Kenya oo war cusub ka soo saartay furitaanka xafiiska SOMALILAND ee Nairobi

[Deeq A.]

Nairobi (Caasimada Online) – Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Jaaliyadaha Dibadda ee Kenya ayaa mar kale ku celisay in dowladda Kenya ay si buuxda u aqoonsan tahay madax-bannaanida iyo midnimada dhuleed ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, iyadoo si cad u diidday xafiiska ay Somaliland dhowaan ka furtay magaalada Nairobi.

Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi (Cirro), ayaa Khamiistii, 29-ka May, si rasmi ah u furay xafiis cusub oo ay Somaliland ku sheegtay “Mission” ay ku yeelanayso caasimadda Kenya—tallaabo ay qaaday inkastoo Kenya horey u caddeysay inaysan oggolayn in xafiis noocaas ah laga furo magaaladaasi.

Iyadoo ka jawaabeysa dhacdadaas oo ay ka qeyb galeen mas’uuliyiin sare oo ka kala socday Somaliland iyo Kenya, ayaa Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Kenya sheegtay in mowqifkeedii hore uu weli taagan yahay, isla markaana aanay dowladdu si rasmi ah u taageerin furitaanka xafiiska Somaliland.

Dowladda Kenya ayaa horey u sheegtay in xafiis wakiil ah (liaison office) oo ay Somaliland ka furan karto Nairobi uusan u bixi karin heer diblomaasi rasmi ah, iyada oo xustay in Kenya ay weli ka go’an tahay ilaalinta midnimada dhuleed ee Soomaaliya.

Si kastaba ha ahaatee, Somaliland ayaa horey u guda gashay furitaanka xafiiskaasi, arrin loo arkay inay tahay tallaabo cusub oo ay uga gol leedahay inay horumariso dadaalka ay ugu jirto aqoonsi caalami ah.

Kenya ayaa mar kale si cad u sheegtay in ay u aqoonsan tahay Dowladda Federaalka Soomaaliya inay tahay hay’adda keliya ee sharciyan metesha dhulka Soomaaliyeed, oo ay ku jirto Somaliland.

“Wasaaradda Arrimaha Dibadda iyo Jaaliyadaha Dibadda waxay mar kale xusuusinaysaa in Dowladda Jamhuuriyadda Kenya ay si hufan oo ixtiraam leh u xaqiijineyso aqoonsigeeda joogtada ah ee madax-bannaanida iyo midnimada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya,” ayaa lagu yiri bayaan ka soo baxay wasaaradda.

Inkasta oo Kenya ay mar kale ku celisay mowqifkeeda rasmiga ah, haddana xafladdii furitaanka xafiiska Somaliland waxaa ka qeyb galay mas’uuliyiin Kenyan ah oo miisaan leh, oo ay ka mid yihiin Guddoomiyaha Ismaamulka Uasin Gishu, Jonathan Bii, iyo Senatarka Marsabit, Maxamed Siciid Chute—labaduba si cad u taageeray arrintaasi.

Sidoo kale, Madaxweynaha Kenya, William Ruto, ayaa la kulmay Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Cirro, taasoo su’aalo ka dhalisay mowqifka rasmiga ah ee Kenya ee ku aaddan aqoonsiga Somaliland.

Afhayeenka Madaxweynaha Somaliland, Xuseen Aadan Cigeh, ayaa bartiisa X kusoo bandhigay sawir ay wada muuqdeen labada Madaxweyne, isagoo sidoo kale faahfaahin ka bixiyay kulankooda, kaasoo dhacay isla maalintii la furay xafiiska Somaliland ee Nairobi.

Si ka duwan hab-dhaqanka caadiga ah, ma jiro wax war ah ama sawirro rasmi ah oo ay baahisay Madaxtooyada Kenya (State House) oo la xiriira kulankaasi.

Kulanka dhex maray Ruto iyo Cirro ayaa la filayaa inuu si weyn uga caro geliyo dowladda Soomaaliya, taasoo marar badan si kulul u cambaareysay xiriirka dhow ee Kenya la leedahay Hargeysa. Sannadkii 2020, Soomaaliya waxay dib ugu yeertay safiirkeedii Nairobi, waxayna dalka ka saartay safiirkii Kenya, kadib markii uu dhacay kulan dhex maray madaxweynayaashii hore ee Kenya iyo Somaliland, Uhuru Kenyatta iyo Muuse Biixi Cabdi.

Waqtigaas, Soomaaliya waxay Kenya ku eedeysay “faragelin toos ah oo joogto ah” oo ku aaddan arrimaheeda gudaha. Ilaa iyo hadda, Muqdisho kama aysan jawaabin horumarkan cusub.

Dowladda Kenya ayaa marar badan muujisay mowqif aan caddayn oo ku saabsan Somaliland, iyadoo si rasmi ah u sheegta in ay u aragto maamul goboleed ka tirsan Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya. Wasaaradda Arrimaha Dibadda ayaa mar kale adkaysay arrintaasi, iyadoo sheegtay in xiriir kasta oo lala yeesho Somaliland uu mari karo oo keliya dowladda dhexe ee Soomaaliya.

Somaliland, oo madax-bannaanideeda ku dhawaaqday sanadkii 1991, ayaa si madax-bannaan u maamuleysa arrimaheeda, iyadoo leh dowlad, lacag, iyo ciidan amni oo u gaar ah. Si kastaba, ilaa iyo hadda, ma jirto dowlad xubinta ka ah Qaramada Midoobay oo si rasmi ah u aqoonsatay—Kenya-na kuma jirto.

Si kastaba, Kenya waxay weli la leedahay Somaliland xiriir aan rasmi ahayn oo ku kooban ganacsiga iyo iskaashiga dhanka amniga.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Kenya ayaa mar kale xustay in wada-shaqeyn kasta oo lala yeesho Somaliland ay tahay in si toos ah loogu maro dowladda Federaalka Soomaaliya, taasoo muujineysa sida Kenya uga go’an tahay ilaalinta midnimada dhuleed ee dalkaas.

Dhanka kale, madaxda Somaliland ayaa furitaanka xafiiska ku tilmaamay guul diblomaasiyadeed oo muhiim ah oo qayb ka ah dadaalladooda lagu raadinayo aqoonsi buuxa.