Nooc ka mida khudaarta aysan Soomaalida ka illoobin cuntada oo la ogaaday inuu ka hortago cudurka kansarka

[Deeq A.]

Nooc ka mida khudaarta aysan Soomaalida ka illoobin cuntada oo la ogaaday inuu ka hortago cudurka kansarka

Bocor-guduud-ka waa nooc ka mid ah khudaarta sida joogtada ah loo isticmaalo, Soomaaliduna waxa ay u adeegsadaan inay tayo dheeri ah ugu yeelaan cuntooyin kala duwan, sida suugada baastada iyo bariiska.

Shaki kuma jiro in qoys walba oo Soomaali ah raashinkooda maalinlaha ah laga helo bocorka oo noocyo kala duwan leh, inkastoo khudaartan aysan ahayn mid ay Soomaalida oo kaliya isticmaalaan.

Balse marka laga soo tago tayeynta raashinka, boqcor-guduud ku wuxuu leeyahay faa’iidooyin caafimaad oo dadka qaar marka ay ogaadaan ku noqda kuwo lama filaan ah.

Kuwani waa shan ka mid ah faa’iidooyinka caafimaad ee ugu waaweyn ee laga helo bocor-guduud-ka.

Xoojinta caafimaadka maqaarka

Bocor-guduud-ka waxaa ku jira nafaqooyin wax tar weyn u leh maqaarka bani’aadanka, waxaana ka mid ah fitamiinnada C iyo E. Sidoo kale waxaa ku jira maaddada beta-carotene oo maqaarka ka dhigta mid dhalaalaya oo caafimaad leh.

Fitamiin C jirka uguma sameysmo si dabiici ah, sidaas awgeedna waxaa muhiim ah in laga helo cuntooyinka uu qofku qaato. Noocan fitamiinka ah waxa uu kaalin weyn ka qaataa in uu maqaarka siiyo awood, si dhaqso ahna uga kabsado dhaawacyada soo gaara.

Fitamiin E ayaa isagana si wanaagsan ula fal gala nooca C-ga, waxa ayna si wadajir ah uga shaqeeyaan in maqaarka uu adkeysi u yeesho kuleylka qorraxda iyo in uusan engagin.

Maaddada beta-carotene, oo sidoo kale loo yaqaanno fitamiin A ayaa iyadana maqaarka ka caawisa in uu iska difaaco fallaaraha qorraxda ee loo yaqaan “UVB”, waxayna maqaarka ka celisaa inuu ku gubto kulka cadceedda.

Sare u qaadista caafimaadka indhaha

Fitamiin A-ga oo yaraada ayaa lala xiriiriyay aragga indhaha ee daciifa iyo xitaa naafanimada indhaha.

Maaddada beta-carotene oo ay wehliyaan fitamiinnada C iyo E ayaa indhaha ka caawiya in ay ka yareeyaan khatarta cudurrada soo wajaha.

Xoojinta awoodda difaaca jirka

Maaddada beta-carotene ee ku jirta bocorka guduudan waxay isu beddeshaa fitamiin A marka la cuno ka dib. Cilmi baaris la sameeyay ayaa muujisay in fitamiin A uu muhiim u yahay xoojinta unugyada difaaca jirka bani’aadanka.

Waxaa xoogeysta shaqada difaaca marka ay jirta soo galaan tiro badan oo ah fitamiin A.

Waxaa taas sii dheer in fitamiin C-ga uu unugyada difaaca jirka xoojiyo uuna badiyo tirada xididda dhiigga cad.

Wuxuu yareeyaa khatarta cudurrro dhowr ah oo la isku dhaho “Metabolic Syndrome”

Bocor-guduud-ka waxa uu gacan ka geystaa ka hor tagista xaalad loo yaqaanno “Metabolic syndrome” oo ah isu tagga cudurro dhowr ah oo ay ku jiraan sokorowga ama macaanka, cayilka xad dhaafka ah iyo dhiig karka.

Xanuunnadan waxa ay si wadajir ah u kordhiyaan khatarta uu qofku ugu jiro inuu wadnaha istaago ama kusoo boodo faalig oo afka qalaad lagu dhaho “stroke”.

Daraasad dalka Japan laga sameeyay sanadkii 2015 ayaa lagu ogaaday in khudaar uu ka mid yahay bocor guduudka ay kaalin ka qaataan ka hor tagista cudurradaas isbahaysta.

Ka hortagga cudurka kansarka

Inkastoo aysan jirin cuntooyin si toos ah uga hor taga xanuunka kansarka, xaaladaha iyo noocyada kansarka qaarkoodna aysan wax xiriir ah la lahayn raashinka uu qofku cuno, haddana waxaa caddeymo loo helay in joogteynta raashin caafimaad leh ay gacan ka geysan karto in ay yaraato khatarta kansarka.

Waxaa intaas sii dheer in dhammaan maaddooyinka laga helo bocor guduudka, sida fitamiinnada C, A iyo E ay ka hortegi karaan noocyo badan oo ka mid ah kansarka dilaaga ah, sida kansarka naasaha.

Bocorka waa khudaar uu isticmaali karo qof walba, inkastoo dad kooban ay ku qabi karaan xasaasiyad.

Qaran News