DF Soomaaliya oo Somaliland tusisay daciifnimadeeda

[Deeq A.]

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa 30-kii April 2025 si rasmi ah u dhaqan gelisay xayiraad cusub oo mamnuuceysa in dalka soo galaan ama transit ahaan u maraan dadka haysta baasaboorada Taiwan.

Amarkan ayaa kasoo baxay Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed, waxaana si degdeg ah loogu wargeliyay shirkadaha diyaaradaha caalamiga ah, iyadoo isla markiiba la dhaqan geliyay.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Taiwan ayaa si adag u cambaareysay go’aankaas, iyadoo ku eedeysay inuu ku yimid cadaadis Shiinaha ka yimid, islamarkaana ku baaqday in dowladda Soomaaliya ay dib uga noqoto go’aankeeda.

Isla markiiba, Taiwan iyo maamulka Somaliland ayaa si wadajir ah ugu baaqay dalalka iyo hay’adaha caalamiga ah ee la aragti ah, in ay cadaadis ku saaraan Soomaaliya si loo laalo xayiraadda. Dhanka kale, Taiwan waxay uga digtay muwaadiniinteeda inay u safraan Soomaaliya iyo Somaliland labadaba.

Dhinaca kale, Shiinaha ayaa si buuxda u taageeray go’aanka Soomaaliya, isagoo ku sifeeyay mid sharci ah oo muujinaya madax-bannaanida qaranka iyo xaqiijinta mabda’a “Hal Shiinaha”.

Tallaabo muujisay awoodda Soomaaliya

Xayiraaddan safarka ma aha oo keliya arrin sharciyeed, balse waa tallaabo istiraatiiji ah oo dowladeed oo muujinaysa awoodda dowladda federaalka. Waxay bidhaaminaysaa awoodda sii kordheysa ee Soomaaliya ay u leedahay saameynta siyaasadda gobolka iyo tan caalamiga ah, isla markaana caddayn u ah go’doonka diblomaasiyadeed ee weli haysta Somaliland.

Amarka dowladda Soomaaliya wuxuu tusaale u yahay sida ay u shaqeyso awoodda dawlad rasmi ah oo caalamku aqoonsan yahay.

Iyada oo kaashaneysa xeerka caalamiga ah iyo maamulkeeda hawada, Muqdisho waxay ku qasbi kartaa shirkadaha diyaaradaha inay u hoggaansamaan go’aamadeeda – xitaa haddii Taiwan xafiis ku leedahay Hargeysa ama xiriir dhow la leedahay maamulka Somaliland.

Tallaabadan ayaa sidoo kale si degdeg ah u beddeshay siyaasaddii socdaalka ee Taiwan, taasoo muujinaysa awoodda Soomaaliya ay u leedahay in ay saameyso dhaqanka caalamka iyadoo adeegsaneysa waddooyin sharci ah oo rasmi ah.

Go’aankani wuxuu xoojinayaa mowqifka Soomaaliya ee ah:

• Inay tahay wakiilka kaliya ee sharciyan metela shacabka Soomaaliyeed heer caalami ah;
• Inay leedahay awood madax-bannaani oo ay ku maamuli karto xuduudaheeda iyo hawadeeda;
• Inay tahay saaxiib diblomaasiyadeed oo muhiim u ah Shiinaha, taasoo sii kobcineysa miisaanka siyaasadda arrimaha dibadda ee Soomaaliya.

Awoodda xaddidan ee Somaliland

Inkasta oo Somaliland leedahay maamul iyo nidaamyo amni oo u gaar ah, dhacdadani waxay si cad u muujisay xuduudaha ay leedahay awooddeeda diblomaasiyadeed.

Baaqii wadajirka ahaa ee ay Taiwan iyo Somaliland u direen beesha caalamka wuxuu ahaa codsi ka yimid laba dhinac oo aan haysan aqoonsi rasmi ah oo caalami ah. Midkoodna ma leh awood sharciyeed oo uu kaga hortegi karo amarka ka yimid dowladda Soomaaliya.

Digniinta socdaal ee ay Taiwan bixisay, taasoo labadaba ku saabsan Soomaaliya iyo Somaliland, si dadban ayey u iftiimisay nuglaanta Somaliland ee dhinaca sharciyadda caalamiga ah.

Inkastoo Somaliland ay xafiis u oggolaatay Taiwan inuu ka shaqeeyo gudaha Hargeysa, haddana ma awooddo inay bixiso dammaanad sharciyeed oo caalami ah ama ay ka hor tagto xayiraado kasoo baxa Muqdisho. Xiriirka ay la leedahay Taiwan wuxuu leeyahay qiime siyaasadeed oo muuqaal ah, balse ma leh miisaan siyaasadeed oo wax ka beddeli kara go’aanada caalamiga ah.

Qaybta istiraatiijiga ah ee arrintani waa mid xasaasi ah. Sida Soomaaliya ula safatay Shiinaha oo bogaadiyay go’aankaas, waxay sare u qaadayso muhiimada Soomaaliya ay ku yeelan karto isbeddellada siyaasadeed ee caalamka.

Dowladda Soomaaliya waxay tallaabadan uga faa’iideysanaysaa:

• Inay kasbato taageero siyaasadeed iyo diblomaasiyadeed;
• Inay hesho dhiirrigelin dhaqaale mustaqbalka;
• Inay muujiso inaysan ahayn kaliya dowlad la aqoonsaday, balse ay si firfircoon u adeegsanayso aqoonsigeeda si ay u go’doomiso ciyaartoy aan la aqoonsan sida Taiwan iyo xulafadeeda.

Aqoonsigu waa saldhigga awoodda

Arrintani waxay si gaar ah u muujinaysaa hal xaqiiqo oo ku saleysan siyaasadda caalamka: aqoonsigu waa halka ay ka dhalato awoodda dowladnimo.

Inkasta oo Soomaaliya ay wajahdo caqabado gudaha ah, haddana dowladda caalamku aqoonsan yahay ayaa si buuxda waxay u leedahay awoodda matalaadda diblomaasiyadeed iyo sharciyeed ee dalka.

Awooddaasi waxay u suurta-gelineysaa inay ku soo rogto xayiraado leh saameyn caalami ah – kuwaasoo aan xitaa lagu jebin karin maamul is-maamul ah sida Somaliland.

Dhanka kale, aqoonsi la’aanta Somaliland ayaa xaddidaysa awooddeeda, xitaa gudaha dhulkeeda. Xayiraaddan ayaa muujisay daciifnimada xiriirkeeda dibadda iyo xannibaadaha diblomaasiyadeed ee hortaagan illaa ay hesho aqoonsi rasmi ah.

Soomaaliya, tallaabadan waa muujin xeeladaysan oo ku saabsan madax-bannaanideeda. Somaliland, se, waa xasuusin dhab ah oo muujinaysa in dariiqa aqoonsiga caalamiga ah weli fog yahay.