatada ka dhalankarta xukun ka qaadista ama ridista isaga iyo kooxdiisa ay aad uga yaraandoonto dhibaatada ay keenayaan haddii loo sii daayo xukunka dalka. Guul iyo gobonimo. Qore: Ibrahim Hassan Gagale Email: Ibrahim_hg@yahoo.com Taariikh: May 5, 2005. Quote Share this post Link to post Share on other sites
SOO MAAL Posted May 11, 2005 Taageerada shacabka ee madaxweyne Rayaale oo kor u kacday todobaadkii lasoo dhaafay. Kadib markii ay Jahmuuriyada Somaliland soo booqdeen gudi katirsan midawga Africa todobaadkii lasoo dhaafay markii ay martiqaad kaheleen madaxweynaha Somaliland mudane dahir rayale kahin mar uu kusugnaa wadanka ethiopia ayaa wax wayn kabadalay shucuurka shacabka somaliland iyo aragtidii ay ka qabeen madaxweyne dahir rayale kahin. Waftigan oo ahaa mid noociisa ah kii ugu horeeyay ee ay midawga Africa, ay waligood kuyimaadaan Somaliland. Tan iyo intii ay madaxbanaanideeda lasoo noqotay sanadkii 1991kii. waxa ujeedadooda ugu wayn ay kusheegeen bal in ay xog dhab ah kabixiyaan hanaanka dawladnimo iyo dimuquraadiyada kahir gashay Somaliland iyo doonista shacabka Somaliland. waxay soo kusoo wareegeen gobolada Somaliland intooda badan, waxay soo urursadeen dareenka shacabka iyo doonista dadwaynaha Somaliland. Waxay kulamo layeesheen dhamaanba qaybaha bulshada iyo golayaasha qaranka, waxaase xiise gaarka kureebay dhagaha shacabka shirkii uu madaxweynu layeeshay waftiga isagoo ugu horayn uga mahad celiyay aqbalaada martiqaadkii uu ufidiyay, waxaanu kuyidhi "waxaan filayaa in aad soo aragteen doonista shacabka somaliland ee ah in aan goni isutaaga somaliland ahayn wax gorgortan gali kara, ana waxaan idin leeyahay somaliland 30 sano oo burbur ah ayay kadhaxashay midawgii somalia mana dhici karto in aanu u xidhnaano qaran aan jirine aqoonsiga aanu xaqa uleenahay ayaan idiinka fadhinaa" hadalkaas madaxweynuhu waxa uu noqday mid kasii dhexqaylinaya dhagaha shacabka somaliland gudo iyo dibadba. Waftiga africanka ayaa iyana kagaraabay xaqa ay Somaliland leedahay balana qaaday in ay wax bixin dhab ah siin doonaan 53 dal ee uruka midowga afrika. waxa hadana mudo laba cisho gudahood ah laga daawaday talefishanka aljezera waraysi dheer oo uu bixiyay madaxweyne Rayaale, kuna cadeeyay sida ay wadamada carabka iyo Africanku isaga indha tirayaan aqoonsiga Somaliland. hadalkii ugu qiimaha badnaa ayuu kuyidhi madaxweynuhu mar lawaydiiya in ay lamidoobayaan Somalia mar kale " iska daa midaw dambee soo hadal qaadka midawga ayaaba xaaraan ah" hadalkaas ayaa noqday kii ugu kululaa oo kasoo yeedha madaxweyne reer somaliland ah, waxayna dadka siyaasada indha indheeyaa kutilmaameen hadalkaas mid u quus gooyay kuwii odhan jiray madaxweyne Rayale daacad kama aha gooni isutaaga Somaliland. Markii ladaawaday waraysigaas ayay dhamaanba qurba jooga Somaliland u noqotay farxad iyo rayn rayn aanay baryahan arag, iyagoo isugu hambalyaynayay taageerada uu mudan yahay madaxweyne rayale in lala garab daagnaado. farxadii ugu badnayd waxay kadhacday wadanka Qadar ee uu kuyaal talafishanka aljazera oo jaaliyadii Somaliland ee qadar habeenkaas waxay kutilmaameen mid diwaanka tariikhda u galay shacabka Somaliland ee kudhaqan wadanka qadar. dadka localka ah ee u dhashay wadanka qadar ayaa iyana markii ugu horaysay kala ogaaday faraqa u dhexeeya somaliland iyo Somaliya iyagoo waraysiyana layeeshay jaaliyada somaliland ee wadanka qadar, uguna hambalyeeyay in ay taageeraan madaxweynahooda halganka ugu jira aqoonsiga wadankiisa. Hadaba hadalaas taariikhda galay ee kasoo yeedhay madaxweyne rayaale ayaa waxay kor uqaadeen taageeradii ay shacabku u hayeen oo mudooyinkan dambe ay qolooyinka mucaaradka ahi shaki galin jireen sida uu daacad u yahay madaxweyne rayale maadaama uu yahay nin afgaaban oo aan inta badan waxba kasoo qaadin dacaayadaha ay faafiyaan xisbiyada mucaafadka ahi. waxayna dadka taageera siyaasada madaxweynuhu kudhaliileen xisbiyada kucaridka ah kuwo kanaxa talaabooyinka uu madaxweyne rayale hore u qaado maadaama ay u arkaan qorodhkaas mid iyaga ka goan. arintuse waxay tahay " waxa hooyada u dan ah ayaa ilmahana udan ah" Ahmed Ismail Abdi Malaysia ahmed abdi" <xaaji810@yahoo.com Quote Share this post Link to post Share on other sites
