Maxaa maanta ka cusub dagaalka Pakistan iyo Hindiya?

[Deeq A.]

Islamabad (Caasimada Online) – Xabbad-joojin jilicsan oo u dhexaysa Hindiya iyo Pakistan ayaa weli jirta Axadda maanta ah, kadib saacado dagaal ah oo habeenkii dhexmaray labada waddan ee leh awoodda nukliyeerka, iyadoo Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump uu sheegay inuu ka shaqeyn doono xal u helidda arrinta Kashmir.

Labada dal ee xafiiltamaya ayaa afar maalmood ku jiray dagaal culus, kii ugu xumaa muddo ku dhow soddon sano, iyagoo gantaallo iyo diyaarado aan duuliye lahayn isku garaacay xarumaha militari ee labada dhinac, halkaas oo ay dad badani ku dhinteen.

Heshiis xabbad-joojin ah ayaa la gaaray kadib dadaallo diblomaasiyadeed iyo cadaadis ka yimid Mareykanka, hase yeeshee dhowr saacadood gudahood waxaa mar kale la maqlay madaafiic ka dhacday Kashmir-ta Hindiya, oo ah halka uu dagaalku intiisa badan ka socday.

Goobjoogeyaal, saraakiil iyo dad deegaanka ah ayaa sheegay in qaraxyo ay ka dhaceen magaalooyinka xuduudda ku dhow, iyadoo la isticmaalayay nidaamyada difaaca cirka, iyadoo magaalada ay saameysay muggii habeenkii, sidii habeenadii hore.

Dabayaaqadii Sabtidii, Hindiya ayaa ku eedeysay Pakistan inay jebisay heshiiskii xabbad-joojinta, iyadoo ciidamada Hindiya la faray inay “si xooggan uga jawaabaan” haddii lagu celiyo jebinta heshiiska.

Pakistan ayaa dhankeeda sheegtay inay u hoggaansan tahay xabbad-joojinta, islamarkaana ay Hindiya mas’uul ka tahay xadgudubyada.

Waaberigii Axadda maanta ah, dagaalkii iyo qaraxyadii habeenkii dhacay ayaa istaagay labada dhinac ee xuduudda, sida ay sheegeen markhaatiyaasha Reuters.

Korontada ayaa dib ugu soo laabatay inta badan magaalooyinka ku dhow xuduudda Hindiya, kadib markii habeen hore uu mugdi hareeyay.

Trump ayaa ammaanay hoggaamiyeyaasha labada dal ee oggolaaday joojinta colaadda.

“Inkasta oo aanan si rasmi ah uga wada hadlin, haddana waxaan si weyn u kordhin doonaa ganacsiga labada dal ee waaweyn. Sidoo kale, waxaan idinla shaqeyn doonaa si xal looga gaaro arrinta Kashmir,” ayuu Trump ku yiri qoraal uu soo dhigay barta Truth Social.

Magaalada xuduudda ee Amritsar, oo ah goobta uu ku yaallo Golden Temple ee ay Sikh-yadu qaddariyaan, ayaa subaxnimadii laga qaaday siren, taasoo calaamad u ahayd in noloshii caadiga ahayd dib loo bilaabo, waxaana waddooyinka lagu arkayay dad dibadda usoo baxay.

Dagaalka ayaa billowday Arbacadii, laba toddobaad kadib markii 26 qof lagu dilay weerar lagu qaaday Hinduuga ku nool magaalada Pahalgam ee Kashmir-ta Hindiya.

“Tan iyo markii argagixisadu weerartay dadka Pahalgam, waxaan si hore ah u xireynay dukaamada, waxaana jiray cabsi weyn. Aad ayaan ugu faraxsanahay in ugu yaraan aanan arki doonin dhiig daata labada dhinac,” ayuu Satvir Singh Alhuwalia, oo ah dukaane 48 jir ah oo ku sugan Amritsar, u sheegay Reuters.

Mas’uuliyiinta Pakistan ayaa sheegay in rasaas laga maqlay magaalada Bhimber ee Kashmir-ta Pakistan habeenkii xalay, balse meel kale oo dagaal ka dhacay aysan jirin, sidoo kalena aysan jirin wax khasaare ah.

Labada dal ee ka dhashay kala-galkii gumeystihii Ingiriiska sanadkii 1947 ayaa saddex jeer dagaalamay – labo jeerna waxaa sabab u ahaa muranka Kashmir.

Hindiya oo Hinduugu u badan yahay iyo Pakistan oo Muslimiintu u badan yihiin ayaa mid walba gacanta ku haysa qaybo ka mid ah Kashmir, iyagoo mid walba sheeganaya lahaanshaha gobolka oo dhan.

Hindiya waxay ku eedeysay Pakistan inay taageerto kacdoonka hubeysan ee ka socda Kashmir-ta ay maamusho, kacdoonkan oo billowday sanadkii 1989 oo sababay dhimashada tobannaan kun oo qof. Sidoo kale, waxay Pakistan ku eedeysay in kooxaha Islaamiyiinta ee fadhigoodu yahay Pakistan ay ka geysteen weerarro gudaha Hindiya.

Pakistan ayaa dhankeeda sheegtay inay siiso taageero moral, siyaasadeed iyo diblomaasiyadeed kooxaha Kashmiri-ta u ololaynaya.

Mas’uuliyiintu waxay sheegeen in tirada guud ee dadka ku dhintay iska horimaadyadii ugu dambeeyay ay gaartay ku dhowaad 70 qof.

“Aniga iga sii badan, qoyskayga ayaa aad u faraxsan, maadaama carruurteyda iyo xaaskeyga ay igu wici jireen saacad walba si ay xaaladayda u ogaadaan. Ilaahay baa mahad leh in xabbad-joojin la gaaray,” ayuu Guruman Singh, oo ah waardiye ka shaqeeya Amritsar, u sheegay Reuters.