Gaalkacyo oo qarka u saaran dagaal dhex-mara ciidanka Puntland iyo kuwa Diyaano

[Deeq A.]

Galkacyo (Caasimada Online) – Maamulka Puntland ayaa si kulul uga digay in uu adeegsan doono taankiyo iyo madaafiic si uu u joojiyo howlgallada ciidamada Puntland Security Force (PSF) ay ka wadaan magaalada Galkacyo, isaga oo ku eedeeyay in ay si sharci-darro ah u fuliyaan hawlgallo aan fasax ka haysan dowladda hoose.

Hanjabadda waxaa jeediyay guddoomiyaha gobolka Mudug, Faysal Sheekh Cali (Jifo Jabsade), kaddib markii PSF ay habeenno dhowr ah ka fuliyeen howlgallo magaalada gudaheeda. Guddoomiyaha ayaa sheegay in PSF aysan si rasmi ah ugu diiwaangashaneyn hay’adaha amniga ee Puntland, wuxuuna uga digay in wax kasta oo dhaq-dhaqaaq ciidan ah oo kale loo aqoonsan doono fal dambiyeed.

“Haddii aad mar kale saldhigga ka baxdaan, magaalada waxay isu rogi doontaa goob dagaal,” ayuu yiri Jifo Jabsade. “Waad arkaysaan taankiyada iyo madaafiicda idinku hareeraysan. Galkacyo ma ahan meel lagu ciyaaro.”

PSF oo la aas-aasay 2002, iyadoo taageero ka helaysa Mareykanka si loogu hortago argagixisada iyo burcad-badeedda, ayaa si tartiib tartiib ah u noqotay cutub ciidan oo si heer sare ah u tababaran, u hubeysan, uguna takhasusay la-dagaalanka argagixisada iyo sirdoonka. Inkasta oo si rasmi ah ay uga tirsan tahay maamulka Puntland, haddana PSF ayaa sanadihii dambe u dhaqmeysay si madax-bannaan, taasoo keentay khilaaf joogto ah oo kala dhaxeeya dowladda deegaanka.

Xiisadda ayaa cirka isku sii shareertay kadib markii Puntland ay si toos ah ugu eedeysay taliyaha Booliska Federaalka Soomaaliya, Jeneraal Asad Cismaan Cabdullaahi Diyaano—oo qoys ahaan si dhaw ula xiriira hoggaanka PSF— inuu ka dambeeyo abaabul ciidan oo sharci-darro ah oo ka socda gudaha Puntland. Diyaano, oo horey u ahaa taliyaha PSF, haatana ah taliyaha Booliska Federaalka, ayaa lagu tuhunsan yahay inuu gacan ka helayo cutubyo si gaar ah ugu xiran dowladda dhexe.

Madaxweynaha Puntland, Siciid Cabdullaahi Deni, ayaa uga jawaabay arrintan isagoo Galkacyo u diray saraakiil sare iyo ciidamo dheeraad ah si ay uga hortagaan waxa uu ku tilmaamay “isku day lagu wiiqayo amarada maamulka Puntland.”

Sidoo kale, guddoomiye Jifo Jabsade ayaa amar ku bixiyay in la burburiyo baraha hubeysan ee sharci-darrada ah isla markaana la xiro cid kasta oo lagu helo inay carqaladeynayso amniga magaalada.

Is-mariwaaga ka taagan Galkacyo wuxuu noqday wejigii ugu dambeeyay ee khilaaf muddo dheer soo jiitamayay oo u dhexeeya hoggaanka PSF—oo ay xukumaan xubno ka tirsan qoyska awoodda badan ee Diyaano—iyo maamulka Puntland.

Xiisadda ayaa markii ugu kululeyd bishii December 2021, markii madaxweyne Deni uu isku dayay inuu xilka ka qaado taliyaha PSF, Maxamuud Cismaan Diyaano. Taliye Maxamuud ayaa diiday in uu xilka wareejiyo, taasoo keentay dagaallo u dhexeeyay PSF iyo ciidanka Puntland ee magaalada Boosaaso, halkaas oo ay ku dhinteen ugu yaraan toddobo qof.

Tan iyo markaas, xiriirka labada dhinac ma uusan hagaagin. Sannadkii 2024, PSF ayaa si madax-bannaan u xirtay garoonka diyaaradaha Boosaaso, kadib eedeymo la xiriiray in halkaas ay ka soo degeen hub sharci-darro ah. Puntland ayaa tallaabadaas ku tilmaantay mid wiiqeysa awoodda dowladda iyo xukunka rayidka.

Khilaafka hadda taagan wuxuu leeyahay saameyn federaal ah. Mas’uuliyiin ka tirsan Puntland ayaa ku eedeeyay Jeneraal Asad Diyaano—walaalka Maxamuud Diyaano— inuu wado hawlgallo sharci-darro ah oo ka socda gobolka Mudug isagoo isticmaalaya magaca dowladda dhexe. Warar soo baxaya ayaa sidoo kale muujinaya in cutubyo ka tirsan PSF ee Galkacyo ay haatan si toos ah uga diiwaangashan yihiin dowladda federaalka, taasoo Puntland u aragto hanjabaad toos ah oo ka dhan ah madax-bannaanideeda.

Madaxweyne Deni ayaa la sheegay inuu amar ku bixiyay in ciidamo dheeraad ah loo diro Galkacyo, iyo in saraakiil sare loo xilsaaro sidii loo joojin lahaa waxa uu ku tilmaamay “isku day la doonayo in lagu kala dhantaalo nidaamka amniga Puntland iyadoo la adeegsanayo taageero federaal ah.”

Saldhigga PSF ee Galkacyo—oo mararka qaar martigeliya diyaaradaha AFRICOM ee Mareykanka—ayaa weli ah xarun istiraatiiji ah oo muhiim u ah la-dagaalanka argagixisada. Hase yeeshee, khilaafka isa soo taraya ee u dhexeeya PSF iyo hoggaanka Puntland wuxuu kicinayaa walaac weyn oo ku saabsan kala-go’ iyo is-aamin la’aan ka dhex abuuranta hay’adaha amniga dalka Soomaaliya.